ام آر آی پروستات (مولتی پارامتریک) داینامیک دیفیوژن و MR

در مورد ام آر آی پروستات چه می دانید؟ در کل، سرطان پروستات بدخیم ترین تومور در بین مردان است. بیشتر بیمارانی که تشخیص سرطان پروستات می گیرند بیماری شان در محدوده پروستات لوکالیزه می شود و درصد کمی از بیماران مبتلا به تومور مهاجم به مرحله توسعه تومور خارجی کپسولی و متاستاز دوردست پیشروی می کنند.هدف از کنترل سرطان پروستات شناسایی و درمان بیماران مبتلا به سرطان مهاجم است. قبل از اینکه سرطان آنها پیشرفت کند یا به مرحله متاستاز برسد و همچنین جلوگیری از درمان بیش از حد تومورهای غیر فعالی است که بعید به نظر می رسد خطرناک باشند. نشان داده شده است که تصویر برداری روش سودمندی در مرحله بندی موضعی سرطان پروستات و کمکی برای کنترل بالینی این بیماری است. در این مقاله در مورد روش  های تصویربرداری مختلف و معتبر در این زمینه بحث می شود و همچنین در مورد تکنیک های در حال ظهور برای تصویربرداری سرطان پروستات در بیمارانی که برای درمان رادیکال مناسب هستند. در این مقاله از بخش بیماری ها و تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی دکتر سلام به بررسی سرطان پروستات و ام آر آی پروستات می پردازیم.

سرطان پروستات چیست؟

سرطان پروستات بدخیم ترین تومور در بین مردان در ایالات متحده آمریکا است. با تعداد تقریبا ۲۱۷ هزار و ۷۳۰ مورد ابتلای جدید در سال ۲۰۱۰ و ۳۲۰ هزار و ۵۰ مورد مرگ و میر ناشی از سرطان پروستات در همین سال. اغلب افراد مبتلا به سرطان پروستات در نهایت از این بیماری جان سالم به در می برند و از علل دیگری می میرند. نرخ بقای ۵ ساله در این بیماری ۹۹ درصد در تمامی مراحل است. اما در صورت متاستاز دوردست، نرخ بقا فقط ۳۴ درصد است. هدف کنترل سرطان پروستات، شناسایی، درمان و معالجه بیماران مبتلا به سرطان مهاجم کشنده و همچنین اجتناب از درمان بیش از حد در مواردی است که سرطان تهدید محسوب نمی شود و خطرناک نیست.

احتمال ابتلا به سرطان پروستات با افزایش سن افزایش می یابد و در مردان زیر ۵۰ سال بسیار نادر است. با طول عمر بیشتر و افزایش آگاهی افراد نسبت به این بیماری که نتیجه بیشتر درخواست کردن غربالگری از طرف مردان بوده است انتظار می رود که در آینده شمار افرادی که تشخیص سرطان پروستات گرفته اند افزایش پیدا کند. سرطان پروستات در مراحل اولیه معمولا بدون علامت میباشد. اگر هم نشانه هایی وجود داشته باشند غیر اختصاصی است. ممکن است در این مرحله علائم سرطان پروستات خوش خیم بروز داده شود. بیمارانی که دچار متاستاز هستند ممکن است از درد کمر یا درد در لگن شکایت کنند.آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) به عنوان ابزاری برای غربالگری سرطان پروستات به کار می رود.

اگرچه این ابزار فقط مختص این بیماری نیست و همچنین حساسیت آن ۱۰۰ درصدی نمی باشد. سطح قطعی برای PSA وجود ندارد که نشان دهنده سرطان پروستات باشد. بلکه PSA دامنه ریسک را در این بیماران نشان می دهد. بیمارانی که تشخیص سرطان پروستات می گیرند معمولا تحت معاینه رکتال دیجیتال (DRE) و آزمایش PSA قرار می گیرند. تشخیص با بیوپسی ترانس رکتال پروستات تایید می شود که تقریبا همیشه تحت هدایت امواج اولتراسوند انجام می گیرد.در اغلب بیمارانی که تشخیص سرطان پروستات می گیرند بیماری در همان محدوده پروستات لوکالیزه می شود.

تعداد کمی از تومورهای با درجه بالا به مرحله توسعه تومور خارج کپسولی و متاستاز دوردست پیشرفت می کنند. تومورهای پروستات با توجه به نمود پاتولوژیک شان (میزان شباهت بافت سرطانی به بافت نرمال) و بر اساس نوع گلیسون درجه بندی می شوند. این نمره نشان دهنده مجموع نمره ۲ ناحیه مختلف است که از نظر هیستولوژیک، درجه آنها غالب می باشد (مجموع نمره ۲ ناحیه ای که سرطان در آنها غالب تر است). نمره گلیسون بالا، تومور مهاجم با پتانسیل بالا برای گسترش موضوعی و دوردست را نشان می دهد. درجه بندی گلیسون طیف خطر را برای تمام بیماران نشان می دهد.

در گذشته تصویربرداری تقریبا هیچ نقشی در تشخیص سرطان پروستات نداشت اما به عنوان کمکی برای هدایت بیوپسی و شناسایی بیماران مبتلا به متاستاز استخوان یا غدد لنفاوی مورد استفاده قرار می گرفت.اخیرا نشان داده شده است که تصویر برداری در مرحله بندی موضعی سرطان پروستات روش سودمندی است و به کنترل بالینی بیماری در بیماران با ریسک بالا و متوسط کمک می کند. تحقیقات اخیر نشان داده اند که تکنیک های تصویربرداری مدرن با نمونه برداری هدفمند، برنامه ریزی بهینه برای بیماران تحت درمان جراحی رادیکال یا فوکال تراپی و کنترل پیشرفته در مورد بیماران با ریسک پایین با استراتژی های نظارت فعال اغلب می توانند محل تومور را در پروستات شناسایی کنند.

ام آر آی پروستات

T2-weithted MRI

آناتومی ناحیه پروستات به بهترین نحوی با MRI نشان داده میشود. در سکانس  های T2-weighted، پروستات نرمال را می توان به ناحیه محیطی و غده مرکزی تقسیم کرد. ناحیه محیطی به خاطر محتوای بالای آب شدت سیگنال بالایی را نشان می دهد و غده مرکزی شامل نواحی مرکزی و نواحی ترانزیشنال (بینابینی)، شدت سیگنال پایین تری را نشان می دهد. سرطان پروستات به صورت یک ناحیه با بافت غیر عادی در ناحیه محیطی است که مکررا با سیگنال پایین دیده می شود.

بعضی از سرطان  ها ایزو اینستنس هستند (دارای سیگنال بینا بینی هستند) و از طریق تصویربرداری استاندارد MRI دیده نمی شوند. در بیماری های دیگر مثل پروستاتیت (التهاب غده پروستات)، آتروفی و کلسیفیکاسیون نیز ممکن است شدت سیگنال پایین باشد و منجر به شماری از نتایج مثبت کاذب گردد. نواحی خونریزی دهنده که در نتیجه بیوپسی ایجاد می شوند در سکانس های T2-weighted به راحتی با تومور اشتباه گرفته می شوند.

به این دلیل، مهم است که یک سکانس T1-weighted هم برای نشان دادن فرآورده های خونی با سیگنال بالا استفاده شود. به طور ایده آلMRI نباید حداقل ۸ هفته بعد از بیوپسی انجام شود چون ممکن است خونریزی در تفسیر تصاویر اختلال ایجاد کند.تصویربرداری معمولا با کویل های آرایه فازی لگنی انجام می گیرد. استفاده از کویل های اندورکتال با استفاده از اسکنر های 5/1 تسلای استاندارد، دقت و رزولوشن تصاویر را بهبود می بخشد.

کویل های اندورکتال ممکن است مزایایی مشابه به سیستم  های با قدرت میدان بالاتر (۳ تسلا) نداشته باشند. مطالعات اولیه، حساسیت و ویژگی نسبتا پایینی در مورد MRI برای تشخیص و نمایش سرطان پروستات نشان داده اند. با این حال پیشرفت های اخیر در زمینه کویل های اندورکتال و آهنربا های با میدان های قوی تر به بهبود چشمگیری در وضوح تصاویر MRI منجر شده اند. ام آر آی ابزار سودمندی در مرحله بندی موضعی سرطان و طرح ریزی درمان می باشد.

MRI در مورد بیمارانی که در معرض ریسک بالا یا متوسط پیشرفت و توسعه سرطان قرار دارند یا افرادی که باید تحت درمان های رادیکال (مثلا جراحی پروستاتکتومی یا براکی تراپی) قرار بگیرند نقش مهم و تعیین کننده ای دارد. MRI برای جلوگیری از توسعه تومور خارج کپسولی یا تهاجم تومور به وزیکول های سمینال (کیسه های منی) مورد استفاده قرار می گیرد. در صورتی که تومور گسترش یافته باشد یا به کیسه های منی رسیده باشد معمولا از درمان رادیکال بیمار جلوگیری می گردد.

با این حال جراحان بیش از پیش آمادگی دارند که روی بیماران در مراحل اولیه بیماری (مرحله T3)، عمل انجام دهند و همچنین در این گروه از بیماران می توان براکی تراپی با دوز بالا را در نظر گرفت. بنابراین برای طرح ریزی درمان، مستندات دقیق در مورد میزان بیماری موضعی ضروری است. توسعه و گسترش تومور خارجی کپسولی معمولا با شناسایی یک توده غیر طبیعی با سیگنال پایین که از طریق کپسول پروستات به داخل بافت چربی پری پروستاتیک (گره های اطراف) یا به داخل کیسه های منی (وزیکول های سمینال) در حال گسترش است تشخیص داده می شود.

تعدادی از علائم غیر محسوس گسترش خارجی کپسولی تومور نیز تشریح شده است که عبارتند از کاهش زاویه رکتو پروستاتیک و انقباض یا ورم در کپسول پروستات. حساسیت MRI در شناسایی گسترش خارج کپسولی تومور یا تهاجم تومور به وزیکول های سمینال بین ۷۳ تا ۸۰ درصد و با ویژگی بالای بین ۹۷ تا ۱۰۰ درصدی تا حد زیادی بهبود پیدا کرده است. گسترش خارج کپسولی تومور به اندازه نیم میلیمتر از طریق هیستوپاتولوژی به دقت تشخیص داده می شود.

معاینه با تشدید مغناطیسی همچنین برای شناسایی غدد لنفاوی رترو پریتونئال شکمی و لگنی بزرگ شده مورد استفاده قرار می گیرد که ممکن است نشان دهنده متاستاز سرطان باشد. همچنین این روش می تواند متاستاز استخوان و انسداد کلیوی را شناسایی کند. در حال حاضر علاوه بر مرحله بندی تومور، MRI نقش لوکالیزه کردن تومور را در غده پروستات نیز به عهده دارد. روش MRI نرخ حساسیت خوبی برای تشخیص سرطان پروستات دارد که بین ۶۰ تا ۹۶ درصد است.

اما ویژگی ضعیف تر این روش، کاربرد آن را به عنوان ابزاری برای غربالگری محدود کرده است. با این حال نشان داده شده است که بیماران مشکوک به سرطان پروستات با بیوپسی سیستماتیک منفی می توانند با معاینه از طریقMRI با هدف مکان یابی تومور بهره مند شوند. سرطان پروستات در حدود یک سوم از بیمارانی که یک بیوپسی سیستماتیک منفی یا بیشتر داشته اند، از طریق MRI تشخیص داده میشود.

تشخیص سرطان ناحیه ترانزیشنال (بینابینی) به خاطر شباهت آن به هایپرپلازی ندولار بسیار دشوار است. خوشبختانه تومورها در این ناحیه شیوع زیادی ندارند. گزارش های ضد و نقیضی درباره حساسیت و ویژگی MRI در تشخیص سرطان ها در غده مرکزی وجود دارد. در یک مطالعه MRI تنها یک مورد از ۷۹ مورد سرطان را تشخیص داد. اما در مطالعه دیگری MRI حساسیت بیشتری نسبت به بیوپسی ۶۰ درجه پروستات نشان داد.

همچنین از MRI برای هدایت بیوپسی هدفمند پروستات استفاده می شود. ام آرآی نتایج بسیار خوبی در زمینه کمک به طرح ریزی جراحی نشان داده است. مشخص است که جراحی با اختلال نعوظی که به دنبال رزکشن باندل نورو واسکولار ایجاد می شود می تواند پیچیده شود. تکنیک جراحی تحت تاثیر موقعیت تومور در غده قرار می گیرد. اگر تومور در مجاورت باندل نورو واسکولار قرار نداشته باشد ممکن است روشی انتخاب شود که در هنگام برداشتن بافت های سرطانی، عصب های نزدیک این بافت ها در حد امکان آسیب نبینند.

Hricak و همکاران ثابت کردند که یافته های حاصل از MRI، طرح جراحی را در ۷۸ درصد از بیماران تغییر دادند. این یافته ها در مورد ۹۳ درصد بیماران دقیق بودند. استفاده جهانی از MRI در مرحله بندی سرطان پروستات همچنان بحث برانگیز است. یافته های حاصل از MRI سهم قابل توجهی را در مرحله بندی همه گروه های خطر دارد. اما در گروه های دارای ریسک بالا و متوسط بیشترین سهم را داشته است.

تعدادی از تکنیک های جدیدترMRI اخیرا توسعه یافته اند که امکان تشخیص تومورهای پیشرفته پروستات را با اضافه شدن به پروتکل های استاندارد MRI فراهم می کنند. این تکنیک ها عبارتند از تصویر برداری دینامیک بر پایه افزایش کنتراست یا DCE، تصویربرداری Diffusion-weighted یا DWI و اسپکتروسکوپی رزونانس مغناطیسی.

بیشتر بدانید: آندوسکوپی چیست؟ + راهنمایی کامل

Dynamic contrast-enhanced MRI

در حین Dynamic contrast-enhanced MRI، یک بلوس مدیوم کنتراست زای داخل وریدی (گادولینیوم) تزریق می شود و سکانس ها به صورت سریالی و سریع گرفته می شوند. هدف این روش، نشان دادن پیشرفت سرطان پروستات در مقایسه با بافت نرمال پروستات است که به آنژیوژنز تومورال مربوط می باشد. سرطان  های پروستات با میزان پیشرفت و فرسودگی اولیه شان توصیف می شوند. غده های خوش خیم پروستات، پروستاتیت و هموراژ (خونریزی) پروستات، همگی می توانند علائم بدخیمی را تقلید کنند.

مخصوصا غده های خوش خیم پروستات می توانند چالش برانگیز باشند و همچنین معمولا زود افزایش پیدا می کنند اما نسبت به تومورهای بدخیم، فرسودگی آرام تری دارند. وقتی که Dynamic contrast-enhanced MRI به شیوه معمول MRI اضافه شد، به دلیل ویژگی و همچنین دقت در لوکالیزه کردن سرطان پروستات، نتایج امیدوار کننده ای را از خود نشان داد. زمانی که سکانس های Dynamic contrast-enhanced بهT2-weighted اضافه شدند، منجر به پیشرفت چشمگیری در تشخیص توسعه خارج کپسولی تومور شد.

با حساسیت و ویژگی گزارش شده به ترتیب ۸۶ درصد و ۹۵ درصد. بهبود در دقت مرحله بندی سرطان برای خوانندگان کم تجریه تر چشمگیرتر بوده است. همچنین این تکنیک در تشخیص عود موضعی تومور بعد از پرتودرمانی نیز مفید است.استفاده جهانی از این روش تصویربرداری، گستره وسیعی از حساسیت ها و ویژگی های گزارش شده را در بر گرفته است. این امر به احتمال زیاد منعکس کننده تجربه متفاوت گزارشگران، پروتکل ها، جمعیت شناسی بیماران و معیارهای مختلف تشخیصی است.موضوع پذیرفته شده است که Dynamic contrast-enhanced MRI برای موارد انتخاب شده مخصوصا هنگامی که با سایر شیوه های عملی ترکیب می شود مفید می باشد.

Difsiofun-weighted MRI

تصویربرداریDiffusion-weighted MRI انتشار مولکول های آب درون بافت  های مختلف را ارزیابی می کند. میزان دیفیوژن (انتشار) آب در بافت نرمال غده پروستات نسبت به بافت سرطانی بالاتر است، به علت دیفیوژن محدود آب در سلول های سرطانی که به صورت یک تومور سفت درآمده اند و انتشار آب را در آنها مشکل کرده است. DWIاساسا یک سکانسT2-weighted است.

اما برخلاف تصوربرداری معمول T2-weighted در این روش، تومور پروستات شدت سیگنال افزایشی را بر حسب اسکن های استاندارد نشان می دهد که باعث می شود تومور در ناحیه محیطی نرمال با سیگنال بالا به سختی مشاهده گردد. برای کاهش این اثر T2، ضریب انتشار آشکار یا ADC محاسبه می شود که برابر با اختلاف دیفیوژن (انتشار) است. سرطان پروستات در تصاویر DWI به صورت یک ناحیه با سیگنال بالا دیده می شود اما به دلیل دیفیوژن محدود بر اساس ADC، به صورت ناحیه ای با سیگنال پایین دیده می شود.

مزیت های DWI عبارتند از وضوح و کنتراست بالا بین پروستات نرمال و بافت سرطانی و همچنین زمان کوتاه انجام آن. معایب DWI عبارت است از وضوح سه بعدی پایین آن ناشی از سیگنال پایین و ضریب نویز، حساسیت بالا به ابزار مصنوعی و تداخل مقادیر دیفیوژن بین ضایعات بدخیم و خوش خیم. هیچ مقدار حد نصابی برای ADC وجود ندارد که بر اساس آن با اطمینان ضایعات بدخیم و خوش خیم را از هم تشخیص دهد.

به علاوه دیفیوژن درون پروستات بر اساس سن افراد تغییر می کند و این به این معنی است که عملکرد آن ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. مطالعات اخیر نشان داده اند که زمانی که DWI به عنوان یک روش کمکی در کنار T2-weighted قرار گرفت، حساسیت و ویژگی این روش ترکیبی برای تشخیص سرطان پروستات به ترتیب ۸۴ و ۸۵ درصد افزایش یافت. حساسیت در ناحیه محیطی نسبت به غده مرکزی بهتر است.

همچنین نشان داده شده است که در شناسایی سرطان پروستات در بیمارانی که نتیجه بیوپسی های قبلی آنها منفی بوده و PAS در آنها همواره بالا بوده است مفید می باشد.تصویر برداری Diffusion-weighted همچنین در افتراق بین بیماران با ریسک بالا، متوسط و پایین سودمند است. همچنین رابطه معناداری بین نمره گلیسون تومور و ارزش ADC وجود دارد. همچنین یک رابطه معکوس بین ارزش ADC و درصد وجود تومور در بیوپسی های گرفته شده وجود دارد.

همچنین ارزش های ADC در پرتو درمانی های قبلی و بعدی می تواند برای ارزیابی پاسخ به درمان مورد استفاده قرار گیرد. در بیمارانی که تحت نظارت فعال هستند کاهش ۱۰ درصدی یا بیشتر از ده درصد ارزشADC پیشرفت بیماری را نشان می دهد.
یک مطالعه اخیر نشان داده است که DWI می تواند برای تمایز دقیق بین توده های لگنی بدخیم و خوش خیم در بیماران درگیر سرطان پروستات مورد استفاده قرار گیرد و ارزش ADC به طور قابل توجهی بر معیارهای اندازه ارجحیت دارد.

ام آر آی پروستات چیست؟

تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا MRI یک تست غیر مهاجم است که برای تشخیص وضعیت های پزشکی به کار میرود.
ام آر آی از یک میدان مغناطیسی قوی، امواج رادیویی و یک کامپیوتر برای تولید تصاویر مفصلی از ساختارهای داخلی بدن استفاده می کند. ام آر آی از تشعشع استفاده نمی کند.تصاویر مفصل ام آر آی به پزشک ها این امکان را میدهد که بدن را معاینه کرده و با کمک آن بیماری ها را تشخیص دهند.

می توانید تصاویر را بر روی مانیتور کامپیوتر بازبینی کنید. همچنین می توان آنها را از طریق الکترونیکی فرستاد، چاپ کرد یا روی یک سی دی کپی نموده یا روی یک سرور کلود دیجیتال آپلود کرد. غده پروستات قسمتی از سیستم تناسلی مردانه است. این غده جلوی رکتوم و زیر مثانه (جایی که ادرار ذخیره می شود) واقع شده و اولین قسمت از پیشابراه را احاطه کرده است.

پیشابراه لوله ای است که مثانه را تا سر آلت به هم وصل می کند و ادرار و سایر مایعات را به خارج از بدن حمل می نماید.پروستات به تولید مایعی شیری به نام منی کمک می کند. منی در هنگام انزال، اسپرم را به خارج از بدن حمل می کند. اولتراسوند (سونوگرافی) و ام آر آی متداولترین تکنیک های مورد استفاده برای تصویر برداری از غده پروستات هستند.

بعضی از استفاده های متداول از ام آر آی پروستات چیست؟

ام آر آی پروستات در درجه اول برای ارزیابی سرطان پروستات استفاده می شود و برای تعیین این موضوع که آیا سرطان به پروستات محدود شده یا به خارج از غده پروستات گسترش پیدا کرده است. گاهی ام آر آی پروستات برای ارزیابی دیگر مشکلات مربوط به پروستات نیز به کار برده می شود.  مشکلاتی از قبیل:

• عفونت (پروستاتیت) یا تورم پروستات
• بزرگ شدن پروستات که به آن هایپرپلازی خوش خیم پروستات یا BPH نیز گفته می شود
• ناهنجاری های مادرزادی
• عوارض بعد از جراحی لگن

چطور برای ام ارای پروستات آماده شوم؟

معاینه ام آر آی شما ممکن است احتمالا شامل استفاده از یک کویل اندورکتال باشد. کویل اندورکتال یک سیم نازک است که با یک حباب از جنس لاتکس پوشیده شده است و داخل انتهای روده بزرگ در جایی به نام رکتوم قرار داده می شود. رکتوم در داخل لگن بلافاصله پشت و بالای غده پروستات قرار گرفته است. قرار دادن این کویل داخل رکتوم جایی خیلی نزدیک به پروستات به تولید عکس  هایی با دقت و جزئیات بیشتر از پروستات و ساختارهای اطراف آن کمک می کند.

همچنین به رادیولوژیست در انجام اسپکتروسکوپی رزونانس مغناطیسی کمک می کند که می تواند اطلاعات بیشتری درباره ساختار شیمیایی سلول های موجود در غده پروستات فراهم کند. علاوه بر آن ام آر آی پروستات می تواند حرکات مولکول های آب (دیفیوژن آب) و جریان خون (تصویربرداری پرفیوژن) را در پروستات برای کمک به افتراق بین بافت نرمال پروستات و بافت غیر نرمال (بیمار) بررسی کند.

ممکن است نیاز باشد که گان بیمارستانی بپوشید یا ممکن است به شما اجازه داده شود که لباس های خودتان را در صورت آزاد و راحت بودن و نداشتن کمربند بپوشید. دستورالعمل ها در مورد خوردن و آشامیدن قبل از ام آر آی در مورد معاینات خاص و با امکانات مختلف متفاوت است. مگر اینکه به شما چیزی گفته شود وگرنه طبق معمول همیشگی دارو و غذای خود را مصرف کنید.بعضی از معاینات ام آر آی از تزریق ماده کنتراست زا (ماده حاجب) استفاده می کنند.

ممکن است از شما سوال شود که آیا آسم دارید یا به ماده حاجب ید دار (ماده کنتراست زای ید دار)، داروی خاص، غذای خاص یا محیط حساسیت دارید یا خیر. در معاینات ام آر آی معمولا از یک ماده کنتراست زا (ماده حاجب) به نام گادولینیوم استفاده می شود. از گادولینیوم می توان در بیمارانی که به ماده حاجب ید دار آلرژی دارند استفاده کرد. احتمال اینکه یک بیمار به ماده کنتراست زا (ماده حاجب) گادولینیوم آلرژی داشته باشد از احتمال اینکه آن فرد به ماده حاجب ید دار آلرژی داشته باشد خیلی کمتر است.

اگر چه که حتی اگر بیمار به گادولینیوم هم حساسیت داشته باشد این امکان وجود دارد که بعد از آماده سازی مناسب بیمار با تجویز داروهای دیگر از آن استفاده کرد. برای گرفتن اطلاعات بیشتر درباره واکنش های آلرژیک به ماده حاجب گادولینیوم لطفا این لینک را مطالعه کنید: ACR Manual on Contrast Mediaاگر هرگونه مشکلات سلامتی جدی دارید یا اگر به تازگی جراحی داشته اید به رادیولوژیست یا کارشناس مربوطه اطلاع دهید.

در مورد بعضی از بیماری ها مثل بیماری  های سخت کلیوی ممکن است به استفاده از انواع خاصی از ماده  حاجب گادولینیوم نیاز باشد. این داروها برای بیماران مبتلا به بیماری  های کلیوی سالم و مناسب هستند. ممکن است نیاز باشد یک تست خون بدهید تا مشخص شود آیا کلیه هایتان به درستی کار می کند یا خیر.اگر به لاتکس آلرژی نداشته باشید می توانید تحت ام آر آی اندورکتال قرار بگیرید.

وگرنه باید کارشناس ام آر آی را در جریان قرار دهید تا کویل اندورکتال را با یک غلاف فاقد لاتکس بپوشاند. برای آماده شدن جهت ام آر آی با کویل اندورکتال، در روز ام آر آی و روز قبل از آن غذای سبک بخورید. این کار به جای گذاری راحت تر کویل کمک می کند. همچنین ممکن است از شما خواسته شود تا قبل از ام آر آی انما (تنقیه) کنید. تنقیه به این صورت است که از طریق سوراخ مقعد مایعی به داخل رکتوم تزریق می شود تا کمک کند که روده بزرگ تمیز شود.

کیت های انما (تنقیه) یا لاکساتیو های سالینی را می توان بدون نسخه پزشک خریداری کرد. قبل از ام آر آی می توانید به مصرف داروهای معمول خود ادامه دهید. مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد. اگر دچار کلاستروفوبیا (ترس از مکان های بسته) هستید یا اضطراب دارید می توانید از پزشک خود بخواهید که قبل از ام آر آی یک آرامبخش ملایم برایتان تجویز کند.تمام جواهرات و زینت آلات خود را در منزل بگذارید یا قبل از ام آر آی آنها را از خود جدا کنید.

اجسام فلزی یا الکترونیکی می توانند در میدان مغناطیسی یونیت های ام آر آی تداخل ایجاد کنند. بنابراین اجازه ندارید این قبیل اجسام را به اتاق ام آر آی بیاورید. این اجسام می توانند باعث سوختگی شوند یا به پروجکتال های اتاق اسکن ام  آر آی آسیب بزنند. این اقلام عبارتند از: جواهرات، ساعت، کارت های بانکی و سمعک. همه این ها می توانند آسیب ببینند. سنجاق، گیره مو، زیپ های فلزی و اشیای فلزی مشابه که می توانند در عکس های ام آر آی اختلال ایجاد کنند.

پروتز های دندان پزشکی متحرک، خودکار، چاقوی جیبی و عینک حلقه های فلزی که به گوش، بینی و ابرو میبندند. تلفن همراه، ساعت های الکترونیکی و دستگاه های ردیاب. در بیشتر موارد، ام آر آی برای بیمارانی که ایمپلنت فلزی دارند بی خطر است. به جز چندین نوع خاص از این ایمپلنت ها و برای افرادی که از این ایمپلنت استفاده می کنند ممکن است اسکن انجام نشود و نباید بدون اینکه امنیت اتاق ام آر آی برای آنها ارزیابی شود، تحت اسکن قرار گیرند و وارد اتاق اسکن ام آر آی شوند.

این ایمپلنت ها عبارتند از: ایمپلنت های حلزونی گوش، گیره های مخصوصی که برای آنوریسم مغزی استفاده می شوند، کویل های فلزی که در رگ  های خونی قرار داده می شوند. دفیبریلاتور قلبی و پیس میکر (ضربان ساز) قلب. اگر هرگونه دستگاه الکترونیکی یا پزشکی در بدن تان دارید آن را به کارشناس ام آر آی بگویید. این دستگاه ممکن است با نتیجه ام آر آی تداخل ایجاد کرده یا خطری برای شما ایجاد کند.

بسیاری از دستگاه  های ایمپلنت شده دارای یک جزوه هستند که خطرات ام آر آی را برای آن دستگاه خاص توضیح می دهد. اگر این جزوه را دارید آن را با توجه به زمان بندی قبل از ام آر آی با خود بیاورید. ام آر آی بدون تایید مستندات مربوط به سازگاری ام  آر  آی و ایمپلنت مورد نظر انجام نمی گیرد. همچنین شما باید برای پاسخگویی به هرگونه سوالی از جانب رادیولوژیست یا کارشناس ام آر آی اگر جزوه ای از ایمپلنت خود دارید آن را با خود بیاورید.

اگر هر گونه سوالی راجع به ایمپلنت و جای آن در بدن وجود داشته باشد، اشعه ایکس می تواند هرگونه شی فلزی را تشخیص داده و شناسایی کند. مواد فلزی که در جراحی ارتوپدی مورد استفاده قرار می گیرند معمولا در حین ام آر آی هیچ گونه خطری ایجاد نمی کنند. با این حال مفاصل مصنوعی که به تازگی جای گذاری شده اند ممکن است نیازمند استفاده از یک نوع تصویربرداری متفاوت باشند. اگر ترکش، گلوله یا هر نوع فلز دیگری در بدن خود دارید آن را به رادیولوژیست یا کارشناس ام  آر  آی بگویید.

اجسام خارجی نزدیک به چشم و مخصوصا جای گذاری شده در چشم خیلی مهم هستند. زیرا ممکن است در حین اسکن حرکت کرده و کم کم گرم شوند و در نتیجه باعث کوری فرد شوند. جوهر استفاده شده در خالکوبی حاوی آهن است و می تواند در حین اسکن ام  آر آی کم کم داغ شود. اما این یک مورد نادر است. مواد فیلینگ دندان، بریس ها، سایه چشم و دیگر لوازم آرایشی معمولا تحت تاثیر میدان مغناطیسی قرار نمی گیرند. با این حال این مواد ممکن است در تصاویر ناحیه صورت و مغز اختلال ایجاد کنند. در مورد آنها با رادیولوژیست صحبت کنید.

بیشتر بدانید: آپاندیس؛ علائم، عوارض جانبی، تشخیص و درمان آپاندیس

ابزارهای ام آر آی پروستات به چه صورتی هستند؟

یونیت های مرسوم ام آر آی به صورت یک لوله استوانه ای شکل بزرگ هستند که با یک آهنربای دایره ای شکل احاطه می شوند و شما باید روی یک میز که شیب آن به سمت مرکز آهن ربا است دراز بکشید. بعضی از یونیت های ام آر آی که سیستم  هایshort-bore نامیده می شوند طوری طراحی شده اند که آهنربا به طور کامل شما را احاطه نمی کند. بعضی دستگاه های جدیدتر ام آر آی دارای قطر بزرگتری هستند که می توانند برای بیماران با جثه بزرگ تر و افرادی که دچار کلاستروفوبیا (ترس از مکان های بسته) می باشند، راحت تر باشند.

یونیت های ام آر آی اپن (باز)، اطرافشان باز هستند. این یونیت ها مخصوصا برای معاینه بیماران با جثه بزرگتر و افراد دچار کلاستروفوبیا مفید می باشند. یونیت های ام آر آی اپن، تصاویر با کیفیت بالایی برای بسیاری از انواع تست ها فراهم می کنند. بعضی از انواع معاینات خاص نمی توانند با استفاده از ام آر آی اپن انجام گیرند. برای گرفتن اطلاعات بیشتر با رادیولوژیست خود مشورت کنید.

روال کار در ام آر آی پروستات به چه صورت است؟

برخلاف اشعه ایکس و سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)، ام آر آی از تشعشع استفاده نمی کند. به جای آن، امواج رادیویی اتم های هیدروژنی را که به طور طبیعی داخل بدن وجود دارند کنار هم ردیف می کند. این کار هیچ نوع تغییر شیمیایی در بافت های بدن ایجاد نمی کند. وقتی اتم های هیدروژن به موقعیت معمول خود برمی گردند بسته به نوع بافت بدن که در آن قرار دارند مقادیر متفاوتی از انرژی را منتشر می کنند.

اسکنر این انرژی  ها را ثبت کرده و با استفاده از این اطلاعات تصاویر را تولید می کند. در بیشتر یونیت های ام آر آی، میدان مغناطیسی با عبور یک جریان الکتریکی از بین کویل های سیمی تولید می شود . سایر کویل ها در دستگاه قرار گرفته اند و در بعضی موارد کویل ها دور قسمتی که قرار است عکس برداری شود قرار گرفته می شوند. این کویل ها با تولید سیگنال هایی که توسط دستگاه تشخیص داده می شوند امواج رادیویی را دریافت کرده و ارسال می کنند.

جریان الکتریکی در تماس با بیمار قرار نمی گیرد. یک کامپیوتر سیگنال ها را پردازش کرده و یک سری عکس تولید می کند که هر کدام از این عکس ها یک برش نازک از بدن را نشان می دهد. این عکس ها می تواند توسط رادیولوژیست از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرند. ام آر آی قادر است که تفاوت بین بافت بیمار و بافت نرمال را بهتر از اشعه ایکس و سی تی اسکن و امواج اولتراسوند نشان دهد.

نحوه اجرای ام آر آی پروستات به چه صورتی است؟

معاینات ام آر آی میتوانند به صورت سرپایی انجام شوند. شما روی میز متحرک ام آر آی قرار خواهید گرفت. برای کمک به حفظ پوزیشن و بی حرکت ماندن از بلاسترها و کمربند هایی استفاده می شود. دستگاه هایی که دارای کویل هستند قابلیت ارسال و دریافت امواج رادیویی را دارند که ممکن است این دستگاه  ها در اطراف یا کنار ناحیه ای از بدن که قرار است اسکن قرار بگیرد قرار داده شوند. معاینات ام آر آی معمولا شامل چندین سکانس هستند که برخی از آنها ممکن است چندین دقیقه طول بکشد.

اگر قرار باشد که در طول ام آر آی کویل اندورکتال مورد استفاده قرار گیرد یک پرستار و یا یک پزشک یک کاور یکبار مصرف دور کویل می پیچند، دستگاه را روانکاری کرده و کویل را داخل رکتوم بیمار قرار می دهند. وقتی که کویل داخل رکتوم قرار گرفت یک بالن مدور که به دور کویل پیچیده شده است از هوا پر می شود و باعث می شود که در طول معاینه کویل در جای خود قرار بگیرد. وقتی که معاینه به اتمام رسید بالن خالی شده و کویل خارج می گردد.

اگر ماده حاجب استفاده شود یک دکتر، پرستار یا کارشناس دستگاه، یک کاتتر داخل وریدی به داخل سیاهرگ دست و یا بازوی بیمار وارد می کند که از آن برای تزریق ماده حاجب استفاده می شود. بیمار داخل آهنربای یونیت ام آر آی قرار داده میشود. کارشناس ام آر آی در حالی که از بیرون اتاق ام آر آی با کامپیوتر کار می کند معاینه را انجام می دهد. اگر در طول معاینه از ماده حاجب استفاده شود بعد از یک سری اسکن های اولیه این ماده داخل کاتتر داخل وریدی تزریق می شود. در حین تزریق ماده حاجب و بعد از تزریق، تصویر های بیشتری برداشته می شود.

وقتی که معاینه به اتمام رسید ممکن است از بیمار خواسته شود که صبر کند تا تصاویر توسط رادیولوژیست چک شوند. چون ممکن است لازم باشد تصاویر بیشتری گرفته شود. بعد از اتمام معاینه کاتتر درون وریدی بیمار برداشته می شود. کل معاینه معمولا طی ۴۵ دقیقه یا کمتر کامل می شود. اسپکتروسکوپی ام آر آی که اطلاعات اضافی در مورد موادشیمیایی موجود در سلول های بدن را فراهم می کند نیز همچنین ممکن است در حین ام آر آی انجام شود. با اضافه شدن این مرحله حدود ۱۵ دقیقه به زمان کلی ام آر آی اضافه می شود.

در حین و بعد از ام آر آی پروستات چه چیزی را تجربه خواهم کرد؟

بیشتر معاینات ام آر آی بدون درد هستند. با این حال بعضی از بیماران این مورد را که باید بی حرکت بمانند، ناراحت کننده می دانند و برخی دیگر از بیماران نیز ممکن است در هنگام اسکن ام  آر آی احساس کلاستروفوبیک (ترس از فضای بسته) داشته باشند و اسکنر ممکن است پر سر و صدا باشد. ممکن است برای بیماران مضطرب آرام بخش تزریق شود. اما کمتر از یک نفر در هر بیست نفر ممکن است به آن احتیاج پیدا کنند.

در حین وارد کردن کویل اندرورکتال ممکن است در رکتوم خود فشار احساس کنید. مشابه فشاری که حین معاینه رکتوم دیجیتال یا DER تجربه کردید.طبیعی است که در نواحی از بدن تان که مورد عکس برداری قرار می گیرند احساس گرمای نسبتا کمی کنید اما اگر این گرما شما را اذیت می کند به رادیولوژیست یا کارشناس ام آر آی اطلاع دهید.مهم است که در حالی که تصاویر ثبت می شوند کاملا بی حرکت بمانید که معمولا فقط چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد.

برای برخی از انواع معاینات ممکن است از شما خواسته شود که نفس خود را نگه دارید شما متوجه می شوید که چه زمانی تصاویر ضبط می شوند. به این دلیل که وقتی کویل هایی که پالس های فرکانس رادیویی یا RF را تولید می کنند فعال می شوند شما صداهایی ضربه زننده و تپنده خواهید شنید. بین سکانس های تصویربرداری می توانید استراحت کنید. اما از شما خواسته می شود که تا حد امکان پوزیشن خود را حفظ نمایید.

معمولا در طول ام آر آی شما در اتاق معاینه تنها خواهید بود. اگرچه که کارشناس ام آر آی قادر است که در تمام اوقات با کمک دستگاه اینترکام دوطرفه شما را ببیند، صدای شما را بشنود و با شما صحبت کند. بسیاری از مراکز ام آر آی به یک دوست یا یکی از والدین بیمار اجازه می دهند که در اتاق بماند به شرطی که برای ایمنی در محیط مغناطیسی غربالگری شوند. برای کم کردن سر و صدای اسکنر ام آر آی که در حین تصویربرداری، وزوز و ضربه های بلندی تولید می کند ممکن است به شما گوش گیر داده شود یا در غیر این صورت خودتان می توانید تقاضای گوش گیر کنید.

اسکنرهای ام آر آی دارای سیستم تهویه مطبوع و روشن هستند بعضی از اسکنر ها برای کمک به شما برای گذراندن وقت، موسیقی پخش می کنند. وقتی که ماده حاجب تزریق می شود، طبیعی است که احساس خنکی و به مدت ۱ تا ۲ دقیقه احساس گرگرفتگی کنید. وقتی که سوزن داخل وریدی جای گذاری می شود و زمانی که برداشته می شود ممکن است کمی شما را ناراحت کند و ممکن است در محل جای گذاری سوزن مقداری کبودی داشته باشید. همچنین احتمال سوزش پوست در محل کارگذاری لوله IV یا کاتتر داخل وریدی وجود دارد. اما این احتمال نیز خیلی کم است.

اگر بیهوش نشده باشید به ریکاوری احتیاج ندارید. می توانید فعالیت های معمول خود و رژیم طبیعی خود را بلافاصله بعد از معاینه از سر بگیرید. تعداد کمی از بیماران دچار عوارض جانبی ماده حاجب می شوند. این عوارض عبارتند از حالت تهوع و درد موضعی. خیلی به ندرت بیماران نسبت به ماده حاجب آلرژی دارند و دچار کهیر، سوزش چشم و دیگر واکنش ها می شوند. اگر علائم آلرژیک داشته باشید یک رادیولوژیست یا یک پزشک دیگر برای کمک فوری به شما آماده خواهد بود.

بیشتر بدانید: علائم سرطان پروستات چیست؟ + راه های تشخیص و درمان آن

مزیت ها و خطرات ام آر آی پروستات

مزیت ها

ام آر آی یک تکنیک تصویربرداری غیر تهاجمی است که در جریان آن بیمار در معرض تشعشع قرار نمی گیرد. تصاویر ام آر آی از اندام هایی با بافت نرم بدن شامل پروستات و دیگر اندام های لگنی واضح تر هستند و دارای جزئیات و دقت بیشتری نسبت به سایر روش های تصویربرداری هستند. این جزئیات و تصاویر واضح، ام آر آی را به ابزار سودمندی برای تشخیص زودهنگام تومور و ارزیابی پیشرفت سرطان از جمله سرطان پروستات تبدیل می کند.

ثابت شده است که ام آر آی در تشخیص طیف وسیعی از بیماری  ها از جمله سرطان و بیماری های خوش خیم مثل هایپرپلازی خوش خیم پروستات و عفونت پروستات روش کارآمدی است. اسپکتروسکوپی ام آر آی می تواند ترکیبات شیمیایی پروستات را که می توانند در تشخیص سرطان پروستات مفید باشند بررسی و معاینه کند. تصویربرداری پرفیوژن و دیفیوژن ام آر آی می تواند سایر ویژگی های بافت پروستات نرمال و غیرنرمال پروستات را بررسی کند.

ام آر آی می تواند اختلالاتی را تشخیص دهد که ممکن است توسط استخوان پوشانده شده باشد که با روش های دیگر تصویربرداری نمی توان این اختلالات را شناسایی کرد. احتمال ایجاد عکس العمل آلرژیک به ماده حاجب گادولینیوم نسبت به مواد حاجب بر پایه ید که در سی تی اسکن و اشعه ایکس به کار می رود کمتر است.

خطرات

وقتی که دستورالعمل های ایمنی مناسب دنبال شوند معاینات ام آر آی تقریبا هیچ خطری برای اکثر بیماران ایجاد نمی کنند. اگر از بیهوشی استفاده شود ریسک استفاده بیش از حد از داروی بیهوشی وجود دارد. با این حال برای به حداقل رساندن این خطر علائم حیاتی شما تحت کنترل خواهد بود. میدان مغناطیسی قوی زیان بخش نیست. با این حال ممکن است باعث خرابی و اختلال عملکرد دستگاه های ایمپلنت شده در بدن شود و یا در تصاویر اختلال ایجاد کند.

فیبروز سیستمیک نفروژنیک یک مشکل شایع ولی نادر در ارتباط با تزریق ماده حاجب است. این مشکل معمولا در بیماران مبتلا به بیماری های مزمن کلیوی رخ میدهد. پزشک قبل از تزریق ماده حاجب عملکرد کلیه شما را مورد ارزیابی قرار می دهد. اگر ماده حاجب مورد استفاده قرار گیرد ریسک خیلی کمی برای واکنش آلرژیک وجود دارد. چنین واکنش هایی معمولا خفیف هستند و با دارو کنترل می شوند. اگر دچار واکنش آلرژیک شدید، پزشک برای کمک فوری به شما در دسترس خواهد بود.

محدودیت های ام آر آی پروستات

تصاویر با کیفیت بالا به این بستگی دارد که بتوانید در حین ام آر آی کاملا بی حرکت بمانید و دستورالعمل  های موجود برای نگه داشتن نفس را در حین ثبت تصاویر دنبال کنید. اگر دچار اضطراب شدید یا گیج بودید و یا درد شدید داشتید ممکن است ثابت دراز کشیدن در حین تصویربرداری برای تان مشکل باشد.افرادی که از نظر جثه خیلی بزرگ هستند ممکن است برای انواع خاصی از دستگاه  های ام آر آی مناسب و متناسب نباشند. اسکنرها از نظر وزن دارای محدودیت هستند.

ایمپلنت ها و دیگر اجسام فلزی در به دست آمدن تصاویر واضح اختلال ایجاد می کنند. حرکت بیمار هم می تواند همان تاثیر را داشته باشد. یک ضربان قلب خیلی نا منظم می تواند بر کیفیت تصاویر اثر بگذارد. به این دلیل که بعضی از تکنیک ها زمانبندی تصویربرداری را بر اساس فعالیت الکتریکی قلب انجام می دهند. ام آر آی همیشه نمی تواند بین بافت سرطانی و التهاب یا وجود خون در پروستات که گاهی به دلیل بیوپسی پروستات به وجود می آید تمایز قائل شود.

برای اجتناب از تشخیص اشتباه هرگونه خونریزی با بافت سرطانی در تصویر برداری، ام آر آی پروستات باید در صورت امکان ۶ تا ۸ هفته بعد از بیوپسی پروستات انجام گیرد تا در این مدت بقایای خونریزی بر طرف شود. ام آر آی معمولا نسبت به سایر روش های تصویربرداری گرانتر است و انجام آن زمان بیشتری طول می کشد. اگر نگران هزینه های ام آر آی هستید در مورد آن با بیمه گر خود صحبت کنید.