خستگی چیست؟ علائم، تشخیص و درمان خستگی

خستگی (از نظر جسمی، روحی یا هر دو) علائمی است که توصیف آن برای بیمار دشوار است و ممکن است از کلماتی مانند بی حالی، خسته و کسل استفاده شود. استفاده از یک تاریخچه دقیق و کامل، کلید اصلی در کمک به تشخیص و درمان علت بروز علائم خستگی است. با این حال، در حدود یک سوم از بیماران علت خستگی پیدا نشده است و تشخیص آن مشخص نیست. علل بی شماری از علائم خستگی وجود دارد. برای تشخیص خاص خستگی، باید معیارهای خاصی که توسط CDC تعیین شده است رعایت شود. در این مقاله از بخش پزشکی و بیماری های دکتر سلام به بررسی اثرات، علائم،تشخیص و درمان خستگی می پردازیم.

خستگی چیست؟ این حس شبیه چه چیزی است؟

خستگی را می توان به عنوان کمبود انرژی و انگیزه (از نظر جسمی و روحی) توصیف کرد. این موضوع با احساس خواب آلودگی تفاوت بسیاری دارد، اصطلاحی است که نیاز به خواب را توصیف می کند. غالباً فرد از خسته شدن شکایت می کند و وظیفه تشخیص را پزشک بهداشت بر عهده دارد، اما او خستگی و خواب آلودگی را تشخیص می دهد، هر چند هر دو ممکن است در همان زمان اتفاق بیفتند.

گذشته از خواب آلودگی، سایر علائم خواب آلودگی را می توان با خستگی از جمله تنگی نفس با فعالیت و ضعف عضلانی اشتباه گرفت. باز هم، همه این علائم می توانند هم زمان رخ دهند. همچنین، خستگی می تواند یک واکنش طبیعی به فعالیت های جسمی و روحی باشد. در بیشتر افراد عادی با کاهش فعالیت، این موضوع به سرعت تسکین می یابد (معمولاً در ساعت ها تا حدود یک روز، بسته به شدت فعالیت).

خستگی یک شکایت بسیار شایع است که توسط افراد بسیاری بیان می شود و یادآوری این نکته حائز اهمیت است که این یک علامت است و نه یک بیماری. بسیاری از بیماری ها می توانند منجر به شکایت از خستگی شوند که می توانند جسمی، روانی یا ترکیبی از این دو باشند. غالباً، علائم خستگی از شروع تدریجی برخوردار است و احتمالا فرد تا زمانی که سعی در مقایسه توانایی خود در انجام وظایف از یک مقطع زمانی دیگر داشته باشد، از میزان انرژیی که از دست داده است، خبری نداشته باشد.

آن ها ممکن است فرض کنند که خسته شدن آن ها ناشی از پیری است و علائم را نادیده می گیرند. این ممکن است به تأخیر در جستجوی مراقبت  بروز علائم دیگری منجر شود. در حالی که درست است که افسردگی و سایر موارد روان پزشکی ممکن است دلیل خستگی باشد، اما منطقی است که مطمئن شویم که یک بیماری جسمی اساسی وجود ندارد که علت اصلی آن، علائم خستگی باشد. افرادی که علائم خستگی را دارند، ممکن است سه شکایت اصلی داشته باشند.

با این حال، این علائم و شکایت ها می تواند در هر فرد متفاوت باشد:

• ممکن است کمبود انگیزه یا توانایی در شروع یک فعالیت برای آن ها وجود داشته باشد.
• فرد پس از شروع فعالیت ممکن است به راحتی و خیلی زود خسته می شود.
• فرد برای شروع یا تکمیل فعالی ، دچار خستگی ذهنی یا مشکل در تمرکز و حافظه است و نمی تواند به خوبی تمرکز کند.

در حالی که خستگی می تواند برای مدت طولانی ادامه یابد، وجود خستگی مزمن که متفاوت از سندرم خستگی مزمن است، مجموعه خاصی از دو معیار را دارد که توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری تعیین شده است.

دو معیار وجود خستگی مزمن به شرح زیر است:

1. حداقل 6 ماه یا بیشتر از سایر بیماری های شناخته شده پزشکی (که علام ظهور آن شامل خسته شدن است) شامل خستگی شدید مزمن که از تشخیص بالینی خود، خارج شده باشد، گذشته باشد.
2. به طور هم زمان چهار یا بیشتر از چهار تا از علائم زیر را داشته باشد:

• ضعف بعد از عمل
• اختلال در حافظه یا ذهن
• نداشتن خواب صحیح
• درد عضلانی
• درد در چندین مفصل بدون قرمزی یا تورم
• احساس درد در غدد لنفاوی گردن رحم یا زیر بغل
• گلو درد
• سر درد

موارد دیگری که ممکن است شخص زمانی که بسیار خسته است و احساس خستگی دارد، شامل موارد زیر است:

• بی حسی
• هاج و واج ماندن
• کمبود انرژی
• خستگی
• احساس فرسوده شدن
• احساس ضعف
• احساس کسلی
• احساس کوفتی
• ممکن است شخص زمین بخورد یا بر روی زمین بیفتد

چه عواملی باعث خستگی فرد می شوند؟

از آنجایی که خستگی، موجب شکایت فرد می شود، علل متفاوت و بسیار زیادی برای خسته شدن وجود دارد. آن ها از مواردی که باعث ضعف خون در بافت های بدن می شوند تا بیماری هایی که سوخت و ساز بدن را تحت تأثیر قرار می دهند، از عفونت ها و بیماری های التهابی گرفته تا مواردی که باعث اختلال در خواب می شوند، متفاوت هستند. خستگی یک عارضه جانبی رایج در بسیاری از داروها است.

در حالی که بسیاری از بیماران با شرایط روانی غالباً از خسته شدن (جسمی و روانی) شکایت دارند، اما گروهی از بیماران نیز وجود دارند که علت خسته شدن آن ها هرگز توسط پزشک تشخیص داده نشده است.

جدول زیر برخی از دلایل اصلی خستگی را به طور خلاصه می کند اما این دلایل به طور کامل جامع نیست:

علائم و نشانه های خستگی چیست؟

خستگی، علامت یک بیماری زمینه ای است و از بسیاری جهات از احساس ضعف تا خسته شدن مستمر یا کمبود انرژی توصیف می شود. بسته به علت اصلی این خستگی ها، ممکن است علائم همراه دیگری نیز وجود داشته باشد. افراد مبتلا به بیماری های قلبی، بیماری های ریه یا کم خونی ممکن است از تنگی نفس و یا خسته شدن به راحتی با حداقل فعالیت شکایت کنند و باعث آزرده شدن آن ها شود.

افراد مبتلا به دیابت ممکن است از پلی یوریا (ادرار بیش از حد)، پولیپسی (تشنگی بیش از حد) یا تغییر بینایی شکایت کنند. افرادی که کم کاری تیروئید دارند ممکن است علائم سرماخوردگی، خشکی پوست و موهای شکننده نیز داشته باشند. این مهم است که متخصص مراقبت های بهداشتی، شکایت از خستگی فرد را در چارچوب کلی بیمار در نظر بگیرد تا سعی کند به یک تشخیص دقیق برسد و علت را کشف کند.

بیشتر بخوانید: همه چیز درمورد غذاهای خستگی آور

آیا آزمایشی برای تشخیص خستگی وجود دارد؟

نکته اصلی برای پیدا کردن علت خستگی در بیمار، مراقبت هایی است که متخصص بهداشت در تهیه تاریخچه پزشکی انجام می دهد. سؤال کردن درباره این مسائل، نه تنها در مورد از دست دادن انرژی بلکه در مورد سایر مشکلات احتمالی که ممکن است بیمار از جمله تنگی نفس، تغییر در الگوی خواب، ریزش مو، تغییر رنگ مدفوع یا هر یک از بی شمار سؤالات مطرح باشد حائز اهمیت است که ممکن است اطلاعاتی را در مورد سیستم ارگان درگیر ارائه دهد.

معمولاً سابقه و کاری که توسط پزشک بهداشت انجام می شود در مورد کیفیت و کمیت خستگی سؤال می کند.

نمونه هایی از سؤالاتی که ممکن است متخصص بهداشت از شما بپرسد شامل موارد زیر است:

• آیا بیمار هنگام بیدار شدن از خواب در صبح احساس خوبی دارد؟
• آیا خسته شدن فرد در طول روز پیشرفت می کند؟
• آیا فرد به طور غیر منتظره ای چرت می زند یا مقدار زیادی از محرک ها مانند کافئین را برای انجام فعالیت های روزانه مصرف می کند؟
• آیا خستگی فرد به تدریج یا ناگهانی به وجود می آید؟
• آیا این اتفاقی که می افتد، روزانه است یا متناوب یا دوره ای؟
• چه چیزی باعث بهتر شدن فرد می شود و چه چیزی باعث بدتر شدن آن می شود؟
• زندگی بیمار به دلیل خستگی، چگونه تغییر کرده است؟
• آیا خستگی ذهنی فرد بیشتر از خستگی جسمی او است؟

سایر علائمی که همراه با خستگی خود را نشنان می دهند عبارتند از:

• کاهش وزن
• درد قفسه سینه و تنگی نفس
• استفراغ و اسهال
• تب و لرز
• ضعف یا درد عضلانی
• اضطراب و افسردگی

همچنین بهتر است که پزشک معالج بهداشتی سوالات خود را در مورد وضعیت اجتماعی بیمار بپرسد و همچنین درباره وضعیت روانی آنها از فرد سؤال کند. سوالات غربال گری الکل و مصرف مواد مخدر باید به عنوان روال معمول پیش بینی شده و پرسیده شود. از آنجا که خستگی یک علامت غیر خاص است، هر پاسخ ممکن است متخصص مراقبت های بهداشتی را جهت کشف علت احتمالی متفاوت خسته شدن شما راهنمایی کند.

معاینه کامل جسمی، برای پیدا کردن علائم اساسی بیماری مهم است. ظاهر عمومی بیمار به دنبال بهداشت، علائم حیاتی و شواهد اضطراب یا استرس مهم است.

بررسی و ارزیابی سیستم های مختلف بدن (قلب، ریه ها، شکم، سیستم عصبی و غیره) و ترکیب هر گونه یافته غیر طبیعی با سرنخ هایی که در تاریخچه و سرگذشت فرد وجود دارد ممکن است به تشخیص کمک کند که توجه ویژه ای به حس کردن (احساس) غده تیروئید غیر طبیعی، گره های لنفاوی متورم، گوش دادن به صداهای غیر طبیعی قلب از جمله سوف ها و بررسی وضعیت طبیعی عضلات و رفلکس ها می شود.

بسته به یافته های موجود در تاریخ و معاینه فیزیکی فرد، آزمایش خون و سایر مطالعات تصویربرداری از فرد، ممکن است توصیه شود.

آزمایش خون غربال گری اولیه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• CBC (شمارش کامل گلبول های خون که شامل گلبول قرمز، گلبولهای سفید و تعداد پلاکت ها) است.
• الکترولیت ها (پتاسیم، سدیم، کلرید، دی اکسید کربن و بعضاً کلسیم و منیزیم)
• گلوکز (قند خون)
• BUN کراتینین (برای اندازه گیری عملکرد کلیه).
• TSH یا هورمون تحریک کننده تیروئید.
• مونواسپات
• فریتین
• آزمایش کمبود ویتامین های B12 ، D ، اسیدفولیک و آهن.
• CPK، افزایش در بیماری هایی که باعث التهاب عضلات می شوند
• میزان رسوب ESR یا گلبولهای قرمز (مشخص کننده خونی غیر اختصاصی برای التهاب در بدن).

تست غربالگری CPK و ESR در ابتدا خیلی کم انجام می شد. تصمیم به انجام آزمایش های اشعه ایکس، سی تی اسکن، الکتروکاردیوگرام ECG ، EKG  و سایر تصویربرداری یا آزمایش به شرایط بیمار بستگی دارد و آنچه پزشک مراقبت های بهداشتی گمان می کند ممکن است دلیل اصلی خستگی فرد باشد.

درمان خستگی چیست؟

از آنجا که خستگی علامت یک بیماری زمینه ای است، بدون در نظر گرفتن اینکه از نظر جسمی، روانی باشد یا ترکیبی از این دو بیماری باشد، بستگی به شرایط فرد دارد که باعث ایجاد خسته شدن در او می شود. ممکن است بین زمان درمان بیماری و شدت علائم خسته شدن ، زمان تاخیری وجود داشته باشد. به محض درمان بیماری زمینه ای ممکن است برخی از علائم برطرف شود.

به عنوان مثال، افرادی که کم خونی هستند به محض افزایش تعداد گلبول های قرمز خون بهتر شدن وضعیت خود را احساس می کنند، در حالی که افرادی که از مونوکلئوز عفونی بهبود می یابند ممکن است هفته ها نیاز به زمان داشته باشند تا سطح انرژی آنها به حالت عادی برگردد.

آیا می توان از بروز خستگی جلوگیری کرد؟

خستگی به عنوان یکی از علائم می تواند به دلیل وجود بسیاری از علت ها به وجود بیاید و بنابراین، پیشگیری، مسئله ای نیست. مهمتر از همه، تشخیص زودرس خستگی به فرد اجازه می دهد تا به دنبال مراقبت های پزشکی باشد و به طور بالقوه می تواند زودتر علت اصلی ایجاد شده را در خود تشخیص دهد. گاهی اوقات، علائمی مانند خسته شدن به تدریج خود را نشان می دهند و درک این مسئله برای فرد دشوار است.

این موضوع، ممکن است از دید شخص دیگری، به عنوان مثال از دید یک دوست یا یک عضوی از خانواده در نظر گرفته شود تا تفاوت عملکرد را به خوبی درک کند. خود آگاهی برای درک تغییرات تدریجی عملکرد بدن معمولاً دشوار است، زیرا فرد برای تکمیل فعالیت های روزانه ی خود، کارهای کوچک را، به صورت مکرر انجام می دهد و بنابراین درک این موضوع برای شخص دشوار است.