در مورد پنومونی چه می دانید؟ پنومونی نوعی عفونت است که سبب التهاب کیسه های هوا در یک یا هر دو ریه می شود. کیسه های هوا ممکن است که با مایعات یا چرک (مواد چرکی) پر شوند که این اتفاق سبب ایجاد سرفه همراه با مخاط یا چرک، تب و لرز و به مشکل خوردن تنفس می شود. ارگانیسم های مختلف از جمله باکتری، ویروس و قارچ می توانند سبب پنومونی شوند. از نظر شدت، پنومونی می تواند خفیف باشد یا به حدی شدید باشد که زندگی فرد را تهدید کند. این بیماری بیشتر کودکان، نوزادان، افراد بالاتر از ۶۵ سال و افرادی که اختلالات مربوط سلامتی و سیستم ایمنی ضعیف دارند را تهدید می کند که در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام به بررسی آن می پردازیم.
آیا پنومونی مسری است؟
میکروب هایی که سبب این بیماری می شوند می توانند مسری باشند. این به این معنا است که می توانند از شخصی به شخص دیگر منتقل شوند. هم عفونت پنومونی ویروسی و هم پنومونی باکتریایی می تواند از طریق استنشاق عطسه یا سرفه فرد آلوده منتقل شود. به علاوه این امکان وجود دارد که با تماس با سطوح و چیزهایی که توسط باکتری یا ویروس مسبب پنومونی آلوده شده اند، به پنومونی دچار شوید. می توانید در محیط، دچار پنومونی از نوع قارچی شوید. اما پنومونی قارچی مسری نیست، یعنی از شخصی به شخص دیگر منتقل نمی شود.
علائم پنومونی
علائم این بیماری می توانند خفیف یا شدید باشند. شدت علائم به عواملی مثل نوع میکروبی که باعث عفونت شده، سن و سطح سلامتی فرد بستگی دارد. علائم خفیف آن خیلی شبیه سرماخوردگی و آنفولانزا هستند اما بیشتر از آن ها دوام دارند. علائم پنومونی شامل این موارد هستند:
- درد در سینه هنگامی که نفس می کشید یا سرفه می کنید.
- گیجی و تغییر در سطح آگاهی ذهنی (در بزرگسالان ۶۵ سال به بالا)
- سرفه، که سبب تولید مخاط می شود.
- خستگی مفرط
- تب، تعریق و لرز
- دمای بدن پایین تر از حد نرمال (در بزرگسالان بالاتر از ۶۵ سال که سیستم ایمنی ضعیف دارند)
- حالت تهوع، اسهال و استفراغ
- توقف در تنفس
ممکن است که نوزادان و کودکان نوپا هیچ یک از علائم عفونت را از خود نشان ندهند. آن ها علائمی مثل استفراغ، تب، سرفه، خستگی، مشکلات تنفسی و اختلال در غذا خوردن را از خود نشان می دهند.
زمان مراجعه به پزشک برای درمان پنومونی
اگر تنفس دشوار، درد قفسه سینه، تب مداوم ۱۰۲ درجه فارنهایت (۳۹ درجه سانتی گراد) یا بالاتر و سرفه دائم دارید بهتر است که هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. افرادی که در این دسته هستند، باید به پزشک مراجعه کنند:
- بزرگتران بالاتر از ۶۵ سال
- کودکان زیر ۲ سال با علائم ذکر شده
- افراد با اختلالات سلامتی و نقص سیستم ایمنی
- افرادی که در حال انجام شیمی درمانی هستند یا داروهایی مصرف می کنند که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند.
برای افراد بزرگسال و آن هایی که مشکلات نارسایی قلبی و مشکلات ریوی دارند، پنومونی می تواند زندگی آن ها را تهدید کند.
دلایل بیماری پنومونی
بسیاری از میکروب ها می توانند سبب این بیماری شوند. رایج ترین باکتری ها شامل باکتری ها و ویروس هایی هستند که در هوایی که تنفس می کنیم وجود دارند. سیستم ایمنی بدن معمولا از ریه ها در برابر عفونت بر اثر این میکروب ها پیشگیری می کند. اما گاهی این میکروب ها بر سیستم ایمنی بدن غلبه می کنند، حتی اگر فرد از نظر سلامتی در سطح مناسبی قرار داشته باشد. این بیماری با توجه به نوع میکروبی که سبب آن شده و جایی که در معرض عفونت قرار گرفته اید تقسیم بندی می شود.
پنومونی ناشی از جامعه:
پنومونی ناشی از جامعه رایج ترین نوع پنومونی است. این نوع پنومونی خارج از بیمارستان و کلینیک های درمانی اتفاق می افتد و ممکن است که توسط موارد زیر به وجود آمده باشد:
باکتری:
رایج ترین دلیل پنومونی باکتریایی در آمریکا باکتری استرپتوکوک پنومونیه است. این نوع باکتری می تواند به خودی خود یا بعد از این که سرما خوردید یا آنفولانزا گرفتید اتفاق بیفتد. این باکتری می تواند روی یک قسمت (لوب) ریه تاثیر بگذارد که به آن پنومونی لوبار می گویند.
ارگانیسم های شبیه به باکتری:
مایکوپلاسما می تواند سبب وجود این بیماری شود. علائم این نوع پنومونی از سایر انواع پنومونی خفیف تر هستند. به این نوع پنومونی، واکینگ پنومونی نیز می گویند که معمولا خیلی شدید نیست و فرد به استراحت نیاز ندارد.
قارچ:
احتمال به وجود آمدن پنومونی ای در که اثر قارچ به وجود می آید در افرادی که اختلالات مزمن، سیستم ایمنی ضعیف و دوز زیادی از ارگانیسم ها دارند بیشتر است. نوع قارچی که سبب ایجاد پنومونی قارچی می شود در خاک و مدفوع پرندگان وجود دارد و از نظر جغرافیایی می تواند در جاهای متفاوتی اتفاق بیفتد.
ویروس:
برخی از انواع ویروس که سبب سرماخوردگی و آنفولانزا می شوند می توانند سبب پنومونی شوند. ویروس ها دلیل اصلی پنومونی در کودکان زیر ۵ سال هستند. پنومونی ویروسی معمولا خفیف است اما در برخی شرایط می تواند خیلی شدید باشد.
پنومونی ناشی از بیمارستان:
بسیاری از بیماران در طول بستری بودن در بیمارستان برای یک بیماری دیگر دچار این بیماری می شوند. پنومونی حاصل از بیمارستان می تواند خیلی جدی باشد چون باکتری ای که سبب آن شده به آنتی بیوتیک ها مقاوم است و کسی که آن را گرفته، از قبل مریض بوده و سیستم ایمنی بدنش ضعیف شده است. افرادی که با دستگاه تنفس، نفس می کشند و معمولا در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان بستری هستند بیشتر در معرض پنومونی قرار دارند.
پنومونی ناشی از مراکز سلامتی:
این نوع پنومونی عفونتی باکتریایی است و در افرادی اتفاق می افتد که به مدت طولانی در مراکز سلامتی و کلینیک ها خدمات درمانی دریافت می کنند، از جمله این مراکز می توان به مراکز دیالیز اشاره کرد. مثل پنومونی حاصل از بیمارستان، این بیماری حاصل از مراکز درمانی هم می تواند توسط باکتری هایی به وجود بیاید که نسبت به آنتی بیوتیک ها خیلی مقاومند.
آسپیراسیون ریوی
آسپیراسیون ریوی به معنی ورود بزاق دهان، مواد غذایی، نوشیدنی و استفراغ توسط دم ریوی به درون مجرای تنفسی است. اگر به علت آسیب مغزی، مشکلات بلع و مصرف مواد مخدر و الکل در عملکرد نرمال رفلکس حلقی مشکلی پیش بیاید احتمال بروز آسپیراسیون بالا می رود.
عوامل مخاطره آمیز پنومونی
این بیماری می تواند روی هر کسی تاثیر بگذارد. اما دو گروه سنی هستند که بیشتر در معرض دچار شدن به این عارضه قرار دارند:
- کودکانی که ۲ سال یا بالای ۲ سال سن دارند.
- افرادی که ۶۵ سال یا بیشتر سن دارند.
سایر عوامل مخاطره آمیز این بیماری شامل این مواردند:
بستری شدن در بیمارستان:
اگر در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان بستری هستید بیشتر در معرض ابتلا به پنومونی قرار دارید، به خصوص اگر با کمک دستگاه تنفسی نفس می کشید.
بیماری مزمن:
اگر دچار آسم، بیماری مزمن انسدادی ريه (COPD) یا بیماری قلبی هستید بیشتر در معرض ابتلا به پنومونی قرار دارید.
سیگار کشیدن:
سیگار کشیدن به سیستم ایمنی بدن آسیب می زند و عملکرد آن را در مقابل باکتری ها و ویروس هایی که سبب پنومونی می شوند ضعیف می کند.
سیستم ایمنی ضعیف شده:
افرادی که دچار HIV/AIDS هستند، پیوند عضو داشته اند یا شیمی درمانی دریافت کرده اند و به مدت طولانی استروئید دریافت کرده اند بیشتر در معرض پنومونی قرار دارند.
عوارض پنومونی
حتی با درمان، برخی از افرادی که این بیماری را دارند (به خصوص گروه های سنی ای که ذکر شدند) ممکن است دچار عوارضی مثل این موارد شوند:
وجود باکتری در جریان خون (باکتریمی):
باکتری هایی که از ریه به جریان خون وارد می شوند می توانند عفونت را به سایر اندام های بدن هم برسانند و سبب نقص اندام های بدن شوند.
مشکلات تنفسی:
اگر بیماری شما شدید است یا از بیماری های مزمن ریوی رنج می برید، ممکن است که در تنفس اکسیژن به مشکل بر بخورید. گاهی در این شرایط نیاز است که بستری شوید و از دستگاه تنفسی برای شما استفاده کنند تا ریه ها بهبود پیدا کنند.
تجمع مایعات در اطراف ریه ها (پلورال افیوژن):
ممکن است که این بیماری سبب تجمع مایعات در فضای بین لایه های بافت ریه ها و حفره سینه (پرده جنب یا پلورا) شود. اگر این مایع عفونی باشد، باید آن را خارج کنند که این کار از طریق لوله قفسه سینه یا جراحی انجام می شود.
آبسه ریوی:
آبسه ریوی هنگامی اتفاق می افتد که چرک در حفره ریه ها شکل می گیرد. آبسه معمولا با مصرف آنتی بیوتیک درمان می شود. گاهی جراحی یا خشک کردن آبسه با کمک لوله ای که درون آبسه قرار می گیرد نیاز است تا چرک را برطرف کنند.
آمپیم:
- ممکن است که به علت عفونت، چرک در ریه ها به وجود بیاید.
- به علاوه ممکن است که چرک در حفره بین پلورا و دیواره قفسه سینه شکل بگیرد یا این که چرک فقط در خود ریه شکل می گیرد که در آن صورت هم به آن آمپیم می گویند.
مننژیت:
ممکن است که عفونت مننژ که مغز را می پوشاند و عفونت طناب نخاعی منتشر شود و سبب بروز مننژیت گردد.
آرتریت سپتیک:
وقتی باکتریمی اتفاق بیفتد احتمال وجود آرتریت سپتیک هم وجود دارد. در این شرایط به علت عبور خون، باکتری ها در مفاصل به وجود می آیند.
اندوکاردیت یا پریکاردیت:
خون بین ماهیچه های قلب و پریکاردیوم نیز در گردش است. اگر باکتریمی وجود داشته باشد احتمال وجود عفونت هم وجود دارد.
پیشگیری از پنومونی
برای پیشگیری از این بیماری :
واکسینه شوید:
واکسن ها برای پیشگیری از انواع این بیماری و آنفولانزا در دسترس هستند. درباره واکسینه شدن با پزشک خود مشورت کنید. اصول واکسینه شدن در طول زمان تغییر می کنند پس وضعیت واکسینه خود را با پزشک بررسی کنید حتی اگر قبلا واکسن پنومونی را دریافت کرده اید.
مطمئن شوید که فرزندانتان هم واکسینه شده اند:
پزشکان برای کودکان زیر ۲ سال و کودکان بین ۲ تا ۵ سال که در معرض بیماری پنوموکوکال هستند، واکسن پنومونی متفاوتی را پیشنهاد می دهند. علاوه بر این پزشکان توصیه می کنند که کودکان بالای ۶ ماه واکسن آنفولانزا دریافت کنند.
بهداشت را رعایت کنید:
برای محافظت از خود در برابر عفونت های سیستم تنفسی که گاهی به پنومونی منجر می شوند با شوینده های مناسب به طور مرتب دستان خود را بشویید.
سیگار نکشید:
سیگار توان ریه ها در مقابله با عفونت های سیستم تنفسی را پایین می آورد.
سیستم ایمنی خود را قوی نگه دارید:
به اندازه کافی بخوابید، به طور مرتب ورزش کنید و برنامه غذایی سالمی داشته باشید.
واکسیناسیون برای مقابله با پنومونی
اولین قدم برای مقابله با این بیماری واکسینه شدن است. واکسن های متفاوتی هستند که می توانند از پنومونی پیشگیری کنند.
واکسن Prevnar 13 و Pneumovax 23
این دو واکسن پنومونی به مقابله در برابر این بیماری و مننژیتی که توسط باکتری پنوموکوک به وجود می آید کمک می کنند. پزشک به شما خواهد گفت که کدام واکسن انتخاب بهتری برای شما است.
واکسن Prevnar 13:
این واکسن در مقابله با ۱۳ نوع باکتری پنوموکوک موثر است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) این واکسن را برای این افراد پیشنهاد می دهد:
- کودکان زیر ۲ سال
- بزرگسالان ۶۵ سال به بالا
- افراد بین ۲ تا ۶۴ سال که اختلالات مزمنی دارند و این اختلالات احتمال بروز پنومونی در آن ها را بالا می برد.
واکسن Pneumovax 23:
این واکسن در برابر ۲۳ نوع باکتری موثر است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری این واکسن را برای این افراد پیشنهاد داده است:
- افراد ۶۵ سال به بالا
- افراد بین ۱۹ تا ۶۴ که سیگار می کشند.
- افراد بین ۲ تا ۶۴ سال که اختلالات مزمنی دارند و این اختلالات احتمال بروز پنومونی در آن ها را بالا می برد.
واکسن آنفولانزا
این بیماری می تواند یکی از عوارض آنفولانزا باشد پس مطمئن شوید که به طور مرتب واکسن آنفولانزا را دریافت می کنید. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری توصیه کرده که افراد ۶ ماه به بالا در برابر آنفولانزا واکسینه شوند، به خصوص آن هایی که بیش از سایرین در معرض آنفولانزا قرار دارند.
واکسن Hib
این واکسن در مقابل هموفیلوس آنفولانزا نوع B از بدن محافظت می کند. این باکتری می تواند سبب پنومونی و مننژیت شود. سازمان پیشگیری و کنترل بیماری این واکسن را برای این افراد توصیه کرده:
- تمام کودکان زیر ۵ سال
- کودکان و بزرگسالانی که واکسینه نشده اند و اختلالات خاصی دارند.
- افرادی که پیوند مغز استخوان انجام داده اند.
با توجه به اظهارات موسسات ملی بهداشت (NIH) واکسن پنومونی از تمام انواع این بیماری پیشگیری نمی کند. اما اگر واکسینه شوید بیماری خفیف تر و کوتاه تری خواهید داشت و احتمال بروز عوارض جانبی کمتری در شما وجود دارد.
پنومونی چگونه تشخیص داده می شود؟
گاهی تشخیص این بیماری می تواند سخت باشد چون علائم آن در بیماران متفاوت هستند و اکثرا شبیه علائم سرماخوردگی و آنفولانزا هستند. برای تشخیص این بیماری، و تلاش برای تشخیص میکروب هایی که سبب این بیماری می شوند پزشک درباره سابقه بیماری در فرد از او سوالاتی می پرسد، او را به طور فیزیکی مورد آزمایش قرار می دهد و برخی آزمایش های دیگر انجام می دهد.
سابقه بیماری برای تشخیص پنومونی
پزشک از فرد در خصوص علائمی که دارد و این که هر چند وقت یکبار این علائم اتفاق می افتند سوال می پرسد. برای تشخیص این که عفونت توسط باکتری، ویروس و یا قارچ به وجود آمده درباره عوامل احتمالی مثل این موارد از فرد سوالاتی پرسیده می شوند:
- آیا اخیرا سفر داشته اید
- شغل فرد
- در تماس قرار گرفتن با حیوانات
- تماس با سایر افراد بیمار در خانه، محیط کار و مدرسه
- آیا اخیرا بیماری دیگری داشته اید
آزمایش فیزیکی برای تشخیص پنومونی
پزشک با استتوسکوپ به صدای ریه ها گوش می دهد. اگر این بیماری را داشته باشید، هنگامی که نفس می کشید ریه ها صداهای مختلفی تولید می کند.
آزمایش های تشخیصی پنومونی
اگر پزشک به این که فرد این بیماری را دارد یا نه شک کند، برای تشخیص از او آزمایش هایی می گیرد تا بتواند به طور دقیق اختلال فرد را تشخیص دهد و بیشتر درباره نوع عفونت او بداند. این آزمایش ها می توانند شامل این موارد باشند:
تست خون:
برای تایید این که فرد عفونت دارد و تشخیص میکروب هایی که سبب بیماری او شده اند، پزشکان از تست خون استفاده می کنند.
اشعه ایکس از قفسه سینه:
با کمک این روش پزشک به بررسی محل التهاب و وسعت آن در ریه ها می پردازد.
پالس اکسیمتر یا اکسیژن سنج خون:
این روش به بررسی میزان اکسیژن خون کمک می کند. این بیماری می تواند مانع از حرکت اکسیژن توسط ریه ها به جریان خون شود.
آزمایش خلط:
در این روش پس از سرفه نمونه ای از خلط را تهیه می کنند تا بتوانند منشاء عفونت را پیدا کنند.
اگر فردی هستید که به خاطر سنتان یا سطح سلامت تان در معرض این بیماری هستید، یا اگر اخیرا در بیمارستان بستری شده اید، پزشک آزمایش های دیگری نظیر این موارد را نیز از شما می گیرد:
سی تی اسکن:
در این روش از قفسه سینه سی تی اسکن می گیرند تا تصویر دقیق تری از ریه ها داشته باشند و به بررسی آبسه و سایر عوارض بپردازند.
آزمایش گاز خون شریانی (ABG):
در این روش میزان اکسیژن موجود در نمونه خون که معمولا از عروق مچ دست به دست می آید را بررسی می کنند. این آزمایش از آزمایش پالس اکسیمتر دقیق تر است.
آزمایش کشت مایع پلور:
در این روش مقدار کوچکی از مایعات بافت های اطراف ریه را بر می دارند تا به بررسی و تشخیص باکتری ای که سبب پنومونی شده بپردازند.
برونکوسکوپی:
برونکوسکوپی روشی است که در آن به راه های هوایی ریه نگاهی می اندازند. اگر بستری شده اید و درمان تان خیلی خوب پیش نمی رود پزشک بررسی می کند که آیا چیزی راه های هوایی را تحت تاثیر قرار داده و یا مسدود کرده است. به علاوه ممکن است که پزشک از بافت های ریوی نمونه برداری کند تا علت مشکل را تشخیص دهد.
درمان پنومونی
درمان این بیماری شامل درمان عفونت و پیشگیری از عوارض جانبی است. افرادی که در محیط دچار این بیماری شده اند می توانند توسط دارو و مراقبت در خانه درمان شوند. اگر چه ممکن است که با مصرف دارو بیشتر علائم در طی چند روز یا چند هفته از بین بروند اما احساس خستگی و کسل بودن می تواند تا چندین ماه دوام داشته باشد. درمان کلی این بیماری به نوع و شدت پنومونی، سن فرد و سطح سلامتی او بستگی دارد. موارد درمانی می توانند شامل این موارد باشند:
آنتی بیوتیک:
این دارو برای درمان پنومونی باکتریایی استفاده می شود. تشخیص این که کدام نوع باکتری سبب پنومونی شده و انتخاب آنتی بیوتیک برای درمان آن، می تواند زمان بر باشد. اگر علائم فرد بهبود پیدا نکردند پزشک آنتی بیوتیک های دیگری تجویز می کند.
داروی ضد سرفه:
این نوع داروها برای آرام کردن سرفه و امکان استراحت به فرد به وجود آمده اند. از آن جایی که سرفه به حرکت مایعات از ریه کمک می کند، بهتر است که به طور کامل سرفه را قطع نکنید. به علاوه برخی مطالعات تاثیر داروهای ضد سرفه بدون تجویز بر روی کاهش سرفه بر اثر پنومونی را بررسی کرده اند. اگر می خواهید از داروهای ضد سرفه استفاده کنید، از کمترین دوز ممکن استفاده کنید.
داروهای مسکن و تب بر:
از این داروها برای کاهش درد و تب استفاده می کنند. این داروها شامل آسپرین، ایبوپروفن (آدویل، موترین IB و سایر داروهای از این قبیل) و استامینوفن (تایلنول و سایر موارد) هستند.
مراقبت در خانه برای درمان پنومونی
ممکن است که پزشک داروهای بدون نیاز به نسخه (OTC) را برای کاهش درد و گاهی تب توصیه کند. این داروها می توانند شامل این موارد باشند:
- آسپرین
- ایبوپروفن (آدویل، موترین)
- استامینوفن (تایلنول)
ممکن است که پزشک از داروی ضد سرفه برای کاهش سرفه و دادن امکان استراحت به فرد استفاده کند. همان طور که گفته شد به یاد داشته باشید که سرفه به حرکت مواد از ریه ها کمک می کند پس نیازی نیست که به طور کامل آن ها را حذف کنید. می توانید با استراحت بیشتر و مصرف مایعات زیاد به بهبود و ریکاوری خود کمک کنید.
بستری شدن به علت پنومونی
در صورت داشتن شرایط زیر بعد از ابتلا به این بیماری باید در بیمارستان بستری شوید:
- اگر بالاتر از ۶۵ سال سن دارید.
- اگر برای به یاد آوردن زمان، افراد و جاهای مختلف احساس گیج بودن می کنید.
- عملکرد کلیه هایتان به مشکل بر خورده است.
- اگر فشار خون سیستولیک فرد زیر ۹۰ میلی متر جیوه (mm Hg) یا فشار خون دیاستولیک او 60mm Hg یا پایین تر بود.
- اگر سرعت تنفس شما سریع بود (۳۰ نفس در هر دقیقه)
- اگر نیاز به کمک تنفس داشته باشید.
- اگر دمای بدن تان زیر حد نرمال است.
- اگر ضربان قلب تان زیر ۵۰ یا بالای ۱۰۰ باشد.
اگر نیاز باشد که دستگاه کمک تنفس به شما وصل شود یا اگر علائم تان خیلی شدید بودند شاید نیاز باشد که در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان بستری شوید.
کودکان نیز در صورت داشتن شرایط زیر باید بستری شوند:
- اگر زیر ۲ ماه هستند.
- اگر خیلی بی حال هستند و بیش از حد خواب آلودند.
- اگر مشکلات تنفسی دارند.
- اگر سطح اکسیژن خون آن ها پایین است.
- اگر به نظر می رسد که سطح آب بدنشان کم است.
شیوه زندگی و درمان های خانگی پنومونی
این نکات به شما کمک می کنند که هر چه زودتر بهبود پیدا کنید و ریسک ابتلا به سایر عوارض را کاهش می دهند:
به میزان کافی استراحت کنید:
تا زمانی که دمای بدن تان به حد عادی بازنگشته و سرفه های شدیدتان برطرف نشده اند، به مدرسه یا سر کار نروید. حتی هنگامی که حالتان در حال بهبود است هم درمان را رها نکنید. چون این بیماری می تواند دوباره اتفاق بیفتد پس بهتر است تا زمانی که کاملا خوب نشده اید، انجام فعالیت های روزمره خود را از سر نگیرید. در این باره از پزشک خود سوال بپرسید.
به میزان کافی آب بنوشید:
به میزان کافی مایعات (و به خصوص آب) بنوشید تا خلط گلو را نرم کنید.
به میزان تجویز شده دارو مصرف کنید:
به همان میزانی که پزشک دارو تجویز کرده داروها را مصرف کنید. اگر خیلی زود مصرف داروها را قطع کنید، ریه ها باکتری ها را در خود نگه می دارند، این امر می تواند سبب تکثیر باکتری ها و دوباره اتفاق افتادن بیماری شود.
بیشتر بدانید: آیا علائم سینه پهلو را میدانید؟
واکینگ پنومونی
واکینگ پنومونی یکی از انواع خفیف تر این بیماری است. افرادی که دچار این نوع پنومونی هستند ممکن است که حتی ندانند این نوع پنومونی را دارند چون علائم آن بیشتر شبیه عفونت خفیف سیستم تنفسی هستند تا شبیه این بیماری.
- علائم واکینگ پنومونی شامل این مواردند:
- تب خفیف
- سرفه ای که بیشتر از یک هفته ادامه باشد.
- لرز
- قطع شدن نفس
- درد در قفسه سینه
- اشتهای کم
به علاوه، ویروس ها و باکتری هایی مثل استرپتوکوک پنومونیه یا هموفیلوس آنفولانزا می توانند سبب بروز این بیماری شوند. به طور کلی باکتری هایی از جمله مایکوپلاسما پنومونیه، کلامیدوفیلا پنومونیه و لژیونلا پنوموفیلا می توانند سبب واکینگ پنومونی شوند. با این که واکینگ پنومونی خفیف تر است اما نسبت به پنومونی، به زمان بیشتری برای ریکاوری نیاز دارد.
آیا پنومونی یک ویروس است؟
عوامل عفونی مختلفی می توانند سبب بروز این بیماری شوند. ویروس تنها یکی از آن هاست. سایر عوامل شامل باکتری ها و قارچ ها هستند. برخی از انواع عفونت های ویروسی که می توانند سبب پنومونی شوند شامل این موارد هستند:
- آنفولانزا
- ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)
- راینو ویروس (ویروس سرماخوردگی)
- عفونت بر اثر ویروس پاراآنفولانزا انسانی (HPIV)
- عفونت بر اثر متاپنوموویروس انسانی (HMPV)
- سرخک
- آبله مرغان (ویروس واریسلا زوستر)
- عفونت در اثر آدنوویروس
- عفونت در اثر کروناویروس
اگر چه علائم این بیماری عفونتی و باکتریایی خیلی شبیه به هم هستند اما پنومونی ویروسی معمولا خفیف تر از پنومونی باکتریایی است. در افرادی که پنومونی ویروسی دارند احتمال رشد پنومونی باکتریایی هم وجود دارد. تفاوت اساسی بین پنومونی ویروسی با باکتریایی نحوه درمان است. عفونت های ویروسی به آنتی بیوتیک ها جواب نمی دهند. بسیاری از انواع این بیماری می توانند با درمان در خانه و مراقبت خانگی برطرف شوند بدون این که نیازی به بستری شدن باشد البته گاهی داروی ضد ویروس هم تجویز می شود.
پنومونی در مقابل برونشیت
پنومونی و برونشیت دو اختلال متفاوت هستند. پنومونی به التهاب کیسه های هوا درون ریه ها بر می گردد. برونشیت به التهاب لوله های برونش یا نایژه ها که نای را به ریه ها متصل می کنند گفته می شود. عفونت سبب بروز پنومونی و برونشیت حاد می شود. به علاوه برونشیت مزمن هم می تواند با استنشاق مواد آلوده مثل دود سیگار به وجود بیاید.
عفونت ویروسی یا باکتریایی می تواند سبب بروز برونشیت حاد شود، اگر این اختلال درمان نشود می تواند به پنومونی تبدیل شود. گاهی تشخیص این که این اتفاق افتاده یا نه سخت است. علائم برونشیت و پنومونی خیلی شبیه به هم هستند. اگر دچار برونشیت هستید باید حتما درمان شوید تا از تبدیل و پیشرفت برونشیت به پنومونی پیشگیری کنید.
پنومونی در کودکان
این بیماری جزو یکی از اختلالات رایج زمان کودکی محسوب می شود. محققان تخمین زده اند که سالانه ۱۲۰ میلیون مورد این بیماری در اطفال سرتاسر جهان پیش می آید. دلایل پنومونی اطفال با توجه به سن آن ها فرق دارد. برای مثال پنومونی بر اثر ویروس سیستم تنفسی، استرپتوکوک پنومونیه و هموفیلوس آنفولانزا در کودکان زیر ۵ سال رایج تر است. در حالی که پنومونی در اثر مایکوپلاسما پنومونیه در افراد بین ۵ تا ۱۳ سال دیده می شود. مایکوپلاسما پنومونیه یکی از دلایل واکینگ پنومونی است. اگر این علائم را در فرزند خود مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید:
- اگر کودک مشکلات تنفسی دارد.
- کمبود انرژی دارد.
- اشتهای او تغییر کرده است.
این بیماری می تواند خیلی زود خطرناک شود (به خصوص در کودکان).
درمان خانگی پنومونی
اگر چه درمان خانگی کاملا این بیماری را درمان نمی کند اما راه هایی وجود دارند که می توانید آن ها را در خانه انجام دهید تا علائم این بیماری را کاهش دهید. سرفه کردن یکی از علائم رایج این بیماری است. راه های طبیعی برای رهایی از سرفه شامل غرغره کردن آب نمک یا نوشیدن چای نعناع است.
چیزهایی مثل داروهای بدون نیاز به نسخه و کمپرس سرد هم می توانند در رهایی از تب به فرد کمک کنند. نوشیدن آب گرم یا خوردن یک کاسه سوپ گرم می توانند به درمان لرز کمک کنند. اگر چه درمان خانگی می تواند به رهایی از علائم کمک کند اما باید درمان اصلی خود را هم دنبال کنید. به همان میزانی که پزشک تجویز کرده، دارو مصرف کنید.
ریکاوری از پنومونی
بسیاری از افراد به درمان پاسخ می دهند و بر این بیماری غلبه می کنند. مثل درمان، زمان ریکاوری هم به نوع بیماری، شدت آن و سطح سلامتی فرد بستگی دارد. افراد جوان یک هفته بعد از درمان به حالت عادی بر می گردند. مدت زمان ریکاوری بقیه هم کمی بیشتر طول می کشد و ممکن است بعد از ریکاوری دچار خستگی طولانی مدت شوند. اگر علائم تان خیلی شدید هستند ریکاوری ممکن است چند هفته طول بکشد. برای کمک به تسریع ریکاوری و پیشگیری از وقوع عوارض جانبی این نکات را رعایت کنید:
- برنامه درمانی که پزشک برایتان تجویز کرده را دنبال کنید و به همان میزان تجویز شده دارو مصرف کنید.
- حتما به اندازه کافی استراحت کنید تا به بدن تان این امکان را بدهید که با عفونت مقابله کند.
- به اندازه کافی مایعات بنوشید.
- از پزشک بپرسید که قرار ملاقات بعدی چه زمانی است. ممکن است که به انجام آزمایش اشعه ایکس از قفسه سینه دیگری نیاز باشد تا بررسی کنند که آیا عفونت از بین رفته است یا نه.
آیا پنومونی قابل درمان است؟
انواع مختلفی از عوامل عفونی سبب این بیماری می شوند. با تشخیص و درمان درست، بسیاری از انواع این بیماری قابل درمان بدون هیچ عوارض جانبی ای هستند. برای عفونت های باکتریایی، قطع زود هنگام مصرف آنتی بیوتیک می تواند باعث شود که عفونت به طور کامل پاک نشود. این به این معناست که احتمال دارد که دوباره پنومونی برگردد.
قطع زود هنگام مصرف آنتی بیوتیک ها می تواند سبب مقاومت به آنتی بیوتیک ها شود که درمان عفونت های مقاوم به آنتی بیوتیک خیلی سخت تر است. پنومونی عفونی طی ۱ تا ۳ هفته مراقبت در خانه برطرف می شود. در برخی موارد پزشک داروهای ضد ویروس تجویز می کند. داروهای ضد قارچ، پنومونی قارچی را درمان می کنند و به دوره درمان طولانی تری نیاز دارند.
مراحل پنومونی
این بیماری می تواند بر اساس قسمتی از ریه که تحت تاثیر قرار گرفته طبقه بندی شود:
برونکوپنومونی:
برونکوپنومونی می تواند قسمت هایی از هر دو ریه را تحت تاثیر قرار دهد. معمولا محل آن در اطراف نایژه ها قرار دارد.
پنومونی لوبار:
پنومونی لوبار یک یا چند لوب در ریه ها را تحت تاثیر قرار می دهد (هر کدام از ریه ها از چندین لوب تشکیل شده است). پنومونی لوبار بر اساس نحوه پیشرفت می تواند ۴ مرحله داشته باشد:
۱_ احتقان:
در این مرحله بافت های ریه سنگین می شوند و خون در آن ها جمع می شود. ارگانیسم های عفونی و پر از مایعات در کیسه های هوا جمع می شوند.
۲_ هپاتیزاسیون قرمز:
در این مرحله گلبول های قرمز و سلول های ایمنی به مایع ذکر شده وارد می شوند. همین باعث می شود که ریه ها از نظر ظاهری قرمز و سفت شوند.
۳_ هپاتیزاسیون خاکستری:
گلبول های قرمز از بین می روند در حالی که سلول های ایمنی باقی می مانند. از بین رفتن گلبول های قرمز سبب تغییر رنگ از قرمز به خاکستری می شود.
۴_ تجزیه:
سلول های ایمنی شروع به پاک کردن عفونت می کنند. در این مرحله، سرفه کمک می کند که مایعات از ریه ها خارج شوند.
پنومونی بارداری
پنومونی ای که در طول بارداری اتفاق می افتد را پنومونی بارداری می گویند. زنان باردار در خطر داشتن اختلالاتی مثل این بیماری هستند. این به علت این موضوع اتفاق می افتد که سیستم ایمنی هنگامی که فرد باردار است سرکوب می شود. در این دوره به علت سایر اختلالات ممکن است که برخی علائم این بیماری خود را دیرتر نشان دهند. اگر باردارید، به محض مشاهده علائم ذکر شده با پزشک تان تماس بگیرید. پنومونی بارداری می تواند سبب بروز اختلالاتی مثل تولد زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد او شود.
چرا کودکان در معرض پنومونی هستند؟
برخلاف کودکانی که سالم هستند و سیستم ایمنی شان از آن ها در برابر بیماری های ریوی مراقبت می کند، کودکانی که اختلالات سلامتی دارند و سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. به علاوه کودکانی که دچار سوء تغذیه هستند یا کودکانی که به میزان کافی زینک دریافت نمی کنند و آن هایی از شیر مادر تغذیه نمی کنند بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. سایر عوامل مخاطره آمیز شامل این مواردند:
- به دنیا آمدن زودتر از موعد
- داشتن اختلالاتی مثل آسم و مشکلات ژنتیکی مثل کم خونی داسی شکل
- اختلالات قلبی مثل نقص دیواره بین بطنی (VSD)، نقص دیواره بین دهلیزی (ASD) یا مجرای شریانی باز (PDA)
عوامل محیطی گوناگونی مثل خانواده پر جمعیت و داشتن والدینی که سیگار می کشند احتمال این که کودک دچار این بیماری شود را افزایش می دهند.
انتقال پنومونی
این بیماری می تواند از طریق راه های زیادی منتقل شود. ویروس هایی که معمولا در بینی و گلوی کودک یافت می شوند در برخی شرایط می توانند ریه ها را هم عفونی کنند. به علاوه از طریق قرار گرفتن در معرض سرفه یا عطسه فرد آلوده هم احتمال انتقال پنومونی وجود دارد. پنومونی می تواند از طریق خون هم منتقل شود. تحقیقات بیشتری باید روی عوامل مسبب این بیماری و راه های انتقال آن صورت بگیرند چون تشخیص این عوامل به درمان و پیشگیری کمک می کند.
سازمان جهانی بهداشت (WHO) در رابطه با پنومونی
سازمان جهانی بهداشت و یونیسف برنامه های جامعی برای پنومونی و اسهال در نظر گرفته اند تا بتوانند این بیماری را کنترل کنند و با انجام این اقدامات به پیشگیری و درمان این بیماری در کودکان کمک کنند:
محافظت:
محافظت از کودک شامل تشویق به استفاده از شیر مادر و استفاده کمتر از سایر مکمل ها است.
پیشگیری:
این مرحله شامل پیشگیری از این بیماری با واکسیناسیون، شستشوی مرتب دست ها، کاهش آلودگی ها، پیشگیری از HIV و تجویز کوتریموکسازول برای کودکان است.
درمان:
درمان این بیماری شامل تمرکز روی این امر است که تمام کودکان به درمان دسترسی دارند. اگر این بیماری شدید باشد کودکان باید به آنتی بیوتیک ها و درمان های درست دسترسی داشته باشند. برخی از کشورها برنامه های جامعی برای کنترل پنومونی و اسهال کودکان در نظر گرفته اند و آن را جزوی از برنامه های جامع درمانی خود در نظر گرفته اند. پایان دادن به مرگ در اثر این بیماری و اسهال قابل پیشگیری، جزو اولویت های این برنامه محسوب می شود.
