بیماری های کلیه شامل از دست دادن آهسته و پیشرونده عملکرد کلیه در طی یک دوره چند ساله است، به طوریکه سرانجام، فرد به نارسایی دائمی کلیه مبتلا می گردد. بیماری های کلیه که همچنین به عنوان نارسایی مزمن کلیوی، بیماری مزمن کلیوی یا نارسایی مزمن کلیه شناخته می شود، بسیار فراتر و گسترده از درک افراد است. این بیماری، تا مراحل پیشروی آن، اغلب تشخیص داده نمی شود. زمانی که عملکرد کلیه تا 25 درصد حالت معمول آن افت کرد، تشخیص این بیماری توسط افراد، مسئله غیر معمولی نیست. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام به بیماری های کلیه می پردازیم.
نکاتی در مورد بیماری های کلیه
با پیشرفت نارسایی کلیه، عملکرد اعضای بدن به شدت آسیب دیده و میزان مواد زائد و مایعات آن، به سرعت به سطح خطرناکی می رسد. درمان این بیماری با هدف متوقف کردن یا کاهش سرعت پیشروی بیماری انجام می شود و این کار معمولاً با کنترل علت اصلی این عارضه صورت می گیرد. در ادامه نکات کلیدی در مورد بیماری های کلیه ذکر شده است و جزئیات بیشتر پیرامون آن، در ادامه مقاله آورده شده است.
- علائم رایچ این بیماری شامل مشاهده خون در ادرار، فشار خون بالا و خستگی است.
- علل آن شامل دیابت و بیماری های خاص کلیه شامل بیماری کلیه پلی کیستیک است.
- درمانی برای بیماری مزمن کلیه وجود ندارد، به این معنی که درمان این بیماری در کاهش علائم آن متمرکز است.
- تشخیص، معمولاً بعد از آزمایش خون، اسکن کلیه یا بیوپسی رخ می دهد.
علائم بیماری های کلیه
پیشرفت نارسایی مزمن کلیه، برخلاف نارسایی حاد، کند و تدریجی است. حتی اگر یک کلیه، عملکرد طبیعی خود را از دست بدهد، دیگری می تواند عملکرد عادی خود را حفظ کند. معمولاً تا زمانی که بیماری، پیشرفت چشمگیری نداشته باشد و وضعیت بیمار شدید نشود، علائم و نشانه های این بیماری مشهود نیست، در این صورت نیز بیمار بیشترین خسارت جبران ناپذیر را متحمل می شود.
بررسی مرتب عملکرد کلیه در افرادی که در معرض خطر ابتلا به بیماری کلیه هستند، امری ضروریست. تشخیص به موقع می تواند به طور قابل توجهی به جلوگیری از آسیب جدی کلیه کمک کند.
شایع ترین علائم و نشانه های بیماری های کلیه شامل موارد زیر است:
- کم خونی
- مشاهده خون در ادرار
- ادرار تیره رنگ
- کاهش هوشیاری
- کاهش دفع ادرار
- ادم- تورم پاها، دست ها و مچ پاها (و صورت، اگر ورم شدید باشد)
- خستگی و کوفتگی
- فشار خون بالا
- بی خوابی
- خارش پوست، که می تواند دائمی باشد
- از دست دادن اشتها
- ناتوانی مرد در نعوظ آلت تناسلی یا حفظ نعوظ آن (اختلال نعوظ)
- تکرر ادراری، به خصوص در شب
- گرفتگی عضلات
- پیچش عضلانی
بیشتر بدانید: پروتئین در ادرار زنان باردار؛ علت، تشخیص و درمان دفع پروتئین در ادرار
- حالت تهوع
- درد در پهلوها یا قسمت میانی کمر
- گرفتگی (تنگی نفس)
- مشاهده پروتئین در ادرار
- تغییر ناگهانی در وزن بدن
- سردردهای غیر قابل توجیه
مراحل بیماری های کلیه
تغییرات در میزان GFR می تواند میزان پیشروی بیماری کلیوی را ارزیابی کند. در بریتانیا و بسیاری از کشورهای دیگر مراحل بیماری کلیوی به شرح زیر طبقه بندی می شود:
مرحله 1- میزان GFR طبیعی است. در این مرحله، شواهدی از بیماری کلیوی مشهود است.
مرحله 2- میزان GFR پایین تر از 90 میلی لیتر است. در این مرحله نیز شواهدی از بیماری کلیوی مشهود است.
مرحله 3- میزان GFR علیرغم اینکه شواهد بیماری کلیوی تشخیص داده شده، پایین تر از 60 میلی لیتر است.
مرحله 4- میزان GRF علیرغم اینکه شواهد بیماری کلیوی تشخیص داده شده، پایین تر از 30 میلی لیتر است.
مرحله 5- میزان GFR کمتر از 15 میلی لیتر است و نارسایی کلیوی رخ داده است.
اکثر بیماران مبتلا به بیماری های کلیه به ندرت فراتر از مرحله 2 پیشرفت می کنند. به منظور جلوگیری از آسیب جدی کلیه باید تشخیص و درمان بیماری کلیوی در مراحل اولیه آن، صورت گیرد.
بیماران مبتلا به دیابت، برای اندازه گیری میکروآلبومینوری (مقادیر کمی پروتئین در ادرار)، باید هر سال تحت آزمایش قرار بگیرند. این آزمایش می تواند نفروپاتی دیابتی زودرس (آسیب اولیه کلیه مرتبط با دیابت) را تشخیص دهد.
درمان بیماری های کلیه
در حال حاضر، هیچ درمانی برای بیماری های کلیه وجود ندارد. با این حال، برخی از روش های درمانی می توانند به کنترل علائم و نشانه ها، کاهش خطر عوارض و کاهش سرعت پیشروی بیماری کمک کنند.
بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه معمولاً باید داروهای زیادی مصرف کنند. درمان این بیماری شامل موارد زیر است:
درمان کم خونی
هموگلوبین ماده ای است که در گلبول های قرمز خون وجود دارد و اکسیژن حیاتی بدن را حمل می کند. اگر سطح هموگلوبین خون کم باشد، بیمار دچار کم خونی می شود.
برخی از بیماران کلیوی مبتلا به کم خونی، به انتقال خون نیاز پیدا می کنند. این افراد معمولاً مجبورند که از مکمل های آهن استفاده کنند، چه به صورت مصرف روزانه قرص های سولفات آهن و چه به صورت تزریقی.
تعادل فسفات
افراد مبتلا به بیماری کلیوی ممکن است به درستی نتوانند، فسفات را از بدن خود دفع کنند. از این رو، به این بیماران توصیه می شود که میزان فسفات غذایی خود را کاهش دهند و این به معنای کاهش مصرف لبنیات، گوشت قرمز، تخم مرغ و ماهی است.
فشار خون بالا
فشار خون بالا، مشکل رایجی برای بیماران مبتلا به بیماری های کلیه است. کاهش فشار خون برای محافظت از کلیه ها مهم است و متعاقباً سرعت پیشروی بیماری را کاهش می دهد.
خارش پوست
آنتی هیستامین هایی چون کلروفنامین می توانند به کاهش علائم خارش کمک کنند.
داروهای ضد بیماری های کلیه
بیماران به دنبال کارکرد نامناسب کلیه ها- به سبب انباشت سموم در بدن- احساس حالت تهوع می کنند. داروهایی مانند سیکلیزین یا متوکلوپرامید به تسکین این حالت کمک می کند.
NSAID ها یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
از مصرف NSAID هایی مانند آسپرین یا ایبوپروفن باید اجتناب شود و مصرف آن را محدود به توصیه پزشک کرد.
درمان مرحله آخر برای بیماری های کلیه
این در شرایطی است که کلیه ها، کمتر از 10 تا 15 درصد از ظرفیت طبیعی خود عملکرد داشته باشند. در این مرحله، اقدامات لازم- همچون، رژیم غذایی، داروها و درمان های کنترل کننده دلایل اساسی- دیگر کفایت نمی کنند. کلیه های بیماران مبتلا به بیماری کلیوی مرحله نهایی، نمی توانند به تنهایی فرآیند دفع مواد زائد و مایعات را ادامه دهند- پس این بیماران، برای زنده ماندن به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز دارند.
اکثر پزشکان سعی می کنند تا جایی که ممکن است نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه را به تأخیر بیندازد زیرا این عوامل، احتمال عوارض بالقوه جدی به همراه دارند.
رژیم غذایی
پیروی از یک رژیم غذایی مناسب برای درمان موثر نارسایی کلیه بسیار مهم است. محدود کردن میزان پروتئین در رژیم غذایی ممکن است به کند شدن روند بیماری کمک کند. رژیم غذایی همچنین ممکن است به کاهش علائم حالت تهوع کمک کند. برای کنترل فشار خون بالا باید مصرف نمک محدود شود. ممکن است لازم باشد تا مصرف پتاسیم و فسفر نیز به مرور زمان محدود شود.
ویتامین D
بیماران مبتلا به بیماری کلیوی به طور معمول ویتامین D کمی دارند. ویتامین D برای سلامت استخوان ها ضروری است. ویتامین D که از خورشید یا غذا به دست می آید، قبل از جذب بدن شدن، باید توسط کلیه ها فعال شود. ممکن است به بیماران آلفاکلسیدول یا کلسیتریول داده شود.
حفظ مایعات بدن
افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه باید مراقب مصرف مایعات خود باشند. از بیشتر بیماران خواسته می شود تا میزان مصرف مایعات خود را محدود کنند. اگر کلیه ها به درستی کار نکنند، بیمار نسبت به تولید مایعات بسیار آسیب پذیر می شود.
علل بیماری های کلیه
کلیه ها سیستم فیلتراسیونی پیچیده ای در بدن دارند مواد زائد اضافی و مایعات را از خون می گیرند و از بدن دفع می کنند. در بیشتر موارد، کلیه ها می توانند بیشتر مواد زائد بدن را دفع کنند. اما اگر جریان خون کلیه ها به دلیل صدمه یا بیماری تحت تاثیر قرار گیرد، کلیه ها به درستی کار نمی کنند، یا اگر مانعی در برابر دفع ادرار وجود داشته باشد، ممکن است مشکلاتی بوجود بیاید.
در بیشتر موارد، آسیب پیشرونده کلیه، در نتیجه یک بیماری مزمن (طولانی مدت) اتفاق می افتد، مانند:
- دیابت- بیماری های کلیه با دیابت نوع 1 و 2 در ارتباط است. اگر دیابت بیمار به خوبی کنترل نشود، قند اضافی (گلوکز) می تواند در خون انباشته شود. بیماری کلیه در طی 10 سال اول دیابت شایع نیست و معمولاً 15 تا 25 سال پس از تشخیص دیابت، بروز می کند.
بیشتر بدانید: با مصرف خوراکی ها از دیابت پیشگیری کنیم
- فشار خون بالا (هایپرتنشن): فشار خون بالا می تواند به گلومرول ها آسیب برساند- که قسمت هایی از کلیه هستند که در فیلتر مواد زائد نقش بسزایی دارند.
- انسداد جریان ادرار: در صورت مسدود شدن جریان ادرار، ادرار می تواند از مثانه به کلیه برگردد (ریفلاکس وزیکویورترال). انسداد جریان ادرار باعث افزایش فشار وارده بر کلیه ها می شود و عملکرد آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد. دلایل احتمالی این انسداد شامل بزرگ شدن پروستات، سنگ کلیه یا تومور است.
- بیماری های کلیوی: از جمله بیماری کلیه پلی کیستیک، پیلونفریت یا گلومرولونفریت.
- تنگی شریان کلیه: شریان کلیوی قبل از ورود به کلیه باریک یا مسدود شود.
- برخی از سموم: از جمله سوخت ها، حلال ها (مانند تتراکلرید کربن) و سرب (رنگ و لوله های مبتنی بر سرب و مواد لحیم کاری). حتی برخی از انواع جواهرات دارای سمومی هستند که می توانند منجر به نارسایی مزمن کلیه شوند.
- مشکل رشد جنین: در صورتی که کلیه ها در نوزاد متولد نشده ای که در رحم مادر است، به درستی رشد نکنند.
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک: یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی خود بدن به کلیه ها حمله می کند، گویی که بافت خارجی است.
- مالاریا و تب زرد: که به عنوان دلیلی برای اختلال در عملکرد کلیه شناخته می شود.
- برخی از داروها: مصرف بیش از حد داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (آسپیرین یا ایبوپروفن).
- سوء مصرف مواد غیرمجاز: مانند هروئین یا کوکائین.
- آسیب: ضربه شدید یا آسیب فیزیکی کلیه ها.
عوامل خطر در بیماری های کلیه
شرایط زیر خطر ابتلا به بیماری کلیوی را بیشتر می کند:
- سابقه خانوادگی بیماری کلیوی
- سن- بیماری مزمن کلیه در افراد بالای 60 سال بسیار رایج است
- تصلب شرایین
- انسداد مثانه
- گلومرولونفریت مزمن
- بیماری مادرزادی کلیه (بیماری کلیوی که از بدو تولد وجود داشته باشد)
- دیابت- یکی از شایع ترین عوامل خطر
- فشار خون
- لوپوس اریتماتوز
- قرارگیری در معرض برخی از سموم
- بیماری سلول های داسی شکل
- مصرف برخی از داروها
تشخیص بیماری های کلیه
پزشک علائم بیماری را بررسی کرده و از بیمار در مورد این علائم سؤال می کند. انجام آزمایش های زیر نیز ممکن است پیشنهاد شود:
- آزمایش خون: برای تعیین اینکه آیا مواد زائد به اندازه کافی فیلتر می شوند یا خیر، ممکن است آزمایش خون توصیه شود. اگر سطح اوره و کراتینین به طور مداوم زیاد باشد، پزشک به احتمال زیاد وجود بیماری کلیه مرحله نهایی را تشخیص می دهد.
- آزمایش ادرار: آزمایش ادرار به تشخیص وجود خون یا پروتئین در ادرار کمک می کند.
- اسکن کلیه: اسکن کلیه ممکن است شامل اسکن تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI)اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا اسکن اولتراسوند باشد. هدف از اسکن، تعیین انسداد جریان ادرار است. این اسکن ها همچنین می توانند اندازه و شکل کلیه ها را تشخیص دهند- در مراحل پیشرفته بیماری کلیوی، کلیه ها کوچک تر بوده و شکل نامتجانسی دارند.
- بیوپسی کلیه: نمونه کوچکی از بافت کلیه برای تعیین آسیب سلولی آن، استخراج شده و مورد بررسی قرار می گیرد. آنالیز یا تجزیه و تحلیل بافت کلیه، تشخیص دقیق بیماری کلیوی را آسان تر می کند.
- اشعه X قفسه سینه: هدف از این کار بررسی ادم ریوی (انباشت مایعات در ریه ها) است.
- میزان فیلتراسیون گلومرولی:(GFR)جی اف آر، آزمایشی است که میزان فیلتراسیون گلومرولی را اندازه گیری می کند و به عبارت دیگر، سطح مواد زائد موجود در خون و ادرار بیمار را مقایسه می کند. این آزمایش، اندازه گیری می کند که در هر دقیقه چند میلی لیتر از مواد زائد توسط کلیه ها فیلتر می شوند. کلیه های افراد سالم به طور معمول در هر دقیقه بیش از 90 میلی لیتر مواد زائد را فیلتر می کنند.
عوارض بیماری های کلیه
اگر بیماری های کلیه منجر به نارسایی کلیه شود، احتمال بروز عوارض زیر وجود دارد:
- کم خونی
- آسیب سیستم عصبی مرکزی
- خشکی پوست یا تغییر رنگ پوست
- انباشت مایعات
- هیپرکالمی یا بالا رفتن سطح پتاسیم خون که احتمالاً منجر به آسیب قلبی می شود
- بی خوابی
- تمایل کم تر به برقراری رابطه جنسی
- اختلال در نعوظ آلت تناسلی مردان
- پوکی استخوان یا ضعیف و شکننده بودن استخوان ها
- پریکاردیت یا ملتهب شدن غشای کیسه مانند اطراف قلب
- زخم معده
- ضعیف شدن سیستم ایمنی
مدیریت بیماری مزمن
شرایطی همچون دیابت، خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه را افزایش می دهند. کنترل شرایط، می تواند احتمال ابتلا به نارسایی کلیه را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. از این رو، افراد باید تابع دستورالعمل ها و توصیه های پزشک خود باشند.
رژیم غذایی
یک رژیم غذایی سالم، از جمله میوه ها و سبزیجات فراوان، غلات سبوس دار و گوشت لخم یا کم چرب یا ماهی، به پایین آمدن فشار خون کمک می کنند.
فعالیت بدنی
ورزش منظم برای حفظ فشار خون سالم، ایده آل است. همچنین به کنترل شرایط مزمنی چون دیابت و بیماری های قلبی کمک می کند. افراد باید از پزشک خود درخواست کنند تا یک برنامه ورزشی متناسب با سن، وزن و سلامتی آن ها در اختیارشان قرار دهد.
قرارگیری در معرض مواد خاص
مواد خاصی چون الکل و مواد مخدر، مصرف نکنید. از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض موادی چون سرب (فلز سنگین)، سوخت ها، حلال ها و سایر مواد شیمیایی سمی خودداری کنید.
هر آنچه که باید در مورد نارسایی کلیه بدانید
نارسایی کلیه چیست؟
کلیه های شما یک جفت اندامند که در مقابل کمر شما واقع شده اند. در هر طرف ستون فقرات شما، یک کلیه قرار دارد. آن ها خون تان را تصفیه می کنند و سموم بدن را آن خارج می کنند. کلیه، سموم را به مثانه شما می فرستد، تا از طریق ادرار دفع شود.
نارسایی کلیه، زمانی اتفاق می گیرد که کلیه ها توانایی کافی برای فیلتر کردن مواد زائد از خون را نداشته باشند. عوامل زیادی می توانند در سلامت و عملکرد کلیه اختلال ایجاد کنند، مانند:
- قرار گرفتن در معرض مواد سمی و آلاینده های محیط زیست یا داروهای خاص
- برخی از بیماری های حاد و مزمن
- کم آبی یا دهیدراسیون شدید
- ترومای کلیه
اگر کلیه های شما قادر به انجام فعالیت های روتین خود نباشند، سموم در بدن تان انباشته می شود، که این می تواند منجر به نارسایی کلیه شود و در صورت عدم درمان، زندگی تان را به مخاطره بیندازد.
علائم نارسایی کلیه
معمولاً کسانی که نارسایی کلیه دارند، علائم چندانی نشان نمی دهند. با این حال، علائم احتمالی این بیماری شامل موارد زیر است:
- كاهش میزان ادرار
- تورم زانوها، پاها و مچ پا به سبب احتباس مایعات ناشی از عدم موفقیت کلیه ها در از بین بردن مواد زائد آب
- تنگی نفس غیر قابل توجیه
- خواب آلودگی یا خستگی بیش از حد
- حالت تهوع مداوم
- گیجی
- درد یا فشار در سینه
- تشنج
- کما
علائم اولیه نارسایی کلیه
تشخیص دادن علائم بیماری کلیه، در مراحل اولیه آن ممکن است دشوار باشد. چرا که این علائم بسیار جزئی اند. علائم اولیه بیماری کلیوی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کاهش دفع ادرار
- احتباس مایعات که منجر به تورم اندام ها می شود
- تنگی نفس
علل نارسایی کلیه
نارسایی کلیه می تواند نتیجه چندین بیماری یا علل مختلف باشد. علت نارسایی نیز به طور معمول، نوع نارسایی کلیه را تعیین می کند.
افرادی که بیشتر در معرض خطر نارسایی هستند، معمولاً یک یا چند دلیل زیر را دارند:
عدم جریان خون به کلیه ها
عدم جریان خون به کلیه ها به صورت ناگهانی، می تواند منجر به نارسایی کلیه شود. برخی از شرایطی که باعث عدم جریان خون به کلیه ها می شوند عبارت اند از:
- حمله قلبی
- بیماری قلبی
- زخم یا نارسایی کبد
- کمبود آب بدن
- سوختگی شدید
- واکنش آلرژیک
- عفونت شدیدی چون سپسیس
فشار خون بالا و داروهای ضد التهابی نیز می توانند جریان خون به کلیه ها را محدود کنند.
مشکلات دفع ادراری
هنگامی که بدن شما نتواند ادرار را دفع کند، سموم ایجاد شده، در کلیه ها تجمع می یابد. بعضی از سرطان ها می توانند محل عبور ادرار را مسدود کنند، مانند:
- سرطان پروستات (شایع ترین نوع سرطان در مردان)
- سرطان کولون یا روده بزرگ
- سرطان دهانه رحم
- سرطان مثانه
سایر شرایطی که می توانند در ادرار اختلال ایجاد کنند و احتمالاً منجر به نارسایی کلیه شوند، شامل:
- سنگ کلیه
- پروستات بزرگ شده
- لخته های خون در مجاری ادراری
- آسیب به اعصابی که مثانه را کنترل می کند
علل دیگر
موارد دیگری که ممکن است منجر به نارسایی کلیه شوند عبارت اند از:
- لخته شدن خون در کلیه ها یا اطراف آن ها
- عفونت
- انباشته شدن سموم ناشی از فلزات سنگین
- مواد مخدر و الکل
- واسکولیت یا التهاب رگ های خونی
- لوپوس که یک بیماری خود ایمنی است که می تواند باعث التهاب بسیاری از اعضای بدن شود
- گلومرولونفریت، التهاب مویرگ های خونی کلیه ها
- سندرم همولیتیک اورمیک، که شامل تجزیه گلبول های قرمز به دنبال عفونت باکتریایی، معمولاً در روده هاست
- مولتیپل میلوما، سرطان سلول های پلاسمای مغز استخوان
- اسکلرودرما، یک بیماری خود ایمنی است که بر روی پوست شما تأثیر می گذارد
- پورپورای ترومبوسیتوپنیک ترومبوتیک، اختلالی که باعث لخته شدن خون در مویرگ ها می شود
- داروهای شیمی درمانی که سرطان و برخی از بیماری های خود ایمنی را درمان می کند
- رنگ هایی که در برخی از تست های تصویربرداری مورد استفاده قرار می گیرند
- برخی از آنتی بیوتیک ها
- دیابت کنترل نشده
نارسایی کلیه و الکل
اگر نارسایی کلیه داشته باشید و الکل بنوشید، به کلیه هایتان فشار وارد می شود. سیستم شما الکل را متابولیزه نمی کند، بنابراین تا زمانی که دیالیز نشوید، الکل از خونتان خارج نمی شود و اثرات آن را همچنان حس خواهید کرد. آبجو و شراب، حاوی مقادیر زیادی فسفر هستند و اگر کلیه های شما نتوانند آن را فیلتر کنند، می تواند باعث مشکلات شدید قلبی و حتی مرگ شود. با این حال، بیشتر مشروبات الکلی چنین خطری ندارند.
اگر نارسایی کلیه یا بیماری کلیوی مرحله نهایی داشته باشید، پزشک ممکن است توصیه کند که میزان مصرف نوشیدنی های الکلی خود را محدود کنید. برای برخی افراد، ممکن است بهترین گزینه، حذف کامل الکل از رژیم غذایی وی باشد.
نوشیدن الکل همراه با نارسایی کلیه می تواند به عملکرد طبیعی اندام های دیگر آسیب برساند. استفاده طولانی مدت الکل سنگین به مرور زمان، می تواند منجر به بیماری کبدی شود. مصرف الکل ممکن است باعث بروز علائم دیگری چون درد کمر و پهلو شود.
تست نارسایی کلیه
آزمایشات متعددی وجود دارد که پزشک از آن ها برای تشخیص نارسایی کلیه استفاده می کند.
آزمایش ادرار
پزشک برای آزمایش هرگونه ناهنجاری، از جمله وجود پروتئین غیر طبیعی یا قند در ادرار، ممکن است نمونه ادراری تان را درخواست کند. آن ها همچنین ممکن است رسوب ادرار فرد را مورد معاینه قرار دهند. این آزمایش، سطوح بالای باکتری ها و تعداد زیاد ذرات لوله ای شکلی به نام کست های سلولی و میزان گلبول های قرمز و سفید خونی را اندازه گیری می کند.
اندازه گیری حجم ادرار
اندازه گیری خروجی ادرار یکی از ساده ترین آزمایش ها برای کمک به تشخیص نارسایی کلیه است. به عنوان مثال، کمبود ادرار ممکن است نشان دهنده بیماری کلیوی ناشی از انسداد ادرار باشد، که ممکن است بیماری های متعدد یا جراحاتی در پی داشته باشد.
نمونه های خونی
پزشک برای اندازه گیری موادی که از طریق کلیه های شما فیلتر می شوند- مانند نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین (Cr) ممکن است تست خون را پیشنهاد دهد. افزایش سریع سطوح این مواد ممکن است نشان دهنده نارسایی حاد کلیه باشد.
تصویربرداری
آزمایشاتی مانند سونوگرافی، ام آر آی و سی تی اسکن، تصاویری از خود کلیه ها و همچنین دستگاه ادراری ارائه می دهند. این تصاویر به پزشک این امکان را می دهند تا انسداد یا ناهنجاری کلیه های شما را بررسی کند.
نمونه بافت کلیه
نمونه های بافتی برای جستجوی رسوبات غیر طبیعی، زخم ها یا ارگانیسم های عفونی مورد بررسی قرار می گیرند. پزشک شما برای جمع آوری نمونه بافتی از بیوپسی کلیه استفاده می کند. بیوپسی، روش ساده ای است که معمولاً به هنگام انجام آن، بیمار هوشیار است.
پزشک شما بی حسی موضعی به شما می دهد تا دردی نداشته باشید. سپس آن ها سوزن بیوپسی را از طریق پوست شما به کلیه تان وارد می کنند تا از آن نمونه بگیرند. تجهیزات پرتونگاری یا سونوگرافی، کلیه ها را نمایش می دهند و به پزشک در هدایت سوزن به کلیه کمک می کنند. این آزمایشات، عملکرد کلیه ها را می سنجند. سایر آزمایشات عملکرد کلیه نیز ممکن است به پزشک در تعیین علت این علائم کمک کنند.
درمان بیماری های کلیه چیست؟
اگر بیماری، “مزمن” باشد، بدان معنی است که این یک وضعیت طولانی مدت است. اگر به بیماری مزمن کلیه مبتلا هستید، بهتر است به همراه پزشک تان این وضعیت را مدیریت کنید. هدف این است که روند بیماری را کند کنید تا کلیه های شما بتوانند کار خود را انجام دهند، یعنی فیلتر کردن مواد زائد و آب اضافی از خون، و خلاصی از آن ها به هنگام دفع.
ابتدا پزشک شما در پی یافتن عوامل ایجاد بیماری کلیوی شما خواهد بود. به عنوان مثال، این عارضه می تواند به دنبال ابتلا به دیابت یا فشار خون بالا اتفاق بیفتد. ممکن است در این زمینه به یک نفرولوژیست- پزشک متخصص بیماری های کلیوی- ارجاع داده شوید.
شما داروهایی مصرف خواهید کرد و ممکن است رژیم غذایی تان را نیز تغییر دهید. اگر مبتلا به دیابت هستید، باید این شرایط تان مدیریت شود. اگر کلیه های شما از کار افتاده باشند، ممکن است به دیالیز نیاز داشته باشید (که در آن دستگاه، خون شما را تصفیه می کند) و در این صورت می توانید در مورد پیوند کلیه با پزشک خود صحبت کنید.
دارو برای بیماری های کلیه
فشار خون بالا باعث بروز بیماری مزمن کلیه می شود و بیماری کلیوی می تواند بر فشار خون شما تأثیر بگذارد. بنابراین پزشک شما ممکن است یکی از داروهای کنترل فشار خون ذیل را برایتان تجویز کند:
مهارکننده های “ACE” مانند …
- کاپتوپریل (کاپوتن)
- انالاپریل (وازوتک)
- فوزینوپریل (مونوپریل)
- لیزینوپریل (پرینویل، زستریل)
- رامی پریل(آلتاسی)
مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین یا ARBs، مانند …
- آزیلسارتان (Edarbi)
- اپروزارتان (Teveten)
- ایربزارتان (Avapro)
- لوزارتان (Cozaar)
- اولمزارتان (Benicar)
- والسارتان (Diovan)
این داروها در کنار کنترل فشار خون، ممکن است میزان پروتئین موجود در ادرار شما را کاهش دهند. این مهم، می تواند به مرور زمان به عملکرد کلیه های شما کمک کند.
شما همچنین ممکن است به دارویی برای کمک به ساخت گلبول قرمز در بدن خود نیاز داشته باشید، که یک ماده شیمیایی است که باعث ساخت گلبول های قرمز خونی توسط بدن می شود. بنابراین ممکن است برای مهار کم خونی، داربي پوتين آلفا (Aranesp) یا اریتروپویتین (Procrit، Epogen) دریافت کنید.
داروهایی که نباید مصرف کرد
اگر کلیه های شما خوب کار نکنند، قبل از مصرف هرگونه دارو، از جمله داروهای بدون نسخه می توانید با پزشک خود مشورت کنید. پزشک ممکن است به شما بگوید که از مصرف داروهای ضد درد خاصی مانند آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن (Aleve) و سلکوکسیب یا سلبرکس پیشگیری کنید. این داروها، که پزشکان آن ها را “NSAIDs” یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی می نامند، می توانند در بیماری کلیوی نقش داشته باشند.
اگر نوعی داروی سوزش سر دل به نام “مهار کننده پمپ پروتون”(PPI) مصرف می کنید، بهتر است بدانید که برخی مطالعات، ارتباطی بین مصرف این داروها و بیماری مزمن کلیه نشان داده اند. پزشک ممکن است بررسی کند که آیا شما به این داروها احتیاج دارید یا خیر، یا اینکه آیا به دوز متفاوتی از دوز مصرفی یا حتی داروی دیگری نیاز دارید یا نه.
در صورت مصرف هرگونه محصولات گیاهی یا مکمل های دیگر به پزشک خود اطلاع دهید. بهتر است قبل از شروع استفاده از آن ها، این مشورت را انجام دهید.
رژیم غذایی
پزشک ممکن است رژیم غذایی خاصی را برایتان پیشنهاد دهد که سدیم، پروتئین، پتاسیم و فسفات کمتری داشته باشد.
زمانی که کلیه تان آسیب دیده باشد این رژیم غذایی به شما کمک می کند تا خروج این مواد مغذی از خون تان آسان شود. رژیم خاص به این معنی است که کلیه های شما لازم نیست سخت کار کنند.
همچنین ممکن است از شما خواسته شود که میزان مصرف آب در غذاهای تهیه شده و نوشیدنی های خود را محدود کنید.
یک متخصص رژیم غذایی کلیه، تحت عنوان متخصص تغذیه کلیه می تواند در این مسیر کمک تان کند. پزشک تان می تواند شما را به یک متخصص در این زمینه ارجاع دهد.
همچنین پزشک ممکن است توصیه کند که مقادیر خاصی از ویتامین ها و مواد معدنی چون کلسیم و ویتامین D مصرف کنید.
اگر مبتلا به دیابت یا فشار خون بالا هستید، لازم است در صورت داشتن هر دو یا یکی از این دو بیماری به همراه بیماری کلیوی، از توصیه های پزشک خود پیرامون رژیم غذایی پیروی کنید.
در مورد دیابت، انتخاب صحیح مواد غذایی بسیار مهم است تا سطح قند خون تان در طول روز، تحت کنترل باشد.
و اگر فشار خون بالایی دارید، ممکن است به یک رژیم غذایی کم نمک نیاز داشته باشید تا شرایط تان کنترل شود.
دیالیز برای درمان بیماری های کلیه
اگر کلیه های شما عملکرد خوبی نداشته باشند، به دیالیز نیاز پیدا می کنید. همودیالیز از دستگاهی مجهز به فیلتر مکانیکی برای تصفیه خون شما استفاده می کند. می توانید این کار را در مرکز دیالیز یا در خانه خودتان انجام دهید (البته بعد از اینکه خود یا مراقب تان طرز استفاده از دستگاه را یاد گرفتید).
با بهره مندی از نوع خانگی این دستگاه، ممکن است احساس راحتی بیشتری داشته باشید. اما استفاده از آن، نسبت به دستگاه موجود در مرکز، زمان گیرتر است. شما ممکن است این کار را به جای سه بار در هفته- در دستگاه دیالیز کلینیک- تا شش بار در هفته و هر بار حدود دو و نیم ساعت در روز انجام دهید. به علاوه همودیالیز را در شب نیز می توان انجام داد.
قبل از شروع همودیالیز، برای ایجاد محلی برای استفاده از دستگاه، نیاز به عمل جراحی دارید. جراح ممکن است از طریق “فیستول” شریان و وریدی در بازوی تان متصل کند. این رایج ترین نوع دسترسی به دستگاه است. قبل از شروع همودیالیز، چندین ماه زمان لازم است تا بهبود یابید. اگر لازم است زودتر از این دوران، دیالیز را شروع کنید، جراح می تواند به جای فیستول یک گرافت مصنوعی بسازد.
اگر هیچ یک از این گزینه ها برای شما موثر نباشند- به عنوان مثال، اگر شما مجبورید فوراً دیالیز را شروع کنید- ممکن است یک کاتتر دیالیز دریافت کنید که وارد ورید ژوگولار داخل گردنتان شود. هنگامی که همودیالیز می شوید، لوله دیگری دستگاه را به نقطه دسترسی شما وصل می کند، به طوری که خون شما از دستگاه دیالیز عبور کند تا تصفیه شود و دوباره به بدن شما پمپ شود. این کار، چندین ساعت طول می کشد.
دیالیز صفاقی
شکل متفاوتی از دیالیز است که برای کمک به تصفیه خون، از شکم یا غشای صفاقی استفاده می کند. جراح، ابتدا لوله ای را به داخل حفره شکم شما وارد می کند. سپس در طی هر درمان، یک مایع دیالیز به نام dialysate از طریق لوله عبور کرده و وارد شکم می شود. مایع دیالیز مواد زاید را جمع می کند و پس از چند ساعت تخلیه می کند.
شما هر 24 ساعت به چندین چرخه درمانی نیاز خواهید داشت- ارسال مایعات (یا تزریق آهسته یا قطره ای آن)، مدت زمانی برای اثر کردن مایعات در شکم و تخلیه. در حال حاضر، دستگاه های خودکار می توانند این کار را یک شبه انجام دهند تا در طول روز آزادی و وقت بیشتری برای فعالیت های معمول خود داشته باشید. اگر این کار را در طول روز انجام دهید، ممکن است لازم باشد تا کل چرخه را چندین بار انجام دهید. هر دو نوع دیالیز دارای مشکلات و خطرات احتمالی از جمله عفونت هستند. بهتر است در مورد جوانب مثبت و منفی هر گزینه با پزشک خود صحبت کنید.
پیوند کلیه
اگر بیماری کلیوی شما به مراحل پیشرفته خود رسیده باشد، می توانید در مورد اینکه آیا پیوند کلیه می تواند گزینه درمانی خوبی برای شما باشد یا خیر با پزشک خود صحبت کنید.
کلیه “سازگار” ممکن است از یک عضو خانواده ای که زنده است یا از یک فرد زنده غیرخویشاوند، یا از یک اهدا کننده ارگانی که اخیراً درگذشته است، دریافت شود. برای انجام این عمل جراحی بزرگ و دریافت کلیه ممکن است در لیست انتظار قرار بگیرید.
بعد از انجام یک پیوند موفقیت آمیز، دیگر نیازی به دیالیز نخواهید داشت. پس از این عمل، باید دارو مصرف کنید تا بدن شما کلیه اهدا شده را بپذیرد.
اگر شرایط پزشکی دیگری داشته باشید ممکن است پیوند کلیه، درمان مناسبی برای شما نباشد. سن شما نیز ممکن است مانعی برای این پیوند باشد. همچنین ممکن است لازم باشد که تا زمانی که کلیه در دسترس تان قرار بگیرد، در لیست انتظار باشید و در این بازه زمانی دیالیز شوید.
انتظار برای دریافت کلیه از یک اهدا کننده زنده به طور کلی 12 تا 20 سال و از یک اهداکننده مرده- که به تازگی فوت کرده باشد- ممکن است 8 تا 12 سال طول بکشد. در صورتی که بیماری کلیوی “مرحله نهایی” داشته باشید و کاندیدای خوبی نیز برای این کار باشید، پزشکان، پیوند کلیه را بهترین گزینه درمانی در دسترس برایتان تلقی می کنند.
