هورمون ها در واقع مولکول های هشداردهنده ای هستند که پیام های شیمیایی خاص را در کل بدن جابه جا می کنند. آن ها از طریق سیالات بافتی همانند جریان خون عبور می کنند تا بتوانند سلول ها یا بافت های خاصی را تحریک کرده و تاثیرگذار باشند. بدن، انواع مختلفی از هورمون ها را تولید می کند. هورمون ها در کنار یکدیگر تقریبا بر روی تمامی سلول ها، اندام ها، فرآیندها و کارکردهای بدنی تاثیر می گذارد. در ادامه این مقاله ار بخش پزشکی دکتر سلام به توضیج کامل درباره هورمون ها، غدد و متابولیسم کودکان و نوجوانان پرداخته و با آن آشنا می شویم.
هورمون ها و متابولیسم
هورمون ها در تعدیل رشد، توسعه، فرآیندهای شناختی، گرسنگی/تشنگی و تولید مثل و کارکردهای جنسی نقش حائز اهمیتی را ایفا می کنند. چنین فرآیندهایی، برای رشد عادی، در کودکان کم و سن سال، بسیار حیاتی است. هورمون ها به وسیله سلول هایی که آن ها را با نام غده می شناسیم تولید شده و وارد جریان خون می شوند (غدد، با یکدیگر سیستم غدد مترشحه داخلی را تشکیل می دهند).
غدد اصلی سیستم مترشح داخلی بدن انسان شامل موارد زیر می شود:
هیپوتالاموس و نقش آن در متابولیسم کودکان
که به عنوان بافت مترشحه داخلی عصبی شناخته می شود. هیپوتالاموس در واقع گروهی از سلول ها است که در پایه مغز قرار گرفته و هورمون هایی را تولید می کند که سایر قسمت های مترشحه داخلی همانند هیپوفیز را تحت کنترل در می آورد
هیپوفیز
زیر هیپوتالاموس قرار گرفته است. این غده در واقع جزئی حیاتی از سیستم مترشحه داخلی است زیرا چندین هورمون، برای بازه خاصی از کاربردها را ترشح می کند. برای مثال هورمون رشد را تولید می کند که برای رشد و توسعه مورد نیاز است و در کنار آن، هورمون تحریک فولیکول (FSH) و هورمون جسم زرد تخمدان (LH)، از هیپوفیز به منظور کنترل رشد بلوغ آزاد می شود
تیروئید و تاثیر آن بر متابولیسم کودکان
که جایگاه آن در گردن است. غده تیروئید، دو هورمون را در خون، به نام تیروکسین (T4) و تریودوتیرونین (T3) تولید و آزاد می کند. این هورمون ها برای کنترل کردن فرآیندهای متابولیک، همانند هضم غذا و ضربان قلب بسیار مهم بوده و از هورمون رشد پشتیبانی می کنند
فوق کلیوی
غدد فوق کلیوی چندین هورمون، شامل کورتیزول را تولید می کنند. کورتیزول، نقشی حیاتی در متابولیسم، رشد و پاسخ به تنش در بدن دارد.
تخمدان ها
هورمون های جنسی خانم ها با نام های استروژن و پروژسترون را تولید می کند که در رشد اندام های جنسی زن، عادت ماهانه، باروری و رشد سینه، در طول زندگی نقش دارند.
بیضه ها
هورمون جنسی مرد با نام تستوسترون را تولید می کند که برای تولید اسپرم، رشد و ایجاد انبوه عضله و هم چنین ویژگی های ثانویه جنسی، همانند موی بدن و صورت نیاز می باشد.
بیشتر بخوانید: نقش غدد فوق کلیوی در بلوغ
نقش هیپوفیز در متابولیسم
هیپوفیز را با نام غده اصلی نیز میشناسند. دقیقا پشت پل بینی قرار گرفته و مسئولیت تولید چندین هورمون که در رشد نقش دارند را بر عهده دارد. هم چنین کارکرد سایر غدد (فوق کلیوی، تیرویید، بیضه ها و تخمدان ها) را تعدیل می کند که برخی از آن ها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، بر فرآیندهای رشد دخیل هستند. غده هیپوفیز به طور عمده توسط هیپوتالاموس کنترل می شود که در واقع خود، بخشی از مغز است که در کنترل اعصاب و هورمون ها در کل بدن دخیل می باشد
هورمون هایی که غده هیپوفیز باعث تولید آن ها می شود موارد زیر می باشند:
هورمون رشد
فرآیندهای رشدی را تعدیل می کند.
هورمون جسم زرد تخمدان (LH)
نوعی از هورمون جنسی که در طول بلوغ، ترشح می شود (فراتر از آن). در طول این زمان می تواند رشد اندام های جنسی را بیشتر نماید. هورمون های جنسی باعث جهش رشدی، در طول بلوغ می شوند.
هورمون تحریک فولیکول (FSH)
نوعی از هورمون جنسی است که در طول بلوغ ترشح می شود (و فراتر از آن). در طول این زمان باعث حمایت از رشد اندام های جنسی می شود. هورمون های جنسی باعث ایجاد جهش رشدی، در طول بلوغ می شود.
هورمون تحریک تیروکسین (TSH)
غده تیرویید را به منظور تولید تیروکسین تحریک می کند.
هورمون آدرنوکورتیکوتروفیک (ACTH)
غدد فوق کلیوی را به منظور تولید کورتیزول تحریک می کند.
عدم تعادل هورمون ها در متابولیسم کودکان
هورمون ها در رشد و سلامت کلی کودک، نقش حائز اهمیتی ایفا می کنند و آن چه گفتیم یعنی کارکرد غیرطبیعی هر غده مترشحه داخلی در بدن که می تواند دلالت های فاحشی داشته باشد. بیشتر اختلالات مرتبط با عدم تعادل هورمونی در واقع با رشد غیرطبیعی و هم چنین توسعه جنسی در ارتباط هستند. برای مثال در طول رشد عادی بلوغ، هیپوتالاموس،هورمون آزادسازی کورتیکوتروپین (CRH) را ترشح می کند که FSH و LH را تحریک می کند تا از هیپوفیز ترشح شوند و به صورت متعاقب باعث می شود که تخمدان ها یا بیضه ها، هورمون های جنسی را تولید نمایند.
علاوه بر آن در صورتی که هر کدام از غدد مترشحه داخلی دخیل در این فرآیند، عملکردی غیرمعمولی داشته باشند و بیش از حد یا کمتر از حد، هورمون ترشح نمایند، این پدیده می تواند بر رشد بلوغ تاثیری مستقیم داشته باشد. برای مثال بلوغ زودهنگام، هنگامی اتفاق می افتد که شروع بلوغ، در مراحل اولیه زندگی کودکان کم سن و سال باشد. در حالی که برخی از نوجوانان ممکن است شروع بلوغ خود را با تاخیر تجربه نمایند. هر دوی این اختلال ها می تواند توسط ترشح غیرطبیعی هورمون ایجاد شود.
کودکانی که چنین اختلال ایجاد شده توسط عدم تعادل هورمون، در آن ها بروز کند نیاز به توجه متخصص کودکان غدد مترشحه داخلی دارند که در واقع در تعیین و تشخیص درمان بیماری هایی که سیستم غدد مترشحه داخلی، در آن دخیل است، خبره هستند.
هورمون رشد (سوماتوتروپین)
هورمون رشد در واقع هورمون پروتئینی است که حدود 190 آمینواسید در آن وجود دارد و توسط سلول هایی با نام سوماتروپا، در هیپوفیز پیشین، ترکیب و ترشح می شود. کارکرد این هورمون، مشارکت عمده ای در کنترل چندین فرآیند فیزیولوژیکی پیچیده دارد (شامل رشد و متابولیسم). هورمون رشد نیز به عنوان داروی مورد استفاده هم در انسان ها و هم در حیوانات توجهات زیادی را به خود جلب کرده است.
اثرات فیزیولوژیکی هورمون رشد
یک مفهوم حیاتی، در درک فعالیت هورمون رشد، این است که دو تاثیر متمایز دارد:
تاثیر مستقیم
در واقع نتیجه برقراری اتصال دریافت کننده هورمون رشد، در سلول های هدفش می باشد. سلول های چربی (آدیپوسایدها)، دریافت کننده های هورمون رشد دارند و هورمون های رشد، آن ها را تحریک می کند تا در واقع تری گلیسریدها را تجزیه کرده و توانایی های آن ها به منظور جذب کردن و تجمع لیپیدهای چرخان را سرکوب میکند.
تاثیر غیز مستقیم
در واقع به طور عمده توسط فاکتور رشد شبه انسولین-1 (IGF-1)، میانجی گری می شود. هورمونی که از کبد و سایر بافت ها، در واکنش به هورمون رشد، قابل ترشح است. عمده تاثیرات ترویج رشد هورمون رشد، در واقع به دلیل تاثیر IGF-1، بر سلول های هدفش است. با در نظر گرفتن این تمایز می توانیم به نقش اصلی هورمون های رشد و گماشته آن، IGF-1، در فیزیولوژی را به بحث و بررسی بگذاریم.
تاثیر بر رشد
رشد در واقع فرآیندی بسیار پیچیده است و نیاز به اِعمال هماهنگ چندین هورمون مختلف دارد. نقش اصلی هورمون رشد، تحریک رشد بدن است تا بتوان کبد و سایر بافت ها را تحریک کرد تا IGF-1 را ترشح کند. IGF-1 در واقع تکثیر کوندریوسایدها (سلول های غضروفی) را تحریک می کند که منجر به رشد استخوان خواهد شد. هورمون رشد به نظر، اثری مستقیم بر رشد استخوان در تحریک تمییز دادن کوندریوسایدها دارد
IGF-1 هم چنین عامل کلیدی در رشد عضله است. می تواند تمییزده و تکثیر میوبلاست ها را تحریک کند. هم چنین جذب آمینواسید و سنتز پروتئین، در عضلات و سایر بافت ها را نیز تحریک می کند.
تاثیر متابولیک
هورمون رشد، تاثیری مهم، بر متابولیسم پروتئین، لیپید و کربوهیدرات دارد. در برخی از موارد، اثر مستقیم هورمون رشد، به صورت واضح مشخص شده است و در سایر موارد، بر این باور هستیم که IGF-1، یک میانجی گر مهم است و در برخی از موارد دیگر به نظر می رسد که تاثیر مستقیم و غیر مستقیم آن، در حال ایفای نقش می باشد.
متابولیسم پروتئین
به طور کلی، هورمون رشد می تواند آنابولیزم پروتئین را در بسیاری از بافت ها تحریک کند. این اثر، جذب آمینواسید بیشتر، سنتز پروتئین بیشتر و اکسیداسیون کمتر پروتئین را نشان خواهد داد.
متابولیسم چربی
هورمون رشد می تواند استفاده از چربی، توسط تحریک تجزیه تریگلیسریدها و اکسیداسیون آدیپوسایدها را افزایش دهد
متابولیسم کربوهیدرات
هورمون رشد، یکی از باتری های هورمونی است که در خدمت حفظ گلوکز خونی، در یک بازه مشخصی عمل می کند. اغلب گفته می شود که هورمون رشد، فعالیت ضد انسولین دارد به دلیل این که توانایی انسولین، در زمینه تحریک جذب گلوکز، در بافت های جانبی را سرکوب کرده و سنتز گلوکز در کبد را بهبود می بخشد. باعث تعجب است که تجویز کردن هورمون رشد باعث تحریک ترشح انسولین شده که خود منجر به بروز بیماری پُرانسولینی می شود.
بلوغ، هورمون رشد و متابولیسم کودکان
برخی از کودکان، هورمون رشد طبیعی کافی، به منظور رشد تا قد کامل خود را ندارند. دریافت کردن هورمون رشد مصنوعی می تواند به آن ها کمک کند تا بهقد کامل خود برسند. برای مثال می توان در برخی از موارد رشد ضعیف، به کودکان، هورمون رشد انسانی تجویز کرد که دلیل آن، کمبود هورمون رشد، سندروم تِرنِر و نارسایی کلیوی می باشد.
با این وجود تحقیقات نشان می دهد کودکی که سطوح نرمال هورمون رشد را در خود دارد و از نسخه مصنوعی آن استفاده می کند، به هیچ عنوان به نسبت میزان طبیعی خود، رشد بیشتری نخواهد داشت مگر این که میزان بسیار زیادی از این هورمون، برای او تجویز شود. کودکانی که رشد کم یا کُندی دارند باید برای آن ها بررسی سطوح هورمون رشد طبیعی، توسط متخصصان پزشکی، قبل از تجویز دارو برای بیماریشان، انجام شود.
بیش-رشدی و هورمون رشد
بیش-رشدی، اختلالی است که توسط سطوح بیش از حد هورمون رشد ایجاد شده و به طور عمده، نتیجه توموری است که در غده هیپوفیز شخص قرار گرفته است. می تواند باعث بیش رشدی غیر قابل برگشت استخوان ها، به خصوص استخوان های صورت، دست و پا شود. پوست فرد نیز تحت تاثیر قرار گرفته و زبر و پرمو خواهد شد. سایر اثرات جانبی، شامل فشار خون بالا و بیماری های قلبی می باشد. در صورتی که این تومور، در کودکی شکل بگیرد، رشد بیش از حد قد اتفاق افتاده و منجر به غول پیکری خواهد شد.
استفاده بلند مدت از هورمون رشد مصنوعی می تواند باعث بیش-رشدی شود اما نه غول پیکری. دلیل آن، این است که یک بزرگسال نمی تواند با استفاده از هورمون رشد مصنوعی، قدش را بلندتر کند. سر انتهایی استخوان های بلند (اپیفیسِس)، در اسکلت بالغ، در بزرگسالان، بسته می شود. دُز بالای هورمون رشد، تنها به جای طولانی تر کردن استخوان ها، آن ها را ضخیم تر خواهد کرد.
هر گونه افزایش در سایز عضله به دلیل استفاده از هورمون مصنوعی رشد، در واقع نتیجه افزایش، در بافت اتصالی خواهد شد که در واقع هنیچ نقشی در قدرت عضله ندارد. به همین دلیل، استفاده از هورمون رشد مصنوعی، منجر به افزایش قدرت عضلانی نمی شود. در حقیقت در بلند مدت، ضعف عضلانی (شامل ضعیف شدن قلب) حاصل خواهد شد.
بلوغ چیست؟
بلوغ در واقع زمانی در زندگی فرد است که یک کودک، رشد کرده و در میان سایر عوامل تغییرات فیزیکی، بزرگسالی برای او اتفاق می افتد. تغییرات فیزیکی، اغلب حداقل از 8 سالگی و حداکثر از 13 سالگی در دتران و حداقل از 9سالگی و حداکثر 14سالگی برای پسران ایجاد خواهد شد. هورمون هایی که در طول بلوغ افزایش می یابند می توانند باعث ایجاد آکنه بر روی پوست و بدن شده و تعرق را افزایش دهد. در این زمان، تخمدان های دختر و بیضه های پسر، کار خود را شروع می کنند.
بلوغ هنگامی اتفاق می افتد که قسمتی از مغز، با نام هیپوتالاموس، تولید هورمون گونادروپین را شروع کند که بر روی بیضه ها و تخمدان ها تاثیر گذاشته و باعث افزایش هورمون جنسی خواهد شد (استروژن در دختران و تستوسترون در پسران). ارائه دهندگان خدمات مراقبت از سلامت، بلوغ را در 5 مرحله، هم در دختران و هم در پسران، وابسته بر توسعه تولید مثل، اندازه گیری می کنند. در دختران، نشانه اول بلوغ، جوانه زدن سینه است که در واقع بافتی تقریبا سفت و در برخی مواقع لطیف، زیر نوک سینه می باشد.
دختران سپس بافت و شکلدهی بیشتری را در سینه خود خواهند داشت. قاعدگی (عادت)، اغلب در کودکان، 2 سال پس از شروع رشد سینه آغاز می شود که میانگین آن، سن 12.5 می باشد. رشد موی شرمگاهی و بوی بدن در دختران، بیشتر مرتبط با غدد فوق کلیوی است. این پدیده قبل از شروع بلوغ، در دختران عادی آغاز خواهد شد.
در پسران، نشانه اول بلوغ، رشد بیضه می باشد سپس رشد موی شرمگاهی و آلت تناسلی را خواهند داشت. پسران، موی صورت، بوی بدن و صداهای زیر را در طول بلوغ تجربه خواهند کرد. برخی از پسران ممکن است جوانه های کوچک سینه را در طول مراحل اولیه بلوغ داشته باشند که اغلب عادی است و پس از مدتی از بین خواهد رفت.
سایر تغییرات فیزیکی در دوره بلوغ:
- جهش رشدی استخوان ها و عضلات و افزایش سریع قد
- تغییرات در شکل و سایز بدن
مغز بالغ و هورمون ها
تغییرات نمادین بلوغ (همانند رشد موی صورت در پسران و شروع قاعدگی در دختران)، توسط سیلی از هورمون ها ایجاد می شود. در طول این زمان، مغز بالغ، به شیوه ای حائز اهمیت، در حال تغییر است. دانشمندان اکنون می توانند نحوه ایفای نقش هورمون ها در برخی از این تغییرات را درک کنند. هورمون های اصلی مدنظر در واقع استروژن و تستسترون می باشد که اغلب همراه با یکدیگر، آن ها را به اسم استروید جنسی یا هورمون های گونادی می شناسیم به دلیل این که در گوناد (غده ای که در انسان یاخته های جنسی تولید می کند)، تولید می شود.
این هورمون ها قبل از تولد حضور داشته اما سطوح آن ها در طول بلوغ، افزایش چشمگیری دارد. دانشمندان قبلا این درک را داشتند که هورمون های مذکور می توانند بر سیستم عصبی تاثیر بگذارند. برای مثال تستوسترون، نقش بدیهی در تحریک میل جنسی داشته و مدارکی وجود دارد مبنی بر این که سطوح استروژن می تواند بر نوعی از یادگیری و حافظه اثر بگذارد. اما دانشمندان عصبی، اکنون توجه روزافزونی به نقشی که افزایش تستوسترون و استروژنی که توسط بلوغ، در پیشبرد تغییرات دائمی و بنیادی در آناتومی مغز دارد، بروز می دهد.
مطالعات، در حیوانات و انسان ها نشان می دهد که در طول نوجوانی، این هورمون ها به دریافت کننده های موجود روی سلول های مغزی می چسبند و فعالیت آن ها را تغییر داده و در تشکیل مدارهای مغزی، نقش ایفا می کنند.
بیشتر بخوانید: توصیه هایی به والدین در مورد بلوغ نوجوانان
ساختن ماشین ذهنی بالغ
برای مثال مدارکی وجود دارد که نشان می دهد هنگام رسیدن این هورمون ها به مغز، هورمون های ترشح شده توسط گونادها می توانند به تحریک رشد آکسون های جدید کمک کنند که در واقع این آکسون ها، تعمیم های شبه سیم، از اعصاب است که به آن ها توانایی فرستادن سیگنال به سایر اعصاب را می دهد. در طول بلوغ، آکسون ها را می توان مشاهده کرد که اتصالات جدیدی را درون قسمت های مختلفی از مغز و بین آن ها ایجاد می کند.
هم چنین مطالعات اخیر، هم در حیوانات و هم در انسان ها نشان داده که در طول بلوغ، استروژن و تستوسترون می تواند به تحریک و شکلدهی تولید ماده سفید کمک کند. ماده سفید، متشکل از سلول های پشتیبان (گِلیا) و آکسون هایی است که در مواد چربی، به نام مایلین پوشش داده شده اند. گلیا، مایلین را می سازد که پیرامون آکسون ها رشد کرده و آن ها را در خود قرار دهد تا از آن ها محافظت کرده و انتقال عصبی را سرعت ببخشد.
این رشد ماده سفید، با نام مایلین سازی، در زمینه پیشرفت های شناختی نوجوانان، اهمیت زیادی دارد زیرا به آکسون ها توانایی انتقال اطلاعات، به میزان 100 برابر سریع تر، به نسبت آکسون هایی که در آن ها، مایلین ساخته نشده، میدهد. دانشمندان همچنین اخیرا به این نتیجه رسیدند که مایلین سازی می تواند زمان بندی و هماهنگ سازی سیگنال ها در مفز را نیز تغییر دهند که می تواند به مغز، توانایی مشارکت در فرآیندهای پیچیده تر ذهنی را بدهد.
افزایش هورمون-محور، در واقع در کمک به بلوغ رسیدن مغز، حائز اهمیت فراوانی است زیرا جریان اطلاعات، میان قسمت های مختلف مغز را به طرز فاحشی بهبود می بخشد. این در واقع عقیده جی گاید، پروفسور روانپزشکی در دانشگاه کالیفرنیا –سندیگو است که از تصویربرداری مغز، برای مطالعه رشد مغزی نوجوانان استفاده می کند. او می گوید که این فرآیند به ما توانایی یکپارچه سازی و پردازش اطلاعات، از چندین منبع را می دهد: احساسات، حافظه و محیط پیرامون ما.
در حالی که مغز در حال بلوغ، برخی از اتصالات را اضافه کرده و تقویت می کند، باعث ایجاد اتصالات دیگری می شود. براین باور هستیم که استروژن و تستسترون، نقشی حیاتی در این فرآیند، با نام هرس سینَپتینگ ایفا می نمایند. این فرآیند می تواند سیناپس ها را از بین ببرد. سیناپس ها در واقع نقاط اتصال، میان عصب ها هستند که اطلاعات، در آن ها از یک عصب به دیگری منتقل می شود. مدارک موجود، برای هرس سیناپتیک، از مطالعاتی می آید که افزایش در سیناپس ها در مراحل اولیه زندگی و پس از آن، کاهش یکنواخت و مستند
در جوانی را یافته اند که سپس در بلوغ، تعادل آن ها برقرار می شود. دانشمندان اکنون بر این باور هستند که هرس سیناپتیک در واقع روشی است که مغز با استفاده از آن، تبدیل به یک ماشین ذهنی بالغ بهره ورتر می شود. فرانسیس جنسن که یک متخصص اعصاب در دانشگاه پنسیلوانیا است و بر مغز در حال بلوغ مطالعه می کند، بر این باور است. اتصلات ضعیف، هرس شده است در حالی که اتصالات قوی تر باقی مانده و توسط افزایش مایلین تقویت می شود.
افزایش ظرفیت ذهنی
ذهن نوجوان به شیوه های مختلفی در حال تغییر است اما دقیقا این تغییرات در کجا اتفاق می افتند؟ مطالعات انجام شده بر روی جوندگان و هم چنین گونه های نخستین غیرانسانی (میمون ها) نشان داده که قسمت های خاصی از مغز، در برگیرنده تعداد قابل توجهی از دریافت کننده ها، برای استروژن و تستسترون می باشد.
هنگامی که این هورمون ها به طور انفجاری افزایش می یابد، ما به مناطقی از مغز نگاه می کنیم که در قبال حضورشان حساسیت بالایی داشته و تغییرات زیادی را می بینیم (به خصوص نوعی از رشد که آن را با نام افزایش توانایی مغز، در زمینه مشارکت در تفکر عمیق تر، پیچیده تر و دقیق تر، تداعی می کنیم؛ این نظر گید می باشد).
مطالعات تصویربرداری، برای مثال نشان داده که آکسون ها در حال افزایش بوده و ماده سفید در آمیگدالا رشد می کند که در واقع ناحیه ای است که در احساسات دخیل است. اتصال آمیگدالا با سایر قسمت های مغز، در طول بلوغ تقویت می شود و این تغییرات به نظر به مغز نوجوان، توانایی تجربه احساسات پیچیده تر، به طور فزاینده می دهد.
دقیقا کنار آمیگدالا، هیپوکمپوس را داریم که خود، ناحیه ای بسیار مهم برای حافظه است. مطالعات در حیوانات نشان داده است که شروع بلوغ، افزایش شدیدی در رشد سلول را ایجاد می کند که برای ظرفیت برتر مغز نوجوان، در زمینه یادگیری و نگهداری اطلاعات، نقش حیاتی ای دارد. در وهله اول، کورتکس جلوی مغزی را داریم که خود، ناحیه ای از مغز است که همانند مرکز پردازش عمل کرده و داده ها را از سایر قسمت های مغز مرتب نموده و ترکیب می کند.
مطالعات تصویربرداری نشان می دهد که این ناحیه در طول بلوغ، تغییرات زیادی را متوجه خود میبیند که در واقع مرتبط با ظرفیت بیشتر، برای برنامه ریزی، حفظ خاطرات، صبر و کنترل احساسات می باشد. تغییرات ایجاد شده توسط بلوغ، پایه لازم برای ایجاد مغزی بزرگسال و بالغ را می گذارد (این تغییرات، توسط حضور استروژن و تستسترون، تحت تاثیر قرار می گیرد).
بیماری ها و اختلالات هورمونی در متابولیسم کودکان
چه چیزی باعث بروز مشکلات رشدی می شود؟
علت بروز مشکل رشدی، وابسته بر اختلال نوع رشدی مدنظر است. برخی از مشکلات رشدی، ژنتیک بوده در حالی که مواردی ممکن است توسط اختلالات هورمونی یا تغذیه ضعیف ایجاد شود.
علل مشکلات رشدی، اغلب در طبقه بندی زیر قرار می گیرد:
قد کوتاه خانوادگی
قد کوتاه خانوادگی در واقع گرایش پیروی از قد کوتاه موروثی خانوادگی است (کوتاه قدی).
تاخیر رشد بنیادی، با بلوغ موخر یا نوجوانی موخر
کودکی که اغلب از میانگین، قد کوتاه تری داشته و به نسبت میانگین، دیرتر وارد بلوغ می شود اما با نرخ نرمالی رشد می کند، ممکن است تاخیر رشدی داشته باشد
بیماری ای که بر کل بدن اثر می گذارد
سوتغذیه مداوم، بیماری های سیستم گوارشی، بیماری های کبد، بیماری قلبی، بیماری شش، دیابت و تنش شدید می تواند باعث بروز مشکلات رشدی شود.
بیماری های غدد مترشحه داخلی
تولید مناسب هورمون تیرویید، برای رشد نرمال استخوان، الزامی است. سندروم کوشینگ که خود یک بیماری نادر است میتواند توسط فراوانی ناهنجاری هایی ایجاد شود که منجر به بیش-ترشحی کورتیکوستروییدها، توسط غدد فوق کلیوی می شود. کمبود هورمون رشد می تواند در واقع مرتبط با مشکلی در غده هیپوفیز باشد (غده کوچک در پایه مغز). غده هیپوفیز چندین هورمون را ترشح می کند (شامل هورمون رشد).
مشکلات مادرزادی در بافت هایی که رشد در آن ها اتفاق می افتد
با بیماری ای به نام محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR)، رشد کُند در رحم، در طول حاملگی اتفاق می افتد. این پدیده، دلایل زیادی دارد (شامل سیگار کشیدن در طول حاملگی). کودک، وزن و قد کمتری به نسبت حالت نرمال دارد. با این وجود متناسب با قد کوتاهش می باشد.
داشتن تعداد زیاد یا کم کروموزوم میتواند منجر به بروز مشکلات سلامتی، شامل مشکلات رشدی شود. یک ناهنجاری کروموزومی مرسوم که از تعداد کم کروموزوم ایجاد می شود را در زیر می خوانیم. سندروم تِرنِر، یک اختلال ژنتیکی است که در دختران دیده می شود و باعث می شود به نسبت سایرین، قد کوتاه تری داشته و نتوانند در طول بلوغ، رشد کنند. شدت این مشکلات، در میان افراد تحت تاثیر، متفاوت است. سایر مشکلات سلامتی نیز می تواند وجود داشته باشد. مشکلات دیگری در زمینه سلامتی، شامل سیستم کلیوی یا قلبی نیز می تواند دخیل باشد (کلیه و ..).
بسیاری از بیماری ها را می توان توسط درمان پزشکی، مدیریت یا اصلاح کرد. سندروم تِرنِر، در یک مورد از 2500 دختر متولد شده اتفاق می افتد. ویژگی های سندروم ترنر، از نداشتن یک کروموزوم ایکس، در هر سلول بدن ایجاد می شود بیماری های استخوانی مختلفی وجود دارد که بر قد و رشد اثر می گذارند و بسیاری از آن ها، ژنتیکی هستند. مرسوم ترین آن ها آکوندوآبلاسیا است که نوعی از کوتاه قدی است که در آن، پاها و دست های کودک، در تناسب با طول بدن، کوتاه تراست.
علاوه برآن، سر اغلب بزرگ بوده و بدن، سایز نرمالی دارد. برخی از دختران در صورتی که والدینشان قد بلند باشند ممکن است به نسبت سنشان، قدی بلند داشته باشند علاوه برآن، یک اختلال رشد که آن را با نام بلوغ زودهنگام می شناسیم، توسط شروع زودهنگام نوجوانی اتفاق می افتد که در آن، کودک به نسبت سنش، در آغاز، بیش از حد، بلند قد است اما به دلیل بلوغ سریع استخوان، رشد در مراحل اولیه متوقف شده و ممکن است به عنوان فردی بزرگسال، قدی کوتاه داشته باشند.
هم چنین چندین بیماری ژنتیکی وجودد ارد که با وجود سایر مشکلات سلامتی می تواند منجر به قد بلند شود. هم چنین چندین اختلال رشدی وجود دارد که علت آن ها مشخص نیست و هیچ دلیل شناخته شده ای، برای مشکل رشدی، در آن ها به چشم نمی خورد.
نشانه های مشکلات رشدی و متابولیسم کودکان چیست؟
برخی از مشکلات رشدی را می توان در لحظه تولد، خیلی سریع تشخیص داد به دلیل اینکه نوزاد ممکن است به نسبت سنش، بیش از اندازه کوچک باشد. با این وجود بسیاری از مشکلات رشدی، بعدها تشخیص داده خواهد شد (هنگامی که کودک به نسبت همکلاسی هایش کوچکتر به نظر می رسد یا هنگامی که رشد، در طول بازه ای از یک سال، ناچیز است).
نشانه اصلی ای که می تواند مشکل رشدی را نشان دهد، هنگامی است که یک کودک، کمتر از 2 اینچ در سال، پس از سومین تولدش رشد دارد. علائم مشکلات رشدی ممکن است با سایر مشکلات یا بیماری های پزشکی، مشابه باشد. همیشه به دکتر کودک خود، برای تشخیصی درست مراجعه کنید.
نحوه تشخیص مشکل رشدی چگونه است؟
تشخیص مشکل رشدی باید توسط دکتر کودکتان انجام شود. روش مورد استفاده برای تشخیص، وابسته به نوع اختلال رشدی موجود است.
علاوه بر یک سابقه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی، آزمایشات تشخیصی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مشاهده رشد و سلامت کودکتان در طول چند ماه اول
- اشعه ایکس استخوان ها (انرژی الکترومغناطیسی مورد استفاده، برای تولید تصاویری از استخوان و اندام های داخلی، بر روی فیلم، تا بتوان بلوغ و پتانسیل رشد استخوان ها را تعیین کرد)
- بررسی کارکرد غده هیپوفیز که هورمون رشد و سایر هورمون ها را تولید و ترشح می کند.
روش درمان مشکلات رشدی چیست؟
درمان های خاص، برای مشکلات رشدی، توسط دکتر کودکتان تعیین خواهد شد. برنامه ها از پایه موارد زیر طرح ریزی می شود:
- سابقه پزشکی و وضعیت سلامت کنونی کودکتان
- شدت مشکل
- توانایی کودکتان در زمینه تحمل کردن فرآیندهای پزشکی و مصرف داروهای تجویزی
- اعتقاد و میل شما در زمینه درمان
درمان مشکل رشدی، وابسته به نوع اختلال رشدی موجود است. در صورتی که یک مشکل پزشکی باعث ایجاد مشکل رشدی شود، درمان این بیماری می تواند مشکل رشدی را کاهش دهد.
متابولیسم چیست؟
متابولیسم در واقع واکنشی شیمیایی، در سلول های بدن است که غذا را به انرژی تبدیل می کند. بدن ما به این انرژی، برای انجام کارهای روزمره (از حرکت کردن تا تفکر و رشد) نیاز دارد. پروتئین های خاص، در بدن، واکنش های شیمیایی متابولیسم را کنترل می کند. هزاران واکنش متابولیک به صورت همزمان اتفاق می افتد که همگی توسط بدن، تعدیل می شوند (هدف آن ها این است که سلول های ما را با کارآیی بالا و سلامت حفظ کنند)
متابولیسم چگونه کار می کند؟
پس از خوردن غذا، سیستم گوارشی از آنزیم ها برای انجام کارهای زیر استفاده می کند:
- تجزیه پروتئین ها به آمینواسیدها
- تبدیل چربی به اسیدهای چرب
- تبدیل کربوهیدرات به قند ساده (برای مثال گلوکوز)
بدن می تواند از قند، آمینواسید و اسیدهای چرب، در صورت لزوم به عنوان منابع انرژی استفاده کند. این ترکیبات، در خون جذب می شود و در واقع خون، آن ها را به سلول ها حمل خواهد کرد پس از ورود به سلول ها، آنزیم های دیگری برای تسریع یا تعدیل واکنش های شیمیایی که در متابولیسم این مواد تاثیر دارند، عمل خواهند کرد. در طول این فرآیندها، انرژی حاصله از ترکیبات مذکور را می توان برای استفاده توسط بدن، آزادسازی کرد و یا در بافت های بدن ذخیر کرد (به خصوص در کبد، عضلات و چربی بدن).
متابولیسم، یک اقدام برای برقراری تعادل است که دو نوع فعالیت را در برگرفته و این دو نوع به صورت همزمان انجام می شود:
- ساختن بافت های بدن و ذخیره سازی انرژی (به نام آنالولیزم)
- تجزیه بافت های بدن و ذخایر انرژی، برای دریافت سوخت، برای کارکردهای بدن (با نام کاتابولیزم)
آنابولیزم یا متابولیسم سازنده: کاملا مربوط به ساختن و ذخیره سازی است. از رشد سلول های جدید، حفظ و نگهداری از بافت های بدن و هم چنین ذخیره سازی انرژی، برای استفاده آتی پشتیبانی می کند. در آنابولیزم، مولکول های کوچک، تبدیل به مولکول های بزرگتر کربوهیدرات، پروتئین و چربی می شود.
کاتابولیزم یا متابولیسم مخرب: در واقع فرآیندی است که انرژی مورد نیاز، برای تمام فعالیت ها در سلول ها را تولید می کند. سلول ها، مولکول های بزرگ (اکثرا کربوهیدرات ها و چربی ها) را تجزیه می کنند تا انرژی آزاد کنند. این فرآیند، سوخت مورد نیاز برای آنابولیزم و گرمایش بدن را فراهم می آورد و به عضلات، توان برای انقباض و به بدن، توانایی حرکت کردن را می دهد با تجزیه شدن واحدهای شیمیایی پیچیده به مواد ساده تر، بدن، فرآورده های دفعی را از طریق پوست، کلیه،شش و روده ها آزاد می کند.
مشکلات متابولیسم کودکان
بیماری های متابولیک کودکان چیست؟
کلینیک متابولیک، متشکل از تیمی با چند رشته تحصیلی است که تخصص ارائه مراقبت، برای کودکانی را دارد که خطاهای مشخص ذاتی یا حالت مشکوک به خطای ذاتی، در متابولیسم را در خود نشان می دهند. کلینیک مذکور می تواند ارزیابی های تشخیصی را برای کودکانی که به نظر در آن ها اختلالات متابولیک وجود دارد، از هنگام تولد تا 18 سالگی ارائه دهد.
مدیریت درمانی، برای کودکانی که خطاهای ذاتی متابولیسمی دارند، از زمان تولد تا 21 سالگی ارائه می شود. ما رابطه ای نزدیک، با والدین و خانواده ها برقرار می کنیم تا بتوانیم به منظور بهبودبخشی نتایج کلینیکی، روش های درمانی و پشتیبانی ارائه کنیم دپارتمان سلامت ایالت تگزاس (TDSH)، به طور تقریبی 400هزار نوزاد را به طور سالیانه، برای تشخیص بیماری های متابولیک ذاتی و سایر بیماری ها غربال گری می کند.
کودکانی که غربال گری نوزاد غیرطبیعی دارند و بعدها تشخیص خطای ذاتی متابولیسم، در آن ها دیده می شود، مراقبت های بلندمدتی را در این کلینیک متابولیک دریافت خواهند کرد. برای اطلاعات بیشتر در زمینه فرآیند تشخیص غربال گری نوزاد لطفا به غربال گری نوزاد مراجعه کنید. دکترهای این کلینیک متابولیسم، برای مشاوره درون بیمارستان و خارج از آن، با نگرانی های مدیریت و تشخیصی مرتبط با بیماری های متابولیک، در دسترس می باشند
روش تشخیص بیماری متابولیک کودکان چگونه است؟
کارمندان کلینیک متابولیک، بیمارانی که سابقه ای مرتبط با بیماری های متابولیک دارند را ارزیابی می کنند. این فرآیند ارزیابی شامل مرور یافته های آزمایشگاهی و کلینیکی، به اضافه اطلاعات سابقه خانواده می شود. توصیه هایی برای آزمایش بیشتر و ارزیابی نیز ارائه خواهد شد (تشخیص و مراقبت مداوم از بیماران که مبتلا به اختلالات ذخیره لیزوزومال هستند)
کلینیک متابولیک مذکور، تشخیص، مدیریت، درمان، مشاوره ژنتیک و تحصیل برای اختلالات ذخیره لیزوزومال را ارائه می کند. این پدیده شامل بیماری گَوچِر، بیماری فَبری و موکوپلی ساکاریدوزِز (اختلالات MPS) همانند سانفیلیپو و مورکی می شود. ما درمان های جایگزینی آنزیم های در دست، به صورت کلینیکی را برای این بیماری ها هماهنگ می کنیم. پرستاران کلینیک روندهای خاص سلامت کودکان، به صورت هفتگی با دو هفته یک بار، جایگزینی آنزیم را با نظارت دکترهای متابولیک ارائه می دهند.
بیشتر بخوانید: ناهنجاری های کرانیوفاسیال (صورت و جمجمه) و راه های درمان
مراقبت مداوم از بیماران، با خطاهای ذاتی متابولیسم
کلینیک متابولیسک مذکور، متشکل از تیمی از متخصصان است که وظیفه آن ها کارکردن با خانواده ها است تا بتوان توصیه مدیریت مداوم و پشتیبانی را برای درمان خطای ذاتی متابولیسم ارائه کرد. این تیم شامل دکترهای متابولیک، مشاورهای ژنتیک، متخصص تغذیه متابولیک و فعال اجتماعی متابولیک می شود.
روش درمان بیماری متابولیک کودکان چگونه است؟
مدیریت رژیم غذایی
یک برنامه شخصی سازی شده، از درمان با استفاده از رژیم غذایی، برای هر بیماری که تشخیص مثبتی داشته است، اِعمال می شود که این برنامه توسط رژیم غذایی، مدیریت خواهد شد. این مورد شامل اختلالات متابولیسم کربوهیدارت، اسیدهای ارگانیک و آمینو اسیدها می شود. متخصص رژیم غذایی، وضعیت تغذیه کنونی بیمار را ارزیابی کرده، سابقه تغذیه را از بیمار و والدین دریافت می کند و یک برنامه درمان رژیم غذایی، با برقراری ارتباط میان سطح خونی و دریافت مواد مغذی هدف، طراحی خواهد کرد.
ما همچنین آموزش رژیم غذایی و منابعی را برای کمک به مدیریت رژیم غذایی خاص کودکتان ارائه می کنیم.
مشاوره ژنتیکی
کلینیک متابولیک می تواند مشاوره و تحصیلات ژنتیک، در زمینه خطاهای ذاتی متابولیسم را ارائه دهد. این پدیده شامل توضیح تشخیص بیمار، حالت وراثت، احتمال رخداد مجدد در کودکان یا نوه ها آتی و هم چنین اطلاعاتی در زمینه تشخیص والدین، در صورت اِعمال پذیر بودن می شود.
