بیماری های خونی شرایطی است که توانایی عملکرد صحیح خون را تحت تأثیر قرار می‌دهد. انواع مختلفی از بیماری های خونی وجود دارد و علائم آن بستگی به نوع آن دارد. با این حال، برخی از علائم رایج شامل خستگی غیر قابل توضیح و کاهش وزن است. بیشتر بیماری های خونی باعث کاهش تعداد سلول ها، پروتئین ها، پلاکت ها یا مواد مغذی موجود در خون می‌شود و یا عملکرد آنها را مختل می‌کند. اکثر بیماری های خونی ناشی از جهش در قسمت هایی از ژن های خاص است و می‌تواند به صورت ارثی منتقل شود. برخی از شرایط پزشکی، داروها و عوامل سبک زندگی نیز می‌توانند باعث بروز بیماری های خونی شوند. در ادامه این مقاله ار بخش بیماری های دکتر سلام به توضیج کامل درباره انواع بیماری های خونی و آنکولوژی پرداخته و با آنها آشنا می شویم.
بیماری های خونی چه هستند؟
بیماری های خونی عبارت است از هر شرایطی که بر یک یا چند قسمت خون تأثیر بگذارد و معمولاً در عملکرد صحیح آن اختلال ایجاد کند. بسیاری از بیماری های خونی نام خود را از مؤلفه خونی که بر آنها تأثیر می‌گذارند، می‌گیرند.
دسته بندی های زیر بیماری های خونی ای را توضیح می‌دهد که باعث کاهش اجزای خون یا عملکرد آنها می‌شود:
کم خونی
گر این اختلال شامل گلبول های قرمز باشد
لوکوپنی
اگر این اختلال روی گلبول های سفید خون اثر بگذارد
ترومبوسیتوپنی
اگر این اختلال مربوط به پلاکت ها باشد
دسته بندی بیماری های خونی که باعث افزایش اجزای خون می‌شوند، عبارتند از:
اریتروسیتوز
اگر این اختلال شامل گلبول های قرمز شود
لکوسیتوز
اگر این اختلال روی گلبول های سفید خون تأثیر بگذارد
ترومبوسیتمی یا ترومبوسیتوز
اگر این اختلال مربوط به پلاکت ها باشد
بیشتر بخوانید: اسفناج بخورید کم خونی نگیرید
بیماری های خونی : انواع اختلالات گلبول های سفید
گلبول های سفید به بدن در مبارزه با عفونت ها کمک می‌کنند. آن ها حیات خود را در مغز استخوان شروع می‌كنند و به انواع مختلف سلول تبدیل می‌شوند كه هر كدام دارای هدف ایمنی متفاوتی هستند.
انواع عمده آن عبارتند از:
نوتروفیل ها
که باکتری ها و ویروس ها را از بین می‌برند.
لنفوسیت ها
که ویروس ها را از بین می‌برند و سیستم ایمنی بدن را تنظیم می‌کنند.
مونوسیت ها یا ماکروفاژها
که باکتری های مرده یا غیرفعال شده، ویروس ها و قارچ ها را از بین می‌برند.
بازوفیل ها و ائوزینوفیل ها
که به بدن کمک می‌کنند تا به واکنش های آلرژیک پاسخ دهند و به از بین بردن انگل ها کمک می‌کنند.برخی از اختلالات گلبولهای سفید بر همه انواع مختلف سلول های سفید خون موجود در خون تأثیر می‌گذارند، در حالی که سایر اختلالات فقط یک یا دو نوع خاص را درگیر می‌کنند. از پنج نوع گلبول سفید، نوتروفیل ها و لنفوسیت ها بیشترین تأثیر را دارند. بیشتر اختلالات گلبول های سفید یا نوعی سرطان یا اختلالات تکثیر شونده هستند.
اختلالات تکثیرشونده شامل افزایش سریع تعداد گلبول های سفید خون که در خون گردش می‌کنند، است. این امر بیشتر به دلیل وجود عفونت رخ می‌دهد؛ اگرچه، گاهی اوقات، ممکن است سرطان های مغز استخوان مسئول این مشکل باشند.
با این حال، لوکوپنی ناشی از کاهش میزان گردش گلبول های سفید است. و معمولاً به دلیل موارد زیر اتفاق می‌افتد:
- بیماری
- عفونت
- قرار گرفتن در معرض سموم
- داروهای خاصی مانند داروهای کورتون یا داروهای شیمی درمانی
- جهش ژنتیکی
سه نوع عمده سرطان خون وجود دارد که بر روی گلبول های سفید تأثیر می‌گذارد و موارد زیر را شامل می‌شوند:
- لنفوم
- لوسمی ها
- میلوما
میلوما شامل ایجاد سلول های پلاسما در مغز استخوان است که در پیشرفت و عملکرد سایر سلول های خونی دخالت می‌کند. شایع ترین نوع میلوما مولتیپل، میلوما است که سلول های غیرطبیعی پلاسما در آن ها ایجاد می‌شوند یا تومورهایی را در مکان های بیشماری در استخوان یا مغز استخوان تشکیل می‌دهند.
طبق اعلام موسسه ملی سرطان، از سال 2008-2014 ، حدود 50.7 درصد از مبتلایان به میلوما حداقل 5 سال پس از تشخیص به زندگی خود ادامه دادند. به طور کلی میلوما بسیار نادر است. در سال 2018 میلوم تنها 1.8 درصد از کل موارد سرطان تازه تشخیص داده شده را شامل می‌شد.
درمان و تشخیص
پزشک معمولاً با استفاده از موارد زیر لوسمی، لنفوم و میلوما را تشخیص می‌دهد:
- معاینه پزشکی و بررسی تاریخچه کامل پزشکی
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- آسپیراسیون مغز استخوان و بیوپسی
- سوراخ کمر (شیر نخاعی)، که در طی آن، پزشکان مایع نخاعی را برای انجام معاینه جمع آوری می‌کنند.
- آزمایشات تصویربرداری، مانند اسکن اشعه X ، سی تی اسکن یا PET ، MRI و سونوگرافی
سرطان های سلول های خونی كه هنوز علائمی ایجاد نمی‌كنند ممكن است به غیر از نظارت نیاز به درمان نداشته باشند. پزشکان معمولاً افرادی را که مبتلا به سرطان خون تهاجمی یا فعال هستند با استفاده از مخلوطی از مواردی نظیر شیمی درمانی، پرتو درمانی،عمل جراحی، دارو درمانی هدفمند و پیوند سلول های بنیادی درمان می‌کنند.
دارو درمانی هدفمند، که داروهایی هستند که به افزایش اثربخشی داروهای شیمی درمانی یا از بین بردن عناصر سلولهای سرطانی که داروهای شیمی درمانی بر روی آن ها اثر ندارند، کمک می‌کند. پیوند سلول های بنیادی، که شامل تزریق های حاوی سلول های مغز استخوان که قادر به تشکیل سلول های خونی برای پر کردن دوباره سلول های از بین رفته هستند، است.
بیماری های خونی : انواع اختلالات گلبول های قرمز
کم خونی ها، که در زمانی رخ می‌دهند که سلول های قرمز کافی وجود ندارد یا سلول ها به درستی عمل نمی‌کنند. و از جمله شایع ترین بیماری های خونی هستند. طبق گزارش انجمن هماتولوژی آمریکا، کم خونی بیش از 3 میلیون آمریکایی را تحت تاثیر قرار داده است.
متداول ترین انواع آن عبارتند از:
آنمی کمبود آهن
هنگامی که بدن آهن کافی نداشته باشد یا نتواند آن را به درستی جذب کند، اتفاق می‌افتد.
کم خونی حاملگی
هنگامی که تقاضای گلبولهای قرمز بیشتر از حد طبیعی وجود دارد.
کم خونی های کمبود ویتامین
که معمولاً به دلیل کمبود رژیم غذایی حاوی ویتامین B-12 و فولات ایجاد می‌شود.
کم خونی های همولیتیک غیر ارثی
زمانی که گلبول های قرمز خون به طور غیرطبیعی در جریان خون، چه در اثر آسیب و بیماری و چه در اثر مصرف داروها تجزیه شده و از بین می‌روند، ایجاد می‌شود.
کم خونی همولیتیک به ارث رسیده
جایی که گلبول های قرمز خون سریعتر از سرعت جایگزینی، از بین می‌روند.
کم خونی آپلاستیک
هنگامی که مغز استخوان تولید سلول های خونی کافی را متوقف کند.
درمان و تشخیص
اگر علت کم خونی آشکار نباشد، (مانند آسیب یا عفونت)، پزشک معالج کارهای زیر را انجام می‌دهد:
- انجام معاینه بدنی
- بررسی سابقه پزشکی فردی و خانوادگی
- انجام آزمایش خون مانند شمارش کامل خون، شمارش رتیکولوسیت ها و اسمیر خون محیطی
- انجام آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان
درمان، به علت بستگی دارد. اما معمولاً شامل موارد زیر است:
- انتقال خون
- تغییر رژیم
- عمل جراحی
- داروهایی که تولید مغز استخوان و گلبول های قرمز جدید را تحریک می‌کنند.
- انواع اختلالات سلول پلاکتي
بیماری های خونی ؛ اختلالات پلاکت
هموفیلی
هموفیلی یک بیماری ژنتیکی است که در اثر کمبود یا نقص عوامل لخته شدن خون در فرد ایجاد می‌شود. خونریزی داخلی و خارجی در افراد مبتلا به هموفیلی بیشتر از افراد عادی است. هموفیلی اغلب از والدین به فرزندانشان منتقل می‌شود، اما بنیاد ملی هموفیلی تخمین می‌زند که تقریباً یک سوم موارد بطور خودبخود بروز پیدا می‌کنند. هموفیلی یکی از بیماری های خونی شناخته شده است، اما هنوز هم بسیار نادر است و تقریباً در یک مورد از 5000 مورد ایجاد می‌شود.
بیماری فون ویلبراند
این بیماری هنگامی رخ می‌دهد که بدن فاقد فاکتور فون ویلبراند (VWF) ، (ماده ای که به پلاکت ها اجازه می‌دهد تا به هم بچسبند و لخته شوند) است. بیشتر موارد فون ویلبراند نسبتاً خفیف است و افراد فقط در صورت آسیب دیدگی یا جراحی ممکن است به درمان نیاز داشته باشند. در حالی که بسیاری از اختلالات پلاکت منجر به کاهش تعداد پلاکت های موجود در خون یا عملکرد آنها می‌شود، اما شرایط متعددی می‌توانند باعث ایجاد پلاکت اضافی شوند.
درمان و تشخیص
برای تشخیص و ارزیابی شرایط پلاکت، اکثر پزشکان این موارد را انجام می‌دهند:
- معاینه بدنی
- بررسی سابقه پزشکی فردی و خانوادگی
- آزمایش خون
درمان اختلالات لخته شدن خون به طور معمول شامل درمان جایگزینی است. درمانی که در آن، پزشک موادی به فرد تزریق می‌کند که حاوی فاکتورهای مخصوص لخته شدن است.
روش های درمانی اضافی شامل موارد زیر است:
- دسموپرسین که در آن هورمونی مصنوعی که باعث آزادسازی فاکتور ون ویلبراند و فاکتور VIII می‌شود.
- داروهای ضد فیبرینولیتیک که به جلوگیری از لخته شدن لخته های خون کمک می‌کنند.
- داروهای ضد بارداری که برای کاهش چرخه های سنگین قاعدگی
گزینه های درمانی اضافی شامل موارد زیر است:
- انتقال خون
- کورتیکواستروئیدها برای کند شدن تخریب پلاکت
- ایمونوگلوبولین ها برای انسداد سیستم ایمنی بدن
- جراحی برای برداشتن طحال (در موارد شدید)
علائم بیماری های خونی
علائم بیماری های خونی به اینکه چه بخشی از خون یا اندام ها تحت تأثیر قرار گرفته و همچنین شدت و میزان آن بستگی دارد. با این حال، اکثر مبتلایان به اختلالات شدید خونی، بدون هیچ دلیل واضحی احساس عمومی ناخوشایندی را تجربه می‌کنند.
علائم اختلالات گلبول های سفید شامل موارد زیر است:
- عفونت های مکرر
- زخم هایی که بهبود نمی‌یابند یا کندتر می‌شوند
- فرسودگی غیر قابل توضیح
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
علائم اختلالات گلبول های قرمز شامل موارد زیر است:
- فرسایش غیر قابل توضیح
- تنگی نفس
- سرگیجه
- ضربان قلب سریع
- ضعف عضلانی
- مشکل در تمرکز و به خاطر سپردن اطلاعات
علائم پلاکت و اختلالات لخته شدن شامل موارد زیر است:
- مشکل در ایجاد لخته های خون در زخم ها یا کنترل خونریزی
- بهبودی آرام یا عود مجدد زخم ها
- کبودی غیر قابل توضیح یا پوستی که به راحتی بهبود نمی‌یابد
- خونریزی غیر قابل توضیح از بینی، لثه ها، دستگاه گوارش یا دستگاه ادراری
بسیاری از بیماری های خونی می‌توانند براجزای مختلف خون از جمله گلبول های سفید خون، گلبول های قرمز و پلاسما تأثیر بگذارند. درمان بیماری های خونی بسته به نوع و شدت اختلال متفاوت است اما اغلب شامل شیمی درمانی یا پرتونگاری خواهد بود.
بیشتر بخوانید: تاثیر ویتامین B12 بر کم خونی
بیماری های خونی لنفوم
لنفوم سرطان سیستم لنفاوی است. و در لنفوسیت ها، که نوعی گلبول سفید است، ایجاد می‌شود. این سلول ها در بدن به مبارزه با بیماری کمک می‌کنند و نقش اساسی ای در دفاع از سیستم ایمنی بدن دارند. از آنجا که این نوع سرطان در سیستم لنفاوی وجود دارد، می‌تواند به سرعت متاستاز شود یا گسترش یابد و در بافت ها و اندام های مختلفی در بدن رشد کند. لنفوم اغلب در کبد، مغز استخوان یا ریه ها گسترش می‌یابد.
افراد در هر سنی می‌توانند به لنفوم مبتلا شوند، اما این بیماری از جمله شایع ترین علل سرطان در کودکان و بزرگسالان جوان بین 15 تا 24 سال است. و اغلب قابل درمان است. در این مقاله به علائم لنفوم، نحوه درمان آن و عوامل خطر برای انواع مختلف آن می‌پردازیم.
انواع لنفوم
دو نوع اصلی لنفوم وجود دارد: لنفوم هوچکین و غیر هوچکین. در این میان، زیرگروه های زیادی وجود دارد.
لنفوم غیر هوچکین
لنفوم غیر هوچکین، که شایع ترین نوع آن است، به طور معمول از لنفوسیت های B و T (سلول ها) در غدد لنفاوی یا بافت های بدن ایجاد می‌شود. رشد تومور در لنفوم غیر هوچکین ممکن است بر هر غده لنفاوی تأثیر نگذارد و غالباً بعضی از آنها را رشد می‌دهد و روی دیگران رشد می‌کند. این نوع،95٪ موارد لنفوم را تشکیل می‌دهد. طبق آمار انستیتوی ملی سرطان (NCI) ، لنفوم غیر هوچکین 4.2٪ کل سرطان ها در ایالات متحده را تشکیل می‌دهد و خطر ابتلا به آن در افراد در حدود 2.2٪ است.
لنفوم هوچکین
لنفوم هوچکین یک سرطان سیستم ایمنی بدن است و پزشکان می‌توانند با حضور سلول های رید-استرنبرگ، که لنفوسیت های B غیر طبیعی بزرگ هستند، آن را تشخیص دهند. در افراد مبتلا به لنفوم هوچکین، سرطان معمولاً از یک غدد لنفاوی به غدد مجاور منتقل می‌شود. بر طبق برآورد NCI ، لنفوم هوچکین 5/0٪ کل سرطان ها را تشکیل می‌دهد.
علائم لنفوم
علائم لنفوم مشابه برخی از بیماری های ویروسی مانند سرماخوردگی است. برخی از افراد هیچ علامتی را تجربه نخواهند کرد. برخی دیگر ممکن است متوجه تورم غدد لنفاوی شوند. تورم اغلب در گردن، کشاله ران، شکم یا زیر بغل رخ می‌دهد. تورم اغلب بدون درد است. اگر غدد بزرگ شده روی اندام ها، استخوانها و سایر ساختارها فشار بیاورند ممکن است دردناک شود.
برخی از افراد لنفوم را با کمردرد اشتباه می‌گیرند.گره های لنفاوی می‌توانند در طی عفونت های متداول مانند سرماخوردگی بزرگ شوند. در لنفوم تورم برطرف نمی‌شود. همپوشانی علائم می‌تواند منجر به تشخیص نادرست شود.
علائم دیگر هر دو نوع لنفوم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تب مداوم بدون عفونت
- عرق شبانه، تب و لرز
- کاهش وزن و کاهش اشتها
- خارش غیرمعمول
- خستگی مداوم یا کمبود انرژی
- درد در غدد لنفاوی و بعد از نوشیدن الکل
برخی علائم اضافی لنفوم غیر هوچکین شامل موارد زیر است:
- سرفه مداوم
- تنگی نفس
- درد یا تورم در شکم
اگر یک گره لنفاوی بزرگ شده بر روی اعصاب نخاعی یا نخاع فشار وارد کند، ممکن است درد، ضعف، فلجی یا احساس تغییر ایجاد کند. لنفوم می‌تواند به سرعت از طریق غدد لنفاوی به سایر نقاط بدن گسترش یابد.
درمان لنفوم
دوره درمانی بستگی به نوع لنفوم فرد و مرحله رسیدن به آن دارد. تشخیص دقیق ممکن است برای اطمینان از شیوع سرطان کافی باشد.
اگر درمان لازم باشد، ممکن است شامل موارد زیر شود:
درمان بیولوژیک
این یک روش دارو درمانی است که سیستم ایمنی بدن را برای حمله به سرطان تحریک می‌کند. این دارو با وارد کردن میکروارگانیسم های زنده به بدن، این امر را حاصل می‌کند.
آنتی بادی درمانی
یک متخصص پزشکی، آنتی بادی های مصنوعی را وارد جریان خون می‌کند.
شیمی درمانی
یک تیم بهداشت و درمان برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلول های سرطانی، درمان دارویی تهاجمی را انجام می‌دهد.
رادیو ایمونوتراپی
این دوزهای پرقدرت پرتوان به طور مستقیم به سلولهای سرطانی B و سلولهای T تزریق می‌شوند تا آنها را از بین ببرد.
پرتودرمانی
یک پزشک ممکن است این نوع روش درمانی را برای هدف قرار دادن و از بین بردن مناطق کوچک سرطانی توصیه کند.
پیوند سلول های بنیادی
این می‌تواند به ترمیم مغز استخوان آسیب دیده پس از شیمی درمانی با دوز بالا یا پرتودرمانی کمک کند.
استروئیدها
پزشک ممکن است استروئیدها را برای درمان لنفوم تزریق کند.
جراحی
بعد از گسترش لنفوم، جراح ممکن است طحال یا اندام های دیگر را خارج کند.
عوامل خطر لنفوم
عوامل خطر مختلف می‌تواند خطر ابتلا به هر دو نوع لنفوم را افزایش دهد.
لنفوم غیرهوچکین
عوامل خطر لنفوم غیر هوچکین شامل موارد زیر است:
سن
بیشتر لنفوم ها در افراد بالای 60 سال مشاهده می‌شود.
جنسیت
برخی از انواع بیماری های خونی در خانم ها شایع تر است.
قومیت و موقعیت مکانی
در ایالات متحده آمریکا، آمریکایی های آفریقایی تبار و آمریکایی های آسیایی نسبت به افراد سفیدپوست خطر کمتری برای ابتلا به لنفوم غیر هوچکین دارند. لنفوم غیر هوچکین در کشورهای توسعه یافته شایع تر است.
مواد شیمیایی و تشعشعات
پرتوی هسته ای و برخی مواد شیمیایی کشاورزی ارتباطی مستقیم با ابتلا به لنفوم غیر هوچکین دارند.
نقص ایمنی
در فردی که سیستم ایمنی بدن ضعیف تری دارد، خطر بیشتری وجود دارد.
بیماری های خود ایمنی
این نوع بیماری هنگامی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به سلول های خود بدن حمله کند.
عفونت
برخی عفونت های ویروسی و باکتریایی، مانند ویروس اپشتین بار (EBV) که لنفوسیت ها را تغییر می‌دهند، این خطر را افزایش می‌دهند.
کاشت پستان
این مشکل می‌تواند منجر به بروز لنفوم سلول بزرگ آناپلاستیک در بافت پستان شود.
وزن بدن و رژیم غذایی
انجمن سرطان آمریکا (ACS) اعلام کرده است که ممکن است اضافه وزن و چاقی در ایجاد لنفوم نقش داشته باشد.
لنفوم هوچکین
عوامل خطر برای لنفوم هوچکین عبارتند از:
مونونوکلئوز عفونی
ویروس Epstein-Barr (EBV) می‌تواند باعث بروز مونونوسلئوزیز شود. این بیماری خطر بروز لنفوم را افزایش می‌دهد.
سن
افراد 20 تا 30 ساله و 55 ساله خطر بیشتری برای ابتلا به لنفوم دارند.
رابطه جنسی
لنفوم هوچکین در مردان شایع تر از زنان است.
سابقه خانوادگی
اگر یک خواهر و برادر مبتلا به لنفوم هوچکین باشند، احتمال بروز خطر، کمی بیشتر است. اگر خواهر و برادر دو قلو یکسان هستند، این خطر به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد.
عفونت
عفونت می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و خطر لنفوم را افزایش دهد.
تشخیص لنفوم
هیچ غربالگری معمولی برای لنفوم وجود ندارد. اگر فردی علائم ویروسی مداوم داشته باشد، باید به دنبال مشاوره پزشکی باشد. پزشک در مورد سوابق پزشکی و خانوادگی فرد سؤال خواهد کرد و سعی در رد شرایط دیگر دارد. او همچنین معاینه جسمی را نیز انجام می‌دهد. پزشک به دنبال علائم عفونت در نزدیکی غدد لنفاوی خواهد بود زیرا این امر می‌تواند باعث بروز تورم شود.
آزمایشات لنفوم
آزمایشات، وجود یا عدم وجود لنفوم را نشان می‌دهد:
آزمایش خون و بیوپسی
این آزمایشات می‌توانند وجود لنفوم را تشخیص دهند و به پزشک کمک کنند تا بین انواع مختلف تمایز قایل شود. بیوپسی شامل یک جراحی است که در آن نمونه ای از بافت لنفاوی برداشته می‌شود. سپس پزشک آن را برای معاینه به آزمایشگاه ارسال می‌کند. جراح ممکن است یک بخش کوچک یا تمام غدد لنفاوی را بردارد. در بعضی موارد ممکن است از سوزن برای گرفتن نمونه بافت استفاده شود. بیوپسی ها و آزمایش های دیگر می‌توانند مرحله سرطان را تأیید کنند تا ببینند آیا این بیماری در سایر قسمت های بدن نیز شیوع یافته است یا خیر.
آزمایشات تصویربرداری
پزشک ممکن است درخواست انجام اسکن تصویربرداری دهد:
- سی تی اسکن
- اسکن MRI
- اسکن PET
- تصویر برداری با اشعه ایکس از قفسه سینه، شکم و لگن
- سونوگرافی
- شیر نخاعی که در این روش جراح از یک سوزن بلند و نازک برای برداشتن و آزمایش مایعات ستون فقرات استفاده می‌کند.
مرحله سرطان بستگی به نوع، میزان رشد و ویژگی های سلولی دارد. در مرحله 0 یا 1 ، سرطان در یک منطقه محدود باقی می‌ماند. در مرحله چهارم، این بیماری در اندام های دورتر گسترش می‌یابد. پزشک همچنین ممکن است لنفوم را بی تحرک، به این معنی که لنفوم در یک مکان باقی می‌ماند، توصیف کند. برخی از لنفوم ها تهاجمی هستند و این به این معنی است که به قسمت های دیگر بدن نیز سرایت می‌کنند. با درمان مناسب، بیش از 72٪ از افرادی که تشخیص لنفوم غیر هوچکین دارند، حداقل تا 5 سال زنده می‌مانند.
6/86 % افراد مبتلا به لنفوم هوچکین، که تحت درمان قرار می‌گیرند حداقل تا 5 سال زنده می‌مانند. با پیشرفت لنفوم ، احتمال رسیدن به نتایج مطلوب کاهش می‌یابد. در مورد هرگونه علائم سرماخوردگی یا عفونت که برای مدت طولانی ادامه یافته است، باید به دنبال مراقبت پزشکی باشید. تشخیص زودرس می‌تواند شانس فرد برای درمان موفقیت آمیز را بهبود بخشد.
بیماری های خونی لوسمی
لوسمی، سرطان خون یا مغز استخوان است. مغز استخوان سلول های خونی تولید می‌کند. در صورت بروز مشکل در تولید سلول های خونی، ممکن است لوسمی رخ دهد. این بیماری معمولاً بر روی لکوسیت ها یا گلبول های سفید خون تأثیر می‌گذارد. لوسمی حاد به سرعت توسعه می‌یابد و بدتر می‌شود، اما لوسمی مزمن با گذشت زمان بدتر می‌شود. لوسمی یکی از شایعترین سرطان های دوران کودکی است، اما بیشتر اوقات در بزرگسالان نیز مشاهده می‌شود. لوسمی می‌تواند کشنده باشد، اما روش هایی برای درمان و کنترل بیماری و علائم آن وجود دارد.
علل لوسمی
لوسمی هنگامی اتفاق می‌افتد که DNA سلول های خونی نابالغ، و به طور عمده سلول های سفید، آسیب میبینند. این بیماری باعث می‌شود که سلول های خونی به طور مداوم رشد کنند و تقسیم شوند. سلول های خون سالم می‌میرند و سلولهای جدیدی جایگزین آن ها می‌شوند که در مغز استخوان تولید می‌شوند. گاهی سلول های خونی غیر طبیعی در زمان مورد نظر نمی‌میرند. جمع می‌شوند و فضای بیشتری را اشغال می‌کنند. با تولید بیشتر سلولهای سرطانی، با اشغال فضای موجود در خون، رشد و عملکرد طبیعی سلول های سفید خون سالم متوقف می‌شود.
عوامل خطر لوسمی
برخی از عوامل، خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش می‌دهند.
موارد زیر، عوامل شناخته شده یا مشکوک هستند:
- اشعه یونیزه کننده مصنوعی
- ویروس ها
- بنزن
- عوامل شیمی درمانی آلکیله کننده مورد استفاده در سرطان های قبلی
- رنگ مو
- سیگار کشیدن
پیش بینی ژنتیکی
به نظر می‌رسد که برخی از افراد به دلیل وجود خطا در یک یا چند ژن، خطر ابتلا به سرطان خون دارند.
سندرم داون
احتمالاً به دلیل تغییرات خاص کروموزومی افراد مبتلا به سندرم داون در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
درمان لوسمی
انواع مختلفی از لوسمی وجود دارد و هرکدام بر افراد متفاوت تأثیر می‌گذارند. گزینه های درمانی به نوع سرطان خون و سن و وضعیت کلی سلامت فرد بستگی دارد. در سال 1975 پس از تشخیص لوسمی، شانس زنده ماندن 5 سال یا بیشتر 33.1 درصد بود. تا سال 2009، این رقم به 62.9 درصد افزایش یافت. درمان اصلی، شیمی درمانی است. اگر درمان زودهنگام شروع شود، احتمال بهبودی بیشتر است.
انواع درمان شامل موارد زیر است:
- درمان هدفمند
- اینترفرون درمانی
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- عمل جراحی
پیوند سلول های بنیادی
شیمی درمانی می‌تواند بر کل بدن تأثیر بگذارد، اما درمان هدفمند بر روی قسمت خاصی از سلول سرطانی انجام می‌شود. برخی از انواع سرطان خون مزمن در مراحل اولیه به درمان نیاز ندارند، اما نظارت بر آن ها ضروری است. برای یک نوع سرطان خون معروف به لوسمی میلوئید مزمن (CML) ، پیوند مغز استخوان ممکن است مؤثر باشد. بیماران جوان تر احتمالاً با موفقیت تحت پیوند مذکور قرار می‌گیرند.
بیشتر بخوانید: 3 بیماری ها توصیه های خوراکی به مبتلایان به اختلالات لنفوم
علائم اولیه لوسمی
علائم و نشانه های سرطان خون متفاوت است.
علائم و نشانه ها شامل موارد زیر هستند:
- خستگی مداوم
- کاهش وزن
- تب و لرز
- ابتلا به عفونت های مکرر
انواع لوسمی
لوسمی را می‌توان به چهار گروه اصلی تقسیم کرد. این گروه ها لوسمی حاد، مزمن، لنفوسیتی و میلوژن را تشکیل می‌دهند.
لوسمی مزمن و حاد
در طول عمر، یک گلبول سفید چندین مرحله را طی می‌کند. در لوسمی حاد نابالغ، سلول های بی فایده به سرعت رشد می‌کنند و در مغز و خون جمع می‌شوند. لوسمی مزمن کندتر پیشرفت می‌کند. و این امکان را می‌دهد که سلولهای مفید و بالغ تری ساخته شوند.
لوسمی لنفوسیتی و میلوژن
لوسمی ها نیز با توجه به نوع سلول خونی که در آن تأثیر می‌گذارند طبقه بندی می‌شوند. لوسمی لنفوسیتیک در صورت بروز تغییرات سرطانی بر نوعی مغز استخوان که باعث ایجاد لنفوسیت ها می‌شوند، اثر می‌گذارند. لوسمی میلوژن زمانی اتفاق می‌افتد که این تغییرات بر نوعی از سلول های مغزی که منجر به تولید گلبول های قرمز، انواع دیگر گلبول های سفید و پلاکت ها می‌شوند، اثر می‌گذارند.
لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)
همچنین به عنوان لوسمی لنفوبلاستیک حاد نیز شناخته می‌شود. این شایع ترین نوع سرطان خون در کودکان است. همچنین می‌تواند در بزرگسالان و به ویژه بعد از سن 65 سالگی تأثیر بگذارد. در بین کودکان میزان زنده ماندن بیش از 5 سال بیش از 85 درصد است.
زیرگروه های ALL عبارتند از:
- لوسمی لنفوبلاستیک حاد پیشرو B
- لوسمی لنفوبلاستیک حاد T پیشرو
- لوسمی بورکیت
- لوسمی حاد بی فنوتیپی
لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)
این شایع ترین نوع در بزرگسالان بالای 55 سال است، اما بزرگسالان جوان تر نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند. این بیماری شایع ترین نوع لوسمی در بزرگسالان است و بندرت در کودکان بروز می‌کند. این بیماری در مردان شایع تر از زنان است.
لوسمی حاد میلوژن (AML)
بروز AML در بزرگسالان شایعتر از کودکان است. این بیماری بیشتر بر روی مردان تأثیر می‌گذارد. بیماری به سرعت بروز می‌کند و علائم آن شامل تب، مشکل در تنفس و درد مفاصل است. عوامل محیطی می‌توانند آن را تحریک کنند. شیمی درمانی اصلی ترین روش درمانی است. بعضی اوقات، ممکن است پیوند مغز استخوان نیز لازم باشد.
لوسمی میلوژن مزمن (CML)
CML بیشتر بر روی بزرگسالان تأثیر می‌گذارد. طبق آمار موسسه ملی سرطان، میزان زنده ماندن 5 ساله 65.1% است. با این حال، بسیاری از مبتلایان به CML دارای جهش ژنی هستند که به درمان سرطان هدفمند بنام گلیوک یا ایماتینیب پاسخ می‌دهند. برای افرادی که سرطان آنها مستعد است، میزان بقای 5 ساله می‌تواند تا 90 درصد باشد.
علائم لوسمی
علائم و نشانه های سرطان خون شامل موارد زیر است:
لختگی ضعیف خون
گلبول های سفید نابالغ پلاکت هایی را که برای لخته شدن خون بسیار مهم هستند، جمع می‌کنند. این می‌تواند باعث شود که بدن فرد به راحتی کبود شود یا خونریزی کند و به آرامی بهبود یابد. همچنین ممکن است باعث ایجاد لکه های قرمز یا بنفش برروی بدن شوند.
عفونت های مکرر
گلبول های سفید خون برای مبارزه با عفونت ها بسیار مهم هستند. اگر این گلبول ها سرکوب شده یا به درستی کار نکنند، ممکن است عفونت های مکرر ایجاد شود. ممکن است سیستم ایمنی بدن به سلول های خوب بدن حمله کند.
کم خونی
با کمبود گلبول های قرمز، کم خونی ایجاد می‌شود.
علائم دیگر
ممکن است حالت تهوع، تب، لرز، تعریق شبانه، علائمی مانند آنفولانزا، کاهش وزن، درد استخوان و خستگی وجود داشته باشد. اگر کبد یا طحال بزرگ شود، ممکن است فرد احساس پر شدن کند و کمتر غذا بخورد، در نتیجه کاهش وزن رخ می‌دهد.کاهش وزن حتی بدون توسعه کبد یا طحال نیز می‌تواند رخ دهد. سردرد ممکن است نشانگر این باشد که سلول های سرطانی به سیستم عصبی مرکزی (CNS) حمله کرده‌اند.اینها همه می‌تواند علائم بیماری های دیگر باشد. برای تأیید تشخیص لوسمی انجام آزمایشاتی لازم است.
تشخیص لوسمی
پزشک معاینه جسمی را انجام می‌دهد و در مورد تاریخچه پزشکی شخصی و خانوادگی فرد سوال می‌کند. پزشک علائم کم خونی را بررسی کرده و تشخیص مناسب را انجام می‌دهد. اگر پزشک به سرطان خون شک داشته باشد، ممکن است انجام آزمایش مغز استخوان را پیشنهاد کند. نمونه مغز استخوان معمولاً با استفاده از سوزن بلند و ریزی از باسن گرفته می‌شود. این امر می‌تواند نشان دهد كه در صورت وجود، چه نوع لوسمی وجود دارد.
چشم انداز افراد مبتلا به سرطان خون بستگی به نوع آن دارد. کلیه بیمارانی که بهبودی را تجربه می‌کنند، برای اطمینان از عدم بازگشت سرطان، مجبور به نظارت منظم از جمله آزمایش خون و آزمایش های مغز استخوان می‌شوند. اگر لوسمی برنگردد، پزشک ممکن است با گذشت زمان تصمیم بگیرد که تعداد دفعات آزمایش را کاهش دهد.
