مجاری ادراری چیست؟ مجاری ادراری یا دستگاه میزش یکی از دستگاه‌های کالبد انسان و حیوانات است که برای دفع ادرار (میز) به کار می‌رود. این دستگاه از کلیه، میزنای، مثانه و پیشابراه تشکیل شده‌است. بخش انتهایی میزراه ها (مجاری ادرار) در جنس مذکر و مؤنث متفاوت می‌باشد .این دستگاه شامل کلیه میزنای و مثانه می‌باشد ازجمله کارهای این دستگاه را می‌توان گفت دفع مواد زائد بدن تنظیم آب بدن و تنظیم نمک بدن است. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام به مشکلات و انسداد مجاری ادراری و راه های درمان آن می پردازیم.
مجاری ادراری چیست و چگونه کار می کند؟
مجاری ادراری ، سیستم تخلیه بدن برای خروج ادرار که از مواد زائد و مایعات اضافی تشکیل شده است، می باشد. برای ایجاد ادرار طبیعی، تمام قسمت های موجود در مجاری ادراری نیاز به همکاری منظم و صحیح دارند.
کلیه ها
کلیه ها دو اندام لوبیا شکل هستند که هر یک تقریباً اندازه یک مشت می باشند. آن ها دقیقاً در زیر قفسه دنده و در دو طرف ستون فقرات قرار دارند. همه روزه کلیه ها حدود 120 تا 150 کوارت خون را فیلتر می کنند تا حدود 1 تا 2 کوارت ادرار تولید کنند. کلیه ها بطور شبانه روزی کار می کنند. انسان قادر به کنترل کارکرد کلیه ها نیست.
میزنای
میزنای لوله های باریکی از ماهیچه هستند – در هر دو طرف مثانه – که ادرار را از هر یک از کلیه ها به مثانه منتقل می کنند.
مثانه
مثانه، که در لگن و بین استخوان های لگن قرار دارد، یک اندام توخالی، عضلانی و بادکنکی است که به محض پر شدن از ادرار منبسط می شود. اگرچه فرد عملکرد کلیه را کنترل نمی کند اما هنگام تخلیه مثانه بر روی آن کنترل دارد. ترشحات مثانه تحت عنوان ادرار شناخته می شود. مثانه، تا زمانی که فرد زمان و مکان مناسبی برای ادرار کردن پیدا کند، ادرار را ذخیره می کند.
مثانه طبیعی مانند یک مخزن عمل می کند و می تواند 1.5 تا 2 فنجان ادرار را در خود نگه دارد. هر چند وقت یکبار، بسته به این که کلیه ها با چه سرعتی ادرار را در مثانه ذخیره می کنند، فرد به ادرار کردن نیاز پیدا می کند.
بیشتر بدانید: آب بخورید تا دچار سرطان مثانه نشوید
عضلات دیواره مثانه در حالی که مثانه با ادرار پر می شود، آرام می مانند. با پر شدن مثانه، سیگنال هایی به مغز ارسال می شوند که به فرد می گویند که به زودی به دستشویی نیاز پیدا می کند. هنگام ادرار، مثانه از مجرای ادرار، واقع در پایین مثانه، تخلیه می شود. سه مجموعه ماهیچه، با هم مانند سد کار می کنند و تا زمان رسیدن به دستشویی، ادرار را در مثانه نگه می دارند. اولین مجموعه، ماهیچه های خود مجرای ادرار است. ناحیه ای که مجرای ادرار به مثانه می رسد، دهانه مثانه است.
دهانه مثانه، که از مجموعه دوم عضلات، معروف به اسفنکتر داخلی، تشکیل شده است، به ماندن ادرار در مثانه کمک می کند. مجموعه سوم ماهیچه ها، عضلات کف لگن است که به آن اسفنکتر خارجی نیز گفته می شود، که مجرای ادرار را دربرمی گیرد.
برای ادرار کردن، مغز با ارسال سیگنالی دیواره عضلانی مثانه را منقبض می کند و ادرار را با فشار از مثانه خارج می کند. با آرام شدن اسفنکترها، ادرار از مثانه و از طریق مجرای ادرار خارج می شود.
چرا مجاری ادراری مهم است؟
مجاری ادراری از آن جهت اهمیت دارد که مواد زائد و مایعات اضافی را از جریان خون فیلتر کرده و آن ها را از بدن خارج می کند. عملکرد عادی کلیه ها:
- از تجمع مواد زاید و مایعات اضافی در بدن جلوگیری می کند.
- سطح الکترولیت ها، مانند پتاسیم و فسفات را ثابت نگه می دارد.
- هورمونی تولید می کند که به تنظیم فشار خون کمک می کند.
- گلبول های قرمز را تولید می کند.
- استخوان ها را قوی نگه می دارد.
مجرای ادرار، مثانه و پیشاب راه ادرار را از کلیه ها خارج کرده و تا زمان خارج شدن آن از بدن، ذخیره می کنند.
چه چیزی بر مقدار ادراری که فرد تولید می کند، تاثیر می گذارد؟
میزان ادرار تولید شده توسط فرد به عوامل بسیاری، از جمله مقدار مایع و غذایی که فرد مصرف می کند و میزان مایعات از دست رفته در اثر تعریق و تنفس بستگی دارد. برخی داروها، شرایط پزشکی و انواع مواد غذایی نیز می توانند بر میزان ادرار تولید شده تأثیر بگذارند. کودکان نسبت به بزرگسالان ادرار کمتری تولید می کنند. مقدار ادرار تولید شده به سن افراد بستگی دارد.
بررسی اجمالی انسداد مجاری ادراری
انسداد مجرای ادراری انسداد در یک یا هر دو لوله ای (حالب) که ادرار را از کلیه ها به مثانه شما منتقل می کند، است. انسداد مجاری ادراری قابل درمان است. اما اگر درمان نشود، علائم می توانند به سرعت از خفیف – درد، تب و عفونت – تا شدید – از دست دادن عملکرد کلیه، سپسیس و مرگ- تغییر کنند. انسداد مجاری ادرار نسبتاً شایع است و از آنجا که قابل درمان است، بروز عوارض شدید نادر است.
بیمارانی که انسداد مجاری ادراری ، مانند هیدرونفروز یا احتباس ادرار دارند، باید با یک متخصص مجاری ادراری مشاوره کنند. بیمار مبتلا به انسداد کامل دستگاه ادراری، هر نوع انسداد در کلیه، انسداد همراه با تب یا عفونت و یا نارسایی کلیه نیاز به بررسی فوری توسط یک متخصص اورولوژی دارد. بیماران مبتلا به درد که دارای حالت تهوع و استفراغ مداوم که باعث کم آبی بدن می شود هستند، نیز نیاز به توجه فوری اورولوژ دارند.
انسداد جزئی ادرار، در صورت عدم وجود عفونت، می تواند در ابتدا با مسکن ها و آنتی بیوتیک های پیشگیرانه مدیریت شود تا اینکه یک ارزیابی کامل اورولوژیک انجام شود و درمان نهایی انجام گیرد.
آنتی بیوتیک ها غالباً برای پیشگیری تجویز می شوند و باید پاتوژن های دستگاه ادراری مشترک را پوشش دهند. آنتی بیوتیک هایی که معمولاً مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از کوتریموکسازول، نیتروفورانتوئین، سفالوسپورین ها و فلوروکینولون.
درد ثانویه ناشی از انسداد مجاری ادراری غالباً با داروهای ضد التهابی اکسیکودون، هیدروکودون، استامینوفن و غیر استروئیدی کنترل می شود.
علل ایجاد انسداد مجاری ادراری چیست؟
انسداد جریان ادرار می تواند در هر مکانی، از کلیه ها گرفته تا پیشاب راه رخ دهد. تقسیم مجاری ادراری به مجاری ادراری فوقانی، که شامل کلیه و مجرای ادرار با فاصله از مثانه است، و مجاری ادراری تحتانی که شامل مثانه و مجرای ادرار تا دهانه پیشاب راه است، امکان تعریف بیشتر علل انسداد را فراهم می کند.
نقاط خاصی در امتداد دستگاه ادراری فوقانی مستعد انسداد هستند. 3 نقطه انسداد در امتداد مجرای ادرار شامل محل اتصال مجرای ادراری، (UPJ)، عبور مجرای ادرار بر روی سطح لگن (عروق ایلیاک) و اتصال مجرای ادراری (UVJ) است.
انسداد می تواند بیرونی (بر اثر نیروی فشاری یا محدود کننده)، یا داخلی (ناشی از بسیاری از عوامل) باشد. شایع ترین علل انسداد داخلی، لیتیاز، لخته شدن خون، تومورها یا پاپیلا است. این انسدادها بطور حاد وجود دارد و منجر به کولیک شدید کلیه همراه با درد پهلو، هماتوری، حالت تهوع، استفراغ و تب می شوند. انسداد مجاری ادراری ، که در اثر بیماری های سنگی، سرطان، ناسازگاری یا علل ایاتروژنیک مانند اورتروسکوپی اتفاق می افتد، به مرور زمان ایجاد می شود و باعث انسداد مزمن و آتروفی کلیوی می شود.
زنان ممکن است منطقه اضافی باریک شدن مجرای روده داشته باشند، زیرا حالب دیستال از خلفی به رگ های خونی لگن و رباط منبسط در لگن خلفی عبور می کند. همچنین ممکن است زنان انسداد مجاری ادراری را هنگامی تجربه کنند که مجاری ادرار از تومورهای لگنی یا بدخیمی های پیشرفته دهانه رحم یا ژنیکولوژیک خارج شود.
در خانم های مسن تر، پرولاپس ساختارهای لگن مانند رحم و مثانه می تواند منجر به انسداد مجاری ادراری شود. در خانم های جوانتر، بارداری می تواند منجر به انسداد مجرای ادراری شود. بدخیمی های زنانه نیز باید هنگام انسداد دستگاه فوقانی در نظر گرفته شود.
در مردان، بزرگ شدن پروستات(هایپرتروفی خوش خیم پروستات) می تواند انسداد مجاری ادراری را ایجاد کند. تنگی مجرای ادرار نیز می تواند منجر به انسداد مجاری ادراری شود.
سایر علل بیرونی انسداد مجرای ادراری نیز می تواند رخ دهد. عروق عبور دهنده می توانند فشار را در سطح UPJ یا مجرای پروگزیمال اعمال کنند و باعث انسداد شوند. آنوریسم های آئورت شکمی و آنوریسم های شریان ایلیاک مشترک می توانند به طور بیرونی مجرای ادرار را در طول مسیر طبیعی خود فشرده کنند.
فیبروز رتروپریتئونال می تواند مجرای ادرار را در بافت فیبروتیکی به دام بیندازد و باعث مهار حرکات لوله گوارش شود. این می تواند به صورت یک طرفه یا دو طرفه اتفاق بیفتد و در 8-10٪ موارد ممکن است با بدخیمی همراه باشد.
انسداد مجاری ادراری ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- سنگ های مجاری ادرار
- یبوست شدید، که بیشتر در کودکان اتفاق می افتد اما در بزرگسالان نیز رخ می دهد.
- تومورهای سرطانی و غیر سرطانی.
- رشد بافت داخلی مانند اندومتریوز در زنان.
- تورم طولانی مدت دیواره حالب، معمولاً به دلیل بیماری هایی مانند سل یا عفونت انگلی ای به نام شیستوزومیازیس
- لخته شدن خون
- عفونت هایی مانند بیماری مقاربتی
- آسیب ناشی از ابزار جراحی
- جراحی پروستات
- برداشتن سنگ کلیه
- سوند ادراری
انسداد مجاری ادراری خلفی
تنگی مجرای ادراری خلفی در اوایل مجرای ادرار اتفاق می افتد. این نوع از انسداد به دلیل آسیب دیدگی ناشی از شکستگی لگن (به عنوان مثال، برخورد با وسیله نقلیه موتوری یا حادثه صنعتی) است. در این موارد مجرای ادرار مختل شده یا کاملاً بریده و جدا می شود. ادرار نمی تواند عبور کند. یک سوند باید از طریق شکم (لوله سوپراپوبیک) یا از طریق آلت تناسلی داخل مثانه قرار گیرد. این سوند اجازه می دهد تا ادرار تخلیه شود.
انسداد مجاری ادراری قدامی
این نوع انسداد ناشی از موارد زیر است:
- ترومای ناشی از آسیب دیدگی میان دو پا (در اثر سقوط بر روی اجسامی که پاها در دو طرف قرار دارند)
- ضربه مستقیم به آلت تناسلی
- کاتتریزاسیون
عوارض مجاری ادراری
انسداد مجاری ادراری می تواند منجر به عفونت ادراری و آسیب کلیوی شود که می تواند برگشت ناپذیر باشد.
بیشتر بدانید: درمان طبیعی عفونت ادراری با میوه ها
علائم انسداد مجاری ادراری چیست؟
مشکلات بالینی انسداد مجاری ادراری با توجه به محل، مدت و میزان انسداد متفاوت است. بنابراین، یک تاریخچه کامل و معاینه فیزیکی در ارزیابی پزشکی بیمار مهم است. انسداد دستگاه ادراری فوقانی (کلیه، حالب) می تواند به صورت درد در ناحیه پهلو، کمر در همان سمت و کشاله ران بروز کند. حالت تهوع و استفراغ نیز شایع است و معمولاً در انسداد حاد رخ می دهد. انسداد مزمن معمولاً بدون علامت می باشد. در صورت وجود عفونت، بیمار ممکن است تب، لرز، دیسوریا و هماتوری را تجربه کند.
هنگامی که انسداد دو طرفه یا انسداد یک طرفه در کلیه شدید باشد و نارسایی کلیوی رخ داده باشد، امکان وجود اورمی محتمل است. علائم اورمی شامل ضعف، ورم محیطی، تغییر وضعیت روانی و رنگ پریدگی است. اگر هیدرونفروز، شدید باشد، ممکن است در معاینه فیزیکی کلیه قابل لمس باشد (مخصوصاً در کودکان). در مواردی که شامل یک روند عفونی می شود، حساسیت در زاویه ای خاص می تواند نشان دهنده بیماری پیلونفریت باشد.
انسداد مجرای ادراری تحتانی(مثانه، پیشاب راه) می تواند به صورت اختلال در تخلیه (مانند فوریت، دفعات، شب ادراری، بی اختیاری، افت جریان، تردید و احساس خالی بودن) ظاهر شود. درد سوپراپوبیک یا مثانه قابل لمس، احتباس ادرار را نشان می دهد. در صورت وجود عفونت ممکن است بیماران دیسوریا را تجربه کنند. هماتوری نیز ممکن است با یا بدون عفونت وجود داشته باشد.
تغییر در عادات ادراری شما می تواند نشانگر انسداد مجرای ادرار باشد. علائم این موارد عبارتند از:
- مشکل در ادرار
- جریان ضعیف
- نیاز مكرر به ادرار كردن، مخصوصاً در شب (شبانه)
- احساس اینکه مثانه خالی نیست
- کاهش تولید ادرار
- ادرار خونین یا کدر
- خون در مایع منی
- کاهش جریان ادرار
- پاشش جریان ادرار
- ادرار همراه با درد
- نشت مجرای ادرار
- UTI در مردان
- تورم آلت تناسلی مرد
- از دست دادن کنترل مثانه
اگر فقط یکی از کلیه ها مسدود شده باشد، ممکن است از میزان ادرار شما کاسته شود. اما معمولاً برای تأثیر بر خروجی ادرار، هر دو کلیه باید مسدود شوند.
علائم مشکلات مجاری ادراری در کودکان متولد نشده
ادراری انسدادی می تواند در جنین متولد نشده نیز مشکل ساز باشد. یکی از علائم انسداد در کودک متولد نشده، سطح مایعات آمنیوتیک در رحم که پایین تر از حد طبیعی است، می باشد. ادرار یکی از اجزای مایع آمنیوتیک است. جنینی که دارای انسداد مجرای ادراری است قادر به خروج ادرار از بدن نیست. این امر منجر به افت حجم مایعات آمنیوتیک می شود که می تواند منجر به عوارضی برای جنین یا در حین زایمان شود.
تشخیص مشکلات مجاری ادراری
اغلب پزشکان قبل از تولد و هنگام سونوگرافی های روتین، که می تواند جزئیاتی از جنین در حال رشد از جمله کلیه ها، حالب ها و مثانه را نشان دهد، اختلالات انسداد مجرای ادراری را تشخیص می دهند. پزشکان غالباً پس از تولد، سونوگرافی دیگری برای ارزیابی مجدد کلیه ها انجام می دهند.
اگر پزشک شما مشکوک به انسداد حالب باشد، ممکن است برخی از این آزمایش ها و اسکن ها را برای رسیدن به تشخیص دقیق تجویز کند:
آزمایش خون و ادرار
پزشک نمونه های خون و ادرار را برای بررسی علائم عفونت و وجود کراتینین که نشان می دهد کلیه های شما به درستی کار نمی کنند، بررسی می کند.
سونوگرافی
سونوگرافی کلیه ها و مثانه یک روش تصویربرداری مفید است. این روش، غیر تهاجمی و ارزان است و بدن را در معرض تابش قرار نمی دهد و به عملکرد کلیه بستگی دارد. این مطالعه اولیه انتخاب اول زنان باردار است. در بیمارانی که به آلرژی پیلوگرافی داخل وریدی (IVP) مبتلا هستند یا سطح کراتینین بالا دارند، سونوگرافی مرجع تصویربرداری بسیار مفیدی است.
در کودکان، این اغلب بخشی از مراحل اولیه بررسی فرآیندهای انسدادی است. دقت این روش تصویربرداری به تجربه مرکز سونوگرافی بستگی دارد. در بزرگسالان، اگر یافته های سونوگرافی به هر طریقی غیرطبیعی باشد، معمولاً تصویربرداری اضافی توصیه می شود. ترکیبی از سونوگرافی کلیه با رادیوگرافی صفحه ای از کلیه ها، حالب و مثانه (KUB) یک آزمایش اولیه ارزان است.
سیستروتوروگرام
برای آزمایش جریان غیر طبیعی ادرار، پزشک یک لوله کوچک(سوند) را از طریق مجرای ادرار وارد می کند، رنگی را به داخل مثانه تزریق می کند و پرتوهای ایکسی از کلیه ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادرار شما را قبل و هنگام ادرار انجام می دهد.
اسکن هسته ای کلیه
مشابه باIVP، پزشک یا تکنسین، رنگی را که حاوی مقداری ماده رادیواکتیو است به بازو تزریق می کند. یک دوربین ویژه، رادیواکتیویته را تشخیص داده و تصاویری را که پزشک شما برای ارزیابی دستگاه ادراری استفاده می کند، تولید می کند.
سیستوسکوپی
یک لوله کوچک همراه با دوربین و نور از طریق یک برش کوچک داخل مجرای ادرار قرار می گیرد. سیستم نوری به پزشک اجازه می دهد تا داخل مجرای ادرار و مثانه را ببیند.
سیستوسکوپی با پیوگرافی رتروگراد
پیلوگرافی رتروگراد در اتاق عمل و با سیستوسکوپ انجام می شود. رنگ رادیوگرافی به دهانه مجرای ادراری تزریق می شود. سپس می توان با استفاده از فلوروسکوپی هرگونه نقص یا ناهنجاری های پرکننده مجرای ادراری یا کلیوی را بررسی کرد. بار کنتراست در عملکرد کلیه اختلال ایجاد نمی کند و می تواند در بیمارانی که سطح کراتینین بالایی دارند، استفاده شود. همچنین می تواند در بیماران با حساسیت به رنگ IVP مورد استفاده قرار گیرد زیرا این کنتراست خارج عروقی است.
اسکن توموگرافی کامپیوتری
سی تی اسکن، ترکیبی از تصاویر اشعه ایکس را که از زوایای مختلف و همراه با پردازش رایانه گرفته شده است، ایجاد می کند تا تصاویر مقطعی از کلیه ها، حالب و مثانه شما ایجاد شود.
تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI)
ام آر آی از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از اندام ها و بافت هایی که سیستم ادراری شما را تشکیل می دهند، استفاده می کند.
مطالعات رادیونوکلئوتید
برای تعیین عملکرد کلیه ها و همچنین برای نشان دادن توانایی تمرکز، دفع و تخلیه مجاری ادراری می توان اسکن کلیه را انجام داد. برای تأیید دفع تاخیر و وجود انسداد، می توان با استفاده از اسکن کلیه از فوروزمید استفاده کرد.
پیلوگرافی داخل وریدی
با پیشرفت در سونوگرافی، IVP به ندرت انجام می شود. این روش شامل تزریق کنتراست به سیستم وریدی و یک سری رادیوگرافی KUB است. این روش می تواند برای مشاهده دستگاه ادراری فوقانی بیماران با مقدار طبیعی کراتینین (کمتر از 1.5 میلی گرم در دسی لیتر) انجام شود. این کار هم اطلاعات آناتومیکی و هم عملکردی را ارائه می دهد. بیماران حساس به کنتراست IVP نمی توانند تحت این آزمایش قرار گیرند.
اگر IVP ناکافی باشد، می توان پیلوگرافی رتروگراد را برای بررسی کامل لگن یا حالب کلیه انجام داد. آزمایش اسکن ترکیبی و تست IVP) CT / IVP) امری عادی است. همانطور که در بالا گفته شد، سونوگرافی و سی تی اسکن نیز روش های خوبی هستند.
درمان انسداد مجاری ادراری
رفع انسداد مجرای مسدود شده هدف اصلی درمان است.
عمل جراحی
جراح، توده هایی از قبیل تومورهای سرطانی، پولیپ یا بافت زخم که در مجرای ادرار و اطراف آن تشکیل می شود را از بین می برد. پس از حذف انسداد مجرای ادرار، ادرار می تواند آزادانه به مثانه شما جاری شود.
قرار دادن استنت
نوع نادرتری از درمان، قرار دادن استنت در مجاری ادراری یا کلیه است. استنت یک لوله مش است که در داخل مجرای ادرار یا کلیه مسدود شده شما باز می شود. استنت زدن می تواند راه حلی برای مجرای ادراری باشد که به دلیل وجود بافت زخم یا دلایل دیگر باریک می شود.
پزشک شما با یک لوله منعطف به نام سوند، استنت را در مجرای شما قرار می دهد. کاتتریزاسیون به طور معمول با استفاده از داروهای بی حسی انجام می شود. در بعضی موارد، بیهوشی برای انجام این روش ضروری است.
درمان کودکان متولد نشده
پزشک شما ممکن است در مواردی بتواند انسداد جنین در رحم را درمان کند. ممکن است پزشک، شنت یا سیستم تخلیه را در مثانه نوزاد متولد نشده قرار دهد. این شنت ادرار را درون کیسه آمنیوتیک تخلیه می کند.
درمان جنین معمولاً فقط در مواردی انجام می شود که به نظر برسد کلیه های کودک به طرز شدیدی آسیب دیده است. در بیشتر اوقات، پزشکان می توانند بعد از تولد نوزاد عملکرد کلیه و مجرای مسدود را ترمیم کنند.
آماده شدن برای قرار ملاقات
ممکن است روند با مراجعه به ارائه دهنده مراقبت های اولیه تان شروع شود. همچنین ممکن است فوراً به یک متخصص مجاری ادراری (اورولوژی) مراجعه کنید.
اطلاعات موجود در این بخش به شما کمک می کند تا برای قرار ملاقات خود آماده شوید.
آنچه می توانید برای انسداد مجاری ادراری انجام دهید
وقتی قرار ملاقات را تنظیم می کنید، بپرسید که آیا باید کاری مانند ناشتا بودن قبل از انجام آزمایش انجام دهید یا خیر. لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم، از جمله مواردی که حتی ممکن است به بیماری شما مرتبط نباشد.
- اطلاعات شخصی اصلی، از جمله تنش های اساسی، تغییرات اخیر در زندگی و سابقه پزشکی خانواده
- تمام داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل های مصرفی همراه با میزان دوز مصرفی
- سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
در صورت امکان با یکی از اعضای خانواده یا یکی از دوستان خود به پزشک مراجعه کنید تا به شما در یادآوری اطلاعاتی که به شما گفته می شود، کمک کند.
سوالات اساسی ای که باید در ارتباط با انسداد مجرای ادراری از پزشک خود بپرسید، عبارتند از:
- چه چیزی ممکن است باعث بروز علائم من شود؟
- به غیر از محتمل ترین علل، علل احتمالی دیگر وجود علائم من چیست؟
- به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
- آیا شرایط من موقتی است یا مزمن؟
- بهترین زمان برای اقدام چه زمانیست؟
- گزینه های اصلی درمانی پیشنهادی شما چیست؟
- مشکلات سلامتی دیگری هم دارم. چگونه می توانم به بهترین وجه آن ها را نیز مدیریت کنم؟
- آیا محدودیت هایی وجود دارد که باید از آن ها پیروی کنم؟
- آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟
- آیا بروشوری دارید که بتوانم مطالعه کنم؟ برای کسب اطلاعات بیشتر، چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
باید از پزشک خود چه انتظاری داشته باشید
پزشک احتمالاً چندین سؤال از شما خواهد پرسید، سوالاتی مانند:
- از چه زمانی علائم شروع شد؟
- آیا علائم مداوم یا گاه به گاه بوده است؟
- علائم شما چقدر شدید است؟
- چه چیزی باعث بهبود علائم شما می شود؟
- چه چیزی باعث بدتر شدن علائم شما می شود؟
- جوانب مثبت و منفی هر یک از گزینه های درمانی چیست؟
- به منظور جلوگیری از بازگشت مجدد انسداد چه کاری می توانم انجام دهم ؟
- در طول یا بعد از عمل امکان ایجاد چه مشکلاتی وجود دارد؟
- تا چه مدت مراقبت و پیگیری لازم خواهد بود؟
جزئیات قبل از عمل مجاری ادراری
قبل از انجام هرگونه جراحی یا دستکاری در مجاری ادراری ، باید از آنتی بیوتیک ها برای جلوگیری از عفونت ادراری استفاده شود. در حالت ایده آل، قبل از انجام هرگونه دستکاری، مجرای ادرار باید استریل شود. با این وجود، ممکن است اینکار در موارد جراحی فوری امکان پذیر نباشد. کشت ادرار به همراه مصرف آنتی بیوتیک ها دارای اهمیت است.
اگر به طور فوری نیاز به سیستوسکوپی و استنت وجود داشته باشد، انعقاد نگران کننده نیست. اگر تخلیه جلدی ضروری باشد، انعقاد خون باید اصلاح شود.
روش های جراحی
تعدادی روش جراحی برای اصلاح انسداد مجرای ادراری استفاده می شود. نوع روش بستگی به وضعیت شما دارد.
جراحی انسداد مجرای ادرار ممکن است از طریق یکی از این روش های جراحی انجام شود:
جراحی آندوسکوپی
یک روش با حداقل تهاجم است که شامل انتقال اسکوپ روشن از طریق مجرای ادرار به مثانه و سایر قسمت های مجاری ادراری است. جراح قسمت آسیب دیده یا مسدود شده مجرای ادرار را به منظور انبساط ناحیه برش می دهد و سپس یک لوله توخالی (استنت) را در حالب قرار می دهد تا آن را باز نگه دارد. این روش ممکن است برای تشخیص و درمان یک بیماری نیز انجام شود.
عمل جراحی باز
که طی آن جراح، برشی را در شکم ایجاد می کند.
جراحی لاپاروسکوپی
که از طریق یک لوله کوچک دارای نور و دوربین انجام می شود که به جراح شما اجازه می دهد تا داخل بدن شما را ببیند. جراح یک یا چند برش کوچک بر روی پوست شما ایجاد می کند تا لوله روشن و سایر ابزارهای مورد نیاز برای عمل را وارد کند.
عمل جراحی لاپاروسکوپی به کمک ربات
که در طی آن، جراح از یک سیستم روباتیک برای انجام روش لاپاروسکوپی استفاده می کند.
عمده ترین تفاوت در بین این روش های جراحی، زمان بهبودی بعد از عمل و تعداد و اندازه برش های مورد استفاده برای جراحی است. پزشک (متخصص اورولوژی) نوع روش و بهترین روش جراحی برای معالجه وضعیت خاص شما را تعیین می کند.
انسداد مجاری ادراری تحتانی
انسداد دستگاه ادراری تحتانی (مثانه، مجرای ادرار) با یک سوند مجرای ادرار یا لوله یا سوپراپوبیک قابل درمان است. کاتتر مجرای ادرار یک سوند خارجی قابل انعطاف است که از مثانه تا مجرای ادرار امتداد می یابد. پزشک یا پرستار می تواند آن را در بدن قرار دهد. اگر قرارگیری سوند دشوار باشد، ممکن است برای جلوگیری از آسیب دیدگی مجرای ادراری به یک متخصص اورولوژی نیاز باشد.
ممکن است متخصص اورولوژی برای عبور سوند نیاز به انجام اتساع مجرای ادرار، سیستوسکوپی یا هردو داشته باشد. به عنوان یک گزینه دیگر، بیمار می تواند کاتتریزاسیون متناوب را انجام دهد. اگر خون بعد از تروما در مجرای ادرار و در لگن وجود داشته باشد و پزشک مشکوک به آسیب دیدگی مجرای ادرار باشد، قبل از قرارگیری سوند باید از یک متخصص اورولوژی برای انجام معاینه استفاده شود. برای رد آسیب دیدگی مجرای ادراری، باید مجرای ادرارنگاری رتروگراد انجام شود.
لوله یا سوند سوپراپوبیک
اگر یک سوند فولی قابل عبور نباشد، می توان یک لوله سوپراپوبیک را به صورت جلدی (در بستر) یا به صورت باز (در اتاق عمل) قرار داد. یک لوله سوپراپوبیک در دیواره قدام پایین شکمی، قرار می گیرد. برای اطمینان از قرارگیری مناسب و بدون آسیب دیدگی به ساختارهای مجاور باید از راهنمایی توسط سونوگرافی استفاده شود. در بیماران با سابقه جراحی شکم، ممکن است چسبندگی و بافت زخم، محل طبیعی روده را تغییر داده باشد، بنابراین ممکن است عمل باز ترجیح داده شود.
انسداد مجاری ادراری فوقانی
انسداد مجاری ادراری فوقانی (حالب، کلیه) با استنت مجرای ادرار یا لوله نفروستومی قابل رفع است.
استنت مجاری ادراری
استنت مجرای ادراری یک لوله انعطاف پذیر است که از لگن تا مثانه امتداد می یابد. می توان آن را در طول سیستوسکوپی قرار داد تا انسداد در هر نقطه از حالب رفع شود. استنت مجرای ادرار باید هر 3 ماه تعویض شود.
لوله نفرواستومی
لوله نفرواستومی یک لوله انعطاف پذیر است که از طریق پشت به طور مستقیم در لگن قرار می گیرد. اگر یک استنت مجرای ادراری نتواند کیستوسکوپی را به صورت رتروگراد قرار دهد، می توان برای رفع هیدرونفروز یک لوله نفروستومی را از راه پوست قرار داد.
فوریت های اورولوژیک
موارد زیر فوریت های ارولوژیک هستند که نیاز به توجه و مداخله فوری دارند:
- انسداد کامل مجاری ادراری
- هر نوع انسداد در کلیه
- انسداد همراه با تب، عفونت یا هر دو
- نارسایی کلیه
- دردی که با داروهای خوراکی کنترل نشود
- حالت تهوع و استفراغ که باعث کم آبی بدن شود
جزئیات بعد از عمل مجاری ادراری
هنگامی که یک بیمار، انسداد طولانی مدت دستگاه ادراری تسکین نیافته دارد، ممکن است دچار دیورز بعد از انسداد شود. این دیورز فیزیولوژیکی معمولاً محدود کننده است و می توان با تعویض مایع و در صورت نیاز با جایگزینی الکترولیت و به صورت محافظه کارانه آن را کنترل کرد. دیورز پس از انسداد معمولاً 24-72 ساعت طول می کشد. بیشتر موارد به اندازه کافی شدید نیستند که نیاز به این سطح از توجه داشته باشند.
پیگیری
پس از رفع انسداد حاد، درمان قطعی در نقطه انسداد لازم است. بزرگسالان و کودکان غالباً دارای علل مختلف انسداد مجاری ادراری هستند. بنابراین، برای شرایط مختلف گزینه های مختلف درمانی موجود است. پس از دستیابی به درمان قطعی، یک مطالعه تصویربرداری نهایی برای تأیید تسکین کامل انسداد انجام می شود. نوع مطالعه انجام شده و همچنین زمان مطالعه، توسط متخصص اورولوژی تعیین می شود.
عوارض
بیمار مبتلا به انسداد مجاری ادراری باید به دلیل عوارض جدی ای که انسداد می تواند ایجاد کند، سریعاً به متخصص اورولوژی مراجعه کند. موارد زیر عوارض انسداد مجاری ادراری هستند:
- عفونت، از جمله سیستیت (عفونت مثانه)، پیلونفریت (عفونت کلیه)، تشکیل آبسه و ادرار
- بیرون زدگی ادرار
- تشکیل فیستول ادراری
- نارسایی کلیه
- اختلال عملکرد ناقص ثانویه مثانه
- درد
چگونه می توان از بروز انسداد مجاری ادراری جلوگیری کرد؟
- از آسیب دیدگی مجرای ادرار و لگن خودداری کنید.
- در هنگام انجام کاتتریزاسیون توسط خود مراقب باشید.
- از ژل های روان کننده استفاده کنید.
- از کمترین سوند و در حداقل زمان استفاده کنید.
- از عفونت های مقاربتی خودداری کنید.
- سوزاک یکی از شایع ترین دلایل انسداد است.
- آنتی بیوتیک ها به جلوگیری از این مشکل کمک می کنند.
- کلامیدیا یکی از علل شایع است.
- با استفاده از کاندوم یا جلوگیری از رابطه جنسی با شرکای آلوده می توان از عفونت جلوگیری کرد.
- اگر مشکلی پیش آمد، سریعا آنتی بیوتیک های مناسب را مصرف کنید. تنگی مجرای ادراری مسری نیست، اما امکان بروز عفونت های مقاربتی وجود دارد.