درمان ریزش مو با PRP یا پلاسمای غنی از پلاکت

PRP یا Platelet Riched Plasma در واقع پلاسمای غنی از پلاکت است که تزریق آن در زیر پوست همراه ایجاد تغییرات قابل توجهی در محل تزریق شده می باشد. این تکنیک درمانی از سال 1990 وارد حوزه ی پزشکی شد و در ابتدا در جراحی های ترمیمی و زیبائی ناحیه ی چشم و صورت و جراحی های زیبائی، قلب و سوختگی ها به کار رفت. آخرین مورد کاربرد PRP در حوزه ی پوست و مو بود. در روش PRP ابتدا خون فرد به حجم مورد نیاز از وریدهای سطحی او خارج شده و پس از سانتریفوژ کردن آن در شرایط استریل و با سرعت دور و زمان متناسب، پلاکت ها که یکی از اجزای تشکیل دهنده ی خون هستند، از پلاسما جدا می شوند.

سپس با استفاده از کیت های بخصوص غلظت پلاکت ها به 4 تا 5 برابر افزایش می یابد و با افزودن ماده ی فعال کننده ای عوامل رشد متعددی از آنها آزاد می شود که این عوامل رشد باعث تحریک سلول های بنیادی موسوم به فیبروبلاست ها، تشکیل کلاژن و رگ های جدید و همچنین تحریک رشد فولیکول های مو می شوند. این موضوع در درمان چین و چروک های ناشی از افزایش سن، بهبود زخم ها و رفع آسیب های پوستی ناشی از آفتاب و همچنین کمک به توقف ریزش مو و درمان طاسی در مراحل اولیه آن حائز اهمیت است. شایان ذکر است که در درمان آثار چین و چروک ها و پیری پوست روند تکمیل اثر فیبروبلاست ها حدود 300 روز ادامه می یابد و بنابراین اثرات سودمند این روش تا حدود یک سال به طول خواهد انجامید.

در جوان سازی پوست در افراد میان سال و نسبتاً جوان درمان هرسال یک بار تکرار می شود ولی در افراد پیرتر ابتدا باید درمان هر 4 تا 6 هفته یک بار تکرار شود تا نتایج مناسب به دست آیند و پس از آن درمان هر سال تکرار می گردد. در اغلب موارد جوان سازی به استفاده از سایر روش های کمکی در جوان سازی همچون لیزر، دستگاه های رادیو فرکانسی و منابع IPL به عنوان درمان نگهدارنده نیاز وجود دارد.

موارد کلی کاربرد PRP عبارتند از:

ترمیم پارگی تاندون ها
بهبود و تسریع ترمیم زخم ها
کمک به درمان زخم پای افراد دیابتی
تسریع اثر جراحی های لیفتینگ صورت
درمان ریزش مو و بخصوص ریزش های متعاقب استرس یا سوختگی
بهبود تسریع زخم در جراحی زیبائی پلک (بلفاروپلاستی)
جوان سازی پوست و بهبود چین و چروک های صورت و آسیب های ناشی از اثر نور خورشید بر پوست

طبق مطالعات انجام شده تا به حال بیشترین اثر PRPدر طاسی در مراحل نخستین ریزش مو(تیپ ریزش مردانه زیر 4 ویا تیپ های 1 و 2 ریزش موی زنانه) و همچنین در کسانی بوده است که در ابتدا تحت عمل پیوند مو قرار گرفته اند و باعث تسریع و بهبود رشد موهای کاشته شده و جلوگیری از پدیده ی مینیاتوریزاسیون یا نازک شدن موهای در حال ریزش می گردد .در افراد سیگاری و الکلی و مبتلایان به بیماری های ژنتیکی پوست از قبیل لک و پیس (ویتیلیگو) و پسوریازیس و همچنین در افراد با سابقه ی سکته ی مغزی و آسیب های متعاقب مشکلات انعقادی بهتر است از این روش استفاده نشود.

بیماران با اختلالات پلاکتی، مبتلا به عفونت درمحل تزریق، بیماران تب دار، بیماران تحت شیمی درمانی یا رادیوتراپی، بیماران مبتلا به اختلالات روماتیسمی یا تحت درمان با استروئیدهای خوراکی، کسانی که از داروهای ضدانعقادی استفاده می کنند و مبتلایان به هپاتیت و بیماری های مزمن کبدی یا ایدز مجاز به استفاده از این روش نیستند. این روش درمانی غیر از درد گذرا در حین تزریق، کبودی و تورم که در نواحی دور پلک وضوح بیشتری دارد،عارضه ی جانبی دیگری ندارد و با توجه به اینکه از خون خود فرد برای درمان استفاده می شود، امکان بروز واکنش های آلرژیک وجود نداشته و در کل روش بدون عارضه و ایمنی محسوب می شود .

در برخی موارد همراهی و تخریب گلبول های قرمز همراه پلاکت ها در برخی نقاط پوست ممکن است باعث رسوب رنگدانه و لکه هائی در محل تزریق شود. برخی پزشکان قبل از تزریق PRP و به منظور تسریع رشد فیبروبلاست ها برای تولید کلاژن، ویتامین های گوناگونی چون ویتامین C و D را به شکل خوراکی و مشتقات ویتامین A را به طور موضعی برای بیماران خود تجویز می کنند. آماده سازی و تزریق PRP معمولاً به زمانی بین 30 تا 45 دقیقه نیاز دارد و این روش در مطب ها نیز انجام پذیر است. در نواحی همچون صورت و پشت دست ها معمولاً از کرم های بیحس کننده موضعی یا کمپرس کیسه ی یخ برای آماده سازی منطقه ی نیازمند تزریق استفاده می شود.

به بیماران توصیه می شود تا 24 ساعت بعد از استحمام و شستشوی محل تزریق اجتناب کنند و در موارد تزریق در صورت و پلک تحتانی توصیه می شود از ضدآفتاب و عینک های آفتابی کمک گرفته شود. پس از 6 تا 8 هفته می توان منتظر بروز آثار بالینی این روش شد و این اثرات طی 6 ماه بیشترین وضوح خود را خواهند داشت. همانگونه که قبلاً ذکر شد، برخلاف تبلیغاتی که روزانه و در حجم وسیع منتشر شده و این روش را به عنوان یک متد معجزه آسا و دائمی معرفی می کنند که فقط با یک بار انجام آن، دیگر تا پایان عمر نیازی به هیچ درمان دیگری نخواهد داشت یا رشد صد درصد موهای از دست رفته را در بر خواهد داشت، تأثیرات PRP دائمی نبوده و نیاز به ادامه درمان طبق نظر پزشک وجود دارد.

PRP چیست؟

درمان با PRP یا Platelet Riched Plasma یا پلاسمای غنی شده از پلاکت موضوعی نسبتاً جدید در حوزه ی پوست و مو و زیبائی است که اخیراً به شکلی گسترده و با تبلیغات و ادعاهائی که اغلب با واقعیات فاصله دارند، رواج پیدا کرده است. تزریق خون یا فرآورده های خونی از قبیل پلاسما به منظور بهبود وضع سلامتی یا مبارزه با پیری سابقه ای طولانی دارد ولی از نیمه ی دهه ی هشتاد میلادی موضوع تزریق پلاسما -که جزء مایع یا خونابه ی خون را تشکیل می دهد- و همچنین پلاسمای مملو از سلول های پلاکتی در حوزه های مختلف پزشکی از قبیل جراحی، ارتوپدی، روماتولوژی، ترمیم زخم ها، طب ورزشی و بالاخره پوست و زیبائی کاربرد پیدا کرده و به اشکال مختلف مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است.

پلاکت ها سلول های گرد و کوچکی هستند که یکی از سه نوع سلول معمول خون انسان را تشکیل می دهند. وظیفه ی اصلی پلاکت ها تشکیل میخ انعقادی در هنگام بروز هرنوع جراحت یا خون ریزی در بدن است. هرجا آسیبی یا برشی در پوست یا رگ ها یا سایر بافت های بدن به وجود آید، پلاکت ها به سرعت در آن ناحیه تجمع کرده و با آزاد کردن فرآورده های بخصوصی که در جدار آنها وجود دارد و به فاکتورهای رشد موسوم هستند، به منعقد کردن خونریزی و ترمیم جراحت و بازسازی و رشد مجدد بافتی کمک می کنند. محققین با دانستن نقش گسترده ی فاکتورهای رشد پلاکتی؛ با تغلیظ و ازدیاد تراکم سلول های پلاکتی و تسریع آزادسازی این فاکتورهای رشد، سعی در مقابله با آسیب های بافتی گوناگون و حصول نتایج درمانی کرده تا این عوامل طبیعی را در خدمت ترمیم و بهبود مشکلات گوناگون بدن قرار دهند.

برای حصول به این منظور باید تراکم یا تعداد پلاکت ها در واحد حجم (میکرولیتر) بین سه تا پنج برابر بیشتر شود تا اثرات مورد نظر قابلیت بروز را داشته باشند.

در تهیه ی یک فرآورده ی PRP غنی و سالم چند عامل دخالت دارند:

استریل بودن شرایط خون گیری، دمای محیط، دمای بدن فرد، شرایط خون گیری و نوع و ضخامت سوزن به کار رفته برای خون گیری، شرایط سانتریفوژ یا همان دستگاهی که وظیفه ی جداسازی پلاسما را از سایر اجزای خون به عهده دارد از قبیل شعاع دایره ی دوران لوله ی خون، تعداد دور دستگاه در دقیقه، زمان انجام سانتریفوژ و بالاخره نوع ماده ی ضدانعقاد به کار رفته در لوله های آزمایش. PRP باید در شرایط استریل و با وسایل یک بار مصرف و رعایت شرایط محیطی صحیح صورت بپذیرد.

PRP در افراد زیر نباید انجام شود:

کسانی که بیماری های تب دار عفونی یا ناشناخته دارند، زنان باردار و شیرده، بیماران مبتلا به هرنوع اختلال ایمنی بدن، بیماران مبتلا به بدخیمی یا در حال شیمی درمانی یا پرتودرمانی، کسانی که میزان پلاکت خونشان کمتر از 105000 در میکرولیتر است( این میزان در حالت طبیعی بین 150 تا 450 هزار در میکرولیتر است)، افرادی که تحت درمان با آسپیرین یا داروهای ضدانعقاد دیگر هستند، بیماران مبتلا به اختلالات انعقادی خونی، افرادی که هموگلوبین خونشان کمتر از 10 باشد، افراد سیگاری یا الکلی، کسانی که از داروهای کورتونی استفاده می کنند، مبتلایان به هر نوع بدخیمی در بدن و افراد دیابتی کنترل نشده

در مورد نتایج بالینی انجام PRP اختلاف نظرها و بحث و جدل های بسیاری در حال حاضر وجود دارد. مطالعات گوناگونی که از مناطق مختلف جهان در مورد کاربرد این روش در حوزه های گوناگون پزشکی انجام شده اند نتایج متفاوت و گاه متناقضی را دربر داشته اند و برخی از این مطالعات مؤثر بودن آن و برخی دیگر بی اثر بودن آن را در گرایش های مختلف پزشکی نشان داده اند ولی قدر مسلم این است که با وجود محتمل بودن برخی اثرات جانبی، تا به حال عارضه یا بیماری خاصی متعاقب انجام این روش اثبات نشده است و تحقیق در مورد این موضوع هنوز ادامه دارد.

نکته ای که در مورد کاربرد وسیع این روش در حوزه ی پوست و مو و زیبائی قابل ذکر است، این می باشد که در ایران برخلاف بسیاری از کشورهای جهان این روش به سرعتی چشمگیر رواج پیدا کرده و بدون توجه به شرایط ذکرشده در فوق؛ به عنوان درمانی معجزه آسا توسط بسیاری از پزشکان فاقد تخصص و مهارت و صلاحیت کافی، بدون در نظر گرفتن شرایط آماده سازی و مختصات فنی دستگاه ها و کیت های تهیه ی پلاسما، به فراوانی در مطب ها و اماکن مختلف برای قطع ریزش مو، جوان سازی و از بین بردن تیرگی دور چشم و چین و چروک پوست و سایر موارد به کار می رود. قدر مسلم این است که در موضوع جوان سازی و از بین بردن چین و چروک ها، این روش روشی کمکی- و نه منحصر به فرد- در کنار سایر روش ها از قبیل تزریق بوتاکس و فیلرها، درمان با لیزر و جراحی یا رادیوفرکانس محسوب می شود که پس از دوره ای چندماهه نیز نیاز به تکرار دارد و نمی توان اثرات درمانی معجزه آسائی با یک بار درمان و برای تمام عمر از آن متوقع بود.

در حوزه ی ریزش مو و کاشت مو نیز این روش موافقین و مخالفین خاص خود را دارد و نتایج حاصل از مطالعات نیز تا به حال به قاطعیت برمفید بودن آن در تمامی بیماران صحه نگذاشته اند. در اینجا باز هم باید گفت انجام PRP برای یک بار نمی تواند رشد موی دائمی ایجاد کرده و یا جایگزین کاشت موی طبیعی شود، ولی انجام آن در شرایطی از قبیل ریزش موی آندروژنیکی در مراحل اولیه آن یا ریزش سکه ای یا نوعی ریزش مو به نام ریزش موی تلوژن یا مراحل بعد از کاشت مو صرفاً با نظر پزشک متخصص پوست و مو و صلاحدید وی می تواند درمانی کمک کننده باشد.

در خاتمه به بیماران توصیه می شود برای انجام این روش و آشنا شدن با کاربرد آن در موارد گوناگون حتماً با پزشکان متخصص و صاحب نظر مشورت کرده و از نظرات آنان در مورد مشکل خود و توصیات قبل و بعد از درمان و لزوم انجام درمان های دیگر مطلع شده و از تصمیم گیری براساس تبلیغات و ادعاهای واهی خودداری کنند.

تزریق PRP برای کاهش ریزش مو:

تزریق PRP برای رشد موها یک روش سرپایی سریع است که طی زمانی کمتر از یک ساعت انجام می شود. در این روش، نمونه کوچکی از خون بیمار گرفته شده و در لوله های آزمایشگاهی خاصی ریخته می شود. سپس خون در دستگاه سانتریفیوژ مخصوصی با سرعت بالا به مدت 15 دقیقه قرار داده می شود تا پلاسمای غنی از پلاکت از سایر اجزای خون (PRP) جدا شود. در واقع PRP حاوی فاکتورهای رشد فراوان و سلول های بنیادی آزاد شده از پلاکت ها است که موجب بهبود رشد موها و ضخیم شدن موها می شود.

برای تزریق PRP، در ابتدا پوست سر به صورت موضعی بی حس می شود. سپس PRP با سوزن های نازک خاصی به پوست سر و نواحی خاص مورد درمان تزریق می شود. در طی تزریق، ممکن است سوزش خفیفی ایجاد شود. پوست سر تا یک شبانه روز نباید شسته شود. فرد بلافاصله می تواند به فعالیت های معمول خود برگردد، اما پوست سر نیاز به محافظت در برابر نور خورشید وجلوگیری از آفتاب سوختگی دارد.

روش تزریق PRP برای موها در هر جلسه بین 30 تا 45 دقیقه طول می کشد. برای کسب بهترین نتیجه، معمولا نیاز به 3 تا 6 جلسه درمانی با فاصله 6 تا 8 هفته است.

تزریق PRP روش بسیار مناسبی برای افرادی است که موهایشان شروع به نازک شدن کرده است. همچنین این روش برای مردانی که ریزش موی آندروژنیک (طاسی الگوی مردانه) و خانم هایی که چنین ریزش مویی دارند، بسیار مناسب است. روش PRP را می توان به تنهایی برای بهبود رشد موها یا به همراه جراحی پیوند مو برای رشد موهای سالم تر و ضخیم تر انجام داد. مطالعات نشان داده است که PRP نه تنها موجب تحریک رشد فولیکول های مو و رشد موهای جدید در نواحی آسیب دیده می شود، بلکه قرمزی پوست سر، پوسته پوسته شدن و ناراحتی ناشی از تورم را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.

بیمارانی که عفونت فعالی در پوست سرشان دارند، مبتلا به دیابت هستند، سابقه عفونت های ویروسی مثل زونا دارند، دارای اختلال در لخته شدن خون هستند، افرادی که سابقه مصرف زیاد سیگار، مواد مخدر یا الکل را دارند، افرادی که داروهای ضد انعقاد خون مثل آسپرین یا داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مثل سیکلوسپورین مصرف می کنند و افرادی که بیماری های مزمن پوستی یا سرطان دارند، کاندید مناسبی برای تزریق PRP نیستند

همچنین در صورتی که فولیکول های مو به طور کامل از بین رفته باشند، تزریق PRP کمک کننده نیست و افراد باید تحت جراحی پیوند مو قرار گیرند.