اختلال آکرومگالی نوعی اختلال هورمونی است و زمانی ایجاد می شود که غده هیپوفیز فرد بزرگسال هورمون رشد زیادی تولید کند، وقتی این اتفاق بیفتد، استخوان های فرد، از جمله استخوان های دست، پا و صورت وی از نظر اندازه، بزرگ تر می شوند. اختلال آکرومگالی معمولاً میانسالان را تحت تأثیر قرار می دهد. در این مقاله از بخش بیماری های دکتر سلام، ما علل و نشانه های اختلال آکرومگالی را مورد بحث قرار می‌دهیم.
تعریف پزشکی اختلال آکرومگالی چیست؟
اختلال آکرومگالی یک وضعیت جدی پزشکی است که وقتی بدن هورمون رشد را بیش از حد تولید کند، رخ می دهد. هورمونی که اغلب تحت تأثیر قرار می گیرد، هورمون رشد یا GH نامیده می شود. این ماده توسط غده هیپوفیز – یک اندام کوچک در پایه ی مغز – تولید می شود. هورمون رشد باعث افزایش رشد استخوان ها، غضروف ها، عضلات، اندام ها و سایر بافت ها می شود.
اختلال آکرومگالی چگونه ایجاد می شود؟
هنگامی که هورمون رشد بیش از حد در بدن تولید شود، این بافت ها بزرگ تر از حد طبیعی می شوند. این رشد بیش از حد می تواند باعث بیماری جدی و حتی مرگ زودرس شود. اصطلاح اختلال آکرومگالی از کلمات یونانی به معنی “اندام ها” و “بزرگ شدن” مشتق می شود. بزرگ شدن دست و پا یکی از شایع ترین علائم این بیماری است.
چه کسی دچار اختلال آکرومگالی می شود؟
اختلال آکرومگالی، اگرچه می تواند در هر سنی بروز کند اما معمولاً میانسالان را تحت تأثیر قرار می دهد. در کودکانی که هنوز در حال رشد هستند، تولید هورمون رشد بیش از حد می تواند باعث بیماری به نام ژیگانتیسم شود. این کودکان رشد اغراق آمیز در استخوان و افزایش غیرطبیعی در قد خود را تجربه می کنند.
از آنجا که اختلال آکرومگالی، غیرمعمول است و تغییرات جسمی ناشی از آن، به تدریج رخ می دهد، بروز این بیماری گاهی اوقات طول می کشد و اگر به موقع درمان نشود، می تواند به بیماری جدی منجر شود و حتی ممکن است زندگی فرد را تهدید کند. اما درمان های موجود می توانند خطر عوارض را کاهش دهند و ویژگی های بیماری از جمله بزرگ شدن صورت را به طور قابل توجهی بهبود بخشند.
علائم اختلال آکرومگالی
تغییرات به آرامی اتفاق می افتند و گاهی اوقات سال ها به طول می انجامند. دست و پای فرد معمولاً بزرگ می شوند و ممکن است متوجه تغییر در طنین صدا، سایز پا، به خصوص در عرض آن شود. ویژگی های صورت، فک، بینی و زبان فرد اغلب تغییر می کند و درشت تر و پهن تر می شود. دندان ها، پیشانی و فک پایین فرد نیز ممکن است بیرون بزند.
علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مفاصل دردناک، که احتمالاً منجر به آرتریت می شود
- موهای بدن سخت و خشن
- صدای بلندتر و کلفت تر
- مشکلات عصب باریکش یا زیر فشار
- فشار خون بالا
- بیماری قلبی
- ضخیم شدن پوست همراه با لک های پوستی
- عرق زیاد همراه با پوست چرب
- سردرد
- خروپف و آپنه خواب- که یک مشکل تنفسی است که هنگام خواب اتفاق می افتد
- ضعف و خستگی
- سوزن سوزن شدن یا درد در انگشتان دست (سندرم تونل کارپال)
- مشکلات بینایی
- تمایل جنسی پایین
- تغییر در چرخه قاعدگی و ترشحات پستان در زنان
- اختلال نعوظ در مردان
بعضی اوقات ممکن است مشکلاتی از قبیل دیابت نوع 2، فشار خون بالا، بیماری قلبی (احتمال بالا) و بزرگ شدن قلب داشته باشید. همچنین به احتمال زیاد به کولونوسکوپی نیاز داشته باشید.
بیشتر بخوانید: آپنه خواب: علائم، درمان، علل، و درمان
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید
اگر علائم و نشانه هایی در ارتباط با اختلال آکرومگالی دارید، برای ارزیابی با پزشک خود تماس بگیرید. اختلال آکرومگالی معمولاً به آرامی پیشروی می کند. حتی ممکن است اعضای خانواده شما در ابتدا متوجه تغییرات تدریجی جسمی شما – که همراه با این اختلال اتفاق می افتد – نشوند، اما تشخیص زود هنگام، برای اینکه بتوانید مراقبت های مناسب را شروع کنید بسیار مهم است. اختلال آکرومگالی در صورت عدم درمان، می تواند منجر به عوارض جدی شود.
عوارض اختلال آکرومگالی
پیشروی اختلال آکرومگالی می تواند منجر به مشکلات عمده سلامتی شود.
عوارض آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- فشار خون بالا
- بیماری های قلبی- عروقی، به ویژه بزرگ شدن قلب (کاردیومیوپاتی)
- آرتروز
- دیابت شیرین
- گواتر
- رشدهای سرطانی (پولیپ) روی آستر روده بزرگ
- آپنه خواب، وضعیتی که در آن تنفس به طور مکرر قطع می شود و در طول خواب شروع می شود
- سندرم تونل کارپال
- فشرده سازی نخاع
- از دست دادن بینایی
درمان زودرس اختلال آکرومگالی می تواند از عوارض پیشروی یا بدتر شدن آن جلوگیری کند. اختلال آکرومگالی درمان نشده و عوارض آن می تواند منجر به مرگ زودرس شود.
علل اختلال آکرومگالی
غده هیپوفیز و هیپوتالاموس
اختلال آکرومگالی، ناشی از تولید بیش از حد هورمون رشد (GH) در غده هیپوفیز است. غده هیپوفیز، غده کوچکی است که در پایه مغزی فرد در پشت پل بینی قرار دارد، که تعدادی هورمون تولید می کند. هورمون رشد، نقش مهمی در مدیریت رشد بدنی فرد دارد. هنگامی که GH در جریان خون فرد ترشح می شود، باعث می شود که کبد، هورمونی به نام فاکتور رشد شبه انسولین (IGF-I) تولید کند.
IGF-I به نوبه خود، رشد استخوان ها و سایر بافت ها را تحریک می کند. اگر غده هیپوفیز فرد بیش از حد GH تولید کند، مقادیر بیش از حد IGF-I می تواند تولید شود. IGF-I بیش از حد می تواند باعث رشد غیر طبیعی بافت های نرم و اسکلت فرد و سایر علائم و نشانه های مشخصه اختلال آکرومگالی و ژیگانتیسم شود.
در بزرگسالان، تومور شایع ترین علت تولید بیش از حد GH است:
تومورهای هیپوفیز
اکثر موارد اختلال آکرومگالی ناشی از تومور یا آدنوم غیرسرطانی (خوش خیم) غده هیپوفیز است. تومور، مقادیر بیش از حد از هورمون رشد را ترشح می کند و باعث بسیاری از علائم و نشانه های اختلال آکرومگالی می شود. برخی از علائم اختلال آکرومگالی مانند سردرد و اختلال در بینایی به دلیل فشردن توده توموری روی بافت های مجاور مغز است.
تومورهای غیرهیپوفیزی
در معدود افراد مبتلا به اختلال آکرومگالی، تومورها در سایر قسمت های بدن مانند ریه ها یا لوزالمعده ایجاد شده و باعث بروز این اختلال می شود. بعضی اوقات، این تومورها GH ترشح می کنند. در موارد دیگر، تومورها هورمونی به نام هورمون آزاد کننده هورمون رشد (GH-RH) تولید می کنند که غده هیپوفیز را برای ایجاد هورمون رشد بیشتر تحریک می کند.
آزمایشات و تست های اختلال آکرومگالی چیست؟
تشخیص اختلال آکرومگالی آسان نیست و اغلب توسط ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی انجام می شود. برخی از علائم و نشانه های اختلال آکرومگالی بسیار مشخص است. با این حال، برخی دیگر حساس و جزئی هستند و می توانند نادرست تفسیر شوند.
آن ها همیشه به عنوان اختلال آکرومگالی شناخته نمی شوند، زیرا خیلی آهسته پیشروی می کنند. بزرگ شدن دست، پا یا صورت بیشتر در اثر تجمع مایعات در حالت ادم ایجاد می شود، اما می تواند نتیجه تولید بیش از حد هورمون رشد – ناشی از اختلال آکرومگالی – باشد.
در صورتی که مشکوک به بیماری باشید، ارائه دهنده خدمات درمانی ممکن است در مورد علائم، سایر مشکلات پزشکی حال حاضر و گذشته، مشکلات پزشکی سایر اعضای خانواده، داروهای مصرفی، سوابق کاری، عادات و شیوه زندگی و مسائل دیگر از شما سؤال کند. معاینه دقیق جسمی به دنبال علائم و نشانه هایی خواهد بود که به تشخیص روشن کمک می کند.
تست های آزمایشگاهی
اگر ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما به اختلال آکرومگالی مشکوک باشد، آزمایش خون را برای کمک به تأیید این تشخیص برایتان توصیه می کند. اندازه گیری تصادفی هورمون رشد در خون معمولاً مفید نیست، زیرا نوسان سطح هورمون، غیرقابل پیش بینی است. سطح IGF-1 بسیار پایدارتر و قابل پیش بینی تر از سطح هورمون رشد است. بنابراین، اندازه گیری سطح IGF-1 قابل اطمینان ترین آزمایش برای تشخیص اختلال آکرومگالی است.
IGF-1 و سطح هورمون رشد معمولاً در کنار هم برای تأیید تشخیص اختلال آکرومگالی استفاده می شوند. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ممکن است تصمیم به اندازه گیری میزان IGF بایدینگ پروتئین 3 شما بگذارد، (پروتئینی که با IGF-1 در تعامل است). گاهی اوقات این می تواند به تأیید تشخیص اختلال آکرومگالی کمک کند.
از آنجا که ترشح هورمون رشد توسط گلوکز (قند خون) مهار می شود، برخی از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی آنچه را که ” گلوکز غیرقابل انعطاف” نامیده می شود، اندازه گیری می کنند. ابتدا، حداقل دو بار، سطح هورمون رشد پایه ی فرد به طور تصادفی بررسی می شود.
سپس مجددا، قبل نوشیدن و چند بار (در طی چند ساعت) بعد نوشیدن یک نوشیدنی خاص با قند بالا که دوباره باعث بالا رفتن سطح قند خون می شود، میزان قند خون بررسی می شود. سطح قند خون بالا سطح هورمون رشد را در افراد سالم سرکوب می کند اما نه در افرادی که هورمون رشد بیش از حد دارند. اگر ارائه دهنده خدمات درمانی شما فکر کند که آزمایش های زیر می توانند مفید باشند ممکن است آن ها را نیز پیشنهاد دهد.
- سطح GHRH
- هورمون های دیگر؛ این آزمایشات ممکن است برای رد سایر اختلالات مشابه اختلال آکرومگالی مفید باشد.
- سطح کلسترول و تری گلیسیرید
مطالعات تصویربرداری
پس از تأیید اختلال آکرومگالی توسط سطح هورمون رشد و IGF-1، احتمالاً تحت سی تی اسکن یا MRI سر قرار خواهید گرفت تا تأیید شود که در غده هیپوفیز خود آدنوم دارید یا خیر. اگر تومور هیپوفیز تشخیص داده نشود، ارائه دهنده خدمات درمانی شما تا زمان یافتن منبع هورمون رشد اضافی، به جستجوهایش ادامه می دهد.
سی تی اسکن شکم و لگن به دنبال تومورهای لوزالمعده، غدد آدرنال یا تخمدان هایی است که ممکن است هورمون رشد یا GHRH ترشح کنند. سی تی اسکن قفسه سینه به دنبال سرطان ریه است که می تواند هورمون رشد یا GHRH را ترشح کند.
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
اگر متوجه اختلال آکرومگالی در خود شدید، احتمالاً سؤالات زیادی برایتان پیش خواهد آمد.
ممکن است بخواهید که سؤالات زیر را از پزشک خود بپرسید:
- اختلال آکرومگالی چیست؟
- چه چیزی باعث اختلال آکرومگالی می شود؟
- چه درمانی را برایم پیشنهاد می کنید؟
- درمان، چگونه علائم مرا تغییر خواهد داد؟
- موفقیت چگونه حاصل می شود؟
- عوارض جانبی اختلال آکرومگالی چیست؟
- چند نفر دیگر مبتلا به اختلال آکرومگالی را تحت درمان قرار داده اید؟
- آیا من احتمالاً دوباره دچار این شرایط می شوم؟
بیشتر بخوانید: دانسته هایی درباره هورمون رشد یا سوماتروپین (HGH )
آیا می توان اختلال آکرومگالی را درمان کرد؟
افراد مبتلا به اختلال آکرومگالی، نسبت به افراد سالم تقریباً دو برابر بیشتر احتمال مرگ زودرس را دارند. خوشبختانه درمان هایی وجود دارد که می تواند از عوارض جدی و مرگ زودرس ناشی از این بیماری جلوگیری کند. اما قبل از درمان این بیماری، باید آن را تشخیص داد.
درمان اختلال آکرومگالی
بیماران مبتلا به اختلال آکرومگالی برای جلوگیری از عواقب ذکر شده در بالا درمان می شوند، حتی اگر علائم واضحی وجود نداشته باشد. هدف از درمان این است که سطح هورمون رشد و فاکتور رشد شبه انسولین 1 (IGF-1) در خون به حالت عادی برگردد.
در صورت موفقیت آمیز بودن درمان، تغییرات بافت نرم در طی چند ماه از بین می رود و خطر مرگ زودرس برطرف می شود. بعضی اوقات، درمان اولیه کاملاً موفقیت آمیز نیست و نیاز به درمان بیشتری است. سه شکل اصلی از درمان وجود دارد: جراحی، داروها و پرتودرمانی.
1- عمل جراحي
جراحی اولین درمانی است که صرف نظر از علت آن، برای بیشتر افراد با هورمون رشد مازاد انجام می شود. جراحی در برخی افراد بهبودی ایجاد می کند، اما در کل اینطور نیست. افرادی که بعد از عمل در حال بهبودی هستند، دیگر نیازی به درمان بیشتر ندارند.
عمل انتخاب آدنوم هیپوفیز، هیپوفیزکتومی ترانس فنوئیدال است. تومور از طریق یکی از سینوس های بینی از طریق برش داخل بینی برداشته می شود. این عمل در صورت موفقیت آمیز بودن، 2 مزیت دارد. این علائم به سرعت باعث بهبود علائم ناشی از فشار تومور بر روی بافت مجاور می شود و سطح هورمون رشد و IGF-I را عادی می کند. در حالی که این عمل از نظر فنی، جراحی مغز نیست، اما برای جلوگیری از صدمه زدن به بافت های ظریف اطراف هیپوفیز، باید مراقبت زیادی انجام شود.
موفقیت تا حد زیادی به مهارت و تجربه جراح بستگی دارد. میزان ترمیم برای آدنوم های کوچک (میکروآدنوما) در حدود 80-85 درصد و برای آدنوم های بزرگ (ماکروآدنوما) 50-65 درصد است. سطح هورمون رشد و 1 IGF-بعد از عمل، معمولاً نشان می دهد که آیا به درمان بیشتری نیاز دارید یا خیر. برخی از افراد بعد از جراحی هیپوفیز نیاز مادام العمر به جایگزینی هورمون دارند.
عمل جراحی تا چه اندازه خوب است؟
جراحی معمولاً در کاهش سطح هورمون رشد مؤثر است، اگرچه همیشه خوب نیست. احتمال اینکه سطح هورمون رشد بعد از عمل، طبیعی باشد، ارتباط مستقیمی با اندازه آدنوم قبل از عمل و همچنین تجربه جراح دارد. سطح هورمون رشد و IGF-1 در حدود 80 درصد از مبتلایان به آدنوم کوچک (کمتر از 1 سانتی متر [5 اینچ])، به حالت عادی باز می گردند.
از طرف دیگر، سطح IGF-1 در کمتر از 40 درصد از بیماران مبتلا به آدنوم که فراتر از ناحیه هیپوفیز است، به حالت عادی باز می گردد. اگر آدنوم به طور کامل برداشته شود، سطح هورمون رشد خون، طی چند ساعت پس از عمل، به حالت عادی برمی گردد و سطح IGF-1 خون طی چند هفته تا 1 ماه به حالت عادی باز می گردد.
عوارض جراحی
در صورتی که عمل، توسط جراح مغز و اعصابی که در جراحی هیپوفیز بسیار باتجربه است انجام شود، عوارض جدی غیر معمول می شود. در این صورت احتمال عوارض جدی مانند بدتر شدن بینایی، مننژیت یا نشت نازال مایعات نخاعی کمتر از 5 درصد می شود و احتمال آسیب به غده هیپوفیز تقریبا 7 درصد است.
این آسیب می تواند منجر به عدم فعالیت غده تیروئید، غدد فوق کلیوی و تخمدان ها در زنان و بیضه ها در مردان شود و لازم باشد که داروهای هورمونی جایگزین مصرف شود. در صورت انجام جراحی توسط جراح کم تجربه، عوارض چندین برابر بیشتر خواهد بود.
2- داروهایی برای درمان اختلال آکرومگالی
از سه رده دارو برای درمان اختلال آکرومگالی استفاده می شود.
این داروها با کاهش سطح هورمون رشد یا مسدود کردن اثرات هورمون رشد اثر می کنند:
- آنالوگ های سوماتوستاتین (اکتروتاید، لانرئوتید یا پگویسومانت)
- آنتاگونیست گیرنده هورمون رشد (پگویسومانت)
- آگونیست های دوپامین (کابرگولین)
آنالوگ سوماتوستاتین
آنالوگ های سوماتوستاتین باعث آزاد شدن هورمون رشد از سلول های تومور در غده هیپوفیز و تومور می شوند.
اکتروتاید
(نام تجاری: ساندوستاتین LAR) یک طولانی اثر انتشار (LAR) است که هر چهار هفته یک بار تزریق می شود.
لانرئوتاید
(نام تجاری: سوماتولین دپات) یک طولانی اثر انتشار در دسترس است که هر چهار تا شش هفته یک بار تزریق می شود.
پاسیریوتاید
(نام تجاری: سیگنیفورLAR ) به فرم طولانی اثر انتشار در دسترس است که هر چهار هفته یک بار تزریق می شود. اگرچه ممکن است منجر به کنترل بیشتر هورمون رشد شود، اما در بیشتر بیمارانی که دارو مصرف می کنند با قند خون بالا همراه است.
این داروها می توانند به عنوان یک درمان اولیه مورد استفاده قرار گیرند، به خصوص هنگامی که آدنوم خیلی بزرگ باشد که با جراحی به طور کامل برداشته شود. آن ها همچنین می توانند به عنوان یک درمان ثانویه برای افرادی که بعد از جراحی ترانس فنوئیدال، بافت آدنوم باقیمانده و هورمون رشد بالای خونی یا IGF-1 غلیظ دارند مورد استفاده قرار گیرند.
نتایج
آنالوگ های سوماتوستاتین غلظت هورمون رشد خون و IGF-1 را در بیشتر بیماران مبتلا به اختلال آکرومگالی تا حدودی کاهش می دهند، اگرچه در 30 تا 40 درصد بیماران سطح هورمون تقریباً به حالت عادی برمی گردد. آنالوگ های سوماتوستاتین همچنین ممکن است اندازه آدنوم را تثبیت یا حتی کاهش دهند.
عوارض جانبی
آنالوگ های سوماتوستاتین معمولاً به خوبی تحمل می شوند، اما عوارض جانبی احتمالی نیز دارند. عوارض جانبی شایع شامل گرفتگی شکم، ناراحتی شکم، نفخ و اسهال در طول ماه اول درمان است. این علائم اغلب بعد از دوز اول، به میزان کمتر در دومین بار و بعد از آن به ندرت رخ می دهد. در تقریباً 20 درصد از بیماران، در شش ماه اول درمان، سنگ های صفراوی ایجاد می شود.
این موارد معمولاً نیازی به قطع درمان فرد ندارد، اگرچه کوله سیستکتومی جراحی (برداشتن کیسه صفرا) ممكن است در درصد كمی از افرادی كه التهاب کیسه صفرا را تجربه می كنند (كوله سیستیت) لازم باشد. افزایش قند خون، از جمله مقادیر زیاد در بیمارانی که قبلاً به آن ها دیابتی گفته نشده و بدتر شدن کنترل قند خون در افرادی که قبلاً دیابتی بوده اند، یک عارضه جانبی بسیار متداول دیگر، طولانی اثر انتشار پاسیریوتاید (LAR) است.
آنتاگونیست گیرنده هورمون رشد
آنتاگونیست، یک گیرنده هورمون رشد در دسترس (پگویسومانت، نام تجاری: سوماورت) است که اثرات هورمون رشد را با اتصال به گیرنده آن مسدود می کند و باعث کاهش تولید IGF-1 کبد و بنابراین سطح IGF-1 می شود. این مهم منجر به بهبود علائم و نشانه ها می شود.
نتایج
تقریباً 65 درصد از افرادی که تحت درمان با پگویسومانت هستند، IGF-1 شان به حالت عادی برمی گردد.
عوارض جانبی
ناهنجاری های عملکرد کبد برگشت پذیر گاها اتفاق می افتد، بنابراین آزمایش کبد باید به صورت دوره ای انجام شود. از آنجا که اندازه آدنوم ممکن است در طول استفاده از پگویسومانت در برخی از بیماران افزایش یابد، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یک بار در سال برای نظارت بر اندازه آدنوم توصیه می شود.
آگونیست های دوپامین
آگونیست های دوپامین ممکن است ترشح هورمون رشد را کاهش دهند و بنابراین ممکن است سطح IGF-1 را به حالت عادی برگردانند، البته نه به اندازه داروهایی که در بالا ذکر شد. از آنجا که می توان آن ها را به صورت خوراکی مصرف کرد و نسبت به سایر داروها ارزان ترند، پس نسبت به سایر روش های درمانی راحت ترند.
یافته ها
برخی از مطالعات نشان می دهند که کابرگولین سطح هورمون رشد و IGF-1 را در یک سوم بیماران کاهش می دهد، اگرچه بیشتر متخصصان غدد درون ریز، کابرگولین را درمان موفقی نمی دانند. بروموکریپتین (نام تجاری: پارنودل) یکی دیگر از آگونیست های دوپامین است، که کم تر موثر است و توصیه نمی شود، به خصوص که دوزهای بسیار بالایی از آن لازم است.
عوارض جانبی
رایج ترین عوارض جانبی داروهای دوپامین به ویژه دوزهای بالای آن:
- حالت تهوع، که كمتر از برموكریپتین و هم سطح با كابرگولین است.
- سرگیجه بعد از ایستادن به دلیل افت فشار خون.
- مبهم بودن ذهنی یا اختلالات خلقی.
- خستگی.
- احتقان سینوس.
- خواب های بد.
- یبوست، که نادر است اما می تواند شدید باشد.
- کابرگولین در دوزهای زیاد، با بیماری دریچه قلبی همراه است.
- با این حال در دوزهای مورد استفاده برای درمان اختلال آکرومگالی، این یافته بحث برانگیز است.
با مصرف دارو درکنار وعده های غذایی یا هنگام خواب و شروع مصرف آن با پایین ترین دوز و افزایش تدریجی مصرف آن، می توان عوارض جانبی به خصوص حالت تهوع را به حداقل رساند.
3- پرتودرمانی
پرتودرمانی سالهاست که برای درمان آدنوم های هیپوفیز از جمله مواردی که هورمون رشد را ایجاد می کنند، مورد استفاده قرار می گیرد.
تابش می تواند از طریق چندین روش انجام شود:
- شتاب دهنده خطی، در دوزهای متعدد کوچک در طی یک ماه، یا در یک یا چند دوز بزرگ اشعه ایکس را می تاباند.
- منبع کبالت، که تابش گاما را فقط به عنوان یک دوز تکی بزرگ ارائه می کند. این تشعشع به “گاما نایف” معروف است.
- سایبرنایف، که یک یا چند دوز بزرگ از اشعه گاما را ارائه می دهد.
- سیکلوترون (پرتو پروتون)، که پروتون ها را در دوزهای مختلف کوچک یا یک دوز تکی بزرگ ارائه می دهد.
یک میزان بزرگ از تابش تکی در صورتی استفاده می شود که بافت آدنومی که تابش بر آن صورت می گیرد، به اندازه کافی از کیاسم نوری (اعصاب وارده به چشم) فاصله داشته باشد که تابش باعث ایجاد صدمه در آن نشود. با این حال حتی اگر آدنوم نزدیک به کیاسم نوری باشد، کسرهای کوچک چندگانه قابل استفاده است.
نتایج
پرتودرمانی معمولاً در متوقف کردن یا حتی برگشت معکوس رشد آدنوم و کاهش هورمون رشد و تولید IGF-1 مؤثر است. با این حال، کاهش ترشح هورمون رشد (و بهبود بالینی) بسیار کند است. حتی 10 تا 15 سال پس از تابش، فقط درصد کمی از بیماران به سطح هورمون رشد طبیعی خون دست می یابند.
عوارض جانبی
عوارض جانبی که در طی درمان یا مدت کوتاهی پس از آن رخ می دهد شامل خستگی، حالت تهوع، ریزش موی سر و متوجه نشدن طعم و بوی غذاهاست. این مشکلات معمولاً طی چند هفته تا چند ماه پس از درمان برطرف می شوند. آسیب به عصبی که بینایی را کنترل می کند (به نام نوریت اپتیک) می تواند منجر به کوری، معمولاً در یک چشم شود.
نابینایی عموماً بین 6 تا 24 ماه پس از پرتودرمانی ایجاد می شود. این اتفاق بسیار نادر، اما دائمی است. طی 10 سال پس از پرتودرمانی، تقریباً 50 درصد از بیماران دچار کمبود یک یا چند هورمون هیپوفیز از جمله هورمون هایی که غده تیروئید، غدد فوق کلیوی و تخمدان یا بیضه را کنترل می کنند، می شوند.
بارداری و اختلال آکرومگالی
درباره تعامل بین اختلال آکرومگالی و بارداری اطلاعات کمی در دست است، اگرچه به نظر می رسد که زنان معمولاً قادر به طی بارداری خود به طور کامل هستند.
دستورالعمل های معقول برای زنان مبتلا به اختلال آکرومگالی شامل موارد زیر است:
- قبل از تلاش برای بارداری با یک متخصص غدد مشورت کنید.
- زنان باید بدانند که چه دارویی باید قطع شود و اختلال آکرومگالی چه تاثیری در وضعیت فردی آن ها ایجاد می کند.
- هنگام تأیید بارداری، زن باید در اسرع وقت با متخصص غدد خود صحبت کند.
باید در خانم های دارای آدنوم بزرگ تر از 1 سانتی متر (نیم اینچ) مشکلات بینایی بررسی شود. در صورت بروز مشکلات بینایی جدید، تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) توصیه می شود. به طور کلی تصور می شود MRI در صورت عدم استفاده از گادولینیوم (رنگ) برای مادر و جنین در دوران بارداری بی خطر است.
جلوگیری از اختلال آکرومگالی
نمی توان از اختلال آکرومگالی پیش گیری کرد. با این حال، درمان زودرس آن ممکن است از بدتر شدن بیماری و بروز عوارض آن جلوگیری کند.
راه های مراقبت از خود در خانه برای اختلال آکرومگالی چیست؟
اختلال آکرومگالی یک وضعیت جدی پزشکی با عوارض بالقوه کشنده است. خودمراقبتی به جز اقداماتی که می توان برای احساس راحتی بیشتر انجام داد توصیه نمی شود،. در مورد درمان علائم آزار دهنده یا ناراحت کننده از پزشک معالج خود سوال کنید.
بیشتر بخوانید: مضرات پرتو درمانی برای قلب
پیش آگهی اختلال آکرومگالی چیست؟
درمان اختلال آکرومگالی در تعداد قابل توجهی از افراد موفقیت آمیز بوده است. اما متأسفانه، این بیماری به ندرت، زود تشخیص داده می شود تا از آسیب دائمی یا حتی مرگ زودرس آن جلوگیری شود. تغییرات استخوانی اختلال آکرومگالی، دائمی است. بسیاری از تغییرات بافت نرم مانند تورم، بزرگ شدن زبان، ضخیم شدن پوست، آکنه و سندرم تونل کارپال با درمان قابل برگشت است.
افسردگی و مشکلات جنسی نیز ممکن است با درمان بهبود یابد. گواتر و سایر بزرگ شدن اندام ها نیز در بعضی موارد بهبود می یابد. با عادی تر شدن سطح هورمون رشد و IGF-1، عوارضی مانند فشار خون بالا، دیابت و تری گلیسیرید بالا شروع به بازگشت می کنند. اگر این تغییرات معکوس شود، می توان از بیماری جدی مانند بیماری های قلبی و سکته یا مرگ جلوگیری کرد.
گروه های پشتیبانی اختلال آکرومگالی و مشاوره
زندگی با اختلال آکرومگالی چالش های جدید بسیاری را هم برای شما و هم برای خانواده و دوستانتان به همراه می آورد. احتمالاً نگرانی های زیادی در مورد چگونگی تاثیر این بیماری بر شما و توانایی تان در “یک زندگی عادی” خواهید داشت. آیا می توانید از خانه و خانواده خود مراقبت کنید؟ شغل خود را حفظ کنید؟ و دوستی ها و فعالیت هایی را که از آن لذت می برید را ادامه دهید؟
بسیاری از افراد احساس اضطراب یا افسردگی می کنند. برخی از افراد احساس عصبانیت و ناراحتی می کنند. دیگران احساس درماندگی و شکست می کنند. برای بیشتر افراد مبتلا به یک بیماری جدی، صحبت کردن در مورد احساسات و نگرانی هایشان به آن ها کمک می کند.
دوستان و اعضای خانواده شما می توانند شما را حمایت کنند. آن ها ممکن است تا زمانی که دریابند که چگونه شما با شرایط تان مقابله می کنید، از ارائه پشتیبانی به شما مردد باشند. منتظر نمانید تا آن ها چیزی را مطرح کنند. اگر می خواهید در مورد نگرانی های خود با آن ها صحبت کنید، اطلاع دهید.
برخی از افراد نمی خواهند بار مسئولیت را بپذیرند، یا ترجیح می دهند تا بیمار در مورد نگرانی های خود با یک فرد حرفه ای بی طرف صحبت کند. اگر می خواهید در مورد احساسات و نگرانی های خود پیرامون این شرایط صحبت کنید، یک مددکار اجتماعی، مشاور و … می توانند کمک کننده باشد. ارائه دهنده مراقبت های اولیه یا متخصص غدد شما باید بتواند شخصی را برایتان توصیه کند.
صحبت کردن بسیاری از افراد مبتلا به اختلال آکرومگالی با سایر افراد مبتلا به این بیماری، بسیار برایشان کمک کننده است. سهیم کردن نگرانی های خود با افرادی که درگیر همین مساله اند می تواند به طور قابل‌توجهی اطمینان دهنده باشد. به همین دلیل است که گروه های حمایتی بسیاری در این زمینه وجود دارد.
از آنجا که این بیماری بسیار نادر است، پیدا کردن یک گروه پشتیبانی در منطقه شما ممکن است دشوار باشد، مگر اینکه در نزدیکی شما، یک مرکز بزرگ پزشکی با متخصصان پزشکی بسیار وجود داشته باشد. گروه هایی در اینترنت وجود دارند که می توانند به شما در یافتن پشتیبانی مورد نیاز کمک کنند.
