زبان نه تنها قوی ترین بلکه یکی از مهم ترین ماهیچه در بدن نیز می باشد. بعضی از نقش های حیاتی مانند مزه کردن غذا، بلع و صحبت کردن به آن بستگی دارد. بنابراین، بسیار حائز اهمیت است که رنگ صورتی که نشان دهنده ی سالم بودن آن می باشد را حفظ کند. زبان سفید یک مشکل رایج است و می تواند علائم و نشانه هایی مانند بوی بد یا تلخی دهان را با خود به همراه داشته باشد. ادامه این مطلب ار بخش مقالات پزشکی دکتر سلام را دنبال کنید تا درمورد سفیدی زبان اطلاعاتی کسب کنید.
ظاهر زبان نشان دهنده ی سلامت درونی
وقتی همه چیز در بدن به درستی پیش می رود، زبان شما به رنگ صورتی طبیعی بدون هیچ گونه نشانه ای از رنگدانه های غیر عادی دیده می شود. از طرف دیگر، اگر به نظر رسید که زبان شما با رویه ای سفید طوسی به صورت لکه مانند یا در سرتاسر پوشانده شده است، می تواند به دلیل مشکلات اساسی در سلامت فرد باشد.
این تغییر رنگ، که اغلب به عنوان “زبان سفید” شناخته می شود ممکن است نگران کننده به نظر برسد اما بیشتر اوقات بی ضرر و موقتی می باشد. اما در موارد نادر، این بیماری می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی تر مانند عفونت یا سرطان باشد.
دلایل رایج زبان سفید
بهداشت یا مراقبت نامناسب دهان یکی از مهم ترین دلایل زبان سفید است. در طول زمان، باکتری ها، قارچ ها، مواد غذایی باقی مانده و سلول های مرده همه می توانند در بین پاپیلا یا غدد زبان گیر بیفتند، باعث التهاب آنها شوند و زبان را سفید کنند. از آنجا که پشت زبان با شکاف ها، حفره ها و پاپیلاها پر شده است، مکان مناسبی برای مواد باقی مانده و میکروب ها است که در این سوله های آناتومی گیر کرده و در برابر شستشوی بزاق مقاوم شوند.
در حقیقت، یک سلول تکی مخاطی که به قسمت پشتی زبان متصل است بیشتر از 100 باکتری بر روی آن قرار دارد. در حالی که سلول هایی که در دیگر قسمت های دهان قرار دارد کمتر از 25 باکتری به آنها متصل می شود.
از دیگر عوامل زبان سفید می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خشکی دهان به دلیل خوابیدن با دهان باز یا تنفس با دهان
- کم آبی
- بیماری لیکن پلان دهانی که یک بیماری التهابی مزمن است و می تواند باعث ایجاد لکه های سفید، پاپیل یا پلاک های داخل دهان شود.
- مصرف زیاد الکل
- استعمال سیگار یا دخانیات، که می تواند باعث تحریک رویه ی دهان شما و منجر به ایجاد زخم های ضخیم سرطانی شود.
- می تواند به دلیل بیماری ای باشد که به عنوان زبان جغرافیایی شناخته می شود.
- تب
- واکنش به بعضی از داروها
- مسواک نزدن یا نکشیدن نخ دندان به طور منظم می تواند منجر به افزایش باکتری ها، غذا، و دیگر مواد باقی مانده درون دهان شما شود.
- بیماری های شدید مانند برفک دهان (عفونت مخمر) یا سفلیس، که می تواند به عنوان زبان سفید نمایان شود.
بیشتر بخوانید: هشدار! برفک دهان را جدی بگیرید
شرایط مرتبط با سفید شدن زبان: علائم و نشانه ها
زبان سفید یک مشکل رایج است و می تواند علائم و نشانه هایی مانند بوی بد یا تلخی دهان را با خود به همراه داشته باشد. بهداشت نامناسب دهان و دندان در درجه ی اول دلیل تجمع پلاک ها در حفره های دهان، از جمله سطح زبان می باشد. بنابراین سفیدی زبان اغلب به دلیل مسواک نزدن، نخ دندان نکشیدن و شستشوی نامنظم دهان اتفاق می افتد.
هرچند زبان سفید می تواند نشان دهنده ی علائم دیگر بیماری های دهان نیز باشد. مجموعه ی خاصی از علائم موجود که هر کدام نشان دهنده ی مشکلات خاص دهان می باشند نیز می توانند منجر به تغییر رنگ زبان بشوند. بنابراین، می توانید با در نظر گرفتن نشانه های موجود، علت اصلی زبان سفید خود را شناسایی کنید.
در ادامه علائم رایج و نشانه های زبان سفید با توجه به علل آنها ذکر شده است:
لکوپلاکیا
اگر شیارهای سفید/خاکستری در دهان شما به علت لکوپولاکی ایجاد می شود. آنها معمولا خیلی سرسخت می باشند و با پاک کردن از بین نمی روند. لکه ها معمولا برجسته به نظر می رسند و دردناک اند. در بیشتر موارد لکوپلاکیا خطرناک نمی باشد و هنگامی که شما مصرف الکل تان را کم کنید، سیگار نکشید و بهداشت دهان تان را رعایت نکنید بهبود می یابد. اما اگر ضایعات با وجود مراقبت های توصیه شده بهبود نیافتند، به شما توصیه می شود برای معاینه ی بیماری های دهانی از جمله سرطان یا دیگر مشکلات به پزشک مراجعه کنید.
لیکن پلان دهانی
یک مورد خفیف از لیکن پلان دهانی با ایجاد تغییر رنگ لثه ها ، زبان و یا دورن گونه ها به رنگ سفید آغاز می شود که ممکن است در ابتدا از آن غافل شود زیرا معمولاً بدون درد است. هرچند، وقتی شدت التهاب بیشتر است، بیمار ممکن است علائم ناراحت کننده ی دیگری مخصوصا هنگام خوردن و نوشیدن نیز حس کند.
قابل توجه ترین علائم شامل:
- لکه های دردناک درون دیوار داخلی گونه ها
- احساس سوزش در دهان
- قرمزی غیر معمول در لثه ها که ممکن است نسبت به لمس حساس باشد
زبان جغرافیایی و زبان سفید
لکه هایی که در اثر زبان جغرافیایی به وجود می آیند معمولا در قسمت فوقانی زبان یا در کناره های آن به شکل ضایعات قرمز و متورم که پیرامون آن را پوششی سفید و ناصاف احاطه کرده است دیده می شوند. در بعضی موراد، لکه ها ممکن است در قسمت زیرین زبان نیز ایجاد شود. این شرایط هیچ درمان دائمی ندارد. با این وجود ، مصرف نکردن غذاهای تند و اسیدی ممکن است باعث کاهش حساسیت و تسکین شود.
برفک دهانی
در یک مورد معمولی برفک دهان، حفره دهان شما با لکه های سفید سطحی پوشانده می شود که معمولاً می توان آنرا جدا کرد، و پوست زیرین را بدون پوشش گاهی اوقات خونین رها کرد. این نوع عفونت مخمر باعث می شود که در درهان و زبان شما احساس سوزش ایجاد شود و غالباً منجر به حس طعمی ناخوشایند در دهان می شود.
سفلیس و زبان سفید
اگر از طریق رابطه ی جنسی دهانی به سفلیس مبتلا شده باشید، ممکن است یک زخم کوچک دردناک بر روی زبان تان یا در نواحی دیگر، بین ده روز تا سه ماه بعد از تماس اولیه با باکتری های عفونی به وجود آید. اگر نسبت به درمان آن اقدام نکنید، ممکن است به لکوپلاکی سیفیلیک تبدیل شود که با تشکیل پلاک های سفید بر روی زبان شناخته می شود.
تغییر رنگ زبان ناشی از سفلیس ممکن است با علائم ناراحت کننده دیگری همراه باشد از جمله:
- سردرد
- تب
- درد مفاصل
- تورم غدد
علائم و نشانه های زبان سفید، فارغ از علل به وجود آمدن شان، تا زمان درمان بیماری باقی می مانند. اگر این بیماری به صورت مناسب و در زمان درست درمان نشود، یک مورد زبان سفید می توانید به آسانی منجر به ایجاد عفونت شدید و پخش آن در دیگر قسمت های بدن شود.
روش های پزشکی استاندارد درمان زبان سفید
روش درمان زبان سفید با توجه به علت آن مشخص می شود. برای مثال اگر سفیدی زبان، به علت عفونت مخمر مانند برفک دهانی به وجود آمده باشد داروهای ضد قارچ روش درمان ان است. دکتر ها معمولا برای جلوگیری از رشد قارچ ها قطره های خوراکی را تجویز می کنند. این ضد قارچ ها حداقل باید یک تا دو هفته برای درمان کامل مصرف شوند.
لیکن پلان دهانی یک بیماری التهابی مزمن است که در صورت زیاد شدن، معمولاً با کورتیکواستروئیدها درمان می شود. برای این که مشخص شود آیا یک وضعیت بهداشتی باعث ایجاد مشکل شده است یا خیر باید با یک متخصص مشورت کنید. هرچند بیشتر موارد بی خطر به آسانی توسط یک دکتر یا دندانپزشک قابل درمان می باشد.
اگر لکه های سفید رنگ نشان دهنده ی لوکوپلاکی باشد، متخصص بهداشت دهان شما با دقت حفره های دهان تان را زیر نظر خواهد داشت تا مطمئن شود نشانه ها بدتر نخواهد شد. متخصص شما ممکن است هر گونه موادی که باعث تحریک و تشدید این بیماری می شود مانند تنباکو را برای شما ممنوع کند.
درمان استاندارد برای سیفیلیس شامل استفاده از آنتی بیوتیک پنی سیلین است که باکتری هایی را که از آن عفونت ایجاد می شود، از بین می برد. به افرادی که به سفیدی زبان مبتلا شده اند، صرف نظر از علت آن معمولاً توصیه می شود که از مصرف موادی که باعث تحریک دهان می شود مانند الکل و دخانیات خودداری کنند.
روش های درمان سفید شدن زبان در منزل
در ادامه چندین روش درمان زبان سفید در منزل آورده شده است.
نکاتی در رابطه با مراقبت از خود
به طور مرتب آب گرم غرغره کنید، مخصوصا بعد از غذا تا مواد غذایی باقی مانده در دهان تان خارج شود. به رژیم غذایی تان میوه و سبزیجات ترد بیشتری اضافه کنید. جویدن این غذاهای سفت باعث تمییز شدن دهان شما و از بین رفتن پلاک ها می شود. سیب، توت فرنگی، کرفس، گاووا و هویج همگی گزینه های مناسبی برای تمیز کردن زبان سفید رنگ می باشند.
با توجه به اینکه سوء مصرف مشروبات الکلی ، مصرف دخانیات و استعمال دخانیات از مهمترین عوامل ایجاد پلاک سفید بر روی زبان است، حذف این عادت های ناسالم ضروری است. هر شش ماه یک بار برای معاینه به دکتر بروید تا از سلامت دهان خود مطمئن شوید تا صورت وجود مشکل اقدامات پزشکی صورت بگیرد. تمییز کردن حرفه ای دندان به شما کمک می کند به بسیاری از بیماری های دهان و دندان مبتلا نشوید.
باید کاملا به بهداشت روزانه ی دهان خود پایند باشید. بدین معنا که باید حداقل روزی دوبار با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزند. به شما توصیه می شود از مسواک های شانه نرم و زاویه دار استفاده کنید تا بتوانید قسمت های داخای دندان تان را نیز تمییز کنید. نخ دندان به شما کمک می کند تا مواد غذایی ای را که در قسمت های غیر قابل دسترس قرار دارند بیرون بکشید. به همین دلیل نخ دندان زدن یک بار در روز می تواند به تمیز کردن حفره دهان کمک کند.
یکی دیگر از اقدامات مهم که اغلب مورد غفلت است و رژیم بهداشت دهان و دندان شما را تکمیل می کند ، شستشو دهان روزانه با دهانشویه حاوی فلوراید است. از مصرف لبنیات و غذاهای شیرین که منجر به تولید مخاط و پوشاندن زبان می شود اجتناب کنید. بعضی از محصولات بهداشتی می تواند برای زبان ملتهب شما ضرر داشته باشد و نباید مصرف شوند.
این محصولات شامل دهان شویه های حاوی الکل و خمیر دندان هایی که دارای سدیم لوریل سولفات هستند می باشد. همچنین شستشو دهان به وسیله پراکسید هیدروژن می تواند وضعیت شما وخیم کند و به هیچ عنوان نباید استفاده شود. مصرف غذاهای های تندتان را محدود کنید تا حفره های دهان تان بیشتر تحریک نشود.
با مصرف هشت لیوان آب در روز خودتان را به خوبی هیدارته کنید. بهتر است نیاز مایعات بدن تان را با آب رفع کنید. این کار باعث می شود دهان شما مرطوب بماند و بدین صورت بوی بد دهان را زا بین برده و دیگر مشکلات دهانی را نیز برطرف می کند. آب به خارج شدن باقی مانده های مواد غذایی در دهان شما که به عنوان غذا برای باکتری ها مصرف می شوند کمک می کند.
تمیز کردن زبان را به طور منظم تمرین کنید
حفظ بهداشت دهان و دندان برای داشتن یک زبان سالم بسیار حیاتی است. علاوه بر مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، یک اقدام تکمیل کننده که باید انجام بدهید تمییز کردن زبان است این روش به ویژه در کاهش و از بین بردن هر گونه باقی مانده و باکتری هایی که در حفره دهان مستقر می شوند کاربرد دارد.
این کار به ویژه در کاهش و از بین بردن هر گونه مواد غذایی باقی مانده و باکتری هایی که در حفره ی دهان قرار دارند بسیار موثر می باشد. یکی از تحقیقاتی که در زمینه ی بهداشت دهان انجام شد و در مجله ی بی ام سی اورال هلف به چاپ رسید نشان داد که تمییز کردن زبان تجمع باکتری ها در روی زبان را کاهش می دهد.
- زبان تان را به آرامی اما کامل از عقب گرفته تا رو به جلو با استفاده از یک تمییز کننده ی زبان یا مسواک نرم تمییز کنید.
- هنگام تمییز کردن فشار زیاد وارد نکنید زیرا این کار باعث باز شدن زخم می شود و شرایط عفونت را فراهم می سازد.
- همچنین تمییز کننده ی زبان را زیاد عقب نبرید زیرا باعث رفلکس می شود.
در حالی که ابزارهای خاصی برای این کار تولید شده است ، برخی از مسواک ها دارای یک تمییز کننده ی زبان داخلی در پشت سر برس خود هستند.
نتیجه گیری
بهداشت کامل دهان و دندان باید شامل تمییز کردن زبان شما به صورت منظم، مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و شستشوی دهان باشد. باقی مانده های مواد غذایی، سلول های مرده، پلاک باکتری ها و سایر ناخالصی های اضافی بر روی زبان شما تجمع می یابند مگر اینکه به درستی تمیز شود. این اقدامات مراقبت از دهان و دندان از پیشینه ی علمی بالایی برخوردار است و در مواردی از جمله زبان سفید توصیه می شود.
برای پیشگیری از زبان سفید آب نمک غرغره کنید
شما می توانید با مخلوط کردن نمک و آب یک دهان شویه ی عاری از مواد شیمیایی در منزل درست کنید. هنگامی که دهان خود را با یک محلول نمکی شستشو می دهید ، دانه های درشت نمک دریایی یا نمک کوشر به عنوان یک شستشو دهنده ی ملایم برای زبان شما عمل می کند. چرخیدن این محلول در دهان شما به از بین بردن پلاک، ذرات مواد غذایی و سلولهای مرده ای که روی زبان شما انباشته شده اند کمک می کند، که در نهایت از دهان خارج می شوند.
استفاده از محلول نمکی برای از بین بردن آلودگی ها از حفره ی دهان می تواند به طور کلی بهداشت کلی دهان تان را بهبود بخشد و باعث شود کمتر در معرض بیماری هایی از جمله زبان سفید قرار بگیرید بر اساس یک آزمایش بالینی در سال 2015 که به طور تصادفی بر روی چهل و پنج کودک انجام شد، آب نمک وقتی به عنوان دهان شویه استفاده می شود می تواند به عنوان یک محلول ضد عفونی کننده که در از بین بردن باکتری هایی که دلیل بوی دهان هستند موثر است کمک کند.
یکی دیگر از تحقیقات مقایسه ای که انجام شده است نشان می دهد که شستشو با آب نمک می کند به عنوان یک راه حل درمانی مکمل به همراه دیگر روش های سنتی برای از بین بردن پلاک های دندان استفاده شود.
- چند قاشق چای خوری درون یک لیوان آب گرم بزنید
- آب نمک را غرغره کنید و سپس آن را به بیرون تف کنید
- چند بار در روز این کار را تکرار کنید تا به نتیجه ی دلخواه تان برسید.
شستشو با آب نمک برای افراد مبتلا به فشار خون بالا توصیه نمی شود مگر اینکه ابتدا با پزشک عمومی خود مشورت کنند.
نتیجه گیری
آب نمک می توان به عنوان یک دهان شویه ی غیر سمی، بدون خطر و طبیعی عمل کند که مانع از ایجاد مشکلات و بیماری های دهان می شود. متخصصان گوش و حلق و بینی به طور مرتب آن را به عنوان یک اقدام مراقبتی برای رفع مشکلات مرتبط با زبان سفید شده توصیه می کنند.
پروبیوتیک مصرف کنید
پروبیوتیک ها به دلیل کمک به هضم غذا، به عنوان عامل مهمی برای بهبود سلامت روده در نظر گرفته می شوند، اما همچنین یک راه حل مناسب برای یک زبان سفید شده است. طبق تحقیقات صورت گرفته، پروبیوتیک ها با مهار رشد یا استعمار عوامل بیماری زا در دهان می توانند به بهبود سلامت دهان و دندان شما کمک کنند.
این تاثیر مفید را می توان به حضور گیاهان L.acidophilus و B. lactis در محصولات تخمیر شده مانند پروبیوتیک ها نسبت داد، اما چنین تأثیرگذاری باید با تحقیقات علمی دیگر نیز تأیید شود. بعضی از مواد غذایی که می توانند نیازهای پروبیوتیکی شما را برطرف سازند شامل غذاهای تخمیر شده مانند ماست، کفیر، ساور، کیمیچی، میزو و تمپه است. هم چنین در صورت رفع نشدن نیاز پروبیوتیک بدن تان می توانید با دکتر تان در رابطه با مصرف مکمل های پروبیوتیکی مشورت کنید.
نتیجه گیری
تحقیقات موثقی در رابطه با استفاده از پروبیوتیک ها و تاثیر آنها در سلامت دهان در دسترس است، اما میزان و کارآیی عملکرد آنتی باکتریایی آن باید از طریق آزمایشات بالینی تصادفی با دوره پیگیری طولانی مدت بررسی شود.
چه موقع با پزشک خود مشورت کنید
اگر هر یک از موارد زیر را تجربه کردید ، با پزشک تان مشورت کنید زیرا این موارد ممکن است نشان دهنده ی مشکلات جدی تری در زبان سفید باشد.
- درد یا احساس سوزش در زبان
- بیشتر شدن زخمهای باز
- مشکل در جویدن، بلعیدن یا صحبت کردن
- کاهش وزن ناگهانی
- تب
- بثورات پوستی
- پوشش پلاک سفید با ماندگاری بیش از 2 هفته
بیشتر بخوانید: انواع بثورات پوستی که سبب خارش پوست شما می شود
پاسخ متخصصان به سوالات متداول پیرامون زبان سفید
آیا ممکن است آنتی بیوتیک های خاصی منجر به ایجاد پوشش سفید بر روی زبان شوند؟
بله، استفاده ی طولانی مدت از انتی بیوتیک های گوناگون می تواند منجر به ایجاد پوشش سفید بر روی زبان شود.
آیا زبان سفید نشانه ی سرطان زبان است؟
با این حال، شرایط مزمن نیاز به برخی تحقیقات دارد، زیرا در موارد نادر می توانند نشانه های قبل سرطان باشند.
آیا کم آبی بدن می تواند به زبان سفید منجر شود؟
بله، این شایع ترین علت زبان سفید است.
بهرین روش برای رهایی از زبان سفید چیست؟
زبان سفید همیشه به درمان نیاز ندارد. در بیشتر موارد خود به خود خوب می شود. برای رهایی از این مشکل می توانید به آرامی زبان تان را با یک مسواک نرم بشورید. یا حتی می توانید یک تمیز کننده ی زبان را بر روی زبان تان بکشید. هم چنین مصرف زیاد آب می تواند به خارج کردن باکتری ها و مواد غذایی باقی مانده درون دهان تان کمک کند.
هر چند ممکن است اگر علائم زیر را مشاهده کردید به درمان های بیشتری نیاز است:
- خشکی دهان
- کم آب
- تنفس از دهان
- مسواک زدن و نخ دندان نکشیدن به طور منظم
- خوردن غذاهای نرم به مقدار زیاد
- استعمال دخانیات یا تنباکو
- مصرف الکل
- تب
آیا دهان شویه می تواند رنگ سفید زبان را کاهش دهد؟
بله اما بهداشت منظم دهان مهم تر است.
چگونه می توان زبان سفید شده را درمان کرد و از مبتلا شدن به آن جلوگیری کرد؟
بهداشت عمومی دهان مانند مسواک زدن دو بار در روز و استفاده از نخ دندان حداقل یک بار در روز می تواند در بسیاری موارد مانع ایجاد پوشش سفید بر روی زبان می شود. با این وجود، در برخی موارد هنوز هم امکان مبتلا شدن به بیماری وجود دارد.
- زبان تان را با یک تمییز کننده ی زبان تمییز کنید یا با ملایمت مسواک را بر روی زبان تان بکشید.
- از مصرف الکل و استعمال دخانیات برای جلوگیری از مبتلا شدن به زبان سفید اجتناب کنید.
- از مواد غذایی مغذی استفاده کنید.
- هر شش ماه یک بار برای معاینه به دندان پزشکی بروید. هرگونه مشکل را به دندان پزشک تان اطلاع دهید.
یک زبان با رویه ی سفید ممکن است دیدنش ناراحت کننده باشد اما بی ضرر است و به آسانی درمان می شود. هرچند ممکن است بلافاصله احساس خوب شدن نکنید بنابراین تأکید مداوم بر حفظ بهداشت دهان و دندان و انتخاب شیوه زندگی بسیار مهم است.
بیشتر بخوانید: 7 دلیل برای قطع مصرف الکل
سفید شدن زبان و بیماری های خطرناک پنهان
زبان سفید می تواند نشانه ی یک بیماری خطرناک پنهان باشد. در این موارد بهترین روش درمان پیروی از دستورالعمل های دکترتان می باشد. برای درمان زبان سفید که ناشی از برفک دهان است داروهای ضد قارچ را ترجیحاً به صورت قطره خوراکی برای چند هفته یا طبق تجویز مصرف کنید. دوره مصرف دارو را به طور کامل طی کنید.
لیکن پلان دهانی، به سادگی توسط پزشک قابل درمان است. در بعضی موارد ممکن است کورتیکواستروئیدها لازم باشد. لکوپلاکیا نیز باید توسط یک متخصص مورد معاینه قرار بگیرد. اگر زبان سفید به دلیل عفونت سفلیس باشد، درمان شامل استفاده از آنتی بیوتیک پنی سیلین برای از بین بردن باکتری ها است.
