مواد غذایی ای که مصرف می کنید می توانند به اندازه دارو قوی باشند و تاثیرات زیادی روی بدن بگذارند. آیورودا که به آن “علم زندگی” هم می گویند اعتقاد دارد که فرد باید یک برنامه غذایی متعادل برای حفظ سلامت بدن داشته باشد.
هر ماده غذایی خصوصیات و ویژگی های منحصر به فردی دارد که تاثیر زیادی روی بدن می گذارد. در این مقاله از بخش تغذیه دکتر سلام به بررسی مواد غذایی گرم و سرو می پردازیم.
با کمک این راهنما می توانید مواد غذایی که بدن شما را گرم تر کرده و سردی را از بدنتان دور می کند را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
شایان ذکر است اینکه مواد غذایی گرم تاثیری بر روی ویروس هایی مثل کرونا دارد، از نظر علمی اثبات نشده است و توسط پزشکان توصیه نشده است.
انواع گرمی که سردی بدن را از بین می برند
- لبنیات هایی همچون شیر گوسفند، ماست چکیده، شیر تازه گاو محلی و کره
- صیفی جاتی همچون خیار چنبر، گرمک و خربزه و طالبی
- ریشه جاتی مانند زردک، سیب زمینی ترش، هویج، شلغم و انواع ترب ها
- سبزیجاتی مانند شبدر، ترب و تربچه، بادنجان، فلفل سبز، چغندر، پیاز، سیر، موسیر، کلم قمری، پونه، نعناع، ترخون، پیازچه، شاهی، جعفری، ریحان، رازیانه، شنبلیله، شاهتره، شوید، کرفس، گزنه، مارچوبه، تره، تره فرنگی، مرزه، برگ چغندر
- حبوباتی مثل انواع لوبیا، گندم، جوی دو سر ، نخود، لپه
- گوشت، پاچه، گوشت گوسفندی، مرغ محلی، زبان و چشم، میگو، جگر سیاه و سفید، بوقلمون، گوشت آهو، گوشت اردک، گوشت گاو، گوشت بلدرچین، گوشت گنجشک، گوشت شتر مرغ، گوشت شتر، گوشت کبوتر، گوشت خروس، کباب و دل
- میوه هایی مثل آناناس، انگور، سیب های شیرین، انجیر تازه و خشک شده، خرما، بالنگ، مویز، گیلاس، قیسی، موز، گلابی، انواع توت ها و کشمش ها، انبه، به، زیتون، نارگیل
- ادویه هایی همچون آویشن، اسپند، چای سبز و چای سیاه، خردل، دارچین، زردچوبه، زعفران، زنجبیل، زنیان، زیره، سیاهدانه، فلفل، گلپر، وانیل، هل و نمک
- مغزهای گیاهی مثل بادام درختی شیرین، کنجد، تخم طالبی، تخم خربزه، بادام زمینی
- روغن گاو، دنبه، روغن بادام تلخ، سمنو، خاکشیر، روغن کنجد، شیره انگور
- بادام درختی تلخ، بادام کوهی، پسته کوهی، پسته، تخم آفتابگردان، چلغوز، فندق، گردو، بادام هندی
- روغن زیتون، شیره خرما، عسل، شکر سرخ یا سفید
بررسی سردی و گرمی 15 ماده غذایی پر مصرف ایرانی ها
در زندگی روزمره مان مواد غذایی گوناگونی را مصرف می کنیم بدون این که بدانیم چه تاثیری روی بدن مان دارند. مواد غذایی مصرفی می توانند دو نوع باشند: مواد غذایی با طبع سرد و مواد غذایی با طبع گرم. طبق آیورودا مواد غذایی که تاثیر خنک کننده روی بدن دارند و تاثیر عمیقی روی متابولیسم دارند، طبع سرد دارند. در حالی که مواد غذایی ای که بدن را گرم نگه می دارند و با تغییرات فصلی مقابله می کنند در دسته بندی طبع گرم قرار می گیرند. برای سالم ماندن باید با طبع این ۱۵ ماده غذایی رایج آشنا شوید.
۱ – زردچوبه:
زردچوبه از خانواده زنجبیل (Curcuma longa plant) است. زردچوبه طبع گرمی دارد، گردش خون را افزایش می دهند و به گوارش کمک می کند.
۲ – عسل:
عسل طبع گرمی دارد و بیش از یک شیرین کننده است. ممکن است از شنیدن این موضوع سورپرایز شوید اما باید بدانید که عسل برای کل بدن گرما فراهم می کند. عسل برای درمان سرماخوردگی و مشکلات مربوط به شکم خیلی موثر است.
۳ – زنجبیل:
زنجبیل یک ماده غذایی بهبود بخش است، طبع گرمی دارد و برای دفع سموم از بدن استفاده می شود. به علاوه در درمان سرماخوردگی، سرفه و مشکلات مربوط به شکم نیز موثر است.
۴ – فلفل سیاه:
فلفل سیاه طبع گرمی دارد و قسمت مهمی از طب آیورودا در نظر گرفته می شود. فلفل سیاه برای مغز اکسیژن فراهم می کند و برای درمان سرفه و سرماخوردگی و بهبود گوارش موثر است.
۵ – زعفران:
از زعفران به طور گسترده برای درمان مشکلات پوستی و بهبود حافظه استفاده می شود. خیلی از افراد نمی دانند که زعفران طبع گرمی دارد. وقتی زعفران همراه با شیر مصرف شود می تواند به مردان کمک کند که بر ناتوانی جنسی غلبه کنند.
۶ – دانه کنجد:
ممکن است تعجب کنید که چرا در زمستان وعده های غذایی زیادی با کنجد درست می شوند. کنجد به خانواده کنجدیان (Pedaliaceae) تعلق دارد، طبع گرمی دارد و برای گرم نگه داشتن بدن موثر است.
۷ – دارچین:
اعتقاد بر این است که دارچین طبع گرمی دارد. طبق طب آیورودا، دارچین به تنظیم واتا (vata) و آرام کردن کافا (kapha) کمک می کند. یک فنجان چای دارچین را در زمستان امتحان کنید، تا متوجه تغییراتی در دمای بدن شوید.
8 – پیاز:
پیاز طبع گرمی دارد و دمای بدن را افزایش می دهد. در نتیجه به سوپ و سایر غذاها افزوده می شود تا از سرماخوردگی پیشگیری کند.
9 – سیر:
به سیر، ادویه ضد پیری می گویند. سیر یک ماده غذایی قوی است که در دسته بندی مواد غذایی گرم قرار می گیرد. سیر طبع گرمی دارد اما ممکن است از شنیدن این که طبق طب آیورودا سیر یکی از محدود مواردی است که ۵ الی ۶ مزه دارد، سورپرایز شوید. مزه های سیر عبارتند از تند، تلخ، شیرین، نمکی و گس. سیر می تواند سرماخوردگی را درمان کند و به تقویت گوارش کمک کند.
10 – رازیانه:
رازیانه به راحتی قابل جویدن است و مزه تلخ تا شیرین دارد. اعتقاد بر این است که رازیانه طبع سردی دارد. رازیانه تاثیر خنک کننده روی معده دارد و سطح اسیدی بودن معده را کاهش می دهد. به علاوه به تنظیم واتا و کافا در بدن کمک می کند.
۱۱ – برنج:
آیا تا به حال اتفاق افتاده که هنگامی که دچار سرماخوردگی و سرفه شده اید، مادرتان به شما پیشنهاد دهد که از مصرف برنج بپرهیزید؟ علت این موضوع این است که برنج طبع سردی دارد. برنج (چه قهوه ای و چه سفید) بدن را خنک می کند؛ و در طول سرماخوردگی و سرفه باید بدن را گرم نگه دارید. مصرف برنج در این شرایط (چه به صورت سرد و چه به صورت گرم) می تواند بیماری تان را تشدید کند و اختلال تان را بدتر کند.
۱۲ -گوجه:
گوجه یک ماده غذایی سالم است، طبع سردی دارد و سرشار از مواد مغذی است. اما طبق طب آیورودا گوجه تنها ماده غذایی ای است که در عملکرد سه دوشا (dosha) با نام های واتا، پیتا و کافا اختلال وارد می کند. طبق طب آیورودا باید توازن بدن را حفظ کرد که مصرف گوجه در این زمینه کمکی نمی کند.
۱۳ – موز:
موز میوه ای است که طبع سردی دارد و بیماران دچار آسم، سرماخوردگی و سرفه نباید آن را مصرف کنند. اگر احساس سوزش در بدن دارید باید موز مصرف کنید، چون به خنک کردن فوری بدن کمک می کند و احساس سوختن را برطرف می کند.
۱۴ – ریحان:
ریحان یک ادویه معطر است و به صورت تازه و خشک شده در دسترس است. ریحان طبع گرمی دارد. به علاوه در درمان اختلالات تنفسی موثر است. ریحان برای افراد دچار اختلالات معده و مشکلات خواب موثر است.
۱۵ – ماست:
ماست طبع سردی دارد و به تسکین دوشای واتا در بدن کمک می کند. باکتری های موجود در ماست به کاهش نفخ و یبوست کمک می کنند. هنگامی که سرماخورده اید یا آنفولانزا دارید باید از مصرف ماست بپرهیزید.
منابع غذایی با طبع گرم
| میوه ها | (خصوصا میوه های شیرین)؛ نارگیل، میوه گواوا، شاه بلوط، زردآلو، سرخالو، میوه ماندارین، انبه، هلو، تمشک |
| سبزیجات | (خصوصا سبزیجات تند)؛ پیاز، تره فرنگی، پیازچه، سبزی خردل، کدو تنبل، پیاز بهاره |
| دانه ها، بقولات، غلات | گردو، مغز پسته، دانه کاج، جو، برنج چسبناک و شاه بلوط |
| گوشت قرمز، مواد غذایی دریایی و محصولات لبنی | کره، گوشت مرغ، گوشت بره، صدف، میگو و گوشت آهو |
| ادویه ها، چاشنی ها و مایعات | فلفل سیاه، شکر، دارچین، میخک، قهوه، زیره سبز، رازیانه، سیر، زنجبیل، جینسینگ، جوز هندی و سرکه |
منابع غذایی با طبع سرد
| میوه ها | (خصوصا میوه های ترش و اسیدی)؛ سیب، گریپ فروت، کیوی، مرکبات، گلابی، آناناس، توت فرنگی، هندوانه و موز |
| سبزیجات | (خصوصا سبزیجات آبدار)؛
مارچوبه، جوانه بامبو، کرفس، خیار، سبزیجات سبز رنگ برگدار، بادنجان، کاهو، قارچ، اسفناج و گوجه |
| دانه ها، بقولات، غلات | جو، ارزن، دانه سویا، توفو، گندم و گندم سیاه |
| گوشت قرمز، مواد غذایی دریایی و محصولات لبنی | پنیر، سفیده تخم مرغ، سرشیر، جلبک دریایی، ماست و صدف |
| ادویه ها، چاشنی ها و مایعات | داودی، نمک، روغن کنجد، سس سویا و چای |
فرهنگ غذای ایرانی،تعادل طبیعت گرم و سرد
زمانی که سخن از حفظ یک رژیم غذایی متعادل می شود، می بینیم که فرهنگ غذای ایرانی فقط به تعادل مواد مغذی در غذا محدود نمی شود بلکه آنچه که در نظر گرفته می شود، طبیعت گرم(Garmi) و طبیعت سرد(Sardi) مواد اولیه است.
در زندگی به سبک ایرانی، شما به طور طبیعی یاد می گیرید که از خوردن یک ترکیب و ماده خاص از مواد غذایی با یکدیگر اجتناب کنید. خوردن ماهی با ماست و یا هندوانه با عسل، دو نمونه از نمونه های مذکور هستند.
پیشینه طبیعت گرم و سرد در فرهنگ غذای ایرانی
ریشه های این نوع عادت غذایی، به طب سنتی ایرانی ( TIM ) بر می گردد که همان طب سنتی تجربی است که بیشتر از ۲۰۰۰ سال در ایران مورد استفاده قرار می گیرد .
وجود طبیعت گرم و سرد در بسیاری از نظریه های طب سنتی مانند چینی،عربی، یونانی، فارسی، رومی و غیره وجود دارد که اعتقاد بر این است که از یونان باستان و توسط دانشمندان یونانی مانند بقراط نشات گرفته است. بعدها، این نظریه با تالیف کتاب قانون پزشکی(Canon of Medicine) نوشته دانشمند ایرانی، ابو علی سینا، به سوی شرق و فرهنگ ایرانی راه پیدا کرد.
ابو علی سینا در هنگام نوشتن این کتاب، به اهمیت عادت غذایی خوب معتقد بود:
“بروز اغلب بیماری ها فقط به دلیل اشتباهات طولانی مدت ناشی از رژیم گرفتن و پرهیز غذایی می باشند.”
تعادل گرمی و سردی در فرهنگ غذای ایرانی
طب سنتی ایرانی، گرمی ( Garmi ) و سردی ( Sardi ) غذاها را با تاثیری که بر روی بدن انسان می گذارد مشخص می کند . طب سنتی ایرانی بر این باور است که انواع مختلف بدن وجود دارد . این انواع مختلف بدن توسط مایعات غالب بدن، به چهار گروه طبقه بندی می شوند:
- بلغم
- دم( خون)
- صفراوی( صفرای زرد)
- سودایی( صفرای سیاه)
هر نوع ماده غذایی تاثیر متفاوتی بر متابولیسم بدن انسان و براساس نوع بدن دارد .
ایرانی ها در زمان تهیه یک غذای ایرانی، سعی می کنند با در نظر گرفتن انواع بدن، تعادل بین گرمی و سردی مواد غذایی را نیز حفظ کنند. برخی ممکن است فکر کنند که آیا یک نوع غذای خاص تمام افراد را به یک شکل تحت تاثیر قرار خواهد داد ؟ پاسخ منفی است.
همانطور که در بالا اشاره شد، مایعات غالب مختلفی در بدن وجود دارند که هر ترکیب تاثیر متفاوتی را بر روی بدن می گذارد. با این حال، برخی از غذاها ممکن است باعث ایجاد مشکل جدی در برخی افراد شوند در حالی که ممکن است هیچ گونه تاثیری بر روی دیگران نداشته باشند.
یک تصور غلط رایج دیگر در بین طبیعت مواد غذایی این است که برخی فکر می کنند که گرمی و سردی یک ماده و یا مواد غذایی به روش تهیه آن مربوط می شود .حقیقت این است که تاثیر غذا بر ذهن یا بدن هیچ ارتباطی با این واقعیت ندارد که غذا پخته شود و یا در یخچال نگهداری شود. به عنوان مثال، هنگامی که برنج ایرانی گرم خورده می شود، به نظر می رسد که برنج دارای ماهیتی سرد باشد و باید با چیزی خورده شود که ماهیت گرمی داشته باشد. به همین دلیل است که برنج عمدتا با زعفران که طبیعت گرمی دارد مخلوط می شود.
علاوه بر آن، غذاهای جانبی ایرانی معمولا نقش مهمی در متعادل کردن ماهیت غذا بازی می کنند.یک وعده غذایی به واسطه ماهیت آن سرد است، بنابراین باید با یک غذای جانبی گرم متعادل شود . ماهی ( طبیعت سرد ) و سیر ترشی(طبیعت گرم) و کشمش یا خرما ( طبیعت گرم) نمونه هایی از مواد غذایی هستند که معمولا با غذاهای دیگر خورده می شوند.
مهم است که به خاطر داشته باشید که در فرهنگ غذایی ایرانی ، هر غذا معمولا در کنار غذاهای جانبی مخصوصی که برای آنها مناسب است، خورده می شود.
زیتون پرورده (زیتون های مرینیت شده ایرانی با گردو و انار) یک غذای جانبی محبوب است. طبیعت گرم گردو و زیتون توسط شیره انار( طبیعت سرد) به تعادل می رسد.
نکته جالب دیگر در مورد طبیعت مواد غذایی در فرهنگ غذای ایرانی این است که هر نوع ماده غذایی، غذاهای جانبی خاص خود را ندارند ، اما حتی هر نوع آب و هوا و دمایی غذاها و میان وعده های خاص خود را برای کمک به تعادل بدن دارند.
غذاهایی با طبیعت گرم معمولا در هوای سرد خورده می شوند تا بدن را گرم نگه دارند و از بیماری جلوگیری کنند . غذاهایی با طبیعت سرد در طول فصول گرم و به منظور جلوگیری از گرما زدگی و مشکلاتی که بیشتر ناشی از هوای گرم است، مصرف می شوند.
برای مثال، آب دوغ خیار( خیار سرد ایرانی و ماست )، هندوانه و ماهی طبیعت سردی دارند و در طول فصل تابستان مصرف می شوند در حالی که مصرف انواع خاصی از سوپ ها ، شلغم آب پز و یا ریشه های پخته شده گیاهان به دلیل طبیعت گرمی که دارند، در طول فصل زمستان از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند.
آب دوغ خیار (ماست سرد ایرانی ) طبیعت سردی دارد و در طول فصل تابستان یک غذای گیاهی محبوب به شمار می رود.
تاثیر غذاهای گرم و سرد بر روی بدن
از آنجایی که فرهنگ غذای ایرانی معتقد است که هر نوع بدن به طور متفاوتی نسبت به مواد غذایی واکنش نشان می دهد، اما قوانین کلی وجود دارند که ماهیت مواد غذایی یا مواد تشکیل دهنده آن را تعیین می کنند . غذاهای گرم معمولا دمای بدن را بالاتر می برند ، هضم غذا را بهبود می بخشند و احساس سبکی را در بدن ایجاد می کنند . اما مصرف مقدار زیادی از غذاهای گرم ممکن است موجب خارش، استفراغ و یا سوزش سر دل شود.
از طرف دیگر ، غذاهایی با طبیعت سرد باعث می شوند که بدن قوی تر و مستحکم تر شود. اما درست همانند غذاهایی با طبیعت گرم، مصرف بیش از حد غذاهایی با طبیعت سرد، ممکن است منجر به بروز یک سری مشکلات جدی شوند . برای مثال ، غذاهایی با طبیعت سرد، باعث ایجاد احساس سنگینی در بدن می شوند و به سیستم ایمنی آسیب می رسانند. غذاهایی با طبیعت سرد، هضم را نیز سخت تر می کنند.
مصرف ماست که دارای طبیعت سرد می باشد، با گلبرگ های گل رز و نعناع که طبیعت گرمی دارند، متعادل است.
برای کمک به متعادل کردن مواد غذایی، در اینجا لیستی از مواد غذایی گرم و سرد که معمولا در آشپزی ایرانی مورد استفاده قرار می گیرند، آورده شده است:
مواد غذایی ایرانی با طبیعت گرم
میوه ها
- زردآلو
- گیلاس
- خرما
- نارگیل
- انبه
- هلو
سبزیجات
- پیازچه
- تره فرنگی
- پیاز
- کدو تنبل
دیگر مواد غذایی
- عسل
- زعفران
- نعناع
- گلاب
- کره
- مرغ
- شیر بز
- گوشت بره
- میگو
- ریحان
- زنجبیل
- زردچوبه
- شکر قهوه ای
- فلفل چیلی
- دارچین
- قهوه
- فلفل سیاه
- سیر
- خردل
- رزماری
- سرکه
مواد غذایی ایرانی با طبیعت سرد
میوه ها
- سیب
- کیوی
- لیمو
- پرتقال
- گلابی
- آناناس
- توت فرنگی
- هندوانه
سبزیجات
- مارچوبه
- کرفس
- خیار
- بادمجان
- سبزیجات دارای برگ سبز
- کاهو
- قارچ
- اسفناج
- گوجه فرنگی
- شاهی
دیگر مواد غذایی
- پنیر
- تخم مرغ
- شیر گاو
- گوشت گاو
- ماهی
- ماست
- خامه
- برنج
- کشک (ماست تخمیر شده)
- نمک
- چای
- چای سبز
چای با نبات ( nabat ) یک انتخاب بسیار محبوب در میان ایران بوده است که می تواند به متعادل کردن غذاهایی با طبیعت سرد و هضم غذا کمک کند .
نمونه های بسیار جالبی از متعادل کردن ماهیت غذاها در فرهنگ غذای ایرانی وجود دارد که به راحتی می توانید با جستجوی هر نوع غذا و غذاهای جانبی، آنها را به راحتی پیدا کنید و وعده های غذایی خود را با دانستن ماهیت غذاها و نوع بدن خود در حد متعادل نگه دارید.
در انتها، میوه ها، سبزیجات، دانه ها، انواع حبوبات، آجیل ها، محصولات لبنی، گوشت و غذاهای حیوانی را از نظر طبیعت و سرد را در جداولی با یکدیگر مقایسه می کنیم تا بهتر بتوانید آنها را مورد بررسی قرار دهید.
میوه ها
طبع سرد |
طبع گرم |
| سیب | زرد آلو |
| آووکادو | موز |
| خرما | طالبی |
| انجیر | گیلاس |
| انگور( قرمز، بنفش، سیاه) | توت قرمز کوچک |
| عسل | انگور سبز |
| لیمو ترش | گریپ فروت |
| خربزه | کیوی |
| گلابی | لیمو |
| انار | پرتقال |
| آلو | انبه |
| کشمش | هلو |
| تمشک | آناناس |
| توت فرنگی | آلو |
| هندوانه | تمبر هندی |
سبزیجات
طبع سرد |
طبع گرم |
| مارچوبه | کنگر فرنگی |
| چغندر | جوانه بروکسل |
| چغندر سبز | ریشه بوردوک |
| کلم بروکلی | هویج |
| کلم | فلفل چیلی |
| گل کلم | ذرت |
| کرفس | قاصدک سبز |
| نعناع | بادمجان |
| خیار | تره فرنگی |
| لوبیا سبز | قارچ |
| کلم پیچ | خردل |
| کاهو | زیتون |
| بامیه | پیاز |
| زردک | فلفل |
| نخود | تربچه |
| سیب زمینی | اسفناج پخته |
| روتاباگا( نوعی کلم) | کدو مسما( زمستانی) |
| اسفناج خام | گوجه فرنگی |
| جوانه ها | شلغم |
| کدو مسما( تابستانی) | |
| کدو سبز |
دانه ها
طبع سرد |
طبع گرم |
| گل تاج خروس | گندم سیاه |
| جو | ذرت |
| جو دو سر | ارزن |
| پاستا( گندم) | برنج، قهوه ای |
| کوئینو | چاودار |
| برنج، باسماتی | گندم سیتان |
| تاپیوکا( نشاسته) | گندم اسپلت |
| گندم |
حبوبات
طبع سرد |
طبع گرم |
| لوبیا آزوکی | لوبیا قرمز |
| لوبیا چشم بلبلی | عدس قهوه ای |
| لوبیا گاربانزو | میسو |
| عدس قرمز | لوبیا چشم بلبلی سفید |
| لوبیا مونگ | تمپه |
| لوبیا چیتی | دال تور ( عدس) |
| لوبیا سویا | اوراد دال( عدس) |
| توفو | |
| لوبیا سفید |
آجیل ها
طبع سرد |
طبع گرم |
| بادام خیس و پوست کنده | بادام با پوست |
| نارگیل | آجیل برزیلی |
| بادام هندی | |
| آجیل ماکادامیا | |
| بادام زمینی | |
| گردوی آمریکایی | |
| آجیل کاج | |
| پسته | |
| گردو |
محصولات لبنی
طبع سرد |
طبع گرم |
| آب دوغ | کره |
| شیر گاو | پنیر |
| شیر بز | خامه ترش |
| کره آب کرده | ماست |
| ماست خانگی |
گوشت و دیگر غذاهای حیوانی
طبع سرد |
طبع گرم |
| گوشت بوفالو | گوشت گاو |
| گوشت خرگوش | گوشت مرغ |
| گوشت بوقلمون | گوشت اردک |
| گوشت گوزن و آهو | تخم مرغ |
| ماهی | |
| گوشت بره و گوسفند | |
| میگو |
با مواد غذایی دارای مزاج گرم آشنا شوید
برخی اوقات بعد از خوردن تعدادی از مواد غذایی با احساس سردی و دل پیچه دست و پنجه نرم می کنید. در این شرایط اغلب به نبات یا مواد غذایی دارای مزاج گرم متوسل می شوید تا شما را از شر سردی بیش از اندازه خلاص کند.
متخصصان طب سنتی بر این باورند 4 مزاج گرم و خشك، سرد و خشك، سرد و تر، گرم و تر وجود دارد که نقش بسزایی در آرامش جسم و روح افراد ایفا می کنند. در نظر داشته باشید طبع سرد یا گرم مواد غذایی به درجه حرارت آنها ارتباطی ندارد و به گروه بندی مواد غذایی مربوط می شود. مواد غذایی گرم و داغ برای درمان بیماری های سرد و گیاهان یا مواد غذایی سرد و خنک برای درمان بیماری های گرم مناسب است.
آیا مواد غذایی دارای طبع گرم مغذی هستند؟
برخی از افراد اذعان می دارند ارزش غذایی و انرژی بخشی مواد غذایی دارای طبع گرم در مقایسه با مواد غذایی دارای طبع سرد بیشتر است، اما باید گفت این موضوع را نمی توان به تمام مواد غذایی تعمیم داد. مواد غذایی با طعم شیرین، تلخ، شور و تند اغلب مزاج گرمی دارند و مواد غذایی با طعم ترش اغلب در گروه مواد غذایی دارای طبع سرد قرار می گیرند.
مصرف مواد غذایی با طبع گرم با تولید انرژی و حرارت مورد نیاز بدن باعث می شوند خون مورد نیاز بدن از مواد غذایی دارای طبع گرم و تر حاصل شوند. طب سنتی توصیه می کند ضمن حفظ حرارت نسبی بدن باید از سرد شدن آن نیز تا حد قابل توجهی جلوگیری کرد، اما این طب در رابطه با مصرف مواد غذایی بر این باور است باید مزاج افراد مورد توجه قرار گیرد.
برخی مواقع حرارت بالای بدن باعث خشکی و سوخت خلط غالب بدن می شود، بنابراین در صورتی که فرد دارای سوءمزاج گرم باشد مصرف مواد غذایی با طبع گرم تاثیر عکسی خواهد داشت و باعث کاهش سطح انرژی بدن می شود از این رو در برخی از افراد مواد غذایی با طبع سرد نیز احتمال می رود باعث افزایش سطح انرژی و توان فرد شود.
یکی از روش های اصلی جهت حفظ تعادل مزاج مصرف مواد غذایی و نوشیدنی ها بر اساس مزاج فرد است. از این رو جهت حفظ مزاج متعادل، سالم و داشتن عملکردهای جسمی و روانی مطلوب نخست باید مزاج فرد توسط یک متخصص حوزه طب سنتی تشخیص داده شود سپس با توجه به مناسب بودن مواد غذایی دارای طبع گرم مصرف آنها را در حد اعتدال شروع کنید.
مواد غذایی با طبع گرم کالری زیادی دارند و مصرف آنها در فصل گرم سال توصیه نمی شود و بهترین زمان برای مصرف آنها فصول سرد سال است. مواد غذایی با طبع گرم در درمان اسهال، لرز، خستگی بیش از حد، کم خونی، حرارت پایین بدن موثر هستند.
سبزی های سبز رنگ کم کالری نیز در گروه مواد غذایی با طبع گرم قرار می گیرند. علاوه بر این، مواد غذایی با طبع گرم برای درمان گلودرد، ورم لثه، یبوست و بسیاری از بیماری ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
افراد گرم مزاج
افراد دارای مزاج گرم به آب و هوای سرد علاقه مند هستند و از هوای گرم فراری هستند. این گروه از افراد با گرمی در ناحیه کف دست، پا و سینه، احساس تنش، ناراحتی و عصبی بودن، بی خوابی، علاقه به مواد غذایی سرد، تشنگی با گلوی خشک دست و پنجه نرم می کنند و به اغلب آنها توصیه می شود از مواد غذایی با طبع سرد بیشتر استفاده کنند.
نشانه های طبع گرم در افراد
از نظر طب سنتی شناسایی مزاج و طبیعت بدن یک روش کاربردی و مهم برای حفظ سلامت جسمی و روانی فرد محسوب می شود. از ویژگی های افراد دارای طبع گرم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
خوش برخورد و خوش روتر هستند، اما زود عصبی می شوند.
همیشه احساس گرما می‌کنند و زود داغ می شوند.
در صورت مصرف بیش از حد و زیاده روی در خوردن شیرینی ها به جوش و خارش دچار می شوند و تمایل به نوشیدن آب در آنها بیشتر است.
بدن افراد دارای طبع گرم در هوای سرد به راحتی گرم می شود، اما در هوای گرم به راحتی خنک نمی شود.
افراد دارای طبع گرم پر انرژی، برونگرا و فعال هستند و احساسات خود را سریع بروز می دهند.
اگر با خوردن مواد غذایی گرم مانند مویز، خرما، موز، انجیر، مغزهای آجیلی و مواد غذایی تند دچار تعریق و حرارت درونی بدن شدید می شوید و در صورت خود جوش تغییر رنگ به سمت قرمزی و کبودی مشاهده می کنید و ضمن پر خون بودن عروق کمی عصبی مزاج هستید و تمایل شما برای انجام فعالیت های جسمی و جنسی زیاد است به احتمال زیاد دارای طبع گرمی هستید.
البته که این موارد می تواند در برخی افراد باعث ایجاد استثنا هم شود زیرا یک فرد دارای طبع سرد با کبد گرم نیز ممکن است این علائم را تجربه کند یا حتی فرد دارای طبع گرم نیز می تواند با خوردن مواد غذایی گرم نیز این علائم را تجربه نکند.
عوارض داشتن مزاج گرم
در صورت داشتن مزاج گرم احتمال می رود با خوردن مواد غذایی دارای طبع گرم با برخی عوارض دست و پنجه نرم کنید که برخی از آنها عبارتند از:
جوش و خارش بدن
گرگرفتگی
بی قراری
کهیر و سوزش ادرار
سوزش سر دل
آفت دهان
پیشنهاد مربایی طب سنتی برای سرد مزاج ها
اگر مزاج سرد دارید و می خواهد رطوبت بدن افزایش پیدا نکند، استفاده از مرباهایی با مزاج گرم گزینه های مفیدی هستند. مربای به و انجیر انتخاب هایی خوبی محسوب می شوند.
مزاج میوه های متفاوت
سیب گرم و خشک است
گلابی گرم و تر، انار سرد و تر، خرما گرم و خشک و رو به معتدل است
قیسی و گیلاس گرم و تر است
شفتالو، آلبالو و آلو سرد و تر هستند
زیتون رسیده گرم و تر، اما زیتون کال سرد و خشک است
زرد آلو سرد و تر، موز معتدل، گوجه سبز سرد و خشک، آناناس گرم و تر و آلوبخارا سرد و خشک است
پاپایا گرم و تر، آلو سیاه سرد و تر، انبه گرم و تر، آلو زرد و ازگیل سرد و خشک و کُنار خشک است
شلیل و زغال اخته سرد و تر، انگور گرم و تر و زالزالک سرد و خشک است
حتما این نکات را به یاد داشته باشید
اگر پنیر می خورید حتما با گردو خورده شود، اگر ماست و دوغ می خورید حتما با یک قاشق چایخوری زنیان خورده شود، اگر ماهی می خورید با خرما خورده شود، اگر برنج می خورید با زیره خورده شود، مرغ حتما با گرمی خورده شود، و هر چیز سرد دیگر با گرمی هایی مانند عسل و خرما و دیگر مواد غذایی گرم مصرف شود.
فهرست خوراکی هایی با طبع گرم
لیست میوه ها و دانه های گرم و تر:
انجیر، انگور، بادام زمینی، بادام شیرین، بادام کوهی، به، تخم خربزه، توت (شاه توت) ، انواع توت ها، خربزه، هویج ( زردک)، سیب، شلغم، کدو، کنجد، گلاب و لوبیا قرمز
لیست میوه ها و دانه های گرم و خشک:
انبه، بادام کاغذی، بادمجان (خیلی گرم و خشک)، تخم شربتی، بولاغ اوتی، پرتقال، پسته، پونه (خیلی گرم و خشک)، پیاز (خیلی گرم و خشک)، پیه (دنبه)، ترب (خیلی گرم و خشک)، تره، جعفری، دینارویه، چای، خردل ها، خرما، خرمالو، دارچین، روغن، ریحان، زرد چوبه، زعفران، زنجبیل، زنیان، زیتون، زیره سیاه، سیر، شنبلیله، فلفل (خیلی گرم و خشک)، فندق، کرفس، کشمش انگور سیاه (مویز)، کلم، کنگر، گردو، گل سرخ (خیلی گرم و خشک)، لپه، مرزه، موسیر، موم عسل، نارگیل، نخود، نعناع، عرق بهار نارنج و هل
فهرست مواد غذایی گرم و تر:
عسل، نخود، آب آبگوشت، گوشت بوقلمون، شیر میش، گوشت غاز (پرنده)، گوشت گوسفند، گوشت مرغ خانگی، گوشت مرغابی و اردک، میگو (روبیان)، گوشت بلدرچین، گوشت کله، جگر، خورشت بادمجان، خورش قورمه سبزی، آبگوشت به، آبگوشت کلم قمری، آب شور، کره، خامه، روغن، نیمرو، تخم مرغ و گوشت بز
فهرست مواد غذایی گرم و خشک:
گوشت آهو، شیر شتر، گوشت شتر، گوشت شتر مرغ، گوشت کبوتر، کوهان شتر (خیلی گرم و خشک)، گوشت گاومیش، گوشت گنجشک، گوشت لک لک، نمک طعام (خیلی گرم و خشک)، گوشت اردک و خورش فسنجان
فهرست مواد غذایی گرم مزاج
قورمه سبزی: گرم
قیمه: گرم
فسنجان: گرم
بادمجان: گرم
کرفس: گرم
سبزی پلو: گرم
مرصع پلو: گرم
شیرین پلو: گرم
دم پختک: گرم
حلیم گندم: گرم
آش شعله قلم کار: گرم
اشکنه: گرم
آبگوشت: گرم
نخود آب:گرم
سمنو: گرم
کاچی: گرم
کباب کوبیده: گرم
کباب برگ: گرم
بریانی: گرم
کوفته ریزه: گرم
فلافل نخود: گرم
تاس کباب: گرم
دلمه بادمجان: گرم
کوکو سبزی: گرم
حلوا: گرم
ویژگی های مواد غذایی دارای طبع گرم
از ویژگی های دیگر مواد غذایی دارای طبع گرم می‌توان به افزایش گردش خون و سطح انرژی، گرم کردن و بهبود سردی اشاره کرد. البته در مصرف این مواد غذایی باید اعتدال رعایت شود. افراد دارای مشکل نفخ شکم بعد از خوردن مواد غذایی با طبع سرد احتمال می رود با اسهال، معده درد و درد مفصلی دست به گریبان شوند، بنابراین توصیه می شوند مواد غذایی با طبع گرم مصرف کنند.
گزارش: الهه زارعی
جواب سوال بنده چی شد؟
سلام جدول که طبع سردوگرم رانشان میدهدظاهرا جابجاچاپ شده