پوکی استخوان یکی از مهمترین بیماری های شایع در جهان است. در سراسر جهان، میلیون ها نفر از این بیماری رنج می برند، که در این بین سهم زیادی به زنان مسن اختصاص می یابد. در افرادی که به این عارضه مبتلا می شوند، استحکام استخوان ها تا حد زیادی تخریب می شود. این باعث می شود که استخوان ها و ناپایدار و شکننده شوند. شما می توانید تمامی نکات مهم در خصوص دلایل، علائم، درمان و پیشگیری از پوکی استخوان را در این مقاله از بخش فیزیوتراپی و ارتوپدی دکتر سلام بخوانید.
مروری مختصر بر پوکی استخوان
پوکی استخوان چیست؟ بیماری متابولیک استخوان ها، که در آن بافت استخوانی به مرور شکننده تر می شود در واقع استخوان ها از بین می روند. افراد مبتلا به این عارضه استخوان هایشان راحت تر شکسته می شوند.
علائم پوکی استخوان
افراد مبتلا به پوکی استخوان در ابتدا اغلب شکایتی ندارد، اما با پیشرفت روند بیماری و بروز علائمی نظیر درد مداوم مانند کمردرد، شکستگی استخوان در صورت صدمات جزئی یا بدون هیچ دلیل قابل توضیحی (شکستگی های خود به خودی)، پشت قوز و کاهش قد افراد ناچار به مراجعه به پزشک می شوند.
علل پوکی استخوان
پوکی استخوان اولیه در سنین بالا و بعد از یائسگی (کمبود استروژن) رخ می دهد. پوکی استخوان ثانویه در نتیجه سایر بیماری ها یا داروها (پرکاری تیروئید، کورتیزون)ایجاد می شود.
درمان پوکی استخوان
از شیوه های معالجه ی این عارضه می توان به مواردی نظیر اقدامات غیر دارویی مانند ورزش کافی (ورزش، فیزیوتراپی)، تغذیه مناسب؛ مکمل های کلسیم و ویتامین D؛ داروهای پوکی استخوان (بیس فسفونات ها)؛ درمان بیماری های زمینه ای (در پوکی استخوان ثانویه) و یا جراحی شکستگی استخوان اشاره کرد.
پیش بینی بیماری پوکی استخوان
پوکی استخوان درمان خاصی ندارد. این امر باعث می شود که تشخیص زودرس و اقدام به درمان بسیار مهم تر شود. در غیر این صورت ریزش استخوان به پیشرفت خود ادامه خواهد داد، که این به معنی افزایش درد و شکستگی های مکرر استخوان است.
در پوکی استخوان چه اتفاقی رخ می دهد؟
استخوان ها از دو ساختار اصلی تشکیل شده اند:
بافت مخصوصی که به آن ها شکل و پایداری می بخشد (ماتریس) مواد معدنی مختلفی که در ماتریس گنجانیده شده اند (خصوصاً کلسیم و فسفات). بنابراین این ساختار ها استخوان را متراکم و تقویت می کنند.
استخوان ها به طور مداوم در حال بازسازی و تغییر شکل هستند تا با تغییر نیازها سازگار شوند. تا حدود 35 سالگی، به طور معمول بیشتر توده های استخوانی بازسازی شده اند. از سن 35 سالگی به بعد، جذب استخوان به تدریج غالب می شود و با افزایش سن تسریع می یابد. به عنوان مثال، افراد مسن سالم سالانه حدود 0.5 تا 1 درصد از وزن استخوان خود را از دست می دهند.
این متابولیسم طبیعی استخوان می تواند تحت تاثیر عوامل مختلف مختل شود. از جمله موارد دیگر، کمبود کلسیم، عدم ورزش و بیماری های مرتبط با هورمون می تواند بر مهار تشکیل استخوان و یا تقویت جذب استخوان تاثیرداشته باشند. در نتیجه، توده استخوان کاهش می یابد و باعث ایجاد پوکی استخوان در فرد می کند. افراد مسن عمدتا بیشتر مستعد ابتلا به این عارضه هستند. در موارد شدید، بیماران می توانند تا شش درصد از وزن استخوان خود را در یک سال از دست بدهند.
چگونه استخوان در پوکی استخوان تغییر می کند؟
در پوکی استخوان، ساختار حمایت کننده در استخوان به طور فزاینده ای مواد اصلی را از دست می دهد.
چه کسی به پوکی استخوان مبتلا می شود؟
پوکی استخوان معمولاً در سنین بالا اتفاق می افتد، و همانطور که در بالا توضیح دادیم، بیشتر خانم ها به این عارضه مبتلا می شوند. این بیماری زنان را به مراتب بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار می دهد. به عنوان یک اقدام احتیاطی، تعیین چگالی استخوان برای خانم های 55 سال به بالا و آقایان 60 ساله و بالاتر توصیه می شود تا بتوانند در زمان مناسب اقدامات خاص در خصوص مقابله با بیماری را انجام دهند. اما تمامی افراد مسن به پوکی استخوان مبتلا نمی شوند. این امر تا حد زیادی به عوامل ژنتیکی و هورمونی، و همچنین به عادات سبک زندگی نیز بستگی دارد.
از آنجا که حرکت، به ویژه فشار بدنی، قدرت عضلات را از طریق تاندون ها به قسمت استخوان منتقل می کند. این به نوبه خود محرک را به قشر استخوان منتقل کرده و آن را تقویت می کند. بنابراین تمرین قدرت بر روی قشر استخوان تأثیر مثبت دارد، اما متأسفانه این امر تاثیری بر قسمت داخلی استخوان ندارد. وضعیت قسمت داخلی استخوان تا حد زیادی به هورمون های استروژن (در زنان) و تستوسترون (در مردان) بستگی دارد. بنابراین ورزش حداقل می تواند تا حدودی به تثبیت استخوان ها کمک کند.
تمرین وزنه برداری کنید، آب معدنی غنی از کلسیم بنوشید، این آب یکی از سالم ترین منابع کلسیم است. غالباً در معرض نور خورشید قرار بگیرید تا باتری های خود را با ویتامین D شارژ کنید. تمامی این موارد برای استحکام استخوان ها مهم هستند. با این وجود، تنها تعداد معدودی از افراد هستند که از نور خورشید برای بالا بردن میزان ویتامین D خود به میزان کافی استفاده می کنند. به همین دلیل مصرف ویتامین D به عنوان یک مکمل غذایی می تواند مفیدباشد. همچنین انجام آزمایش خون می تواند تشخیص دهد که آیا مصرف ویتامینD به عنوان یک مکمل امری ضروری است یا خیر.
بین جنسیت ها تفاوت وجود دارد
حدود یک زن در میان سه زن بعد از یائسگی و یک مرد در پنج مرد بزرگتر از پوکی استخوان رنج می برند. تقریباً کلیه بیماران (95 درصد) به اصطلاح پوکی استخوان اولیه دارند: این بیماری یا به دلیل کمبود استروژن بعد از یائسگی (در زنان) یا با افزایش پوکی و ضعف استخوان در سنین بالاتر (هم مرد و هم زن) ایجاد می شود.
فقط در تعداد معدودی از بیماران مبتلا به این عارضه حدود (5 درصد) از بین رفتن استخوان ها در نتیجه سایر بیماری ها یا داروها (پوکی استخوان ثانویه)ایجاد می شود. بیش از نیمی از افراد مبتلا به پوکی استخوان ثانویه مرد هستند.
پوکی استخوان گذرا
یک شکل خاص از این بیماری به نام پوکی استخوان گذرا وجود دارد. این بیماری عمدتاً بر مردان میانسال تاثیر می گذارد. اما امکان دارد که زنان را در سه ماهه آخر بارداری نیز مبتلا کند. پوکی استخوان گذرا درواقع به تخریب سریع و دردناک استخوان ها در نزدیکی مفصل گفته می شود. این نوع بیماری بیشتر مفصل ران تحت تأثیر قرار می دهد. افراد مبتلا به پوکی استخوان گذرا در مفاصل خود درد را احساس می کنند. این امر به حرکت دادن آن نقطه نیز بستگی دارد.
بیشتر بدانید: علل و علائم ضعف پا چیست؟ + راه های پیشگیری و درمان آن
پوکی استخوان گذرا با استفاده از تصویربرداری از رزونانس مغناطیسی (MRI) به طور واضح قابل تشخیص است. تورم گسترده (ادم) مغز استخوان درمجاورت مفصل به راحتی تشخیص داده می شود. پوکی استخوان گذرا پاسخی به این ورم مغز استخوان موضعی است. به همین دلیل به آن سندرم ادم مغز استخوان نیز گفته می شود. اینکه دقیقاً چه چیزی باعث ایجاد پوکی استخوان زودرس می شود هنوز مشخص نیست.
در این مورد نظریه هایی راجع به اختلالات گردش خون در استخوان ها، اضافه بار مفاصل لگن و تروما وجود دارد. مهمترین اقدام درمانی، رهایی کامل مفصل آسیب دیده است. این بیماری در بیشتر موارد بطور خودبخود در طی چند ماه بهبود می یابد (تا زمانی که عوارضی مانند استخوان شکسته رخ ندهد). درد ناشی از عارضه را می توان با داروهایی نظیر ایبوپروفن تسکین داد. طبق دانش فعلی، پوکی استخوان زودرس منجر به بیماری دائمی (مزمن) نمی شود.
علائم پوکی استخوان
پوکی استخوان معمولاً به آرامی بروز می کند. بنابراین، افراد مبتلا معمولاً شکایتی ندارند. فقط در دوره بعدی این بیماری، علائمی مانند درد کمر و زانو درد ایجاد می شود. هرچند آن ها اغلب به عنوان اولین علائم پوکی استخوان شناخته نمی شوند.
برخی از بیماران دچار شکستگی استخوان می شوند: آن ها اغلب دارای جراحات جزئی هستند. حتی یک سقوط کوچک، می تواند منجر به شکستگی ساعد شود. شکستگی های خود به خود استخوان بدون هیچ دلیل مشخص نیز علائم اولیه پوکی استخوان هستند.
در مرحله پیشرفته پوکی استخوان، شکستگی های بیشتر و بدون علت استخوان ها اتفاق می افتند. علائم معمولی پوکی استخوان غالباً شکستگی استخوان های نزدیک لگن (مانند شکستگی های استخوان ران)، شکستگی های بازو فوقانی و تحتانی و اندام های مهره ای (ستون فقرات) است.
شکستگی ستون فقرات
گاهی اوقات ستون فقرات در پوکی استخوان به آرامی فرو می ریزد. افراد مبتلا به پوکی استخوان اغلب متوجه چیزی نمی شوند. این “شکستگی ها هیچ دردی را ایجاد نمی کنند. بنابراین آن ها اغلب شناخته نمی شوند و بدون درمان باقی می مانند. با این وجود، باعث کاهش اندازه بدن می شوند. شکستگی چندین مهره ی ستون فقرات بدن، حتی می تواند باعث کاهش قد چند سانتی متری فرد شود. علاوه بر این، می تواند باعث ایجاد قوزی پشت شود.
بیشتر بدانید: متداول ترین ضعف‌های مفاصل + علتها و توصیه‌ها
شکستگی حاد ستون فقرات نیز از علائم احتمالی پوکی استخوان به شمار می رود. بر خلاف شکستگی های قبلی فرد در اینجا به وضوح درد را احساس می کند. علاوه بر این، تحرک در زندگی روزمره را به طرز چشمگیری محدود می کند. به طور کلی، علائم زیر ممکن است نشان دهنده تخریب و ریزش مهره های ستون فقرات باشد:
- شدید
- موضعی
- درد و سوزش کمر
- کاهش وزن بدن
- ایجاد حالت قوزی پشت
شکستگی های گردن استخوان ران
شکستگی های گردن ران از جدی ترین عوارض پوکی استخوان است. علائمی مانند درد شدید در مفصل ران و ضعف مفاصل آسیب دیده پا نشانگر شکستگی گردن استخوان ران است. علاوه بر این، مفصل ران تحتانی دیگر نمی تواند حرکت کند.
حلقه ی شرور یا چرخه ی معیوب
با هر شکستگی، خطر شکستگی بیشتر افزایش می یابد. از ترس از شکستگی های تازه ، بیماران پوکی استخوان معمولاً هنگام راه رفتن ناامن و مضطرب می شوند و اغلب خود را پشتیبانی می کنند. این کار خطر سقوط را افزایش می دهد.
علاوه بر این، قدرت عضلات با افزایش سن کاهش می یابد. بسیاری از افراد مسن نمی توانند به خوبی بشنوند و ببینند. این عوامل تعادل را تحت تأثیر قرار می دهند و باعث می شود خطر سقوط افزایش یابد و حتی خطر شکستگی استخوان را بیشتر می کند. افراد آسیب دیده در یک حلقه ی شرور از ترس و ناامنی قرار می گیرند، خطر سقوط و شکستگی استخوان های جدید، که این باعث افزایش ترس فرد بیمار می شود.
علل و عوامل خطر پوکی استخوان
در اصل، دو گروه پوکی استخوان وجود دارد: پوکی استخوان اولیه و پوکی استخوان ثانویه (که بسیار نادر است).
علل پوکی استخوان اولیه
پوکی استخوان اولیه در زنان یائسه و در هر دو جنس در سنین بالاتر رخ می دهد:
از بین رفتن استخوان بعد از یائسگی (پوکی استخوان یائسگی) هورمونی است: تنظیم هورمون های جنسی زنانه (استروژن ها) و تأثیر کلسی تونین و ویتامین D در بدن از عوامل خطر این دسته محسوب می شوند. این دو هورمون برای تشکیل استخوان بسیار مهم هستند. در دوران یائسگی، تولید استروژن کاهش می یابد. به همین دلیل است که بسیاری از خانم ها بعد از آخرین دوره قاعدگی (یائسگی) دچار افت استخوان می شوند.
بیشتر بدانید: آرتروز یا التهاب مفاصل در دست؛ علائم و درمان با جراحی
در مردان نیز هورمون های جنسی (مانند تستوسترون) برای متابولیسم استخوان مهم هستند. با این حال، تولید تستوسترون آن ها در سنین میانسالی متوقف نمی شوند. بنابراین پوکی استخوان در مردان از زنان کمتر دیده می شود. در سنین بالاتر، هر فرد توده استخوانی را بیشتر و بیشتر از دست می دهد. این می تواند باعث ایجاد پوکی استخوان در زنان و مردان شود. پزشکان از پوکی استخوان وابسته به پیری صحبت می کنند.
به طور کلی، عوامل خطر مختلفی از ابتلا به پوکی استخوان حمایت می کنند. تغذیه ای که بسیار مناسب استخوان نیست (به عنوان مثال رژیم غذایی کم کلسیم) و عدم ورزش اولین مواردی است که در اینجا ذکر می شود. به خصوص از سن 70 سالگی به بعد، کمبود تغذیه ای کلسیم و ویتامین D منجر به ریزش استخوان می شود.
به عنوان مثال، رژیم های غذایی نامناسب، مصرف زیاد قهوه، سوء استفاده از ملین ها و فسفات زیاد در مواد غذایی باعث می شودرمقدار کمی کلسیم و ویتامین D به استخوان ها برسد و در نتیجه فرد به پوکی استخوان مبتلا می شود. مصرف زیاد الکل و نیکوتین نیز از عوامل خطر برای از بین رفتن استخوان محسوب می شوند. پوکی استخوان نیز در برخی از خانواده ها شایع تر است. بنابراین کارشناسان گمان می کنند عوامل ژنتیکی نیز نقش دارند.
علل پوکی استخوان ثانویه
برخلاف پوکی استخوان اولیه، پوکی استخوان ثانویه در نتیجه سایر بیماری ها یا درمان آن ها (داروها) ایجاد می شود. به عنوان مثال، پوکی استخوان ثانویه می تواند ناشی از تولید کورتیزون بیش از حد در بدن باشد. این چنین حالاتی در افرادی که به سندرم کوشینگ مبتلا هستند اتفاق می افتد چرا که این سندرم با تولید فراوان کورتیزون درمان می شود.
پرکاری تیروئید همچنین می تواند باعث بروز پوکی استخوان شود: هورمون های اضافه ی تیروئید باعث تسریع در متابولیسم و تقویت استخوان می شوند. غدد پاراتیروئید بیش فعال نیز اغلب به پوکی استخوان منجر می شود. دلیل این است که بیش از حد هورمون پاراتیروئید آزاد می شود. این هورمون یک آنتاگونیست کلسی تونین و ویتامین D است: کلسیم را از استخوان ها حل کرده و در نتیجه باعث تجزیه آن ها می شود.
سایر علل ثانویه پوکی استخوان
- بیماری های مرتبط با هورمون مانند عملکرد غده ها (تخمدان ها، بیضه ها)، بیش فعالی قشر آدرنال، دیابت نوع 1
- بیماری معده و روده از جمله بیماری کرون، کولیت اولسراتیو، عدم تحمل لاکتوز، بیماری سلیاک: استفاده از مواد مغذی مهمی مانند کلسیم مختل می شود.
- تومورهای مزمن است (مانند متاستازهای استخوانی)
- ضعف شدید مزمن کلیه (نارسایی کلیوی): در اینجا بدن مقدار زیادی کلسیم دفع می کند. برای جلوگیری از پایین آمدن سطح کلسیم خون، کلسیم از استخوان ها آزاد شده و در خون جذب می شود.
- بیماری های روماتیسمی التهابی مانند آرتریت روماتوئید
- سایر بیماری ها مانند بی اشتهایی یا سیروز کبد (سوء تغذیه باعث پوکی استخوان می شود)
- داروها: به غیر از کورتیزون، داروهای دیگری نیز می توانند پوکی استخوان را تقویت کنند، به عنوان مثال ضد اسپاسم ها (داروهای ضد صرع)، سیکلوسپورین (پس از پیوند عضو، برای بیماری های پوستی)، هپارین (درمان طولانی مدت برای جلوگیری از ترومبوز) و برخی درمان های هورمونی ( مثلاً سرطان پروستات).
معاینه و تشخیص پوکی استخوان
اگر کوچکترین سوء ظن به پوکی استخوان مانند شکستگی استخوان بدون هیچ دلیل ظاهری (شکستگی خود به خود) وجود دارد، باید به پزشک مراجعه کنید. بایستی هرچه زودتر از بین رفتن استخوان ها درمان شود، و از پیشرفت بیماری جلوگیری شود. علاوه بر این، یک معاینه ی اساسی پوکی استخوان برای همه افرادی که در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند توصیه می شود. این معاینه چندین بخش تشکیل شده است:
مشاوره بیمار با پزشک
اول از همه، پزشک تاریخچه بیمار را در خواست می کند. پزشک در مورد وضعیت کلی بیمار سؤالاتی را مطرح می کند. وی همچنین می پرسد که آیا این بیماری در زندگی روزمره محدودیتی را برای شما ایجاد می کند یا خیر، مثلا مواردی مانند، کمردرد، مشکل در بالا رفتن از پله ها، بلند کردن اجسام سنگین یا درد هنگام راه رفتن برای طولانی مدت طولانی را تجربه می کنید.
همچنین لازم است پزشک در مورد هرگونه استخوان شکسته یا ریزش در گذشته اطلاعاتی داشته باشد. علاوه بر این، پزشک سؤال خواهد کرد که آیا بیمار از بیماری های دیگری رنج می برد یا از دارو استفاده می کند.
معاینه ی جسمی
این مرحله شامل یک معاینه بدنیمی شود. پزشک همچنین قد و وزن بیمار را اندازه گیری می کند. آزمایشات برای بررسی آمادگی جسمانی و تحرک استفاده می شود. یک روش “به موقع و سریع” است. پزشک از بیمار می خواهد از روی صندلی بلند شود، اندکی مکث کند، سه متر قدم بزند، دور بزند، برگردد و دوباره بنشیند.
او همچنین ممکن است از هرگونه وسایل پیاده روی که در غیر این صورت در زندگی روزمره استفاده می کند، استفاده کند. اگر بیمار بیش از 30 ثانیه برای انجام کار احتیاج داشته باشد، احتمالاً تحرک وی مختل شده است. سپس خطر سقوط وی افزایش می یابد.
اندازه گیری چگالی استخوان
اندازه گیری چگالی استخوان بخش مهمی از تشخیص پوکی استخوان است. از اشعه X با دوز کم برای تعیین تراکم استخوان در ستون فقرات کمر، کل استخوان ران و گردن استخوان ران استفاده می شود. مقادیر اندازه گیری شده (مقادیر T) با میانگین میانگین در گروه سنی مقایسه می شوند. اگر 2.5 واحد یا بیشتر از میانگین سنی متوسط باشند ، تعریف پوکی استخوان محقق می شود: بیمار مبتلا به پوکی استخوان است.
به طور کلی، سازمان بهداشت جهانی (WHO) بسته به ارزش T اندازه گیری تراکم استخوان چهار مرحله از دست دادن استخوان را تشخیص می دهد:
- درجه 0. در این مرحله اولیه پوکی استخوان، محتوای معدنی استخوان ها با مقدار 1 تا 2.5 کاهش می یابد.
- درجه 1: پوکی استخوان. میزان مواد معدنی استخوان ها بیش از 2.5 کاهش می یابد. با این حال، شکستگی هنوز وجود ندارد.
- درجه 2: در این مرحله از پوکی استخوان میزان ماده معدنی استخوان بیش از 2.5 کاهش یابد و بیمار قبلاً یک یا سه شکستگی در مهره های بدن خود داشته است.
- درجه 3: پوکی استخوان پیشرفته. کلیه بیمارانی که میزان مواد معدنی استخوان ها در آن ها بیش از 2.5 واحد کمتر از مقدار متوسط است و شکستگی های متعدد بدن مهره ای وجود دارد، پوکی استخوان پیشرفته دارند.
معاینه با استفاده از اشعه ایکس
شکستگی های استخوانی ممکن است بر روی تصویر اشعه ایکس تشخیص داده شوند. پوکی استخوان اغلب منجر به شکستگی های مهره های بدن، و موارد دیگر می شود. آن ها می توانند در اثر یک واقعه ایجاد شوند (مانند سقوط) یا نتیجه اثرات مکانیکی طولانی مدت باشد.
مورد دوم شامل شکستگی های خزنده است. آن ها باعث می شوند مهره مورد نظر دچار تغییر شکل شود. کارشناسان این تغییر شکل را پوسیدگی یا خزش می نامند. در این مورد هرچه تغییر شکل شدیدتر باشد، پوکی استخوان برجسته تر می شود. این را می توان با اندازه گیری ارتفاعات بین مهره ای بدن با استفاده از اشعه X مشخص کرد. مقدار اندازه گیری شده به دست آمده (نمره ناهنجاری مهره) نشان می دهد که پوکی استخوان چقدر است.
آزمایش خون
همچنین خون بیمار به عنوان بخشی از عامل تشخیص پوکی استخوان معاینه می شود. به عبارتی شمارش گلبول های خون صورت می گیرد. همچنین با توجه به پارامترهای دیگری مانند مقادیر کبد و کلیه و میزان کلسیم و فسفات به تشخیص دقیق تری دست یافت. هدف اصلی معاینه، شفاف سازی علل احتمالی پوکی استخوان ثانویه است.
علاوه بر این، مقادیر خون در برنامه ریزی درمانی به پزشک کمک می کند: اگر مثلاً سطح کلسیم خون بسیار پایین باشد، بیمار نباید با داروهای خاص پوکی استخوان درمان شود.
تشخیص های اساسی پوکی استخوان برای چه کسانی ضروری محسوب می شود؟
همه افرادی که شکستگی بیشتری دارند، باید یک معاینه ی اساسی پوکی استخوان را تجربه کنند. این گروه های در معرض خطر عموماً زنان و مردان بالای 70 سال را شامل می شوند. شفاف سازی پوکی استخوان همچنین برای افراد بالای 50 سال با عوامل خطر مختلف برای شکستگی های استخوانی مرتبط با پوکی استخوان توصیه می شود. این موارد به عنوان مثال شامل موارد زیر است:
- شکستگی مهره های ستون فقرات پس از جراحات جزئی (مانند افتادن از حالت ایستاده)
- شکستگی استخوان ران در نزدیکی باسن
- بی تحرکی، به عنوان مثال به دلیل بستری طولانی مدت یا گچ ریخته گری پس از عمل یا تصادف
- کمبود وزن (شاخص توده بدنی زیر 20) ، کاهش وزن و بی اشتهایی عصبی
- استعمال دخانیات و بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)
- مصرف زیاد الکل
- بیماری های مرتبط با هورمون مانند سندرم کوشینگ، پرکاری تیروئید، کمبود هورمون رشد به دلیل اختلال عملکرد غده هیپوفیز، دیابت قند نوع 1 و نوع 2
- بیماری های روماتولوژیک (آرتریت روماتوئید، لوپوس اریتماتوز سیستمیک، اسپوندیلیت آنکیلوزان)
- بیماری های دستگاه گوارش مانند بیماری سلیاک، همچنین عمل جراحی معده (برداشتن کامل یا جزئی از معده)
- بیماری های عصبی و روانی مانند صرع، اسکیزوفرنی، آلزایمر، سکته مغزی، افسردگی و پارکینسون
- نارسایی قلبی (نارسایی قلبی)
- بیماری های کبدی مرتبط با الکل
- برخی داروهای خاص مانند کورتیزون با دوز بالا، ضد اسپاسم، ضد افسردگی، گلیتازون (برای دیابت نوع 2)، مهارکننده های آروماتاز (برای سرطان پستان)، درمان آنتی هورمون برای سرطان پروستات، مواد مخدر (مسکن های قوی)
تحقیقات اضافی
علاوه بر معاینه و تشخیص اساسی پوکی استخوان، پزشک ممکن است در موارد خاص معاینات بیشتری را انجام دهد. برای مثال، توموگرافی رایانه ای (CT) یا تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) برای رد سایر علل احتمالی علائم بیمار ضروری است. این تکنیک های تصویربرداری همچنین می تواند برای برنامه ریزی درمانی مهم باشد، به عنوان مثال هنگامی که ابتدا یک شکستگی استخوان نیاز به جزئیات بیشتری داشته باشد.
در موارد نادر، پزشک نمونه ای از بافت استخوان (بیوپسی استخوان) را می گیرد و آن را در آزمایشگاه از نزدیک مورد بررسی قرار می دهد.
درمان پوکی استخوان
درمان پوکی استخوان از چندین مؤلفه تشکیل شده است. شیوه های درمان این به صورت جداگانه به بیمار بستگی دارد. هنگام برنامه ریزی درمانی، پزشک موارد دیگری مانند، علل از بین رفتن استخوان و چگونگی به وجود آمدن آن را در نظر می گیرد.
اطلاعات عمومی در مورد درمان پوکی استخوان
مهمترین اقدامات اساسی هر نوع درمان پوکی استخوان شامل ورزش کافی و رژیم صحیح است. در صورت لزوم، به بیمار داروهای اضافی علیه تخریب استخوان داده می شود. پیشگیری از سقوط یا افتادن مهم است: بیماران مبتلا به پوکی استخوان، استخوان هایشان به راحتی می شکنند. در اینجا چند نکته برای کاهش خطر سقوط (افتادن) و تصادف آورده شده است. آپارتمان باید به اندازه کافی روشن و مبله باشد به گونه ای که گیر کردن و افتادن در آن چندان راحت نباشد.
به عنوان مثال عواملی که باعث افتادن شما می شوند مانند فرش های کشویی و کابل های در معرض دید را از بین ببرید. در صورت داشتن مشکلات و اختلالات چشمی بیماران باید از یک وسیله ی کمکی مناسب مانند عینک استفاده کنند. کفش های پاشنه بلند برای این افراد مناسب نیستند. در این موارد کفش های تخت با کف پا بدون لغزش توصیه می شود. بیماران مبتلا به پوکی استخوان نباید از دارویی استفاده کنند که توجه و توانایی واکنش آن ها را محدود کند.
این موارد شامل قرص های خواب، داروهای ضد حساسیت و ضد افسردگی ها است. در صورت بروز پوکی استخوان ثانویه که در نتیجه بیماری ها دیگری مانند پرکاری تیروئید ایجاد شده است، ایتدا باید عارضه ی اصلی درمان شود، در غیر این صورت، درمان پوکی استخوان ممکن است چندان موفقیت آمیز نباشد. اگر مصرف برخی از داروهای خاص باعث پوکی استخوان ثانویه شده اند، بهتر است به داروهای سازگار با استخوان، یعنی داروهایی که تأثیر منفی کمتری بر تراکم استخوان دارند، استفاده کنید.
حرکت کردن به عنوان یک شیوه ی درمانی برای مبتلایان به پوکی استخوان در نظر گرفته می شود
با ورزش منظم، از تخریب و پوکی استخوان هم می توان جلوگیری کرد و هم آن را درمان کرد. انتخاب شکل مناسب ورزش بسیار مهم است. قبل از هر چیز، برای درمان پوکی استخوان نیازی به ورزش رقابتی نیست! برای مثال، درمان موثر پوکی استخوان با پیاده روی های منظم شروع می شود. این کار باعث تشکیل استخوان می شود و مانع از جذب استخوان می شود. حتی تمرینات سبک مانند دویدن یا پیاده روی بسیار مؤثر است.
شنا نیز به عنوان یک روش درمانی برای پوکی استخوان توصیه می شود. نیم ساعت شنای عقب یا سینه زدن دو بار در هفته ایده آل محسوب می شود. با انجام این کار، سایر عضلان بدن نیز تقویت می شوند. ژیمناستیک و تمرین وزنه برداری نیز برای درمان پوکی استخوان مناسب هستند. ژیمناستیک در کنار استخر و تمرین ساده پوکی استخوان را می توان به طور مستقل در خانه انجام داد. در اینجا نیز فقط با یک جلسه تمرینی نیم ساعته دو بار در هفته می توانید به جلوه های خوب برسید.
نکات مربوط به تمرینات مناسب را می توان از پزشک سلامت و یا در یک گروه ورزشی ویژه برای بیماران پوکی استخوان دریافت کرد. به طور کلی با پزشک خود در مورد اینکه کدام نوع ورزش و / یا نوع ورزش و همچنین شدت تمرین در مورد شما معقول تر است صحبت کنید.
معالجعه ی مبتلایان پوکی استخوان با استفاده از تغذیه
علاوه بر ورزش کافی، هر برنامه ی درمانی پوکی استخوان شامل رژیم غذایی مناسب است. در اینجا مهمترین نکات ذکر شده است:
یک رژیم متعادل را دنبال کنید. اطمینان حاصل کنید که کلسیم کافی را برای بدن خود تأمین می کنید. این ماده معدنی برای استخوان های سالم و قوی بسیار مهم است. بزرگسالان باید با رژیم خود روزانه 1000 میلی گرم کلسیم مصرف کنند. این ماده عمدتاً در محصولات لبنی یافت می شود، اما در سبزیجات سبز مانند اسفناج و کلم بروکلی و برخی از انواع آب معدنی نیز یافت می شود. کلسیم به بعضی از آبمیوه ها نیز اضافه می شود.
در بعضی از بیماران نمی توان تضمین کرد که کلسیم کافی را از طریق رژیم غذایی خود جذب می کنند. سپس پزشک داروهای اضافی کلسیم را تجویز می کند. علاوه بر کلسیم، ویتامین D برای بیماران پوکی استخوان (و سایر افراد) نیز بسیار حائز اهمیت است: این ویتامین به ما اطمینان می دهد که بدن می تواند کلسیم را از روده جذب کرده و آن را درون استخوان ها بگنجاند. منابع خوب ویتامین D ماهی های چرب، تخم مرغ، کره و شیر هستند.
همچنین باید به طور مرتب پوست خود را در معرض نور خورشید قرار دهید: با کمک نور خورشید، بدن می تواند خود ویتامین D را تولید کند. در تابستان باید هر روز 5 تا 15 دقیقه، و در بهار و پاییز 10 تا 25 دقیقه در معرض نور خورشید قرار بگیرید. پزشکان اغلب مکمل های ویتامین D را برای پوکی استخوان تجویز می کنند. چنین آماده سازی هایی به ویژه برای بیمارانی که خطر افتادن یا شکستگی آن ها بالا است و زیاد در معرض نورخورشید قرار نمی گیرند بسیار مفید است. دوز روزانه ویتامین D، 800 تا 1000 واحد بین المللی (IU) است.
برای استحکام استخوان ها، فسفات نیز لازم است، اما باید نسبت آن با کلسیم متناسب باشد. زیاد بودن مقدار فسفات باعث می شود که کلسیم ها بهم متصل شوند و دیگر نتوانند در استخوان ها ترکیب شوند. از این رو از غذاهای غنی از فسفات و نوشیدنی هایی مانند گوشت، کالباس، پنیر فرآوری شده و نوشیدنی های کولا باید جلوگیری کرد. فسفات ها را می توان با شماره های E 338-341 و E 450 در لیست مواد تشکیل دهنده بسته های غذایی و نوشیدنی شناسایی کرد.
داروهای پوکی استخوان
اگر بیماران پوکی استخوان شکستگی های زیادی را تجربه می کنند، پزشک یک داروی درمانی برای پوکی استخوان تجویز می کند. مواد تشکیل دهنده این دارو شامل موارد زیر است:
بیس فسفونات
بیس فسفونات ها مانند آلندرونات و زولدرنات اولین انتخاب در درمان پوکی استخوان محسوب می شوند. آن ها از تجزیه ی استخوان ها جلوگیری کرده و توده استخوانی باقی مانده را تقویت می کنند. بیس فسفونات ها به صورت قرص هایی روزانه، هفتگی یا ماهانه مصرف می شوند و به صورت تزریق یا تزریق تجویز می شوند.
تعدیل کننده های انتخابی گیرنده استروژن (SERM)
رالوکسیفن برای درمان پوکی استخوان از این گروه از ترکیبات فعال تأیید شده است. این ماده به بخش های مخصوص (گیرنده ها) که در واقع برای استروژن ها در نظر گرفته شده است، متصل می شود، بنابراین جذب استخوان را مهار می کند. رالوکسیفن روزانه به شکل قرص قابل مصرف است.
استرانسیوم رانلات
این ماده فعال همچنین باعث مهار جذب استخوان و همچنین باعث افزایش فعالیت سلول های سازنده استخوان می شود. این دارو روزانه به عنوان محلول و پودر مصرف می شود.
تری پاراتاید
تری پاراتاید مشتق شده از هورمون درون زا پاراتیروئید است. این ماده ی دارویی باعث تشکیل استخوان و تشکیل ساختارهای استخوانی جدید می شود. این دارو روزی یک بار در زیر پوست تزریق می شود.
دنوزوماب
یک پادتن به اصطلاح مونوکلونال است. این ماده در متابولیسم استخوان ها تداخل دارد و سلول های تخریب کننده استخوان (پوکی استخوان) را مهار می کند. دنوزوماب به عنوان آمپول تزریقی زیر پوستی تجویز می شود. در موارد فردی، سایر داروها می توانند برای درمان پوکی استخوان ها استفاده شوند، هورمون های جنسی زنانه یا کلسیتونین جزو این موارد هستند.
معالجه ی درد در پوکی استخوان
پزشک می تواند یک روش درمانی مناسب در برابر درد پوکی استخوان را آغاز کند. در این موارد داروهای ضد درد از گروه داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، اسید استیل سالیسیلیک (ASS) یا دیکلوفناک مورد استفاده قرار می گیرند. برای درد شدید، پزشک ممکن است به اصطلاح مخدرها را نیز تجویز کند. در برخی موارد، داروهای دیگری نیز مفید واقع می شوند، به عنوان مثال می توان شل کننده های عضلانی را نام برد.
اقدامات فیزیوتراپی اغلب در برابر درد پوکی استخوان کمک می کند. این موارد شامل، درمان با استفاده از سرما یا گرما، ماساژ یا حتی طب سوزنی است. برای برخی از بیماران، درد را می توان به اندازه کافی از این طریق کاهش داد. برای دیگران، درمان های جسمی می توانند به عنوان تکمیل کننده ی درمان با مسکن ها باشند. در صورت وجود درد طولانی در اثر شکستگی ها، پزشک ممکن است یک کمربند نیمه الاستیک را برای بیمار تجویز کند.
عمل
در مورد شکستگی ها، ممکن است پزشک شما جراحی را توصیه کند. در به اصطلاح ورتبروپلاستی، جراح سیمان استخوانی را در قسمت مهره ی شکسته شده بدن قرار می دهد، که این کار باعث استحکام بخشیدن به استخوان مهره می شود. در یک کیفوپلاستی، ابتدا بدن مهره با یک بالن کوچک گسترش می یابد. این کار می تواند استخوان را تا حدودی صاف کند و همچنین باعث می شود سیمان راحت تر وارد شود.
سایر شکستگی های استخوانی ناشی از پوکی استخوان نیز گاهی اوقات نیاز به عمل جراحی دارند. به عنوان مثال، در برخی از بیماران که شکستگی گردن استخوان ران را تجربه کرده اند، پزشک متخصص مفصل ران مصنوعی را برای آن ها قرار می دهد.
دوره بیماری و پیش بینی پوکی استخوان
تاکنون پوکی استخوان درمانی نداشته است. این امر باعث می شود تا نیاز به تشخیص و معالجه ی زود هنگام بسیار مهم تلقی شود. زیرا بدون درمان، پوکی استخوان بیشتر و بیشتر پیشرفت می کند. با پیشرفت بیماری بیماران به طور فزاینده ای از درد استخوان رنج می برند (مانند کمردرد یا گردن). شکستگی ها جمع می شوند و فرم بدی برای بدن ایجاد می کنند. به خصوص در سنین بالا، بسیاری از افراد برای بهبودی از شکستگی های شدیدتر مشکل دارند.
عدم درمان و معالجه ی زودهنگام می تواند منجر به عوارض جدی و بیماری های ثانویه مانند خونریزی ثانویه و اختلالات بهبود زخم شود. عملكرد لازم (مانند استفاده از مفصل ران مصنوعی) خطرات بیشتری را برای مبتلایان به همراه دارد. بسیاری از بیماران مسن بعد از آن تحرک محدودی دارند و یا حتی نیاز به پرستار پیدا می کنند. تقریباً 10 تا 20 درصد از کل بیماران مبتلا به شکستگی گردن استخوان ران در اثر بیماری های ثانویه یا خطرات ناشی از جراحی فوت می کنند.
پیشگیری از پوکی استخوان
اگر می خواهید از پوکی استخوان جلوگیری کنید، باید عوامل خطر شناخته شده را به حداقل برسانید. این موارد مثلاً عدم ورزش و کمبود کلسیم و ویتامین D. در اینجا مهمترین نکات ذکر شده است:
حتما رژیم غذایی غنی از کلسیم را با محصولات لبنی و آب غنی از کلسیم میل کنید. بزرگسالان باید روزانه 1000 تا 1500 میلی گرم کلسیم مصرف کنند. به طور مرتب محصولاتی با ویتامین D زیادی مصرف کنید، به عنوان مثال ماهی پرچرب (مانند شاه ماهی)، روغن ماهی و زرده تخم مرغ را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
صورت و دستان خود (و در صورت امکان سایر قسمت های پنهان بدن) را در معرض نور آفتاب قرار دهید: در تابستان، پنج تا 15 دقیقه روزانه، در بهار و پاییز روزانه 10 تا 25 دقیقه این کار را انجام دهید. سپس بدن می تواند با تولید خود ویتامین بخش زیادی از نیاز ویتامین D خود را بپوشاند. از غذاهایی که فسفات زیادی دارند، خودداری کنید. آن ها مانع از جذب کلسیم در روده می شوند و باعث آزاد شدن کلسیم از استخوان ها می شوند. نمونه هایی از محصولات سرشار از فسفات عبارتند از: گوشت و کالباس، نوشیدنی پنیر فرآوری شده و نوشیدنی های کولا.
از تنباکو و الکل خودداری کنید و زیاد قهوه بنوشید. این محرک ها برای استخوان ها نیز بد هستند. یکی دیگر از اجزای ضروری پیشگیری از پوکی استخوان، ورزش منظم است. از نظر جسمی مرتباً ترجیحاً چندین بار در هفته فعالیت داشته باشید. این کار باعث تقویت استخوان ها می شود.
