علائم سندروم روده تحریک پذیر (IBS) چیست؟ + علل، تشخیص و درمان

بیماری سندروم روده تحریک پذیر ناشی از یک اختلال عملکردی روده است. علائم رایج شامل درد شکم، نفخ شکم، اسهال یا یبوست است. این علایم اغلب با استرس شدت می یابند. این بیماری می تواند بسیار استرس زا باشد، اما خطرناک نیست. برای تشخیص قطعی بیماری، پزشک باید دلایل احتمالی دیگر را حذف کند.

مرور کلی بر بیماری سندروم روده تحریک پذیر (IBS)

• علائم بیماری سندروم روده تحریک پذیر: علایم شایع سندروم روده تحریک پذیر شامل درد شکم، اسهال، یبوست و نفخ شکم است.
• علل احتمالی بیماری سندروم روده تحریک پذیر: علل احتمالی شامل اختلال در عملکرد سد دیواره روده، اختلال در فعالیت روده، افزایش فعالیت ایمنی در دیواره روده و افزایش احساس درد است.
• تشخیص سندروم روده تحریک پذیر: برای تشخیص بیماری سندروم روده تحریک پذیر باید احتمال وجود بیماری هایی مانند بیماری های التهابی روده، عدم تحمل مواد غذایی، عفونت های دستگاه گوارش و همچنین مشکلات مربوط به زنان و زایمان بررسی و حذف شوند.
• درمان بیماری سندروم روده تحریک پذیر: درمان های بیماری سندروم روده تحریک پذیرشامل درمان های دارویی، استفاده از داروهای گیاهی، هومیوپاتی، استفاده از پروبیوتیک ها، تغییر در رژیم غذایی و کاهش استرس است.

علائم بیماری سندروم روده تحریک پذیر

در سندروم روده تحریک پذیر، عملکرد روده مختل می شود. بنابراین فعالیت و تخلیه روده تغییر می کند و بیماران اغلب به اسهال یا یبوست دچار شوند. اما گاهی اوقات نیز ممکن است فعالیت روده بیمار بدون تغییر بماند. در این شرایط بیماران اغلب از درد یا نفخ شکم، تورم شکم و گردش باد در روده رنج می برند. با این حال، این علائم معمولا همراه با اسهال یا یبوست بروز می ‌کنند.

دسته بندی علائم سندروم روده تحریک پذیر

بسته به نوع علائم، سندروم روده تحریک پذیر به 4 نوع تقسیم می شود:

• اسهال
• یبوست
• درد
• نفخ

علاوه بر این چهار شکل اصلی، انواع مختلط بیماری نیز ممکن است رخ دهد. همچنین نوع بیماری می تواند تغییر کرده و متناوب باشد. به عنوان مثال، اسهال و یبوست ممکن است به طور همزمان و در یک روز رخ دهند. علاوه بر این، دیگر علائم روده تحریک پذیر که ممکن است در هر چهار نوع بیماری رخ دهند، شامل موارد زیر هستند:

• احساس سیر بودن
• احساس اینکه روده هنگام دفع مدفوع به طور کامل خالی نمی شود
• رسوب مخاطی بر روی مدفوع

در سندروم روده تحریک پذیر، ممکن است علائم پس از تحرک روده بهبود یابند.

سندروم روده تحریک پذیر با درد

درد شکم یک نشانه اصلی از سندروم روده تحریک پذیر است. درد ممکن است در نقاط مختلف شکم ایجاد شود و خصوصیات و ویژگی های مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال:

• سوزش مداوم یا درد گزنده
• کاهش و افزایش در میزان درد
• دردی که شبیه درد زایمان است
• کمر درد مانند احساس مداوم فشار در پایین شکم

درد شکم در سندروم روده تحریک پذیر، از یک سو به دلیل مخاط تحریک شده ی روده و از سوی دیگر، به دلیل کشش دیواره روده که ناشی از افزایش تشکیل گاز است، ایجاد می شود.

سندروم روده تحریک پذیر با اسهال

در بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر از نوع اسهال، مدفوع بسیار نرم و آبکی است. در این شرایط، تعداد تحرکات روده به بیش از ۳ بار در روز افزایش می یابد. برخی از بیماران مبتلا به روده تحریک پذیر از نوع اسهال، از وجود یک فشار ناگهانی و شدید برای دفع مدفوع رنج می برند. بنابراین آنها به سختی جرأت می کنند که از دستشویی دور شوند.

سندروم روده تحریک پذیر با یبوست

همانند اسهال، علائم یبوست می ‌توانند در سندروم روده تحریک پذیر ظاهر شوند. افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر از نوع پوست، مدفوع بسیار سفتی دارند که موجب درد و ترک در ناحیه مقعد هنگام دفع می شود. این بیماران اغلب کمتر از ۳ بار در روز به دستشویی می روند.

سندروم روده تحریک پذیر با نفخ شکم

هضم سالم مواد غذایی موجب ایجاد گاز در روده می شود. در سندروم روده تحریک پذیر، به دلیل اینکه حرکات روده مختل می شود، با مصرف مواد غذایی مقادیر بیش از حد گاز در روده تولید می شود. در این شرایط، دیواره روده نسبت به حد معمول کشش بیشتری خواهد داشت. در این صورت بیماران درد شکمی که مانند گرفتگی است را تجربه می کنند و این احساسی ناخوشایندی به آنها می دهد. اگر گازهای روده نتوانند به طور کامل دفع شوند، شکم متورم شده و ممکن است دچار آسیب شود.

تغییرات دیگر در تحرک روده

اگرچه علائم مختلف پس از تحرک روده بهبود می یابند، اما برخی از بیماران تحرک روده را دردناک توصیف می کنند. علاوه بر این، بسیاری از مبتلایان به روده تحریک پذیر احساس می کنند که روده آنها نمی تواند به درستی تخلیه شود. این امر موجب می شود که افراد به استفاده از ملین ها روی بیاورند. اما این داروها موثر نبوده و حتی ممکن است باعث تحریک بیشتر روده شوند. اگر بیماران به استفاده از ملین ها نیاز شدید و ضروری داشته باشند، به دلیل عوارض جانبی احتمالی آنها، استفاده از این مواد باید به عنوان راه حل کوتاه مدت در نظر گرفته شوند.

سندروم روده تحریک پذیراغلب با رسوب مخاط در مدفوع همراه است.

احساس پر بودن

صرف نظر از این که بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر دچار اسهال یا یبوست هستند، در بیشتر مواقع این افراد از احساس دائمی پر بودن رنج می برند. البته این احساس معمولاً پس از تحرک روده بهبود می یابد. اما این احساس می تواند در شرایطی رخ دهد که فرد هیچ غذایی را میل نکرده و روده نسبتا خالی است.

خطر تشخیص اشتباه سندروم روده تحریک پذیر با سایر بیماری ها

علائم سندروم روده تحریک پذیر نامشخص است. این بدان معنی است که علائم این بیماری در بسیاری از بیماری های دیگر نیز قابل مشاهده است. بنابراین قبل از تشخیص سندروم روده تحریک پذیر، باید احتمال وجود بیماری های دیگر رد شود. علل احتمالی دیگر برای بروز علائم، شامل موارد زیر است:

• عدم تحمل و یا حساسیت به مواد غذایی مانند لاکتوز، فروکتوز یا گلوتن
• بیماری های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون
• عفونت های دستگاه گوارش
• بیماری های مربوط به زنان و زایمان از جمله سرطان تخمدان

علائم گمراه کننده سندروم روده تحریک پذیر

علائم زیر نشانه سندروم روده تحریک پذیر نمی باشند و بررسی ‌های سریع پزشکی برای این موارد ضروری است. زیرا ممکن است بیماری های خطرناک تری در پشت آنها وجود داشته باشد:

• اسهال که عمدتاً در شب رخ می دهد
• تب حاد یا مزمن
• وجود خون در مدفوع
• کاهش وزن ناخواسته و شدید

علل و عوامل خطرزای سندروم روده تحریک پذیر

فرضیه های بی شماری در مورد ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر وجود دارد. اما شواهد قابل اعتماد کمی برای اثبات آنها موجود است. با این حال دانشمندان توانسته اند طیف کاملی از تغییرات را در روده افراد مبتلا به این بیماری شناسایی کنند. با این وجود، این تغییرات تنها مربوط به سندروم روده تحریک پذیر نمی باشد و بلکه در سایر بیماری ها مانند بیماری مزمن التهاب روده نیز مشاهده می شوند. این علائم شامل موارد زیر هستند:

مختل شدن پریستالسیس روده (اختلال تحرک)

به نظر می رسد که در بیماری سندروم روده تحریک پذیر، حرکت طبیعی روده مختل شود. این بدان معناست که تحرک مواد غذایی هضم شده در روده به درستی انجام نمی شود.

پریستالسیس روده توسط یک سیستم عصبی مستقل که در دیواره روده قرار دارد، تنظیم می شود. این سیستم همچنین به عنوان مغز شکم شناخته می شود. مغز شکم ورود مواد غذایی به روده و کشش دیواره را تشخیص می دهد. سیستم عصبی روده به همراه سروتونین که یک ماده پیام رسان است، هضم را کنترل می کند. این سیستم باعث تحریک متناوب عضلات روده و انقباض و انبساط آنها می شود.

در سندروم روده تحریک پذیر، سیستم عصبی دستورات نادرستی را به عضلات روده می دهد. در نتیجه عضلات خیلی سریع، خیلی آهسته یا در زمان اشتباه منقبض می شوند و یا ممکن است که عضلات توانایی استراحت صحیح را نداشته باشند. بنابراین، برخی از پالپ های غذایی در بعضی از بیماران سریع تر منتقل می شوند. در نتیجه آب کافی از روده بزرگ خارج نشده و این منجر به اسهال می شود.

برعکس این عمل نیز ممکن است رخ دهد. اگر ماهیچه ها خیلی آهسته حرکت کنند، ممکن است انسداد ایجاد شود. علاوه بر این، گرفتگی روده نیز گاهی اوقات رخ می دهد. انقباض طولانی مدت ماهیچه ها و یا عدم شل شدن آنها به درستی از دیگر موارد انقباض بیش از حد ماهیچه ها است.

افزایش نفوذپذیری مخاط روده

نفوذ پذیری زیاد و غیرطبیعی مخاط روده می‌ تواند علائم سندروم روده تحریک پذیر را فعال کند. در مخاط روده، سلول های مجاور هم معمولا با نوعی اتصال محکم به یکدیگر متصل شده اند. آنها اتصال بین سلول ها را محکم می کنند تا هیچ ماده یا پاتوژن خارجی نتواند از بین سلول ها عبور کند. تا زمانی که این پل های چسبنده بین سلول ها دست نخورده باشند، کل سلول های مخاطی روده سد موثری را تشکیل می دهند و از ورود غیر قابل کنترل مواد خارجی به سیستم روده جلوگیری می کنند.

در افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر، این پل های چسبنده سریعتر از حد نرمال تجزیه می شوند و در نتیجه، اتصال محکم بین سلول ها تضعیف شده و این نیز عاملی برای تضعیف عملکرد سد کننده مخاط روده به شمار می رود. به عنوان مثال، در چنین شرایطی مواد خارجی یا پاتوژن ها می توانند به راحتی در مخاط روده نفوذ کرده و یک واکنش ایمنی در آنجا ایجاد کنند.

افزایش فعالیت ایمنی در مخاط روده

بر اساس مطالعات انجام شده بر روی نمونه های گرفته شده از بافت مخاط روده افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر، فعالیت ایمنی در مخاط این افراد افزایش یافته است. به عنوان مثال، مخاط روده این افراد حاوی تعداد زیادی سلولهای دفاعی سیستم ایمنی و مواد پیام رسان آنها است. دلیل این افزایش در فعالیت ایمنی، تاکنون مشخص نمی باشد.

عفونت های دستگاه گوارش

مطالعات متعدد نشان می دهند که روده تحریک پذیر گاهی اوقات می تواند نتیجه یک عفونت در دستگاه گوارش باشد. به ویژه اگر روده تحریک پذیر با اسهال شدید رخ دهد. برخی از باکتری ها مانندCampylobacter jejuni ، ممکن است بیش از سایر گونه ها مسئول این امر باشند. با این وجود، تنها در حدود یک مورد از هر ۱۰ مورد سندروم روده تحریک پذیر، می تواند به دلیل عفونت دستگاه گوارشی قبلی رخ دهد.

فلور روده مختل شده

فلور روده مختل شده نیز می تواند به روده تحریک پذیر منجر ‌شود. فلور روده مختل شده زمانی رخ می دهد که ترکیب طبیعی باکتری های مفید در روده از تعادل خارج شود، که این می تواند عملکرد روده را مختل کرده و باعث افزایش تشکیل گاز شود. فلور روده مختل شده ممکن است ناشی از مصرف داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها و یا عفونت های دستگاه گوارش باشد.

از بین رفتن تعادل سروتونین

تعادل سروتونین نیز می تواند در سندروم روده تحریک پذیر موثر باشد. سروتونین ماده ای پیام رسان است که وظایف مختلفی مانند چگونگی درک درد را بر عهده دارد. اگر سیستم عصبی روده در روده تحریک پذیر فعال شود، نمی تواند به طور مناسب میزان پیام دهنده های آزاد شده را تنظیم کند. اگر این اتفاق رخ دهد، افراد معمولاً احساس درد را بیش از حد معمول در ناحیه روده خود درک می کنند.

استرس که مانند ماشه و تقویت کننده سندروم روده تحریک پذیر عمل می کند

استرس های روانی مانند اضطراب، عصبی بودن، عصبانیت، اندوه یا استرس های شغلی، علائم روده تحریک پذیر را بدتر می کنند. اگر استرس فروکش کند یا فرد به طور هدفمند آرام شود، علائم نیز بهبود می یابند. تحقیقات نشان داده است که استرس حاد باعث ایجاد تغییرات در دستگاه گوارش می شود. در این شرایط، تولید آب معده افزایش یافته و در نتیجه حرکات روده افزایش می یابد و واکنش ایمنی موضعی در روده تغییر می کند. با این حال، افراد نسبت به استرس واکنش های بسیار متفاوتی را از خود نشان می دهند.

در حالی که برخی از مبتلایان روش هایی برای مقابله با استرس خود در پیش گرفته اند، برخی دیگر عواقب روحی و جسمی زیادی را متحمل می شوند.

وجود بیماری های زمینه ای مرتبط

برخی از بیماری ها وجود دارند که غالباً همراه با روده تحریک پذیر رخ می دهند و این امکان وجود دارد که بیماران مبتلا به این بیماری ها، دچار سندروم روده تحریک پذیر شوند.

تشخیص بیماری سندروم روده تحریک پذیر

تشخیص سندروم روده تحریک پذیر به اصطلاح، حذف تشخیص شناخته می شود. این بدان معنا است که قبل از اینکه سندروم روده تحریک پذیر تشخیص داده شود، پزشک باید سایر علل احتمالی برای این علائم را رد کند.

برای بررسی علائم سندروم روده تحریک پذیر باید به متخصص داخلی یا متخصص بیماریهای دستگاه گوارش مراجعه کرد. پس از مراجعه به پزشک، او ابتدا سوالاتی را در مورد علائم فعلی شما و یا هر گونه بیماری زمینه‌ای قبلی از شما خواهد پرسید. به عنوان مثال، پزشک ممکن است سوالات زیر را از شما بپرسد:

• دقیقاً در چه ناحیه ای از بدن احساس درد دارید و این درد در چه شرایطی بروز می کند؟
• آیا شما علائم دیگری مانند اسهال یا یبوست دارید؟
• آیا شما متوجه وجود ارتباط بین درد و مصرف برخی از غذاها شده‌اید؟
• آیا در حال حاضر و در شرایط فعلی زندگی‌تان استرس را تجربه می کنید؟
• آیا در مدفوع خود نشانه ای از خون را مشاهده کرده اید و یا سایر علائم مانند تب و کاهش ناخواسته وزن داشته اید؟ این علائم ممکن است برای سندروم روده تحریک پذیر غیرعادی باشند.

در بسیاری از موارد تهیه ی دفترچه ای از رژیم غذایی و علائمی که تجربه می کنید، برای پزشک بسیار مفید است. زیرا در برخی از موارد می توان وجود ارتباط بین مصرف بعضی از غذاهای خاص و علائم را مشخص کرد.

انجام معاینات جسمی

علائم سندرم روده تحریک پذیر در درجه اول بر دستگاه گوارش تاثیر گذار است. بنابراین، حفره شکمی محور معاینات فیزیکی است. پزشک ابتدا با استفاده از گوشی طبی، صدای داخل شکم را بررسی می ‌کند. در واقع پزشک می تواند با استفاده از گوشی طبی فعالیت های روده را بشنود و همچنین می تواند میزان حرکات روده را نیز بررسی کند. در بیماری روده تحریک پذیر، غالبا تحرکات روده بیش از حد معمول است.

سپس پزشک با استفاده از انگشتان خود به آرامی به دیواره شکم ضربه می زند. بسته به اینکه روده از مدفوع یا هوا پر شده باشد، صدای آن متفاوت خواهد بود. از آنجا که در هنگام نفخ، روده به طور فزاینده‌ای از هوا پر می شود، ضربه زدن به آن صدای مشخصی را ایجاد می کند. سرانجام پزشک معده را با دستان خود ابتدا به صورت سطحی و سپس عمیق تر لمس می کند. از طریق لمس معده، پزشک می تواند مشخص کند که آیا قسمت های خاصی از روده ضخیم شده اند یا خیر.

سونوگرافی شکمی

برای ارزیابی روده، انجام سونوگرافی روده از ارزش محدودی برخوردار است. زیرا گازهای روده تصویر سنوگرافی را مختل می‌ کند. با این وجود، می توان از آن برای تشخیص علل دیگر مانند بیماری های کیسه صفرا، مجاری صفراوی، کبد، کلیه‌ها و لوزالمعده استفاده کرد. پزشک همچنین می تواند ضخیم شدن دیواره روده را از طریق انجام سونوگرافی بررسی و مشخص کند. ضخیم شدن دیواره روده نشان دهنده التهاب است.

تست های آزمایشگاهی

در آزمایشگاه، وجود مواد مختلف در خون، ادرار و مدفوع قابل بررسی هستند. به عنوان مثال، این مواد می‌ توانند علائم التهاب یا عفونت را مشخص کنند. با این حال، در سندروم روده تحریک پذیر آزمایشات معمولاً ارزش کمی دارند.

گاستروسکوپی و کولونوسکوپی

در بسیاری از موارد اگر علائم دستگاه گوارش نامشخص باشند، لازم است که گاستروسکوپی و کولونوسکوپی انجام شود. همچنین در حین انجام این موارد، پزشک ممکن است نمونه کوچکی را از غشای مخاطی بردارد. سندروم روده تحریک پذیر با تغییرات خاصی در مخاط روده مشخص می شود. با این حال، این علائم در بسیاری از بیماری های مزمن التهابی روده نیز مانند کرون یا کولیت اولسراتیو مشاهده می شوند.

تست عدم تحمل مواد غذایی

عدم تحمل مواد غذایی مانند عدم تحمل لاکتوز یا عدم تحمل فروکتوز و همچنین بیماری سلیاک، می توانند موجب ایجاد علائم شبیه به سندروم روده تحریک پذیر شوند. این بیماری ها را می‌ توان با آزمایشهای ساده، تشخیص و از علل سندروم روده تحریک پذیر حذف کرد.

• با آزمایش تنفسی H2 عدم تحمل کربوهیدرات های مختلف قابل تشخیص هستند.
• برای تشخیص بیماری سلیاک، خون برای آنتی بادی های خاص بررسی می شود و یک نمونه از بافت مخاط روده کوچک نیز در زیر میکروسکوپ تجزیه و تحلیل می شود.
• با کمک آزمایش لاکتولوز مانیتول می توان مشخص کردن که آیا عملکرد سد روده مختل شده است یا خیر.

 معیارهای تشخیصی سندرم روده تحریک پذیر

با توجه به توصیه‌های انجمن هضم و متابولیک آلمان، سندروم روده تحریک پذیر زمانی به وجود می ‌آید که سه مورد زیر در یک بیمار وجود داشته باشد:

• بیمار به مدت بیش از سه ماه، علائم مربوط به سندروم روده تحریک پذیر مانند درد شکم یا نفخ که معمولاً با تغییراتی مانند اسهال و یبوست در حرکات روده همراه است، تجربه کند.
• با وجود این علائم، کیفیت زندگی بیمار به طور قابل توجهی مختل شده باشد.
• هیچ تغییر مشخصی در سایر تصاویر بالینی که می توانند علائم را توضیح دهند، وجود ندارد.

درمان سندروم روده تحریک پذیر

به طور کلی، روش درمانی معتبری برای درمان سندروم روده تحریک پذیر وجود ندارد. درمان علائم سندروم روده تحریک پذیر به علائم مختلف و شرایط بیمار بستگی دارد. بنابراین برای افراد مبتلا به این بیماری، یادداشت کردن علائم، رژیم تغذیه ای و سایر عوامل تاثیرگذار مانند استرس و فشار روانی می تواند بسیار مفید باشد. این سریع ترین راه برای مشخص کردن نوع درمان است.

ایجاد تغییر در مراحل درمان امکان پذیر نیست و شما تنها می توانید در مراحل کوچکتر، تغییراتی را ایجاد کنید. با کمی صبر و منطق می توانید به همراه پزشک استراتژی درمانی مناسبی را  مشخص کنید.

درمان سندروم روده تحریک پذیر با اسهال

بیماری سندروم روده تحریک پذیر با اسهال می تواند با داروهای مختلفی درمان شود. متداول ترین آنها، استفاده از ماده فعال لوپرامید یا به اصطلاح اتصال دهنده های اسید صفراوی است. دم کردن چای سیاه یا چای پوست بلوط می ‌تواند این ماده را تولید کند. علاوه بر این، این ماده را می‌ توان به صورت کپسول از داروخانه خریداری کنید. لوپرامید با فرایندهای التهابی در روده مقابله کرده و موجب کاهش دفع و کند شدن حرکت روده می شود.

لوپرامید یک ماده مصنوعی است که به صورت موضعی در روده عمل کرده و عضلات آن را آرام می کند و این باعث می شود که مدفوع به مدت طولانی تری در روده بزرگ بماند. بنابراین، مایعات بیشتری از آن خارج شده و دوباره سفت می شود. با این حال، لوپرامید باید تنها برای مدت زمان کوتاه و کاملا مطابق دستورالعمل مصرف شود. در غیر این صورت، مصرف دارو منجر به یبوست شدید می‌ شود.

اتصال دهنده های اسید صفراوی مانند کلستیرامین، خود را به اسید صفراوی متصل کرده و بنابراین از اثر تحریک کننده اسهال آن جلوگیری می کنند. اسیدهای صفراوی نقش مهمی در هضم چربی دارد، با این حال، این داروها اثر نامطلوبی بر روی برخی از ویتامین ها دارند و مانع از جذب ویتامین‌ های محلول در چربی مانند A، D، E وK و برخی از داروها می شوند.

همچنین فیبرهای غذایی محلول در آب مانند پکتین نیز می‌ توانند اسهال را متوقف کنند. در صورت ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر با اسهال، لازم است برای جبران از بین رفتن مایعات بدن، مصرف مایعات را افزایش داد. همچنین در صورت اسهال شدید و یا بروز سندروم روده تحریک پذیر در کودکان، استفاده از پودرهای الکترولیت که در داروخانه ها عرضه می شوند، می تواند مفید باشد.

درمان سندروم روده تحریک پذیر با یبوست

زمانی که سندروم روده تحریک پذیر باعث یبوست می شود، ورزش و فعالیت بدنی می‌ تواند به حرکت مجدد روده کمک کند. علاوه بر این، افراد مبتلا به روده تحریک پذر با یبوست لازم است روزانه ۲ تا ۳ لیتر مایعات بنوشند. از آنجایی که این درمان ها به تنهایی کافی نیستند، می توان از فیبرهای رژیمی مانند پوست های پسیلیوم و مواد جذب کننده آب مانند ماکرو بول استفاده کرد.

ملین های موجود در داروخانه ها مانند ترکیبات فعال بیزاکودیل و سدیم پیکوسولفات نیز برای یبوست مفید هستند. این ملین ها بیشتر به صورت شیاف استفاده می شوند.

اگر یبوست با گرفتگی همراه باشد، داروهای گیاهی می توانند کمک کننده باشند. به عنوان مثال، روغن نعنا و زیره که به شکل کپسول به فروش می رسند، می ‌توانند به رفع گرفتگی روده کمک کنند. این داروهای گیاهی برای روده بی ضرر هستند. همچنین انیسون و رازیانه می ‌تواند روده را آرام کند.

اگر مصرف داروهای گیاهی کافی نباشند، استفاده از ماده ضد اسپاسم butylscopolamine بسیار مفید و موثر است. این ماده در ترکیب با پاراستامول مسکن مناسبی برای درد به شمار می رود. سایر مواد فعال دارای خاصیت ضد اسپاسم، شامل کلرید منبورین یا تروسپیوم کلرید است.

سندروم روده تحریک پذیر و درمان نفخ شکم

در سندروم روده تحریک پذیر، جذب مواد غذایی مختلف شده و تحرک روده تغییر یافته، می تواند منجر به تشکیل بیش از حد گاز شود. در مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر، این موارد اغلب به طور خود به خود از بین نمی روند و می ‌توانند باعث علائمی مانند گرفتگی و تحریک شکم شوند.

داروهای گیاهی برای نفخ شکم، مانند عرق نعنا، زیره، رازیانه یا سایر دانه ها، نه تنها اثر موثری بر روی بیماری دارند، بلکه در طولانی مدت نیز می توانند از بروز نفخ شکم پیشگیری کنند. اگر استفاده از این مواد کافی نباشد، مصرف داروهایی مانند سیموتیکون و دی متیکون می توانند علائم را کاهش دهند.

رازیانه می ‌تواند به نفخ حاد شکم کمک کرده و همچنین از بروز مجدد آن جلوگیری کند. روغن انیسون، روغن نعنا و رازیانه نیز می توانند روده ها را آرام کنند.

هومیوپاتی سندروم روده تحریک پذیر

برخی از داروهای هومیوپاتی موجود هستند که خاصیت تسکین دهنده و یا پیشگیری کننده دارند. در روش هومیوپاتی از موارد زیر استفاده می شود:

• نیترات اکسید بیسموت
• Cerium oxalicum
• گل لیمو
• سیکلامن
• جنسینگ
• نمک Schüssler پتاسیم سولفوریکم

درمان روده تحریک پذیر با استفاده از پروبیوتیک ها

پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفید روده ای هستند که می توانند به عنوان مکمل غذایی مصرف شوند. این باتری ها می توانند فلور روده مختل شده را به حالت تعادل بازگرداند. اما تا به حال مشخص نشده که کدام یک از پروبیوتیک ها می توانند به سندروم روده تحریک پذیر کمک کند. با این حال، نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه باکتری‌ های مختلف مانند Bifidobacterium bifidum MIMBb75 می توانند به این بیماری کمک کنند.

کارشناسان بر این باورند که اثربخشی پروبیوتیک ها به نوع و شکل بیماری بستگی دارد. به عنوان مثال، مطالعات نشان داده اند که درمان با پروبیوتیک ها، به ویژه اگر سندروم روده تحریک پذیر پیش از عفونت دستگاه گوارش باشد، بسیار موثر است.

درمان سندروم روده تحریک پذیر به کمک آرامش

سندروم روده تحریک پذیر اغلب با استرس ایجاد و یا تشدید می شود. به همین دلیل، افراد مبتلا به این بیماری باید مشخص کنند که آیا استرس روانی یا جسمی علائم سندروم روده تحریک پذیر را در آنها تشدید می کنند یا خیر.

بیماران مبتلا به روده تحریک پذیر لازم است تا حد امکان از عوامل استرس زای شناخته شده اجتناب کنند. اما دوری از شرایط استرس زا برای همیشه امکان پذیر نمی باشد. بنابراین، یادگیری چگونگی کنار آمدن با شرایط استرس زا و کاهش میزان آن، بسیار مهم است. مدیریت هدفمند استرس مانند بهره گیری از تمرین های اتوژنیک، آرامش عضلات یا یوگا می تواند به جلوگیری یا کاهش علائم کمک کند.

داروهای ضد افسردگی و روان درمانی

سندروم روده تحریک پذیر اغلب با مشکلات روانی مانند افسردگی یا اختلالات اضطرابی همراه است. این موارد معمولا همراه با استرس ظاهر می ‌شوند و می ‌توانند سندروم روده تحریک پذیر را تحلیل و تشدید کنند. اگر علائم روان ‌شناختی در طی روان درمانی و یا از طریق داروهای ضد افسردگی درمان شوند، علائم روده تحریک پذیر اغلب بهبود می یابد. علاوه بر این، داروهای ضد افسردگی تا حدودی بر عضلات دستگاه گوارش تاثیر گذاشته و می توانند به عنوان ضد درد عمل کنند.

رژیم تغذیه ای در سندروم روده تحریک پذیر

روده بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر نسبت به سایر افراد، بسیار حساس تر و واکنش پذیرتر است. این امر در مورد رژیم تغذیه ای نیز صدق می کند. غذاهایی که هضم آنها دشوار است، می ‌توانند به راحتی روده های تحریک پذیر را تحت شعاع قرار دهند. با این حال هیچ توصیه کلی برای رژیم غذایی سندروم روده تحریک پذیر وجود ندارد. زیرا دستورالعمل های لازم در مورد اسهال و یبوست که علائم مختلف این سندروم هستند، بسیار متفاوت است. علاوه بر این، افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر واکنش های متفاوتی نسبت به غذاهای مختلف دارند.

فیبرها

واکنش بیماران به مصرف فیبر در رژیم غذایی نیز بسیار متفاوت است. اما به نظر می رسد که مصرف فیبر به ویژه به بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر با یبوست کمک می کند. همچنین فیبر رژیم غذایی مایعات ممکن است برای بیماران مبتلا به اسهال یا نفخ مفید باشد.

نکات تغذیه ای برای سندروم روده تحریک پذیر

قوانین اساسی تغذیه ای زیر برای برخی از بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر مفید است:

• مصرف آهسته مواد غذایی
• عدم بلع بی‌دلیل هوا
• خوب جویدن مواد غذایی
• نوشیدن مقادیر زیاد آب
• کاهش مصرف غذاهای چرب، حبوبات، ادویه های قوی، قهوه، الکل، نیکوتین یا لبنیات. این مواد می توانند منجر به علائم سندروم روده تحریک پذیر شوند.
• برخی از افراد نسبت به محصولات تهیه شده از آرد سفید و همچنین جایگزین های قند، حساسیت شدید دارند.
• به نحوه تهیه غذا و مصرف آن در طول روز توجه کنید.
• وعده های غذایی خود را به طور مرتب و در زمان های ثابت و معین مصرف کنید.
• از پرخوری به ویژه در هنگام عصر پرهیز کنید.
• برای صرف وعده های غذایی خود زمان بگذارید و سعی کنید وعده های غذایی خود را در یک فضای آرام میل کنید.
• اگر مبتلا به معده درد عصبی هستید، از گرما بهره ببرید. برای این منظور می ‌توانید یک قوطی آب گرم بر روی معده خود قرار دهید. این می تواند درد گرفتگی را تسکین دهد و روده را آرام کند.

دوره بیماری و احتمال بهبودی سندروم روده تحریک پذیر

سندروم روده تحریک پذیر که به عنوان روده تحریک پذیر نیز شناخته می ‌شود، شایع ترین بیماری دستگاه گوارش است. این بیماری اغلب برای اولین بار در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی رخ می دهد و زنان تقریباً دو برابر مردان به این بیماری مبتلا می شوند.

سندروم روده تحریک پذیر می تواند در افراد مختلف، متفاوت باشد. علائم این بیماری نیز می تواند افزایش یا کاهش یافته و یا در کل متوقف شود. اما در عین حال، علائم می‌ توانند به طور مجدد عود کنند. در برخی از بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر، اسهال، یبوست، درد و نفخ شکم ممکن است به صورت متناوب وجود داشته باشند. به همین دلیل این بیماری به طور قابل توجهی کیفیت زندگی را مختل می کند.

اگر افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر بتوانند عواملی را که موجب تحریک علائم آنها می شود، مشخص کنند، احتمال بهبودی در آنها افزایش می یابد. تقریباً ۳۴ درصد از بیماران با تغییر هدفمند رفتارهای خود و همچنین اقدامات درمانی، موفق به کاهش علائم خود می شوند و یا حتی ممکن است بیماری آنها به طور کامل درمان شود.

اما اگر سندروم روده تحریک پذیر مدت زمان طولانی بدون درمان ادامه یابد، احتمال بهبودی در این افراد کاهش می یابد. تقریبا از هر دو فرد بیمار یک نفر از آنها مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر مزمن شده و سال ها یا حتی کل زندگی خویش را با علائم این بیماری سپری می کند. همچنین هیچ مدرک مشخصی وجود ندارد که نشان دهنده ی ارتباط بین بیماری روده تحریک پذیر با بیماری‌های جدی دیگر باشد.