استفاده از پلاسمای بیماران تازه بهبود یافته برای درمان کووید ۱۹

برخی از محققان و پزشکان از پلاسمای بیمارانی که تازه از کرونا بهبود یافته اند برای درمان سایر بیمارانی که دچار این بیماری شده اند استفاده می کنند. این مقاله بر اساس گفتگو با دکتر آرتورو کاسادوال (Arturo Casadevall) از دانشگاه جانز هاپکینز (Johns Hopkins University) نوشته شده تا شما را بیشتر با این موضوع آشنا کنیم.

درمان با پلاسمای خون افراد تازه بهبود یافته چیست و چرا برخی از پزشکان از آن برای درمان کووید ۱۹ استفاده می کنند؟ در این مقاله به این مباحث می پردازیم. در ایالات متحده آمریکا، در هر ۲ ثانیه یک نفر به خون نیاز پیدا می کند اما به علت شیوع کووید ۱۹، منابع خون موجود کم هستند.

هنگام جستجو برای درمان موثر کووید ۱۹، یک روش قدیمی که برای مقابله با بیماری های عفونی استفاده میشد دوباره ظهور پیدا کرد: ترانسفیوژن (انتقال خون) با پلاسمای افراد تازه بهبود یافته. پلاسما بخشی از خون است.

این روش یک اصل ساده دارد. خون افرادی که از عفونت بهبود پیدا می کنند حاوی آنتی بادی است. آنتی بادی ها مولکول هایی هستند که عوامل بیماری زایی همچون ویروس که باعث بیماری می شوند را تشخیص داده و با آن ها مقابله می کنند. پزشکان می توانند پلاسما (بخشی از خون که حاوی این آنتی بادی هاست) را جدا کنند و آن را به افرادی که بدن شان در حال حاضر در حال مقابله با بیماری عفونی است تزریق کنند. این کار به سیستم ایمنی آن ها کمک می کند که به طور موثرتر با عامل بیماری زا مقابله کند.

اخیرا محققان و پزشکان روی امکان استفاده از این روش برای درمان افراد دچار کووید ۱۹ تحقیق کرده اند. کووید ۱۹ بیماری تنفسی است که توسط ویروس SARS-CoV-2 به وجود می آید.

در ایالات متحده آمریکا، گروهی متشکل از محققان و پزشکان از ۵۷ موسسه نظیر دانشگاه جانز هاپکینز، دانشکده پزشکی آلبرت انیشتین و مدرسه پزشکی آیکان در مانت ساینای در حال تحقیق و استفاده از پلاسمای افراد تازه بهبود یافته برای درمان کووید ۱۹ هستند.

این روش با عنوان پروژه ملی پلاسمای بهبود یافتگان کووید ۱۹ “National COVID-19 Convalescent Plasma Project” شناخته می شود که پس از انتشار نظریه ای در مجله تحقیقات بالینی “The Journal of Clinical Investigation” در مارس ۲۰۲۰ به وجود آمد.

این مقاله در دفاع از مزایای ممکن آنتی بادی تراپی برای درمان کووید ۱۹ منتشر شد. این مقاله توسط متخصصان ایمونولوژی، دکتر آرتورو کاسادوال رئیس بخش میکروبیولوژی مولکولی و ایمونولوژی از دانشگاه جانز هاپکینز و دکتر Liise-anne Pirofski پروفسور بیماری های عفونی از بخش پزشکی دانشگاه آلبرت انیشتین نوشته شد.

برای این که بیشتر با پلاسما درمانی، مزایا و خطرات آن، و استفاده کنونی آن در درمان کووید ۱۹ آشنا شوید توجه شما را به صحبت های دکتر آرتورو کاسادوال جلب می کنیم.

درمانی با بیش از ۱۰۰ سال سابقه استفاده

خب ایده استفاده از پلاسمای خون بیماران تازه بهبود یافته از کجا آمده؟ این نظریه اولین بار در اواخر قرن ۱۹ معرفی شد، زمانی که امیل فون بهرینگ (Emil von Behring) متخصص فیزیولوژی و کیتاساتو شیباسابورو (Kitasato Shibasaburou) متخصص باکتری شناسی کشف کردند که می توانند از آنتی بادی های موجود در سرم خون (یکی دیگر از اجزای خون) برای مقابله با عفونت باکتریایی دیفتری استفاده کنند.

از آن زمان، و حداقل از دهه ۱۹۳۰، پزشکان از آنتی بادی تراپی برای درمان یا پیشگیری از عفونت های باکتریایی و ویروسی (نظیر انواعی از ذات الریه، مننژیت و سرخک) استفاده می کنند.

وقتی از دکتر کاسادوال پرسیدند که ایده استفاده از پلاسمای خون برای درمان کووید ۱۹ از کجا آمده او پاسخ داد: “من در تمام طول زندگی حرفه ایم روی آنتی بادی ها کار می کردم و این را می دانم که پلاسمای خون افراد تازه بهبود یافته برای بیش از ۱۰۰ سال است که مورد استفاده قرار می گیرد”.

وی همچنین افزود که: “در حقیقت، اولین جایزه نوبل به خاطر استفاده از سرم برای درمان دیفتری به بهرینگ داده شد و من این تاریخچه را می دانستم”. تاریخچه طولانی استفاده موفقیت آمیز از این روش برای مقابله با بیماری های عفونی مختلف نشان داد که این روش می تواند در مقابله با بیماری ایجاد شده توسط ویروس SARS-CoV-2 هم موثر باشد.

دکتر کاسادوال می گوید: “در دوره اپیدمی یک بیماری و زمانی که دسترسی زیادی به چیزی ندارید، خون افرادی که تازه بهبود پیدا کردند حاوی آنتی بادی است که می توان از آن برای درمان استفاده کرد. پس این یک ایده قدیمی است و زمان زیادی است که از آن استفاده می شود و من فکر می کنم که نقش من این بود که به دوستانم و مقامات اطلاع دهم که از این روش می توان در این اپیدمی هم استفاده کرد”.

تحقیقات اخیر نشان داده اند که افرادی که دچار ویروس SARS-CoV-2 شده اند آنتی بادی هایی دارند که می توانند نسبت به کروناویروس واکنش نشان دهند.

دکتر کاسادوال می گوید: “مطالعات زیادی هستند که نشان می دهند زمانی که افراد از یک ویروس بهبود می یابند، در خون آن ها آنتی بادی های خنثی کننده ای به وجود می آید که قادر به کشتن ویروس هستند”.

وی افزود: “افراد از نظر آنتی بادی هایی که تولید می کنند تفاوت زیادی با هم دارند. برخی از آن ها مقدار زیادی آنتی بادی ایجاد می کنند، این در حالی است که برخی دیگر میزان کمی آنتی بادی تولید می کنند. اما خبر خوب این است که بیشتر افراد بهبود یافته در خون خود آنتی بادی دارند”.

اگر افرادی که از کووید ۱۹ بهبود یافته اند خون اهدا کنند، می توان از این روش در حال حاضر استفاده کرد. در حقیقت برخی از پزشکان هم اکنون در حال استفاده از پلاسما برای درمان بیماران هستند.

بی خطر بودن

در ایالات متحده آمریکا، پروژه ملی پلاسمای بهبود یافتگان کووید ۱۹، تا حد ممکن روی این روش آزمایش های لازم را انجام داد.

دکتر کاسادوال می گوید که در ایالات متحده آمریکا حدود ۱۲,۰۰۰ نفر درمان با کمک پلاسمای افراد بهبود یافته را برای  درمان کووید ۱۹ دریافت کرده اند.

بر اساس اطلاعات بدست آمده، دکتر کاسادوال و همکاران وی نتیجه گرفتند که این روش برای بیمارانی که درمان را دریافت می کنند بی خطر است. این تیم یافته های خود را در قالب یک مقاله از پیش چاپ شده به صورت آنلاین منتشر کرد.

دکتر کاسادوال گفت: “[در ۱۴ مه]، ما مقاله ای منتشر کردیم و تحقیقات ما روی ۵,۰۰۰ بیماری که از این درمان استفاده کرده بودند نشان داد که این درمان نسبتا بی خطر است. و این اولین قدم است”.

وی همچنین افزود: “فعلا هدف روی اثبات بی خطر بودن است. و موثر بودن این روش در چند هفته آینده مشخص می شود. هم اکنون داده ها در حال تجزیه و تحلیل هستند و ما به این روش امیدوار هستیم. خصوصا از زمانی که ایتالیایی ها گزارش دادند که استفاده از پلاسمای افراد تازه بهبود یافته باعث کاهش مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹ شده، امیدواریم که پس از تجزیه و تحلیل داده های ایالات متحده آمریکا نیز شاهد چنین تاثیراتی باشیم”.

در اروپا، پایگاه انتقال خون گزارش داد که ۲۰ کشور استفاده از پلاسمای افراد تازه بهبود یافته برای درمان کووید ۱۹ را آغاز کرده اند یا قصد استفاده از آن در آینده نزدیک را دارند. این کشورها شامل ایتالیا، اسپانیا، انگلستان و برخی از کشورهای اروپایی هستند که تا حد زیادی تحت تاثیر ویروس SARS-CoV-2 قرار گرفته اند. به علت خطرات مربوط به انتقال خون یا اجزای خون، اثبات بی خطر بودن این پروسه ضروری است.

“یکی از مشکلاتی که ما ۲ ماه پیش و زمانی که تازه این کار را شروع کرده بودیم نگران آن بودیم این بود که ممکن است استفاده از آنتی بادی شرایط را بدتر کند. اگر چه سوابقی که نشان از مضر بودن این درمان می دادند خیلی محدود بودند اما همیشه باید نگران این باشید که شاید درمان مداخله ای به بیمار آسیب بزند. خوشبختانه ما هیچ اثر منفی ای را مشاهده نکردیم و اکنون در حال تمرکز روی میزان تاثیر و بررسی مفید بودن این درمان هستیم” –دکتر آرتورو کاسادوال

دکتر کاسادوال همچنین می گوید که افزودن میزان بیشتری از مایعات به سیستم عروقی فرد می تواند سبب اورلود مایعات شود و خطرناک باشد. به گفته وی زمانی که به بیمار پلاسما می دهید تا حدی احتمال واکنش به انتقال خون وجود دارد. همچنین گاهی احتمال دارد که بیمار دچار اورلود حجم خون شود. منظورم از این حرف چیست؟ منظورم این است که ما به خون حجم بیشتری اضافه می کنیم و اگر خیلی سریع حرکت کند، ممکن است منجر به اورلود سیستم عروقی شود. اما زمانی که به تجربه ۵,۰۰۰ بیمار اولی که از این روش استفاده کردند نگاهی می اندازیم مطمئن می شویم که هیچ مشکل جدی ای وجود ندارد”.

نگرانی ها و امیدواری ها در این زمینه

در حالی که مراکز گوناگونی در ایالات متحده آمریکا در حال حاضر از پلاسمای بیماران بهبود یافته برای درمان کووید ۱۹ استفاده می کنند اما دکتر کاسادوال اظهار نگرانی می کند؛ زیرا اگر بیمار خیلی دیر این درمان را دریافت کند این درمان نمی تواند به اندازه کافی موثر باشد.

جدای از استفاده از این روش در آزمایش های بالینی، سازمان غذا و دارو (FDA) استفاده از این نوع درمان را تنها ‌در موقعیت های اورژانسی و برای بیمارانی که در مرحله شدیدی از بیماری هستند تایید کرده که در این مرحله این درمان نمی تواند خیلی مفید واقع شود.

گاهی پزشکان از پلاسما برای بیمارانی استفاده می کنند که بیماری شان خیلی شدید است و ما واقعا نمی دانیم که دریافت پلاسما در مراحلی که بیماری شدید است می تواند خیلی موثر باشد یا نه. در ایالات متحده آمریکا، بیماران زمانی درمان می شوند که اینتوبه هستند که به نظر ما این زمان برای شروع درمان پلاسما خیلی دیر است. خیلی از پزشکان در حال تلاش برای انتقال این درمان به مراحل اولیه بیماری هستند یعنی زمانی که مکانیسم دفاعی بیماران در حال فروپاشی است.

البته استفاده از این درمان برای بیمارانی که زودتر به آن نیاز دارند همیشه هم آسان نیست. مشکلی که وجود دارد این است که این درمان خیلی زمان بر است.

دلیل این امر این است که پزشک در حالی که وضعیت بیمار در حال تشدید شدن است پلاسما را سفارش می دهد. رسیدن پلاسما می تواند زمان بر باشد. برخی از بیمارستان ها پلاسما را در سایت خود دارند، این در حالیست که برخی دیگر باید آن را از مراکز بانک خون بگیرند.

با وجود تمام این موانع پلاسما تراپی برای پزشکان خیلی جالب است چون می توانند همین الان به آن دسترسی داشته باشند و از آن استفاده کنند.

برخلاف واکسن که تولید آن زمان بر است یا داروهای آزمایشگاهی که باید قبل از رسیدن به تایید رسمی وارد مراحل گوناگونی از آزمایش شوند، این روش به پزشکان این امکان را می دهد که فورا از خون افراد بهبود یافته برای درمان افرادی که بستری هستند استفاده کنند.

معمولا خیلی از افراد برای تشخیص تفاوت بین پلاسما تراپی و واکسن به مشکل بر می خورند چون هر دوی آن ها شامل آنتی بادی هستند.

با این که واکسن روی فرضیه تحریک سیستم ایمنی فرد برای مسدود کردن یا کشتن ویروس کار می کند اما فورا از آنتی بادی های آماده استفاده نمی کند و بررسی بی خطر بودن و موثر بودن آن می تواند یک یا چند سال طول بکشد. اما وقتی پلاسما دریافت می کنید، کسی دیگر به شما آنتی بادی می دهد و شما فورا آن را دریافت می کنید. به عقیده دکتر کاسادوال، پزشکان باید از این روش همراه با سایر گزینه های درمانی که کم کم در دسترس قرار می گیرند استفاده کنند.

وی افزود: “این درمان چیزی را فراهم می کند که هم اکنون امکان دسترسی به آن وجود دارد. در ایالات متحده آمریکا شاهد استفاده مکرر از این درمان هستیم. امیدوارم که در آینده گزینه های درمانی بهتری پیش رو باشند. برای مثال من و همکارانم ‌در حال ساخت آنتی بادی از پلاسمای افراد تازه بهبود یافته هستیم که می تواند طی چند ماه در دسترس قرار بگیرد. همچنین امیدواریم که در آینده آنتی بادی های مونوکلونال و آنتی ویروس های متنوعی در دسترس باشند”.

پلاسمای افراد تازه بهبود یافته چیزی را فراهم می کند که می توان امروزه با دانش و پروسه های استاندارد از آن استفاده کرد اما امیدواریم که در آینده گزینه های بهتری در دسترس قرار بگیرند.