گروه ترجمه/فرزانه پاشایی: به عفونت هر قسمت از سیستم ادراری بدن (شامل کلیه ها، حالب، مثانه و مجرای ادراری) عفونت دستگاه ادراری (UTI) می گویند. بیشتر عفونت ها شامل دستگاه ادراری تحتانی یعنی مثانه و مجرای ادراری است.

زنان بیشتر از مردان دچار عفونت ادراری می شوند. عفونت محدود به مثانه می تواند دردناک و آزار دهنده باشد. با این حال، در صورت گسترش عفونت ادراری به کلیه ها، عواقب جدی تری به همراه دارد.

به طور معمول عفونت دستگاه ادراری با آنتی بیوتیک درمان می شود. اما می توانید در وهله اول اقداماتی را برای کاهش احتمال ابتلا به عفونت انجام دهید.

علائم عفونت دستگاه ادراری

 

عفونت ادراری همیشه با علائم و نشانه هایی همراه نیست، اما در صورت وجود علائمی چون:

  • تمایل شدید و مداوم و احساس سوزش به هنگام دفع ادرار
  • دفعات ادراری بسیار و کم حجم
  • ادرار ابری
  • ادراری که قرمز، صورتی روشن یا کدر شبیه کولا باشد- نشانه ای از خون در ادرار
  • ادرار بدبو
  • درد لگن در زنان- به ویژه در مرکز لگن و اطراف ناحیه استخوان شرمگاهی.

البته ممکن است این عفونت در سالخوردگان با مشکلات دیگر اشتباه یا حتی نادیده گرفته شود.

انواع عفونت ادراری

هر نوع عفونت ادراری- بسته به محل آن- ممکن است علائم و نشانه های خاصی ایجاد کند.

مثلا هنگام درد کمر و پهلو، تب شدید، لرز، حالت تهوع و استفراغ معمولا کلیه ها متاثر میشود .در صورت مشاهده علائم و نشانه های عفونت ادراری به پزشک مراجعه کنید.

علل عفونت دستگاه ادراری 

عفونت دستگاه ادراری معمولاً هنگامی اتفاق می افتد که باکتری ها از طریق مجرای ادراری وارد دستگاه ادراری شوند و در مثانه شروع به تکثیر کنند. اگرچه سیستم ادراری برای مقابله با عوامل میکروسکوپی طراحی شده است، اما گاهی اوقات دفاع بدنی با شکست مواجه می شوند. وقتی این اتفاق می افتد، باکتری ها وارد دستگاه ادراری شده و باعث ایجاد عفونت می شوند.

  • عفونت مثانه (سیستیت). این نوع عفونت ادراری معمولاً به دلیل اشرشیاکلی ( coli)- نوعی باکتری که معمولاً در دستگاه گوارش (GI) یافت می شود- ایجاد می گردد. با این حال، گاهی اوقات باکتری های دیگر نیز مسئول این امر هستند.

مقاربت جنسی ممکن است منجر به سیستیت شود، اما برای ایجاد آن نیازی به فعالیت جنسی نیست. همه خانم ها به دلیل آناتومی بدن خود- به خصوص فاصله کم بین مجرای ادراری تا مقعد و دهانه مجرا تا       مثانه- در معرض خطر سیستیت قرار دارند.

  • عفونت مجرای ادراری (اورتریت). این نوع عفونت ادراری هنگامی اتفاق می افتد که باکتری GI از مقعد به مجرای ادراری گسترش یابد. همچنین، از آنجا که مجرای ادراری زن به واژن او نزدیک است، عفونت های منتقله از راه جنسی، مانند تبخال، سوزاک، کلامیدیا و مایکوپلاسما نیز می توانند باعث اورتریت شوند.
  •  عوامل خطر عفونت دستگاه ادراری
  •  عفونت های دستگاه ادراری در زنان شایع است و بسیاری از زنان در طول زندگی خود چند بار آن را تجربه می کنند. ریسک فاکتورهای خاص زنان برای عفونت ادراری شامل موارد زیر است:
    • آناتومی بدن زن. زنان مجرای ادراری کوتاه تری نسبت به آقایان دارند و این مساله، مسافت طی شده توسط باکتری ها برای رسیدن به مثانه را کاهش می دهد.
    • فعالیت جنسی. زنان فعال به لحاظ جنسی نسبت به زنانی که از نظر جنسی فعال نیستند، بیشتر دچار عفونت ادراری می شوند. اختیار یک شریک جنسی جدید نیز خطر عفونت را افزایش می دهد.
    • انواع خاصی از کنترل کننده های بارداری. زنانی که از دیافراگم و مواد اسپرم کش برای کنترل بارداری خود استفاده می کنند ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشند.
    • یائسگی. پس از یائسگی، کاهش استروژن در گردش خون باعث ایجاد تغییراتی در دستگاه ادراری زن می شود که وی را در برابر عفونت آسیب پذیرتر می کند.

    سایر عوامل خطر برای عفونت ادراری شامل موارد زیر است

    • ناهنجاری های دستگاه ادراری. خطر ابتلا به عفونت ادراری در نوزادانی که با ناهنجاری های دستگاه ادراری متولد می شوند بیشتر است- زیرا این مشکل اجازه نمی دهد که ادرار به طور طبیعی از بدن دفع شود، بنابراین به مجرای ادراری برمی گردد.
    • انسداد مجاری ادراری. سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات می تواند ادرار را در مثانه به دام بیندازد و خطر عفونت ادراری را افزایش دهد.
    • سیستم ایمنی سرکوب شده. دیابت و سایر بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن (دفاع بدن در برابر میکروب ها) را مختل می کنند، می توانند خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهند.
      • استفاده از کاتتر. افرادی که به دلایلی، خود قادر به دفع ادرار نیستند و از لوله (کاتتر) برای دفع ادرار استفاده می کنند، در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری قرار دارند. این ممکن است شامل افراد فلج، افراد بستری در بیمارستان ها و افرادی با مشکلات عصبی باشد که توانایی کنترل ادرار برای آن ها دشوار است.
      • جراحی اخیر دستگاه ادراری. جراحی دستگاه ادراری یا معاینه آن که شامل استفاده از ابزار و وسایل پزشکی است می تواند خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهد.

        عوارض عفونت دستگاه ادراری 

        عدم درمان عفونت دستگاه ادراری، می تواند عواقب جدی به همراه داشته باشد، اما در صورت درمان به موقع و مناسب عفونت دستگاه ادراری تحتانی، به ندرت منجر به ایجاد عوارض می شود.

        عوارض UTI ممکن است شامل موارد زیر باشد:

        • عفونت های مکرر، به ویژه در زنانی که طی یکسال- در یک دوره چهار یا شش ماهه و یا بیشتر- دو یا چند بار UTI را تجربه کنند.
        • آسیب دائمی کلیه در اثر عفونت حاد یا مزمن کلیه (پیلونفریت)- به علت UTI درمان نشده.
        • افزایش خطر تولد نوزادانی با وزن کم و یا نارس در زنان باردار.
        • تنگی مجرای ادراری در مردان به سبب اورتریت مکرر، که قبلاً با اورتریت گونوکوکی مشاهده شده بود.
        • سپسیس، که یک عارضه عفونتی تهدید کننده زندگی است، به خصوص اگر عفونت به کلیه ها برسد.

              پیش گیری از عفونت دستگاه ادراری 

      • برای کاهش خطر ابتلا به عفونت ادراری می توانید مراحل زیر را انجام دهید:
        • مایعات زیادی بنوشید- به خصوص آب. نوشیدن آب، به رقیق شدن ادرار و افزایش دفعات ادرار کمک می کند و اجازه می دهد که باکتری ها، سریع تر از دستگاه ادراری دفع شوند.
          • آب کرن بری بنوشید. اگرچه مطالعات پیرامون این امر قطعی نیست، اما به احتمال زیاد برای پیشگیری از عفونت مفید است.
          • ناحیه تناسلی خود را از جلو به عقب بشویید. انجام این کار پس از اجابت مزاج باعث می شود تا باکتری های ناحیه مقعد به واژن و مجرای ادراری منتقل نشوند.
          • پس از مقاربت، سریعا مثانه خود را خالی کنید و برای کمک به دفع باکتری ها، یک لیوان کامل آب بنوشید.
          • از مصرف محصولات تحریک کننده واژن خودداری کنید. اعمال اسپری های خوشبو کننده واژن یا سایر محصولات زنانه مانند پودر در ناحیه تناسلی و دوش واژن می تواند مجرای ادراری را تحریک کند.
          • طریقه پیشگیری از بارداری خود را تغییر دهید. دیافراگم ها یا کاندوم های حاوی اسپرم کش یا بدون لوبریکانت، همگی می توانند در رشد باکتری ها موثر باشند .

تشخیص عفونت دستگاه ادراری

 

  •  آزمایش ها و روش هایی که برای تشخیص عفونت دستگاه ادراری استفاده می شود شامل موارد زیر است:
    • تجزیه و تحلیل نمونه ادراری. پزشک ممکن است برای آنالیز آزمایشگاهی و یافتن گلبول های سفید و قرمز خون یا باکتری ها، درخواست نمونه ادراری کند. برای جلوگیری از آلودگی احتمالی نمونه، ممکن است به شما آموزش داده شود که ابتدا ناحیه تناسلی خود را با یک پد ضد عفونی کننده پاک کنید و بلافاصله از ادرارتان نمونه برداری کنید.
    • کشت آزمایشگاهی باکتری های در حال رشد دستگاه ادراری. آنالیز آزمایشگاهی ادرار گاهی اوقات با کشت ادرار دنبال می شود. این آزمایش مشخص می کند که چه باکتری هایی باعث عفونت فرد می شوند و کدام داروها برای وی موثرترند.

    تهیه تصاویری از دستگاه ادراری

  • اگر مرتباً دچار عفونت شوید و پزشک چنین تشخیص دهد که مشکل شما ممکن است در اثر ناهنجاری هایی در دستگاه ادراری تان باشد، ممکن است لازم شود که سونوگرافی، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) انجام
    • تهیه تصاویری از دستگاه ادراری. اگر مرتباً دچار عفونت شوید و پزشک چنین تشخیص دهد که مشکل شما ممکن است در اثر ناهنجاری هایی در دستگاه ادراری تان باشد، ممکن است لازم شود که سونوگرافی، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) انجام شود. در این میان، احتمالا پزشک از ماده حاجب برای نمایان ساختن ساختارهای دستگاه ادراری شما استفاده می کند.
    • استفاده از اسکوپ برای مشاهده داخل مثانه. اگر مکررا عفونت ادراری داشته باشید، ممکن است پزشک با استفاده از یک لوله نازک و بلند مجهز به لنز (سیستوسکوپ)، سیستوسکوپی انجام دهد و داخل مجرای ادراری و مثانه تان را ببیند. سیستوسکوپ در مجرای ادرار قرار داده شده و تا مثانه می رود.

    درمان عفونت دستگاه ادراری 

    آنتی بیوتیک ها معمولاً اولین خط درمانی عفونت های دستگاه ادراری هستند. نوع داروهای تجویزی و مدت زمان استفاده از آن ها به شرایط سلامتی و نوع باکتری های موجود در ادرار فرد بستگی دارد.عفونت ساده

    داروهایی که معمولاً برای عفونت های ادراری ساده توصیه می شوند، عبارت اند از:

    • تریمتوپریم یا سولفامتوکسازول (باکتریم، سپترا و ….)
    • فسفومایسین (مونورول)
    • نیتروفورانتوئین (ماکرودانتین، ماکروبید)
    • سفالکسین (کفلکس)
    • سفتریاکسون

    گروه داروهای آنتی بیوتیکی معروف به فلوروکینولون ها- مانند سیپروفلوکساسین (سیپرو)، لووفلوکساسین و …. – معمولاً در موارد عفونت ادراری ساده توصیه نمی شوند، زیرا خطرات این داروها از مزایای آن ها بیشتر است. در برخی موارد، مانند عفونت ادراری پیچیده یا عفونت کلیه و در صورت عدم وجود گزینه های درمانی دیگر، پزشک ممکن است داروی فلوروکینولون را برای شما تجویز کند.

    عفونت شدید

    برای عفونت های ادراری شدید، ممکن است به درمان با آنتی بیوتیک های وریدی در بیمارستان نیاز داشته باشید.

    آزمایشات بالینی

مداخلات و آزمایشات جدید به عنوان وسیله ای برای پیشگیری، تشخیص، درمان یا مدیریت این بیماری به کار گرفته می شوند.

        • اغلب، علائم بیماری طی چند روز پس از درمان برطرف می شوند. اما ممکن است لازم باشد که مصرف آنتی بیوتیک را به مدت یک هفته یا بیشتر ادامه دهید. حتما کل دوره درمان با آنتی بیوتیک را طبق تجویز پزشک دنبال کنید.در موارد عفونت ادراری غیر پیچیده، پزشک ممکن است یک دوره درمان کوتاه تر مانند مصرف یک تا سه روزه ی آنتی بیوتیک را برایتان توصیه کند. اما اینکه آیا این دوره درمانی کوتاه برای درمان عفونت کافی است یا خیر، به علائم و سابقه پزشکی ویژه هر شخص بستگی دارد.همچنین ممکن است پزشک یک داروی مسکن برای شما تجویز کند تا مثانه و مجرای ادراری تان را بی حس کند و سوزش ادراری تان را تسکین دهد، اما معمولا پس از شروع مصرف آنتی بیوتیک ها، دردتان طی چند روز تسکین می یابد.اگر مکررا عفونت ادراری داشته باشید، پزشک ممکن است موارد درمانی خاص زیر را برایتان توصیه کنید:
          • آنتی بیوتیک با دوز کم، در ابتدا به مدت شش ماه اما گاهی بیشتر
          • خود تشخیصی و خود درمانی در صورت داشتن ارتباط تلفنی با پزشک
          • تجویز یک دوز از آنتی بیوتیک بعد از مقاربت جنسی- اگر عفونت شما مربوط به فعالیت جنسی باشد
          • استروژن درمانی واژینال در صورتی که در دوران یائسگی باشید

          سبک زندگی و درمان های خانگی عفونت دستگاه ادراری 

          عفونت دستگاه ادراری می تواند دردناک باشد، اما تا زمان تاثیر بخشی کامل آنتی بیوتیک ها، می توان برای تسکین درد و ناراحتی اقدامات زیر را انجام داد.

          • نوشیدن مقدار زیادی آب. آب به رقیق شدن ادرار و دفع باکتری ها کمک می کند.
          • اجتناب از مصرف نوشیدنی هایی که ممکن است مثانه تان را تحریک کنند. تا زمانی که عفونت تان برطرف نشده از مصرف قهوه، الکل و نوشابه های حاوی عصاره مرکبات یا کافئین خودداری کنید. آن ها می توانند مثانه تان را تحریک کرده و باعث تکرر ادرار و احساس فشار شوند.
          • استفاده از پد حرارتی. برای به حداقل رساندن فشار مثانه یا هر گونه ناراحتی، یک پد حرارتی را به شکم خود ببندید.

          طب جایگزین با مصرف کرن بری

          بسیاری از افراد برای جلوگیری از عفونت ادراری از آب کرن بری استفاده می کنند. برخی شواهد حاکی از آن است که محصولات کرن بری- چه به صورت شربت و یا قرص- ممکن است دارای خواص ضد عفونی کنندگی خوبی باشد. محققان به مطالعه در این زمینه ادامه می دهند، اما نتایج آن ها قطعی نیست.برای اکثر افراد، نوشیدن آب کرن بری بی خطر است، اما برخی دیگر ناراحتی معده یا اسهال را گزارش می کنند با این حال، اگر از نوشیدن آب کرن بری لذت می برید و احساس می کنید که به شما در جلوگیری از عفونت ادراری کمک می کند، کمتر دچار عوارض جانبی آن می شوید.

          توجه: اگر داروی رقیق کننده خونی مانند وارفارین مصرف می کنید، از مصرف کرن بری خودداری کنید.

          ویزیت پزشک

          پزشک، ماما یا سایر ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی می توانند عفونت های دستگاه ادراری را درمان کنند، اما در صورت عود مکرر یا عفونت مزمن کلیه، ممکن است برای ارزیابی بیشتر به پزشک متخصص اختلالات ادراری (اورولوژیست) یا متخصص اختلالات کلیوی (نفرولوژیست) ارجاع داده شوید.