سیاتیک چیست؟ علائم و راه های درمان آن کدام است؟

بر اساس مقاله منتشر شده در مارس سال 2015 در مجله پزشکی نیوانگلند، سیاتیک به خودی خود یک بیماری نیست بلکه اصطلاحی غیراختصاصی است که برای توصیف انواع علائم مربوط به ساق پا یا کمر در نتیجه یک مشکل پزشکی استفاده می شود.

این عارضه به طور معمول به درد عصب در طول مسیر عصب سیاتیک اشاره دارد، طولانی ترین و ضخیم ترین عصب در بدن انسان که از پشت لگن به پایین از طریق پشت ران ها تا زیر زانو گسترش می یابد. سیاتیک یکی از نشانه های رایج رادیکولوپاتی کمر (عصب تحت فشار) است که به هر اختلالی بر ریشه های عصبی در قسمت کمر اغلب شامل عصب سیاتیک اشاره دارد. اصطلاحات سیاتیک و رادیکولوپاتی کمر گاهی به طور مترادف استفاده می شوند اگرچه ممکن است سیاتیک به عنوان سندرم رادیکولار لومبوساکرال، درد و گیر افتادن ریشه عصب نیز شناخته شود. تا 40 درصد بزرگسالان در ایالات متحده در مقطعی از زندگی خود دچار سیاتیک می شوند این عارضه اغلب در افرادی که چهل یا پنجاه ساله هستند، تاثیر می گذارد.

به گزارش اوری دی هلث، تحقیقات نشان می دهد سیاتیک برای اکثر افراد خود به خود (بدون درمان) برطرف می شود، اما برخی سیاتیک مزمن (طولانی مدت) را تجربه می کنند که ممکن است نیاز به مداخله پزشکی مانند فیزیوتراپی، تزریق نخاع (برای درد) و جراحی داشته باشد.

علائم و نشانه های سیاتیک

علامت مشخص سیاتیک دردی است که از پایین کمر به پایین باسن و پشت یک ران منعکس می شود. سیاتیک به طور معمول فقط همزمان یک طرف بدن را درگیر می کند، اما بسته به محلی که عصب در امتداد ستون فقرات تحت تاثیر قرار گرفته است می تواند در امتداد هر دو طرف نیز ایجاد شود، اما درد سیاتیک می تواند در افراد مختلف بسیار متفاوت باشد. ممکن است:

تا انتهای ماهیچه پشت پا و پا حرکت کند

باعث بی حسی یا ضعف در کمر، باسن، ساق پا یا پا شود

احساس “سوزن سوزن” یا سوزش دارید

به عنوان گرفتگی بد پا همراه با درد چاقویی یا الکتریکی مانند احساس شود

درد سیاتیک ممکن است بدتر هم شود:

با حرکت یا بعد از مدتی بی حرکت ماندن

بعد از عطسه، سرفه، خندیدن یا فشار آوردن

در حالی که نفس خود را حفظ می کنید

هنگام خم شدن به عقب یا راه رفتن

در شب

بیشتر بخوانید: علائم جدید ویروس کرونا

علل و عوامل خطر سیاتیک

سیاتیک به دلیل مسئله عصب سیاتیک، عصب بزرگی که عصب کشی و احساسات جسمی را برای قسمت های مختلف پوست و عضلات ساق پا و پا ایجاد می کند، نشات می گیرد. عصب سیاتیک از پنج ریشه عصب تشکیل شده است دو ریشه از ستون فقرات کمر (ناحیه کمر) و سه ریشه از ناحیه خاجی (قسمت پایانی ستون فقرات). این رشته های عصبی با هم جمع می شوند و یک عصب سیاتیک چپ و راست ایجاد می کنند که از دو طرف بدن تا پشت زانوها منتقل می شود، سپس عصب سیاتیک به سایر اعصاب منشعب می شود که به سمت پایین و انگشتان پا ادامه می یابد. درد سیاتیک در درجه اول به علت آسیب به عصب در ناحیه کمر شما مانند تحریک، التهاب، نیشگون گرفتن یا فشرده شدن عصب ایجاد می شود.

شایع ترین علت سیاتیک، فتق دیسک در ستون فقرات است که به ریشه های عصب سیاتیک فشار وارد می کند. برخی تحقیقات نشان می دهد تا 90 درصد موارد سیاتیک از دیسک های فتق شده ناشی می شود. سایر مشکلات ستون فقرات نیز ممکن است باعث سیاتیک شود، از جمله:

اسپوندیلولیستزیس که در آن یک مهره از تراز خارج می شود

تنگی روزنه یا تنگی نخاع، شرایطی که با باریک شدن کانال نخاع مشخص شده است

کیست سینوویال در ستون فقرات

تومورهای ستون فقرات یا اعصاب

بیماری دژنراتیو دیسک (سایش طبیعی دیسک ها)

خار استخوان از آرتروز

کیست یا التهاب نایژه، یکی از غشاهای محافظت کننده از اعصاب نخاع است

با این حال، عوامل دیگری از رادیکولوپاتی کمر نیز وجود دارند که می توانند علائمی مانند سیاتیک ایجاد کنند، مانند:

آسیب دیدگی عصب سیاتیک مانند شکستگی لگن، دررفتگی مفصل ران یا تزریق عضلانی به باسن

سندرم پیریفورمیس، وضعیتی است که در نتیجه آسیب به عضله پیریفورمیس واقع شده و در باسن قرار دارد

تبخال یا زونا در اعصاب کمر

هیپرتروفی وجه یا اشکال دیگر بیماری دژنراتیو دیسک

اسپوندیلیت آنکیلوزان و ساکروایلیاک، شرایط التهابی مفاصل ستون فقرات و مفصل ران را تحریک می کند

بارداری

سیاتیک چگونه تشخیص داده می شود؟

هیچ آزمایش واحدی وجود ندارد که بتواند سیاتیک را تشخیص دهد. در عوض، تشخیص براساس علائم و سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و تصویربرداری و سایر آزمایش هاست. معاینه فیزیکی با توجه ویژه به ستون فقرات و پاها قسمت مهمی از فرایند تشخیص سیاتیک است.

پزشک شما یک سری آزمایش معاینه بدنی انجام می دهد که قدرت عضله، درد عصب، رفلکس و انعطاف پذیری شما را بررسی می کند. این آزمایش ها کامل نیستند، اما ممکن است به تفکیک علل احتمالی سیاتیک کمک کنند و در صورت داشتن موارد زیر ممکن است مشخص شود:

مشکل یا درد در خم شدن پا به سمت داخل یا پایین، خم شدن به جلو یا عقب یا راه رفتن روی انگشتان پا

رفلکس های ضعیف

بی حسی یا کاهش احساسات جسمی

ضعف پا از خم شدن زانو

بر اساس یک مقاله منتشر شده در سال 2019 در مجله  بی‌ ام‌ جی، معاینه بدنی شامل تعدادی آزمایش مختلف پا است که می تواند به شما کمک کند تا علت یا علل بالقوه را از هم متمایز کنید، از جمله:

تست بالابردن پا مستقیم معکوس برای کشش اعصاب و دیدن زمان شروع درد حین حرکت

کشش زانو و خم شدن مچ پا برای تست ضعف حرکتی

لمس های سبک و خارهای سنجاق را برای شناسایی هرگونه از دست دادن احساسات

آزمایش های رفلکس

طی این معاینه فیزیکی، پزشک همچنین می بیند آیا در خم شدن پا، راه رفتن روی انگشتان پا و خم شدن به جلو و عقب مشکل دارید یا خیر، همچنین ممکن است تعدادی آزمایش از جمله هر یک از موارد زیر را توصیه کنند:

با اشعه ایکس می توانید علل احتمالی سیاتیک از جمله شکستگی ستون فقرات، مشکلات دیسک، کیست، تومور و خار استخوان. را ببینید با این وجود آزمایش اشعه ایکس و سایر آزمایش های تصویربرداری برای یافتن همه این شرایط کامل نیست.

با انجام ام آر آی می توان مواردی را که ممکن است به عصب فشار وارد کنند، شناسایی کند.

آزمایش های هدایت عصبی می تواند دریابد چگونه تکانه های الکتریکی از طریق عصب سیاتیک عبور می کنند و عضلات شما چگونه پاسخ می دهند.

میلوگرام می تواند به تشخیص مشکلات نخاع از جمله دیسک فتق کمک کند.

با این حال، برخی از متخصصان فقط در صورتی که این مشکل حداقل 12 هفته طول بکشد یا بی حسی یا ضعف تدریجی یا درد شدیدتر داشته باشید انجام این آزمایش ها را توصیه می کنند، بنابراین انجام آنها برای افرادی که کمردرد غیر اختصاصی دارند توصیه نمی شود.

مدت درد سیاتیک

تحقیقات نشان می دهد بیشتر افراد مبتلا به سیاتیک بدون مداخله پزشکی بهتر می شوند. در حقیقت، برخی گزارش ها نشان می دهد حدود 80 تا 90 درصد افراد مبتلا به سیاتیک با گذشت زمان اغلب طی چند هفته بدون جراحی بهتر می شوند.

پیش بینی سیاتیک

اما در ادبیات علمی در مورد پیش بینی سیاتیک اتفاق نظر وجود ندارد. یک مطالعه در انگلستان که در ژوئن سال 2018 در مجله ستون فقرات منتشر شد، نشان داد 55 درصد از شرکت کنندگان با درد پا مربوط به کمر پس از یک سال بهبود یافته اند، همچنین این تحقیق نشان داد دو عامل طولانی تر بودن درد پا و بیمارانی که معتقدند سیاتیک آنها ادامه خواهد داشت با پیش بینی ضعیف تری در ارتباط هستند.

در تحقیق منتشر شده در مجله بی ام جی، گروهی از بیماران مبتلا به سیاتیک شدید مربوط به دیسک را طی پنج سال یا با جراحی زودهنگام یا شش ماه محافظه کارانه (فیزیوتراپی) ارزیابی کرد، محققان دریافتند تا 8 درصد از شرکت کنندگان هیچ علائم بهبودی پنج سال پس از دریافت درمان محافظه کارانه یا جراحی. نتایج نشان می دهد برخی از بیماران علائم را در پنج سالگی تجربه می کنند که علیرغم درمان ادامه یافت، اما با گذشت زمان دچار نوسان شد.

یک بررسی سیستماتیک از بیمارانی که تحت عمل جراحی سیاتیک قرار گرفتند در ماه مه سال 2016 در مجله اروپا درد منتشر شد، به همین ترتیب برخی افراد هنوز پنج سال پس از جراحی علائم سیاتیک را تجربه می کنند و تاثیر قابل توجهی بر عملکرد آنها دارد.

گزینه های درمان و دارو برای سیاتیک

از آنجا که سیاتیک به طور معمول خود به خود برطرف می شود، درمان اولیه ماهیت تسکینی دارد. گزینه های درمانی برای تسکین درد سیاتیک عبارتند از:

استفاده از یخ یا گرما در ناحیه دردناک

فعال بودن در مقابل استراحت طولانی مدت در رختخواب

از انجام فعالیت های سنگین مانند بلند کردن وزنه های سنگین و نشستن طولانی مدت یا ایستادن خودداری کنید

مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی بدون نسخه مانند ایبوپروفن

کشش آرام ستون فقرات و همسترینگ

انجام فعالیت های سبک مانند پیاده روی و شنا، همچنین تمرینات برای افزایش قدرت هسته ای

تمرین حالت بدنی خوب

گزینه های درمان دارویی و غیرجراحی

اگر این روش ها موثر نباشد، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

فیزیوتراپی

کشش درمانی یا دستکاری ستون فقرات

تزریق استروئید اپیدورال

داروهای مسکن مانند داروهای شل کننده عضلات، ضد تشنج، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، مخدرهای ضعیف و داروهای کورتیکواستروئید خوراکی

برنامه های روانشناختی مانند رفتار درمانی شناختی

درمان های جایگزین و مکمل

درمان های یکپارچه، مکمل و جایگزین نیز ممکن است به تسکین درد کمک کنند. اینها ممکن است شامل درمان های کایروپراکتیک، یوگا، طب سوزنی، ماساژ بافت عمیق و بازخورد زیستی باشد. هرکدام پتانسیل خاص خود را برای سود، خطر، هزینه و سطح شواهد برای اشکال درمانی سیاتیک دارند. بهترین کار این است که با پزشک خود مشورت کنید تا متوجه شوید کدام روش های درمانی می توانند به تنهایی یا همراه با برنامه های اصلی درمان شما استفاده شوند.

در صورت داشتن سیاتیک مزمن، سیاتیک که در مقایسه با سایر روش های درمانی بهبود نیافته یا علائمی که در حال بدتر شدن هستند، پزشک ممکن است جراحی را به شما توصیه کند. نوع خاصی از جراحی که انجام می دهید بستگی به علت سیاتیک شما دارد. به عنوان مثال، یک روش کم تهاجمی به نام میکرودیسککتومی برای از بین بردن دیسک فتق است.

پیشگیری از سیاتیک

همیشه پیشگیری از درد سیاتیک امکان پذیر نیست، اما با ورزش و حفظ یک هسته قوی ممکن است خطر کاهش یابد.

عوارض سیاتیک

سیاتیک مزمن با یا بدون مداخله جراحی ممکن است منجر به چند عارضه مختلف شود، از جمله:

افزایش درد و درد مزمن

ضعف در پای آسیب دیده

آسیب عصبی دائمی که می تواند باعث از دست دادن احساس در پای آسیب دیده شود

از دست دادن کنترل روده یا مثانه

اگر عصب آسیب جدی دیده باشد می تواند منجر به افتادن یا افتادن پا شود در این حالت شما قادر به بلند کردن قسمت جلویی پا نخواهید بود. افتادن پا راه رفتن عادی را غیرممکن می کند.

تحقیقات و آمار: چه کسی به سیاتیک مبتلا است؟

تحقیقات نشان می دهد 10 تا 40 درصد افراد در طول زندگی خود سیاتیک را تجربه می کنند. اغلب افراد در چهل سالگی به آن مبتلا می شوند و سیاتیک به ندرت قبل از 20 سالگی اتفاق می افتد مگر اینکه آسیب دیده شود. برخی دیگر از عوامل خطر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

استعداد ژنتیکی

اگر قبلا علائم سیاتیک را تجربه کرده اید، فعالیت بدنی شدید داشته باشید

قد، اگر پنجاه یا شصت ساله هستید (با افزایش قد خطر افزایش می یابد)

سیگار کشیدن

فشار

رانندگی کامیون و کار با ماشین

آرتروز

اضافه وزن داشتن

افسردگی، وضعیت اقتصادی اجتماعی پایین و حرکت ضعیف حین انجام کار نیز ممکن است منجر به افزایش احتمال سیاتیک مزمن یا عود کننده شود.

شرایط و علل مرتبط علائم سیاتیک

از آنجا که تعدادی از بیماری ها علائم شبیه سیاتیک را ایجاد می کنند ممکن است سیاتیک به عنوان یک بیماری دیگر تشخیص نادرست باشد و برعکس، شرایط مشابه یا مربوط به سیاتیک عبارتند از:

سندرم ماهیچه گلابی ‌شکل (پیریفورمیس) که می تواند باعث ایجاد سیاتیک شود، اما همچنین می تواند علائمی ایجاد کند که مشابه سیاتیک باشد

بیماری عروقی

نوروپاتی محیطی

نوروپاتی پرونئال

هرپس زوستر که توسط واریسلا زوستر ایجاد می شود ویروس پشت زونا است و باعث ایجاد درد عصبی شدید، اما بدون بثورات

سل نخاعی

آبسه اپیدورال

هماتوم اپیدورال

اسپاسم عضلات

مترجم: الهه زارعی