اهدای خون و پلاسما مزایای زیادی دارند، اهدای پلاسمای خون برای بسیاری از روش های درمانی مورد نیاز است که از آنها می توان به درمان های سیستم ایمنی بدن، خونریزی و اختلالات تنفسی و تزریق خون و ترمیم زخم اشاره کرد حتی در دوران کرونا نیز پلاسمادرمانی بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
اهدای پلاسما برای جمع آوری مقدار کافی پلاسما برای درمان های پزشکی گزینه ضروری است. اهدای پلاسما به طور عمده یک فرآیند ایمن است، اما عوارض جانبی هم دارد. پلاسما جزیی از خون شماست برای اهدای پلاسما خون از بدن گرفته می شود و از طریق دستگاهی که پلاسما را جدا و جمع می کند مورد پردازش قرار می گیرد. سایر اجزای خون مانند گلبول های قرمز خون با ترکیب محلول نمکی به بدن باز می گردد تا جایگزین پلاسمای خارج شده شود. اهدای پلاسما عوارض جانبی شایع، اما جزئی مانند کم آبی و خستگی را ایجاد می کند. به گزارش هلث لاین، عوارض جانبی جدی نیز احتمال می رود رخ دهد اگرچه بروز این موارد نادر است.
کمبود آب بدن
پلاسما حاوی مقدار زیادی آب است به همین دلیل برخی از افراد پس از اهدای پلاسما دچار کم آبی می شوند. البته کم آبی بدن پس از اهدای پلاسما معمولا شدید نیست.
سرگیجه، غش و سبکی سر
پلاسما سرشار از مواد مغذی و نمک است که این موارد در هوشیاری و عملکرد صحیح بدن نقش بسزایی ایفا می کنند. از دست دادن برخی از این مواد از طریق اهدای پلاسما منجر به عدم تعادل الکترولیت می شود که این امر منجر به بروز سرگیجه، غش و سبکی سر می شود.
خستگی
اگر بدن دارای مقادیر کم مواد مغذی و نمک باشد دچار خستگی می شوید. خستگی بعد از اهدای پلاسما یکی دیگر از عوارض جانبی شایع، اما به طور معمول خفیف است.
کبودی و ناراحتی
کبودی و ناراحتی از جمله عوارض جانبی خفیف و شایع اهدای پلاسما است. هنگامی که سوزن پوست را سوراخ می کند احتمال می رود احساس خارش ایجاد شود، همچنین هنگامی که خون از ورید به لوله سپس به دستگاه جمع آوری کننده پلاسما وارد می شود احتمال می رود احساس کرختی و ناراحتی در محل سوزن داشته باشید. هنگامی که خون به سمت بافت های نرم سرازیر می شود کبودی ایجاد می شود. این عارضه می تواند هنگامی رخ دهد که سوزن با سوراخ کردن ورید باعث نشت مقدار کمی خون شود. برای اغلب افراد کبودی طی چند روز یا چند هفته برطرف می شود، اما اگر به اختلال خونریزی مبتلا هستید به احتمال زیاد بهبودی آن زمان بیشتری طول می کشد.
بیشتر بخوانید: راه های تسکین درد زانو
عفونت
هر زمان که از سوزن برای سوراخ کردن پوست استفاده می شود همیشه احتمال پایین خطر عفونت وجود دارد. بافت پوستی سوراخ شده به باکتری های خارج از بدن اجازه ورود می دهد، بنابراین سوزن باکتری ها را نه تنها زیر سطح پوست بلکه به داخل رگ منتقل می کند. این امر می تواند منجر به عفونت در محل تزریق و بافت اطراف بدن یا در خون شود. علائم عفونت شامل پوستی است که علاوه بر احساس گرما، قرمز و متورم همراه با درد در ناحیه تزریق و اطراف آن به نظر می رسد. اگر علائمی از عفونت مشاهده کردید برای جلوگیری از بروز عوارض بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
واکنش سیترات
واکنش سیترات یا اسید سیتریک یک عارضه جانبی اهدای پلاسما بسیار جدی، اما بسیار نادر است. حین اهدای پلاسما پیش از بازگشت خون به بدن تکنسین ماده ای را که به عنوان ضد انعقاد خون شناخته می شود در خون جمع شده در دستگاه جدا کننده پلاسما تزریق می کند. این ضدانعقاد برای جلوگیری از تشکیل لخته خون است. پلاسمای موجود در دستگاه بیشتر سیترات را در خود نگه می دارد، اما مقداری از آن نیز وارد جریان خون می شود. در بدن سیترات مقدار کمی مولکول کلسیم را برای مدت کوتاهی به هم متصل می کند. از آنجا که این اثر کم و موقتی است بیشتر افراد هیچ عارضه جانبی ناشی از سیترات را تجربه نمی کنند. با این حال، تعداد کمی از افرادی که پلاسما اهدا می کنند دچار “واکنش سیترات” می شوند. علائم واکنش سیترات عبارتند از:
بی حسی یا حس سوزن سوزن شدن به ویژه در لب ها، انگشتان و انگشتان پا
احساس لرز در تمام بدن
تجربه طعم فلز مانند
لرز
سبکی سر
انقباض عضله
نبض سریع یا آهسته
تنگی نفس
اگر این علائم درمان نشوند به احتمال زیاد تشدید می شوند، علائم شدید عبارتند از:
اسپاسم
استفراغ
شوکه شدن
نبض نامنظم
ایست قلبی
پنچری شریانی
سوراخ شدن شریانی یک عارضه جانبی بسیار نادر است که در هر زمان استفاده از سوزن برای ضربه زدن به ورید می تواند رخ دهد. حین اهدای پلاسما یک تکنسین با وارد کردن یک سوزن به داخل رگ دست روند را شروع می کند. هنگامی که تکنسین به طور تصادفی رگ را از دست بدهد و به رگ دیگری برخورد کند یک سوراخ شریانی رخ می دهد. از آنجا که فشار خون در عروق بالاتر از وریدها است ایجاد یک سوراخ منجر به خونریزی در بافت های بازو در اطراف محل سوراخ می شود. علائم سوراخ شدن شریانی شامل جریان خون سریع تر و خون کمتر از حد معمول است که از لوله ها عبور می کند و به دستگاه جمع آوری کننده پلاسما می رسد. به نظر می رسد سوزن و لوله های استفاده شده با افزایش جریان خون در حال حرکت یا ضربان هستند. احساس درد ضعیف در نزدیکی آرنج خود دارید. اگر سوزن به طور تصادفی به شریان برخورد کند تکنسین بلافاصله آن را برداشته و حداقل به مدت 10 دقیقه بر محل قرارگیری سوزن فشار وارد می کند. خونریزی مداوم از محل قرار دادن سوزن پس از فشار زیاد نادر است، اما نیاز به مراقبت های پزشکی فوری دارد.
نحوه اهدای پلاسما با خیال راحت
برای اهدای پلاسما به یک مرکز تمیز و مطمئن مراجعه کنید. مرکز اهدا باید شما را مورد غربالگری قرار دهد که شامل انجام آزمایش خون اولیه، پر کردن پرسشنامه و انجام معاینه فیزیکی است. تعداد دفعات اهدا را کنترل کنید می توانید هر 28 روز پلاسما اهدا کنید و حداکثر 13 بار در سال می توانید این کار را انجام دهید. قبل از مراجعه به مرکز اهدای پلاسما مایعات زیادی بنوشید تا بدن هیدراته بماند. قبل از اهدا 16 اونس مایعات شفاف و غیر الکلی و ترجیحا آب بنوشید زیرا این کار می تواند به جلوگیری از بروز سرگیجه، غش، سبکی سر و خستگی کمک کند که از رایج ترین عوارض جانبی مرتبط با اهدای پلاسما به شمار می آیند.
مترجم: الهه زارعی
