پیر شدن یک روند طبیعی است که درطول زمان همه افراد از دوره جوانی به دوره میانسالی و پیری وارد می‌شوند که این دوره از زندگی هم ، مانند همه دوره‌های دیگر یک سری فراز و فرود‌هایی دارد.
دوره پیری اصولا با ترس و هراس بیشتری همراه است. از جمله ترس هایی که افراد در زمان پیری و یا میانسالی با آن روبه رو می‌شوند ترس از تنهایی، کاهش نیروی جسمانی، نیازمند شدن به دیگران برای انجام کارها و فعالیت‌های روزانه، از همه مهم تر از دست دادن زیبایی و در نهایت بروز انواع بیماری‌ها است.
هریک از اعضای بدن دارای مهارت ها و توانایی هایی است که در صورت ضعیف شدن و اختلال در چگونگی عمل کردشان برای افراد مشکلاتی را ایجاد می‌کنند که این امر برای حافظه هم صدق می کند.
حافظه یک توانایی خارق العاده ذهنی است که همانند کامپیوتر عمل می‌کند و اطلاعات زیادی از جمله خاطرات دوران کودکی را در خود جای داده است و می‌تواند در طول روز هزاران هزار اتفاق را ثبت، ضبط و ذخیره کند.
بیماری آلزایمر چیست ؟
بیماری آلزایمر یک اختلال پیش رونده عصبی است که موجب می‌شود سلول های مغز به مرور زمان از بین بروند و باعث ایجاد مشکلاتی در حافظه، تفکر و رفتار بیمار می‌شود. همچنین این بیماری شایع ترین دلیل زوال عقل است. این بیماری پیش رونده است و به همین دلیل نشانه‌های این بیماری به آهستگی و در طول زمان بدتر می‌شود.
نشانه‌های آلزایمر در مراحل ابتدایی فراموشی متوسط است و در مراحل نهایی باعث می‌شود بیمار نتواند با محیط پیرامونش ارتباط برقرار کند و امورات زندگی را انجام دهد. پس از تشخیص بیماری آلزایمر به طور متوسط ۴ تا ۸ سال بیمار زنده خواهد ماند اما با درمان صحیح و دیگر عوامل بیمار می‌تواند تا ۲۰ سال پس از تشخیص بیماری زنده بماند.
اغلب افراد مبتلا به این بیماری، پس از 65 سالگی تشخیص داده می شوند. در صورت تشخیص پیش از این سن، معمولا از آن با عنوان آلزایمر زود هنگام نام برده می شود. هیچ درمانی برای آلزایمر وجود ندارد اما درمان هایی وجود دارد که می تواند پیشرفت بیماری را آهسته کند.
بیشتربخوانیم:ارتباط خواب عمیق و ابتلا به آلزایمر
علت آلزایمر چیست؟
دانشمندان معتقدند که آلزایمر در بیشتر افراد در اثر تلفیقی از عوامل مانند وراثت ،سبک زندگی وعوامل محیطی رخ می‌دهد و به تدریج مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بروز آلزایمردر کمتر از ۵% افراد ناشی از یک تغییر ژنتیکی خاص است که منجر به پیشرفت بیماری می‌شود.
هرچند دلایل ابتلا به آلزایمر هنوز به طور دقیق مشخص نشده است، اما تاثیر آن بر مغز به وضوح مشخص شده است. بیماری آلزایمر موجب آسیب دیدن و مرگ سلول‌های مغزی می‌شود. اتصالات بین سلولی در مغزی که مبتلا به آلزایمر شده است بسیار کمتر از مغز سالم است.
بیشتربخوانیم:بررسی رابطه بین اختلال حافظه و آلزایمر با کاهش شنوایی
علائم و نشانه‌های آلزایمر
رایج ترین نشانه بیماری آلزایمر مشکل به یادآوری اطلاعات جدید است. مغز نیز مانند بدن در طول زمان تغییر می‌کند و مشکلات یادآوری و فکر کردن بخشی از این مسن شدن مغز است. اما مشکلات جدی یادآوری، سردرگمی و تغییرات فکری و رفتاری می‌توانند علائم اولیه بیماری آلزایمر باشند.
– کاهش حافظه و تاثیر آن بر فعالیت های روزانه مانند توانایی به خاطر سپردن قرارهای ملاقات
– مشکل در انجام کارهایی که فرد با آن ها آشنا است مانند استفاده از مایکروویو
– دشواری در حل مشکلات
– اختلال در تکلم یا نوشتن
– سردرگمی در مورد زمان ها یا مکان ها
– اختلالات در استدلال کردن، انجام کارهای پیچیده و قضاوت‌های اشتباه
– کاهش بهداشت شخصی
– تغییرات خلق و خو و شخصیت
– دوری از دوستان، خانواده و جامعه
– عدم درک مناسب خطرات
خطر ابتلا به آلزایمر زمانی جدی می‌شود که فرد دچار فراموشی دائم می‌شود مخصوصا در مورد اطلاعات جدید یا اتفاقاتی که اخیرا رخ داده است. تحقیقات جدیدی در سال ۲۰۱۶ نشان داده که تغییرات در حس شوخ طبعی افراد می‌تواند نشانه بروز آلزایمر در مراحل ابتدایی باشد.
آلزایمر زود هنگام
آلزایمر معمولا افراد 65 ساله و بالاتر را درگیر می کند. اگرچه می تواند در دهه پنجم یا ششم زندگی فرد نیز رخ دهد. در این صورت آن را آلزایمر زود هنگام می نامیم . این نوع آلزایمر حدود 5 درصد از تمام افراد مبتلا به این عارضه را درگیرمی کند . علائم آلزایمر زود هنگام می تواند شامل کاهش خفیف حافظه و مشکل در تمرکز یا اتمام کارهای روزانه باشد. ممکن است یافتن کلمات درست دشوار باشد و زمان از دست فرد خارج شود. مشکلات خفیف بینایی مانند مشکل در حدس زدن مسافت نیز می تواند رخ دهد.
بیشتربخوانیم:آیا راهی برای پیشگیری از آلزایمر وجود دارد؟
عوامل موثر در ابتلا به آلزایمر
همان طور که گفته شد بیماری آلزایمر یک اختلال ذهنی است که در بروز این بیماری، عوامل مختلفی دخیل هستند که از جمله این عوامل :
– افزایش سن
– عوامل ژنتیکی
– بیماری عروق مغزی
– دیابت
– اضافه وزن وچاقی
– عوامل روانی
– ضربه به سر و آسیب‌های مغزی
– عدم مشارکت اجتماعی و گوشه نشینی
– کاهش فالیت های بدنی
– مصرف الکل
پیشگیری از آلزایمر
همانطور که هیچ درمانی برای آلزایمر وجود ندارد، هیچ اقدام پیشگیرانه قطعی نیز وجود ندارد. اگرچه، محققین برعادت های سبک زندگی سالم به عنوان راهی برای پیشگیری از این بیماری تمرکز دارند.
اقدامات زیر می تواند مفید باشد:
ترک سیگار
به گزارش نشریه Archives of Internal Medicine ریسک ابتلای افرادی که در میانسالی سیگار می‌کشند، به بیماری آلزایمر 57 درصد بیش از افراد غیرسیگاری است. همچنین ترک سیگار در سنین پایین تر، به طور کلی موجب کاهش ریسک ابتلا به زوال عقل می شود.
ورزش منظم
تحقیقات انجام شده نشان می دهد که ورزش منظم خطر ابتلا به آلزایمر را تا بیش از 50 درصد کاهش می دهد و همچنین می تواند از مشکلات ذهنی و جسمانی دیگر هم جلوگیری کند. در حالت ایده آل باید ورزش های هوازی و قدرتی را در کنار یکدیگر انجام دهید که برای افراد تازه کار ورزش هایی مثل شنا و پیاده روی مناسب است. بیماران آلزایمری که توانایی قدم زدن ندارند نیز می‌توانند از دوچرخه ثابت استفاده کنند.
بیشتربخوانیم:هر آنچه باید درمورد آلزایمر بدانید
تغذیه مناسب
افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است وعده‌های غذایی را فراموش کنند و یا علاقه به آشپزی و غذا خوردن سالم را ازدست بدهند و رژیم غذایی مناسبی نداشته باشند .
همچنین ممکن است به مقدار کافی مایعات ننوشند که موجب کم آبی و یبوست می‌شود. توصیه می‌شود رژیم غذایی سالمی در نظر گرفته شود که بیمار به آن علاقه دارد. همچنین مطمئن شوید بیمار در طول روز به مقدار کافی مایعات دریافت می‌کند. از نوشیدنی‌هایی که حاوی کافئین هستند اجتناب کنید زیرا باعث بی‌قراری و بی‌خوابی می‌شود. نوشیدنی‌های پرانرژی و با کالری زیاد می‌تواند در شرایطی که غذا خوردن برای بیمار مشکل است کمک‌کننده باشد.
مصرف اسیدهای چرب
چربی امگا 3 یک چربی سالم است که از بیماری آلزایمر و جنون پیشگیری می کند. منابع غذایی مثل ماهی سلمون ، تن ماهی و ماهی های دیگر می تواند مکمل خوبی برایروغن ماهی محسوب شود.
ویتامین E
هرچند تا کنون تاثیر ویتامین E در جلوگیری از آلزایمر به اثبات نرسیده اما مصرف روزانه این دارو ممکن است گسترش بیماری را در بیماران مبتلا به آلزایمر کاهش دهد.
فعالیت‌های اجتماعی
فعالیت‌ها و مراودات اجتماعی می‌تواند در حفظ توانایی‌های افراد مبتلا به آلزایمرموثر باشد. انجام فعالیت‌های لذت بخش و مفید مانند کتاب‌خوانی، فعالیت‌های باغبانی و حضور در مراسم‌های اجتماعی در بهبود کیفیت زندگی افراد آلزایمری تاثیر دارند.
کاهش استرس
به گزارش نشریه Neuroscience تجربیات استرس زا در زندگی با تشدید بیماری آلزایمر در ارتباط هستند. با وجود این فعالیت‌های کاهش دهنده استرس مانند یوگا و مدیتیشن می‌تواند منجر به بهبود کارکردهای شناختی و کاهش شدت بیماری آلزایمر شود.
چند تکنیک موثر برای به تاخیر انداختن آلزایمر:
تحریک ذهن
فعالیت هایی که به عملکرد های چندگانه و برقراری ارتباط تعامل و سازماندهی نیاز دارند، برای این افراد مفید است. پس باید زمانی را برای تحریک ذهن خود اختصاص دهید و کارهای زیر را انجام دهید مانند:
چیزهای جدید یاد بگیرید
مطالعه زبان خارجی، نواختن یک آلت موسیقی یا نقاشی کردن و یادگیری دوخت و دوز جزء کارهای موثر است و همچنین می توانید در کلاس مورد علاقه خود ثبت نام کنید و مهارت جدید یاد بگیرید.
با دست مخالف خود غذا بخورید
سعی کنید عادت های خود را تغییر دهید تا مغزتان دچار چالش شود و فعالیت داشته باشد. از دست مخالف خود برای کارهای روزانه استفاده کنید. مثل نوشتن، غذا خوردن، امضا کردن و رنگ کردن و سایر کارهایی که می تواند مغز شما را به چالش بکشد.
تکنیک های حافظه را تمرین کنید
مثلاً یک جمله بسازید که در آن حرف اول آن یادآور چیزی باشد که قرار است به ذهن خود بسپارید. از مسیرها و جاده هایی عبور کنید که کمتر در آن ها حضور داشته اید تا ذهن شما را به چالش بکشد.
فعالیت های ریلکسیشن انجام دهید
استرس خود را کنترل کنید و تکنیک هایی مثل مدیتیشن، ریلکسیشن ماهیچه و یوگا بسیار کمک کننده است.
سرگرمی را در اولویت قرار دهید
کار زیاد باعث افزایش استرس در ذهن است. پس زمانی را به فعالیت هایی اختصاص دهید که باعث ایجاد لذت در شما می شود. مثلاً ممکن است از پیانو زدن یا دوچرخه سواری لذت ببرید و پس حتما این کارها را در الویت قرار دهید.
قوی دست بدهید
دست دادن قوی، نشان دهنده قدرت شماست، اما حواستان باشد که این موضوع نشان دهنده احتمال کمتر ابتلای شما به آلزایمر در آینده است. در واقع اگر قدرت دست شما زیاد باشد احتمال کمتری دارد که به آلزایمر دچار شوید. برای آنکه قدرت خود را بسنجید می توانید دمبل هایی به وزن یک دهم وزن خودتان را در هر دست بگیرید و با آنها حرکت کنید. اگر نتوانید ۲۵متر را با این وزنه ها در دست طی کنید، یعنی احتیاج به تمرینات قدرتی دارید.
به مغزتان شوک دهید
بعضی انسان ها سورپرایز شدن را دوست دارند و بعضی نه، اما مطمئن باشید که مغز همه انسان ها سورپرایز را دوست دارد. درواقع مطالعات پژوهشگران دانشکده «برکلی» نشان داده که قرار گرفتن در مقابل یک معما و حل یک مسئله می تواند مانع از تخریب پروتئین های خاص در مغز شود. حل جدول کلمات متقاطع و سودوکو ذهن شما را به چالش می کشد. سپس سعی کنید در کارتان هم تنوع ایجاد کنید و به حل مسائل کاری بپردازید.
بیشتربخوانیم:کشف روش جدید برای غربالگری پارکینسون
مدیریت و درمان آلزایمر
بخش مهمی از برنامه مدیریت و درمان آلزایمر سازگاری محیط زندگی با نیازهای فرد مبتلا به آلزایمر است. به حداقل رساندن وظایفی که نیاز به حافظه دارند در سبک زندگی بیمار و تقویت آن باعث آسان تر شدن زندگی بیمار است. از این رو برخی از اقدامات برای حمایت از فرد مبتلا به آلزایمر و ایجاد شرایطی مطابق نیازهای وی ضروری است.
• همواره کلیدها، کیف پول، گوشی همراه و دیگر وسایل ارزشمند خانه را در جای مشخصی قرار دهید تا گم نشوند
• داروهای بیمار را در مکان امنی قرار دهید و برای مصرف دارو از چک لیست روزانه استفاده کنید.
• گوشی همراهی استفاده کنید که دارای مکان نما باشد. همچنین بر روی گوشی شماره افرادی که اهمیت دارند را در حافظه گوشی نگه دارید.
• سعی کنید ویزیت پزشک را در روز و ساعت خاصی تعیین کنید.
• از تخته سیاه و ماژیک برای نوشتن امور روزانه استفاده کنید. عادت بررسی کردن این تخته را ایجاد کنید.
• مبلمان اضافه و وسایلی که کاربرد ندارند را از محیط زندگی فرد بیمار حذف کنید.
• در سرویس بهداشتی و حمام نرده محکم جهت تکیه نصب کنید. حتما در راه پله نیز نرده نصب کنید.
• تا حد امکان آیینه در خانه نصب نکنید. افراد آلزایمری ممکن است تصویرشان در آیینه برایشان ناخوشایند یا ترسناک باشد.
• مطمئن شوید فرد آلزایمری همواره مدارک شناسایی یا دستبند هشدار پزشکی همراه دارد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
فرد می‌تواند شخصاً برای مشورت در مورد اختلال حواس و کمبود حافظه اش به پزشک مراجعه کند یا از یکی از بستگانش بخواهد که قرار ملاقاتی را ترتیب دهد. معمولاً پزشک عمومی فرد را به منظور انجام معاینات بیشتر به متخصص مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد.
توصیه مهم برای روز مبادا
یادمان باشد که بیمار در مراحل پیشرفته بیماری قادر به تصمیم گیری نیست ، بنابراین بهتر است که وی را توجیه کنید تا قبل از اینکه بیماری اش بدتر شود در مورد آینده اش تصمیم بگیرد .
بسیاری از کارشناسان نیز عقیده دارند نوشتن وصیت نامه و یا انتخاب وکیل و یا تصمیم در مورد روش ادامه زندگی در حالتی که خود فرد توانایی تصمیم گیری را دارد بسیار مهم است. روش های مراقبتی نیز می تواند قبل از بدتر شدن بیماری توسط خود بیمار انتخاب شود. انتخاب پرستار و کسی که می خواهد از او مراقبت کند نیز از جمله تصمیماتی است که قبل از بدتر شدن بیماری باید انجام شود. انتخاب یک وکیل برای زمانی که فرد بیمار قدرت تصمیم گیری خود را از دست می دهد نیز می تواند مفید و حتی ضروری باشد.
بیشتربخوانیم:آیا بالا بودن قند خون با بیماری آلزایمر ارتباط دارد؟
کلام آخر
همانطور که گفته شد ، آلزایمر، بیماری پیچیده ای است که در مورد آن، ناشناخته های بسیاری وجود دارد. آنچه که واضح است این است که این عارضه با گذشت زمان بدتر می شود اما درمان آن می تواند علائم را به تاخیر بیاندازد و کیفیت زندگی را بهبود بخشد.
در حال حاضر هیچ شیوه اثبات شده‌ای برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر وجود ندارد، اما تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد. تنها توصیه‌ای که در این زمینه که تا حد زیادی می‌توان به آن اعتماد کرد این است که با کاهش دادن خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی می‌توان خطر ابتلاء به آلزایمر را نیز کاهش داد چرا که بسیاری از عواملی که احتمال ابتلاء به بیماری قلبی را افزایش می‌دهند، احتمال ابتلاء به آلزایمر و دمانس عروق مغزی را نیز افزایش می‌دهند. مهمترین این عوامل عبارتند از: فشار حون بالا، کلسترول خون بالا، اضافه وزن و دیابت؛ بنابراین فعالیت ورزشی، رژیم غذایی سالم، فعال بودن از نظر اجتماعی و انجام فعالیت‌های ذهنی می‌تواند در این زمینه قابل توصیه باشد.
بیشتربخوانیم:همه چیز در خصوص آلزایمر که باید بدانید
گزارش : شبنم موسوی خصال
