جمع شدن قند معروف به گلوکز در جریان خون باعث ایجاد خوشه قند خون می شود. برای افراد مبتلا به دیابت این اتفاق به دلیل عدم توانایی بدن در استفاده صحیح از گلوکز رخ می دهد. بیشتر غذایی که می خورید به گلوکز تجزیه می شود. بدن به گلوکز نیاز دارد زیرا به عنوان سوخت اصلی باعث می شود عضلات، اندام ها و مغز به درستی کار کنند، اما گلوکز تا زمانی که وارد سلول ها نشود نمی تواند به عنوان سوخت استفاده شود. انسولین، هورمونی که توسط پانکراس تولید می شود سلول ها را باز می کند تا گلوکز بتواند وارد آنها شود.
بدون انسولین گلوکز در خون جریان دارد و جایی برای رفتن ندارد و با گذشت زمان بیشتر در آن تجمع می یابد. هنگامی که گلوکز در جریان خون جمع می شود سطح گلوکز خون (قند خون) افزایش می یابد که در طولانی مدت باعث آسیب به اندام ها، اعصاب و رگ های خونی می شود. افزایش قند خون در افراد مبتلا به دیابت رخ می دهد زیرا آنها قادر به استفاده موثر از انسولین نیستند. قند خون درمان نشده خطرناک است و منجر به یک بیماری جدی در بیماران مبتلا به دیابت به نام کتواسیدوز می شود. قند خون مزمن احتمال بروز عوارض جدی مانند بیماری های قلبی، نابینایی، نوروپاتی و نارسایی کلیه را افزایش می دهد.
علائم افزایش قند خون
یادگیری شناخت علائم هیپرگلیسمی (قند خون بالا) می تواند به کنترل دیابت کمک کند. برخی از افراد مبتلا به دیابت بلافاصله علائم قند خون بالا را احساس می کنند، اما برخی دیگر به دلیل بروز علائم خفیف یا مبهم سال ها تشخیص داده نمی شوند. علائم هیپرگلیسمی به طور معمول هنگامی شروع می شود که گلوکز خون شما از 250 میلی گرم در دسی لیتر بالاتر رود با عدم درمان به موقع علائم تشدید می شوند. علائم افزایش قند خون عبارتند از:
تکرر ادرار
خستگی
تشنگی بیشتر
تاری دید
سردرد
افزایش قند خون: چه کاری باید انجام شود؟
دانستن علائم هیپرگلیسمی مهم است. اگر به قند خون مشکوک هستید باید به سرعت مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرید. ورزش و نوشیدن آب پس از غذا خوردن به ویژه اگر مقدار زیادی کربوهیدرات نشاسته ای مصرف کرده باشید به کاهش قند خون کمک می کند، همچنین می توانید از تزریق انسولین استفاده کنید، اما مراقب توصیه های پزشک در مورد دوز مصرفی خود باشید زیرا در صورت استفاده نادرست انسولین باعث افت قند خون (کاهش قند خون) می شود.
کتواسیدوز و کتوز
همچنین درک تفاوت بین کتواسیدوز و کتوز مهم است. اگر سطح بالای قند خون برای مدت طولانی درمان نشود گلوکز در جریان خون جمع می شود و سلول ها از نظر سوخت گرسنه می مانند، سلول های شما برای سوخت به چربی تبدیل می شوند. هنگامی که سلول ها از چربی به جای گلوکز استفاده می کنند فرآیند محصول جانبی به نام کتون تولید می کند:
افراد مبتلا به دیابت دچار کتواسیدوز دیابتی می شوند، یک بیماری بالقوه کشنده که باعث اسیدی شدن خون می شود. به دلیل عملکرد نامناسب انسولین در افراد مبتلا به دیابت سطح کتون کنترل نمی شود و خیلی سریع به سطوح خطرناک می رسد حتی کتواسیدوز دیابتی می تواند منجر به کما دیابتی یا مرگ در فرد شود.
افراد بدون دیابت می توانند سطح خاصی از کتون ها را در خون تحمل کنند که به عنوان کتوز شناخته می شود. آنها دیگر دچار کتواسیدوز نمی شوند زیرا بدن آنها قادر به استفاده صحیح از گلوکز و انسولین است. عملکرد مناسب انسولین به ثابت ماندن سطح کتون های بدن کمک می کند. کتواسیدوز یک وضعیت اضطراری است که نیاز به درمان فوری دارد. در صورت مشاهده هر یک از علائم و نشانه های زیر باید با اورژانس تماس گرفته شود:
نفس یا عرق بوی میوه ای
تهوع و استفراغ
خشکی شدید دهان
مشکل تنفسی
ضعف
درد در ناحیه شکم
گیجی
کما
افزایش قند خون باعث می شود:
سطح قند خون در طول روز در حال نوسان است. هنگامی که غذا می خورید به ویژه آن گروه از غذاهایی که کربوهیدرات زیادی مانند نان، سیب زمینی یا ماکارونی دارند قند خون بلافاصله شروع به افزایش می کند. اگر قند خون به طور مداوم بالا است باید در مورد بهبود مدیریت دیابت با پزشک خود صحبت کنید. قند خون هنگامی افزایش می یابد که:
شما انسولین کافی مصرف نمی کنید
انسولین شما تا زمانی که فکر می کنید ماندگار نیست
شما داروی خوراکی دیابت خود را مصرف نمی کنید
دوز دارویی شما نیاز به تنظیم دارد
شما از انسولین منقضی شده استفاده می کنید
شما برنامه غذایی خود را دنبال نمی کنید
شما یک بیماری یا عفونت دارید
شما از داروهای خاصی مانند استروئیدها استفاده می کنید
شما تحت استرس جسمی مانند آسیب یا جراحی قرار دارید
شما تحت فشارهای عاطفی مانند مشکلات در محل کار یا خانه یا مشکلات مالی قرار دارید
اگر قند خون به طور معمول به خوبی کنترل می شود، اما با افزایش ناگهانی قند خون روبرو هستید احتمال می رود علت حاد تری وجود داشته باشد. سعی کنید تمام مواد غذایی و نوشیدنی های مصرفی خود را یادداشت کنید و سطح قند خون خود را طبق توصیه های پزشک مورد بررسی قرار دهید. معمول است قند خون را ابتدا صبح قبل از صبحانه سپس دوباره 2 ساعت بعد از آن اندازه بگیرید. حتی اطلاعات ثبت شده طی چند روز می تواند به شما و پزشک در شناسایی اینکه چه عواملی باعث افزایش قند خون می شوند، کمک می کند. عومال متداول عبارتند از:
کربوهیدرات ها. کربوهیدرات ها رایج ترین مشکل هستند. کربوهیدرات ها خیلی زود به گلوکز تجزیه می شوند، بنابراین اگر انسولین می زنید با پزشک خود در مورد نسبت انسولین به کربوهیدرات خود مشورت کنید.
میوه ها. میوه های تازه سالم هستند، اما حاوی نوعی قند به نام فروکتوز هستند که قند خون را افزایش می دهد. با این حال، میوه های تازه انتخاب بهتری نسبت به آب میوه، ژله یا مربا هستند.
غذاهای چرب. غذاهای چرب می توانند چیزی را ایجاد کنند که به عنوان “اثر پیتزا” شناخته می شود. با استفاده از پیتزا به عنوان مثال، کربوهیدرات موجود در خمیر و سس باعث افزایش سریع قند خون می شود، اما چربی و پروتئین تا ساعاتی دیگر بر قندهای شما تاثیر نمی گذارد.
آب میوه، نوشابه، نوشیدنی های الکترولیتی و نوشیدنی های قهوه شیرین. همه اینها روی قند تاثیر می گذارند، بنابراین فراموش نکنید کربوهیدرات های موجود در نوشیدنی هایتان را بشمارید.
الکل. ترکیب الکل با آب یا نوشابه بلافاصله قند خون را افزایش می دهد، اما همچنین باعث کاهش قند خون چند ساعت بعد می شود.
عدم فعالیت بدنی منظم. فعالیت بدنی روزانه به عمکلرد موثر انسولین کمک می کند، در مورد تنظیم داروی متناسب با برنامه تمرین با پزشک خود مشورت کنید.
درمان بیش از حد قند خون پایین. درمان بیش از حد بسیار رایج است. با پزشک خود درمورد اینکه هنگامی که سطح گلوکز خون کاهش می یابد چه کاری باید انجام دهید تا بتوانید از نوسانات زیاد در سطح گلوکز خون جلوگیری کنید، مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: آیا برای افزایش وزن شیک موز موثر است؟
راه های جلوگیری از افزایش قند خون
برای تهیه یک برنامه غذایی برای کنترل قند خون خود با یک متخصص تغذیه مشورت کنید همکاری کنید. برنامه ریزی وعده های غذایی به شما در جلوگیری از جهش های غیرمنتظره میزان قند خون کمک می کند. برنامه کاهش وزن را شروع کنید زیرا پیگیری روند لاغری به استفاده بهتر از انسلوین در بدن کمک می کند.
یاد بگیرید چگونه کربوهیدرات ها را بشمارید زیرا اندازه گیری آن به شما در پیگیری میزان کربوهیدارت مصرفی کمک می کند. تعیین حداکثر مقدار برای هر وعده غذایی در ثبات قند خون موثر است.
در مورد شاخص گلیسمی اطلاعات کسب کنید. تحقیقات نشان می دهد همه کربوهیدرات ها برابر نیستند. شاخص گلیسمی (GI) میزان تاثیر کربوهیدرات های مختلف بر قند خون را اندازه گیری می کند. غذاهایی که درجه GI بالایی دارند بر قند خون بیشتر از غذاهایی که دارای درجه پایین تری هستند تاثیر می گذارند.
کنترل وعده های غذایی خود را کنترل کنید زیرا این کار به کنترل قند خون کمک می کند.
مترجم: الهه زارعی
