سوختگی زبان یک عارضه بسیار شایع است که به طور معمول پس از خوردن یا نوشیدن چیزی که بیش از حد داغ است رخ می دهد. درمان استاندارد کمک های اولیه برای سوختگی می تواند برای درمان آن موثر باشد. سوختگی خفیف روی زبان آزار دهنده است، اما در نهایت بهبود می یابد. اگر به سوختگی جدی دچار شدید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. به گزارش هلث لاین، در برخی موارد نیز این احتمال وجود دارد بدون سوختگی واقعی احساس سوزش روی زبان داشته باشید که این عارضه به سندرم سوزش دهان که به گلوسوپیروز ایدیوپاتیک نیز معروف است ارتباط دارد.
دلایل سوختگی زبان
سوختن زبان ناشی از مصرف غذا یا مایعات داغ
دست کم گرفتن درجه حرارت بخار غذا یا مایعات می تواند باعث سوختگی زبان، دهان یا لب شود. به طور مکرر خوردن و نوشیدن مواد غذایی و نوشیدنی های داغ بدون چک کردن دمای آنها شما را در معرض خطر سوختگی بیشتر قرار می دهد.
سندرم سوزش دهان
سندرم سوزش دهان (BMS) نوعی بیماری است که می تواند بدون هیچ دلیل مشخصی احساس سوختگی در زبان ایجاد کند علائم این سندرم ادامه دارد و می تواند تا سال ها نیز ادامه داشته باشد. همراه با درد، افراد اغلب دچار بی حسی و سوزن سوزن شدن زبان و دهان و تغییر در چشایی می شوند. با بالا رفتن سن افزایش می یابد و بیشتر در زنان و مردان بین سنین 60 تا 69 سال دیده می شود. بروز این سندرم دلیل مشخصی ندارد و ارتباط آن با عملکرد غیرعادی اعصاب دهان است. اعتقاد بر این است ژنتیک و محیط زیست نیز در بروز آن نقش دارند. در سندرم سوزش دهان، بزاق و آناتومی دهان طبیعی است.
استرس، اضطراب و افسردگی شدید می تواند بر نحوه کنترل درد توسط بدن تاثیر بگذارد که این شرایط علائم سندرک سوزش دهان را بدتر می کند. شرایط دیگری نیز وجود دارد که می تواند منجر به بروز علائم مشابه شود. این موارد نباید وجود داشته باشند تا این سندرم تشخیص داده شود آنها به عنوان دلایل ثانویه سوزش و درد دهان مطرح می شوند. دلایل ثانویه به دلیل موارد زیر است:
خشکی دهان که اغلب از عوارض جانبی داروها یا علامت وجود بیماری دیگر است
بیشتر بخوانید: آیا تنهایی مزمن واقعیت دارد؟
برفک که یک عفونت مخمر دهانی است
لیکن پلان دهانی که یک التهاب اغلب مزمن در داخل دهان است و در اثر حمله سیستم ایمنی بدن به سلول های غشای مخاطی دهان ایجاد می شود
بیماری زبان جغرافیایی وضعیتی است که در آن سطح زبان برخی از برجستگی های کوچک خود را از دست می دهد و در عوض دارای مناطقی از لکه های قرمز و گاهی برجسته است که ناپدید سپس در مناطق دیگر زبان دوباره ظاهر می شوند
کمبود ویتامین
دندان مصنوعی
آسیب یا ضربه دهان
واکنش آلرژیک به غذاهای خاص
اسید معده که از شرایطی مانند ریفلاکس معده (مری) به دهان راه می یابد
مصرف داروهایی مانند داروهای فشار خون بالا
دیابت، کم کاری تیروئید و سایر اختلالات غدد درون ریز
عدم تعادل هورمون ها مانند دوران یائسگی
دندان ساییدن، مسواک زدن بیش از حد دندان، استفاده مداوم از دهان شویه و سایر عادت های ناسالم دهان
علائم سوختگی زبان
علائم سوختگی زبان بسته به درجه سوختگی متفاوت ظاهر می شوند:
سوختگی درجه 1 شامل خارجی ترین لایه زبان است که در آن ضمن تجربه درد ممکن است زبان قرمز و متورم شود.
سوختگی درجه 2 دردناک تر است زیرا هم خارجی ترین لایه و هم لایه زیرین زبان آسیب دیده است که در آن تاول ایجاد می شود و زبان قرمز و متورم به نظر می رسد.
سوختگی درجه 3 عمیق ترین بافت زبان را تحت تاثیر قرار می دهد و احساس بی حسی یا درد شدیدی را تجربه خواهید کرد.
وقتی زبان قرمز یا متورم می شود برجستگی های روی زبان (پاپیلاها) از بین می روند. این عارضه می تواند ظاهری صاف و نه ناهموار روی زبان ایجاد کند که بین این برجستگی ها جوانه های چشایی قرار دارد.
سوختگی حتی حس چشایی را نیز کاهش می دهد، اما در اغلب موارد این عارضه یک اثر جانبی موقتی است مگر اینکه سوختگی شدید باشد.
سندرم سوزش دهان
علائم سندرم سوزش دهان علاوه بر احساس سوزش در زبان شامل موارد زیر است:
احساس ناراحتی در زبان هنگام صبح یا به طور ناگهانی در طول روز افزایش می یابد
تکرار روزانه علائم سوزش
بی حسی و گزگز
احساس مزه فلز مانند یا تلخ که همراه با احساس سوزش است
احساس خشکی دهان با وجود تولید بزاق طبیعی
عوارض ناشی از سوختگی زبان
اگر سوختگی زبان به درستی شناسایی و درمان نشود می تواند عوارضی را به همراه داشته باشد، بنابراین همیشه باید برای سوختگی های درجه 2 و 3 به پزشک مراجعه کنید، همچنین سوختگی زبان می تواند جوانه های چشایی را از بین ببرد و باعث ایجاد عدم احساس در محل سوختگی شود. این به طور معمول یک عارضه کوتاه مدت است زیرا جوانه های چشایی به طور معمول تقریبا هر 2 هفته دوباره تولید می شوند.
سندرم سوزش دهان
اگر به سندرم سوزش دهان مبتلا هستید درد شدید و غیرقابل درمان که برخی اوقات منجر به احساس افسردگی و اضطراب می شود را تجربه می کنید.
تشخیص سوختگی زبان
قرمزی، تورم و تاول از علائم سوختگی زبان است. پزشک به سادگی با بررسی زبان می تواند درجه بیماری را تشخیص دهد.
سندرم سوزش دهان
سندرم سوزش دهان با حذف بیماری ها و شرایط با علائم مشابه تشخیص داده می شود. پزشک دهان را معاینه می کند و از فرد در مورد عادات مراقبت از دهان سوالاتی می پرسد تا ببیند آیا عادت هایی مانند استفاده بیش از حد از دهان شویه یا مسواک زدن باعث ایجاد علائم شده است یا خیر، همچنین احتمال می رود برای پیگیری و بررسی سایر شرایط آزمایشات زیر را تجویز کند:
از آزمایش خون برای بررسی کمبودهای تغذیه ای، عدم تعادل هورمون ها و اختلالات غدد درون ریز استفاده می شود.
از نمونه های خوراکی برای بررسی شرایط دهانی مانند برفک دهان و لیکن پلان استفاده می شود.
از تست های آلرژی برای بررسی سوختن زبان ناشی از آلرژی به مواد غذایی یا مواد افزودنی استفاده می شود.
آزمایش بزاق برای جلوگیری از خشکی دهان استفاده می شود.
از آزمایشات تصویربرداری برای بررسی سایر شرایطی که پزشک به آن شک می کند استفاده می شود.
برای بررسی ریفلاکس معده از آزمایش مربوط به آن استفاده می شود.
درمان سوختگی زبان
درمان اولیه سوختگی زبان باید شامل کمک های اولیه باشد. پزشک باید سوختگی هایی را که علائم و نشانه های سوختگی های درجه دوم یا سوم را نشان می دهد مورد ارزیابی و درمان قرار دهد. برای جلوگیری از بروز عفونت و کاهش درد ناشی از سوختگی درجه یک روی زبان:
برای چند دقیقه محل را خوب بشویید و آب خنک بنوشید.
برای تسکین درد یخ یا بستنی بخورید.
با آب خنک یا آب نمک دهان را بشویید.
از نوشیدن مایعات گرم یا داغ که باعث تحریک سوختگی می شوند خودداری کنید.
برای کاهش درد و التهاب از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید.
برای تسکین درد چند دانه شکر یا پودر قند روی زبان بپاشید یا عسل را امتحان کنید.
اگر سوختگی بهبود نیافت یا علائم عفونت بروز پیدا کرد با پزشک مشورت کنید. علائم عفونت شامل موارد زیر است:
افزایش قرمزی
افزایش درد
روند ضعیف بهبودی
ورم
تخلیه چرک
تب
سندرم سوزش دهان
اگر از سندرم سوزش دهان رنج می برید ممکن است همان روش های درمانی که برای درمان سوختگی درجه یک استفاده می شود برای فرد تکسن دهنده باشد. اگرچه هیچ روش درمانی تایید شده از نظر پزشکی به طور خاص برای سندرم سوزش دهان وجود ندارد، اما متخصصان درمان های زیر را در برخی موارد موثر می دانند:
داروهای تجویز شده موضعی مانند لیدوکائین، دوکسپین و کلونازپام
داروهای تجویزی خوراکی مانند گاباپنتین، مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و آمی تریپتیلین
درمان های خانگی مانند آلفالیپوئیک اسید، درمان شناختی رفتاری و مراقبه و روش های آرام سازی
درمان علل ثانویه کلیدی در مدیریت علائم است به عنوان مثال، اگر داروی فعلی شما باعث خشکی دهان می شود پزشک می تواند داروی دیگری را جایگزین کند. اگر اسید معده به دلیل ریفلاکس اسید به داخل دهان بازگردد، پزشک داروهایی مانند امپرازول را برای کاهش تولید اسید معده تجویز می کند.
چشم انداز درباره سوختگی زبان
سوختگی اولیه زبان بدون درمان خاص طی دو هفته یا کمتر بهبود می یابد. با این حال ، برخی از سوختگی ها بسته به علت و شدت آن می توانند تا 6 هفته ادامه داشته باشند.
سندرم سوزش دهان
سندرم سوزش دهان می تواند ماه ها یا حتی سال ها ادامه یابد و مدیریت علائم آن سخت است. برخی مطالعات نشان می دهد از هر 10 نفر فقط 3 نفر با درمان بهبود می یابند.
چگونه می توان از سوختگی زبان جلوگیری کرد؟
با چک کردن دمای مایعات داغ و حتی غذا قبل از خوردن یا نوشیدن می توانید از سوختگی اولیه زبان جلوگیری کنید. نوشیدنی ها یا غذایی که در مایکروویو گرم می شود ممکن است به طور یکنواخت گرم نشوند، بنابراین باید احتیاط بیشتری داشته باشید.
سندرم سوزش دهان
هیچ راهی شناخته شده برای جلوگیری از بروز سندرم سوزش دهان وجود ندارد. شاید بتوان با کاهش استرس و پرهیز از دخانیات و مصرف انواع خاصی از غذاها و نوشیدنی ها احساس سوزش را کاهش دهید که این مواد غذایی خاص شامل نوشیدنی های گازدار، غذاهای اسیدی و پرادویه است.
مترجم: الهه زارعی
