کبد چرب که به استئاتوز کبدی نیز معروف است هنگامی رخ می دهد که چربی در کبد جمع می شود. داشتن مقادیر کمی چربی در این اندام طبیعی است، اما مصرف بیش از حد آن به یک مشکل پیرامون سلامتی فرد تبدیل می شود. کبد دومین اندام بزرگ بدن محسوب می شود که ضمن کمک به فرآوری مواد مغذی از مواد غذایی و نوشیدنی مواد مضر خون را فیلتر می کند. تجمع چربی زیاد در کبد باعث التهاب آن می شود که به کبد آسیب می رساند و جای زخم ایجاد می کند حتی در موارد شدید این زخم منجر به نارسایی کبد می شود. هنگامی که کبد چرب در فردی که الکل زیادی می نوشد ایجاد می شود به عنوان بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شناخته می شود، اما در فردی که الکل زیادی نمی نوشد به عنوان بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) شناخته می شود. به گزارش هلث لاین، بر اساس اظهارات محققان در مجله جهانی گوارش، بیماری کبد چرب غیرالکلی 25 تا 30 درصد از مردم ایالات متحده و اروپا را تحت تاثیر قرار داده است.
علائم کبد چرب
در بسیاری از موارد کبد چرب علائم قابل توجهی ایجاد نمی کند، اما احتمال می رود هنگام ابتلا به آن احساس خستگی کنید یا در سمت راست بالای شکم خود احساس ناراحتی یا درد کنید. برخی از افراد مبتلا به بیماری کبد چرب دچار عوارضی از جمله اسکار کبدی می شوند که به عنوان فیبروز کبد نیز شناخته می شود. در نظر داشته باشید در صورت ابتلا به فیبروز شدید کبدی این بیماری تحت عنوان سیروز کبدی شناخته می شود. سیروز ممکن است علائمی مانند:
از دست دادن اشتها
کاهش وزن
ضعف
خستگی
خون دماغ شدن
خارش پوست
پوست و چشم زرد
خوشه های وب مانند رگ های خونی زیر پوست
درد شکمی
تورم شکم
تورم پاها
بزرگ شدن پستان در مردان
گیجی
دلایل بروز کبد چرب
کبد چرب زمانی که بدن چربی زیادی تولید کند یا به اندازه کافی چربی را متابولیزه نکند ایجاد می شود. چربی اضافی در سلول های کبدی ذخیره می شود جایی که تجمع یافته و باعث بیماری کبد چرب می شود که این تجمع چربی در اثر موارد مختلفی ایجاد می شود به عنوان مثال، نوشیدن بیش از حد الکل باعث بیماری کبد چرب الکلی می شود این نخستین مرحله از بیماری کبدی مربوط به نوشیدن الکل است. در افرادی که زیاد الکل نمی نوشند علت بروز بیماری کبد چرب کمتر مشخص است. یک یا چند عامل زیر ممکن است نقش داشته باشند:
چاقی
قند خون بالا
مقاومت به انسولین
مقادیر بالای چربی به ویژه تری گلیسیرید در خون
علل کمتر شایع عبارتند از:
بارداری
کاهش سریع وزن
برخی از انواع عفونت ها مانند هپاتیت C
عوارض جانبی برخی از داروها مانند متوترکسات، تاموکسیفن، آمیودارون و والپروئیک اسید
قرار گرفتن در معرض سموم خاص
همچنین برخی از ژن ها خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش می دهند.
تشخیص کبد چرب
برای تشخیص کبد چرب پزشک ضمن گرفتن شرح حال پزشکی معاینه فیزیکی انجام می دهد و یک یا چند آزمایش را تجویز می کند.
تاریخچه پزشکی
اگر پزشک مشکوک به کبد چرب باشد به احتمال زیاد از فرد سوالاتی درباره موارد زیر می پرسد:
سابقه پزشکی خانوادگی از جمله هرگونه سابقه بیماری کبدی
مصرف الکل و سایر عادت های زندگی
هرگونه شرایط پزشکی که دارید
هر دارویی را که مصرف می کنید
تغییرات اخیر در وضعیت سلامتی
اگر خستگی، از دست دادن اشتها یا علائم غیر قابل توضیح دیگری را نیز تجربه می کنید به پزشک خود اطلاع دهید.
معاینه فیزیکی
برای بررسی التهاب کبد پزشک شکم فرد را لمس می کند یا فشار می دهد تا اگر کبد بزرگ شده باشد بتواند آن را احساس کند. با این حال، ممکن است کبد بدون بزرگ شدن ملتهب شود، بنابراین پزشک با لمس شکم متوجه التهاب کبد نشود.
آزمایش خون
در بسیاری از موارد بیماری کبد چرب پس از افزایش آنزیم های کبدی در آزمایشات خون تشخیص داده می شود. به عنوان مثال، پزشک آزمایش آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات ترانس‌آمیناز را برای بررسی آنزیم های کبدی تجویز می کند. در صورت بروز علائم ممکن است به عنوان بخشی از روند تشخیص انجام این آزمایشات توصیه شود. افزایش آنزیم های کبدی نشانه التهاب کبد است. بیماری کبد چرب یکی از دلایل احتمالی التهاب کبد است، اما تنها مورد نیست. در صورت مثبت بودن آزمایش آنزیم های کبدی پزشک به احتمال زیاد آزمایش های دیگری را برای شناسایی علت التهاب تجویز می کند.
تصویربرداری
پزشک از یک یا چند آزمایش تصویربرداری زیر برای بررسی چربی اضافی یا سایر مشکلات کبدی استفاده می کند:
سونوگرافی
سی تی اسکن
اسکن ام آر آی
همچنین ممکن است یک آزمایش را به نام الاستوگرافی گذرا با کنترل ارتعاش تجویز کند، این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس پایین برای اندازه گیری سفتی کبد استفاده می کند که حتی می تواند به بررسی زخم نیز کمک کند.
نمونه برداری از کبد
نمونه برداری از کبد بهترین روش برای تعیین شدت بیماری کبد شناخته می شود. طی نمونه برداری از کبد پزشک یک سوزن را در کبد فرو و یک قطعه از بافت را برای بررسی خارج می کند. در طول انجام آن با بی حسی موضعی درد را کاهش می دهند، این آزمایش در تشخیص اینکه آیا به بیماری کبد چرب و اسکارهای کبدی کمک می کند.
درمان کبد چرب
در حال حاضر، هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد چرب تایید نشده و برای تولید و آزمایش داروها برای درمان این بیماری تحقیقات بیشتری لازم است. در بسیاری از موارد تغییر سبک زندگی به روند معکوس بیماری کمک می کند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است به شما توصیه کند:
مصرف الکل را محدود یا قطع کنید
برای کاهش وزن قدم بردارید
رژیم خود را تغییر دهید
در صورت بروز عوارض پزشک درمان های اضافی را توصیه می کند. به عنوان مثال، برای درمان سیروز کبدی:
تغییر سبک زندگی
تجویز داروها
عمل جراحي
سیروز کبدی منجر به نارسایی کبد می شود که اگر این عارضه رخ دهد به پیوند کبد نیاز می شود.
درمان های خانگی کبد چرب
تغییر شیوه زندگی نخستین مرحله درمان بیماری کبد چرب محسوب می شود، بسته به شرایط فعلی و عادات زندگی فرد ممکن است موارد زیر کمک کند:
کاهش وزن
کاهش یا قطع مصرف الکل
یک رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی بخورید که دارای کالری اضافی، چربی اشباع شده و چربی های ترانس کم باشد
بیشتر روزهای هفته حداقل 30 دقیقه ورزش کنید
بر اساس اعلام کلینیک مایو، برخی شواهد نشان می دهد مکمل های ویتامین E به جلوگیری یا درمان آسیب کبدی ناشی از بیماری کبد چرب کمک می کند. با این حال، تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است زیرا برخی از خطرات پیرامون سلامتی در ارتباط با مصرف بیش از حد ویتامین E وجود دارد. همیشه قبل از استفاده از یک مکمل یا داروی طبیعی و جدید با پزشک خود صحبت کنید. برخی از مکمل ها یا درمان های طبیعی ممکن است کبد را تحت فشار قرار دهند یا با داروهایی که مصرف می کنید تداخل داشته باشند.
بیشتر بخوانید:کاهش مصرف نمک و افزایش سلامتی
رژیم غذایی برای بیماری کبد چرب
اگر به بیماری کبد چرب مبتلا هستید پزشک رعایت رژین غذایی مناسب شرایط فرد توصیه می کند احتمال می رود موارد زیر در این توصیه ها گنجانده شود:
رژیم غذایی سرشار از مواد غذایی گیاهی از جمله میوه ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل را دنبال کنید.
مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده مانند شیرینی، برنج سفید، نان سفید و سایر محصولات غلات تصفیه شده را محدود کنید.
مصرف چربی های اشباع شده را که در گوشت قرمز و بسیاری از محصولات حیوانی وجود دارد محدود کنید.
از چربی های ترانس که در بسیاری از غذاهای فرآوری شده وجود دارد خودداری کنید.
از مصرف الکل خودداری کنید.
انواع بیماری کبد چرب
دو نوع بیماری کبد چرب غیرالکلی و الکلی وجود دارد. بیماری کبد چرب غیرالکلی شامل کبد چرب غیرالکلی ساده، استئو هپاتیت غیر الکلی و کبد چرب حاد بارداری است. بیماری کبد چرب الکلی شامل کبد چرب الکلی ساده و استئو هپاتیت الکلی است.
عوامل خطر
نوشیدن مقادیر زیاد الکل فرد را در معرض خطر ابتلا به کبد چرب قرار می دهد، همچنین احتمال می رود در معرض خطر بیشتری باشید اگر:
چاق هستند
مقاومت به انسولین دارید
دیابت نوع 2 دارید
سندرم تخمدان پلی کیستیک دارید
باردار هستید
سابقه عفونت های خاصی مانند هپاتیت C داشته باشید
داروهای خاصی مانند متوترکسات، تاموکسیفن، آمیودارون و والپروئیک اسید مصرف کنید.
دارای سطح کلسترول بالا هستید
دارای سطح تری گلیسیرید بالا هستید
دارای سطح قند خون بالا هستید
سندرم متابولیک دارید
اگر سابقه خانوادگی بیماری کبد چرب دارید
مراحل کبد چرب
کبد چرب طی 4 مرحله پیشرفت می کند:
کبد چرب ساده تجمع چربی اضافی در کبد وجود دارد.
استئو هپاتیت علاوه بر چربی اضافی التهاب در کبد نیز وجود دارد.
فیبروز التهاب در کبد باعث ایجاد زخم شده است.
سیروز زخم کبد به طور گسترده ای گسترش یافته است.
سیروز یک بیماری بالقوه تهدید کننده زندگی است که باعث نارسایی کبد می شود که ممکن است غیرقابل برگشت باشد به همین دلیل بسیار مهم است در مراحل اولیه از پیشرفت آن جلوگیری کنیم. برای جلوگیری از پیشرفت کبد چرب و ایجاد عوارض آن برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک خود را دنبال کنید.
جلوگیری از بروز کبد چرب
برای جلوگیری از کبد چرب و عوارض احتمالی آن رعایت یک سبک زندگی سالم گزینه مهمی است.
مصرف الکل را محدود یا قطع کنید.
وزن سالم داشته باشید.
یک رژیم غذایی سالم دارای چربی های اشباع نشده، چربی های ترانس و کربوهیدرات های تصفیه شده کم است.
برای کنترل قند خون، سطح تری گلیسیرید و کلسترول خود گام بردارید.
اگر مبتلا به دیابت هستید از برنامه درمانی توصیه شده پزشک خود پیروی کنید.
حداقل 30 دقیقه ورزش را در بیشتر روزهای هفته دنبال کنید.
انجام این مراحل می تواند به بهبود سلامت کلی فرد کمک کند.
چشم انداز درباره کبد چرب
در بسیاری از موارد می توان روند بیماری کبد چرب را از طریق تغییر سبک زندگی معکوس کرد که این تغییرات می تواند از آسیب کبدی و ایجاد زخم جلوگیری کند. در صورت عدم درمان به موقع این بیماری باعث التهاب، آسیب به کبد و اسکارهای غیرقابل جبران می شود که اسکار شدید کبد به عنوان سیروز شناخته می شود. اگر به سیروز مبتلا شوید خطر سرطان و نارسایی کبدی افزایش می یابد که این عوارض می توانند کشنده باشند. برای دریافت بهترین نتیجه پیروی از برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک و دنبال کردن یک سبک زندگی سالم مهم است.
مترجم: الهه زارعی
