شب ادراری بیشتر به عنوان خیس شدن بستر شناخته می شود. شب ادراری یا خیس شدن بستر در شب رایج ترین نوع اختلال دفع است. خیس شدن جا در روز نیز شب ادراری نامیده می شود. برخی از کودکان یکی از این 2 حالت یا هر دو را تجربه می کنند. شب ادراری می تواند سهوی یا عمدی باشد، اما تشخیص آن زمانی که کودک 5 سال به بالا باشد مقدور است.
علائم شب ادراری چیست؟
علائم اصلی شب ادراری عبارتند از:
خیس شدن مکرر بستر
ادرار کردن در لباس
حداقل 2بار در هفته تقریبا در سه ماه جای خود را خیس کند
چه عواملی باعث شب ادراری می شود؟
عوامل زیادی در ایجاد شب ادراری نقش دارد و عمدی یا سهوی بودن آن از موارد زیر ناشی می شود:
مثانه کوچک
عفونت های ادراری مداوم
استرس شدید
تاخیر در رشد که در آموزش توالت اختلال ایجاد می کند
شب ادراریسهوری یا عمدی ممکن است با سایر اختلالات روانی از جمله اختلالات رفتاری یا اختلالات عاطفی مانند اضطراب همراه باشد. به نظر می رسد شب ادراری در برخی خانواده ها ارثی است یعنی از والدین به کودک به ویژه از طرف پدر منتقل شود. علاوه بر این، آموزش دستشویی رفتن اجباری یا در سنین خیلی پایین در بروز این اختلال نقش دارند. اگرچه تحقیقات کمی برای نتیجه گیری در مورد نقش آموزش دستشویی رفتن و ایجاد شب ادراری وجود دارد.
کودکان مبتلا به شب ادراری اغلب خواب های سنگینی دارند که برای دفع ادرار یا خالی شدن مثانه از خواب بیدار نمی شوند.
شب ادراری چقدر شایع است؟
شب ادراری یک مشکل شایع دوران کودکی است و برآوردها حاکی از آن است 7 درصد پسران و 3 درصد دختران 5 ساله به شب ادراری مبتلا هستند. این تعداد در 10 سالگی به 3 درصد پسران و 2 درصد دختران کاهش می یابد. بیشتر کودکان تا زمان بزرگسالی این مشکل را پشت سر می گذارند فقط حدود یک درصد از مردان و کمتر از یک درصد از زنان در 18 سالگی این اختلال را با خود به همراه دارند.
شب ادراری چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک نخست سابقه پزشکی دریافت کرده و با معاینه فیزیکی هرگونه اختلال پزشکی را که ممکن است باعث شب ادراری که بی اختیاری نیز نامیده می شود را مورد بررسی قرار می دهد. انجام برخی تست های آزمایشگاهی نیز مانند آزمایش ادرار و خون برای اندازه گیری قند خون، هورمون ها و عملکرد کلیه برای برخی از افراد نیز تجویز می شود. شرایط جسمی که می تواند منجر به بی اختیاری شود شامل دیابت، عفونت یا نقص عملکردی یا ساختاری ایجاد انسداد در دستگاه ادراری است، همچنین شب ادراری ممکن است با مصرف داروهای خاصی همراه باشد که می تواند باعث سردرگمی یا تغییر رفتار به عنوان یک عارضه جانبی شود. در صورت عدم یافتن علت جسمی شب ادراری پزشک تشخیص شب ادراری را بر مبنای علائم و رفتارهای فعلی کودک قرار می دهد.
بیشتر بخوانید:چرا افراد نوزادان را سمت چپ در آغوش می گیرند؟
شب ادراری چگونه درمان می شود؟
برای موارد خفیف شب ادراری نیازی به درمان نیست زیرا بیشتر کودکان از آن رنج می برند و در موارد خیلی نادر نیز تعدادی از بزرگسالان با آن دست و پنجه نرم می کنند. متوجه شدن زمان شروع درمان کار سختی است زیرا پیش بینی سیر علائم و زمانی که کودک به سادگی از شرایط عبور کند تقریبا غیرممکن است. برخی از عواملی که هنگام تصمیم گیری برای شروع درمان باید در نظر گرفت این است آیا عزت نفس کودک تحت تاثیر خیس شدن بسترش قرار می گیرد یا اینکه شب ادراری باعث اختلال در عملکرد می شود مانند اینکه کودک از خوابیدن کنار هم سالان خود اجتناب می کند. هنگام استفاده از درمان اغلب با هدف تغییر رفتار توصیه می شود. رفتار درمانی در بیش از 75 درصد بیماران موثر واقع می شود.
هشدارها: استفاده از دستگاه هشداردهنده هنگام خیس شدن تخت می تواند به کودک در واکنش نسبت به پر شدن مثانه کمک کند. اکثر تحقیقات در مورد شب ادراری استفاده از آلارم های ادرار را به عنوان موثرترین درمان پشتیبانی می کنند. این هشدارها در حال حاضر تنها درمانی است که با بهبود مداوم همراه است. میزان عود این روش کم است به طور کلی 5 تا 10 درصد به طوری که به محض بهبودی شب ادراری کودک تقریبا برای همیشه بهبود یافته باقی می ماند.
آموزش مثانه: در این روش رفتن به دستشویی به طور منظم در فواصل زمانی بیشتر استفاده می شود تا کودک به “نگه داشتن” ادرار برای مدت طولانی عادت کند. این امر به کشش اندازه مثانه کمک می کند، آموزش مثانه به طور معمول به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی شب ادراری استفاده می شود.
جایزه: این روش شامل تهیه یک سری جایزه های کوچک هنگام دستیابی کودک به کنترل مثانه است.
داروها: برای درمان شب ادراری برخی داروها موجود هستند، اما به طور معمول فقط در صورت اختلال در عملکرد کودک استفاده می شوند و مصرف آن به طور معمول برای کودکان زیر 6 سال توصیه نمی شوند. داروها برای کاهش میزان ادرار تولید شده توسط کلیه ها یا کمک به افزایش ظرفیت مثانه مصرف می شوند. داروهایی که به طور معمول مورد استفاده قرار می گیرند شامل دسموپرسین استات (DDAVP) است که بر تولید ادرار کلیه ها تاثیر می گذارد و ایمی پرامین، داروی ضدافسردگی که برای درمان شب ادراری نیز مفید است.
در حالی که داروها می توانند برای کنترل علائم شب ادراری مفید باشند، اما با قطع مصرف آنها شب ادراری کودک دوباره عود می کند، بنابراین هنگام انتخاب داروها برای کودکان عوارض جانبی و هزینه آن نیز باید در نظر گرفته شود. این داروها تا زمان شروع درمان های رفتاری به بهبود عملکرد کودک کمک می کنند.
چشم انداز کودکان مبتلا به شب ادراری چیست؟
اکثر کودکان مبتلا به شب ادراری تا زمان رسیدن به سن نوجوانی این اختلال را پشت سر می گذارند و نرخ درمانبه صورت خود به خود 12 تا 15 درصد در سال است. فقط تعداد کمی حدود یک درصد از افراد همچنان در بزرگسالی نیز با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند.
بیشتر بخوانید:خطر کم آبی در نوزادانی که اسهال دارند
آیا می توان از شب ادراری جلوگیری کرد؟
جلوگیری از همه موارد شب ادراری امکان پذیر نیست به ویژه مواردی که مربوط به مشکلات آناتومی کودک باشد، اما ارزیابی کودک به محض بروز علائم توسط پزشک متخصص اطفال به کاهش مشکلات مرتبط با این بیماری کمک می کند. نگرش مثبت و صبور بودن با کودک حین آموزش دستشویی رفتن توالت می تواند از بروز نگرش های منفی در مورد استفاده از توالت در کودکان جلوگیری کند.
مترجم: الهه زارعی
