احساس سرگیجه بعد از ورزش اتفاق رایجی است که اغلب ناشی از یک دلیل جزئی مانند کم آبی خفیف است. با این حال، در موارد دیگر می تواند نشانه بروز یک بیماری زمینه ای که نیاز به درمان دارد، باشد. به گزارش مدیکال نیوز تودی، در این مقاله ضمن توضیح دلایل احتمالی بروز سرگیجه پس از ورزش در مورد روش های درمانی و پیشگیری از آن نیز بحث می شود.
علل بروز سرگیجه بعد از ورزش
دلایل احتمالی احساس سرگیجه بعد از تمرین عبارتند از:
به خود فشار آوردن
فشار بیش از حد زمانی رخ می دهد که افراد طی فعالیت بدنی بیش از حد به خود فشار بیاورند. علائم فشار بیش از حد عبارتند از:
سرگیجه
احساس ضعف
سبکی سر
حالت تهوع
تنگی نفس
تشنگی
استفراغ
بر اساس نتایج یک مطالعه در سال 2015، صدمات مربوط به فشار بیش از حد به خود 36.2 درصد از کل آسیب های ایجاد شده در مراکز تناسب اندام را تشکیل می دهد. فشار بیش از حد فقط در سالن های ورزشی یا کلاس های ورزشی رخ نمی دهد بلکه طی هر فعالیتی می تواند اتفاق بیفتد.
استفاده مداوم از برخی دستگاه های ورزشی
نوع تمرینی که فرد انجام می دهد در احساس سرگیجه تاثیر می گذارد. به عنوان مثال، استفاده از دستگاه تردمیل یا پله نوردی که هر دو شامل حرکت مداوم هستند به احتمال زیاد باعث سرگیجه می شود. برخی از افراد هنگام اتمام کار با دستگاه دچار سبکی سر یا سرگیجه می شوند.
کمبود آب بدن
کمبود آب بدن هنگام از دست دادن آب بیش از حد رخ می دهد. اگرچه کم آبی بیشتر در کودکان و بزرگسالان مشاهده می شود، اما می تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد. بزرگسالان سالم به احتمال زیاد دچار کم آبی بدن ناشی از یک بیماری جزئی یا فعالیت بدنی شدید به ویژه در هوای گرم می شوند. علائم کم آبی بدن عبارتند از:
سرگیجه
خشکی دهان
تشنگی شدید
احساس ضعف یا سرگیجه
تکرر ادرار
خستگی
ضعف
حتی در کم آبی خفیف نیز که فقط یک تا 2 درصد از وزن بدن را از دست می دهد می تواند این علائم را ایجاد کند. بر اساس باور بسیاری از افراد تشنگی یکی از نخستین علائم کم آبی است تا زمانی که فرد احساس تشنگی می کند از کمبود آب بدن رنج می برد.
کمبود اکسیژن
تنفس نامناسب حین ورزش به این معنی که برخی افراد اکسیژن کافی برای تامین نیازهای عضلات خود دریافت نمی کنند. در طول ورزش عضلات بیش از حد معمول از اکسیژن استفاده می کنند به همین دلیل ضربان قلب و تنفس برای تسهیل دریافت بیشتر اکسیژن سریع تر می شوند. افرادی که به اندازه کافی نفس عمیق نمی کشند سطح اکسیژن کمتر از حد مطلوب در مغز را تجربه می کنند. سرگیجه علامت نیاز مغز به اکسیژن بیشتر است.
بیشتر بخوانید:آموزش های لازم برای داشتن فرزندی باهوش
فشار خون پایین
فشار خون نیروی خونی است که به دیواره های شریان فشار می آورد. در اکثر افراد فشار خون سالم کمتر از 120/80 میلی متر جیوه است. در افرادی که فشار خون پایین یا افت فشار خون دارند سطح آن کمتر از 60/90 میلی متر جیوه است. فشار خون به طور معمول طی یک ساعت ورزش در کمترین حد خود قرار دارد. با این حال، برخی از افراد دچار افت ناگهانی تری می شوند. علاوه بر سرگیجه علائم افت فشار خون شامل:
تاری دید
غش کردن
خستگی
از دست دادن تمرکز
حالت تهوع
فعالیت های شدید اغلب باعث فشار خون پایین می شود اگرچه هر فعالیتی می تواند آن را تحریک کند. برخی از افراد مبتلا به افت فشار خون اگر خیلی سریع بایستند علائم را احساس می کنند. افت فشار خون می تواند دلیل سرگیجه ناشی از ورزش در دوران بارداری باشد، همچنین از کم آبی بدن، مشکلات قلبی و استفاده از داروهای خاص نیز حاصل می شود.
قند خون پایین
هیپوگلیسمی یا قند خون پایین هنگامی رخ می دهد که سطح گلوکز (قند) در خون بسیار پایین باشد. قند منبع اصلی تامین انرژی بدن است. حین ورزش عضلات بیش از حد معمول از گلوکز استفاده می کنند. در نتیجه بعضی از افراد حین انجام فعالیت بدنی یا بعد از آن دچار قند خون پایین می شوند. علائم افت قند خون عبارتند از:
سرگیجه
اضطراب
خستگی
گرسنگی
تحریک پذیری
تکان خورد ن
تعریق
اگر افراد قبل از ورزش به اندازه کافی غذا نخوره باشند دچار افت قند خون می شوند. این امر می تواند یک مشکل معمول برای افرادی که اول صبح اول ورزش می کنند، باشد.
آریتمی قلب
آریتمی قلب، ضربان غیرطبیعی قلب است. آریتمی باعث ضربان خیلی سریع، خیلی آهسته یا نامنظم قلب شود. بسیاری از شرایط از جمله بیماری های قلبی و استرس عاطفی باعث آریتمی می شوند، همچنین ورزش باعث آریتمی قلب به ویژه در افراد مبتلا به بیماری قلبی می شود. همه آریتمی ها علائمی ایجاد نمی کنند، اما هنگام بروز علائم شامل موارد زیر است:
سرگیجه
تغییر ضربان قلب
غش کردن
سبکی سر
تنگی نفس
تعریق
حتی در صورت بروز علائم لزوما به معنای این نیست که فرد با مشکل جدی روبرو شده است. با این حال، مراجعه به پزشک برای آریتمی های مداوم همیشه گزینه مهمی محسوب می شود.
درمان سرگیجه بعد از ورزش
درمان احساس سرگیجه بعد از ورزش به علت اصلی بروز مشکل بستگی دارد. در برخی موارد درمان ساده و سرراست است. در برخی دیگر شاید به بررسی بیشتر و مراجعه به پزشک نیاز باشد.
ضمن استراحت نفس عمیق بکشید
هنگامی که سرگیجه در اثر فشار بیش از حد، تنفس نامناسب یا فشار خون پایین ایجاد می شود افراد می توانند موارد زیر را امتحان کنند:
خنک شوید و چند دقیقه استراحت کنید.
بنشینید و سر را بین زانوها قرار دهید که باعث افزایش جریان خون در مغز می شود.
چندین دقیقه نفس عمیق بکشید و به آرامی دم و بازدم را انجام دهید.
هنگام ورزش آگاهانه تنفس را با یک ریتم منظم انجام دهید.
هنگام ایجاد سرگیجه زمان کار با تردمیل یا دستگاه دیگری که حرکت مداوم دارد افراد باید محکم به ریل ها بچسبند و سرعت خود را کاهش دهند تا زمانی که به طور ایمن متوقف شوند این اقدامات از سقوط خطرناک جلوگیری می کند.
تا زمان رفع سرگیجه از راه رفتن یا رانندگی خودداری کنید.
بیشتر بخوانید:علائمی که نشان می دهد کرونا روی ریه ها تاثیر گذاشته است
هیدراته شدن
تنها درمان کم آبی جایگزینی مایعات و الکترولیت ها است. برای بیشتر افراد نوشیدن آب یا یک نوشیدنی ورزشی علائم را برطرف می کند. برخی از افراد ممکن است به یک محلول آب رسانی خوراکی بدون نسخه که حاوی آب و الکترولیت است نیاز داشته باشند. افراد باید در طول روز مایعات کافی بنوشند تا ادرار آنها زرد کم رنگ باشد. اگر در هوای بسیار گرم یا مرطوب ورزش می کنید برای کمک به خنک شدن مایعات سرد و خنک بنوشید. بدن بهتر از مایعات گرم مایعات خنک را جذب می کند. برای جلوگیری از کمبود آب در آینده افراد باید تمام روز قبل، حین و بعد از ورزش مایعات بنوشند. نوشیدن مداوم مقادیر کم به طور معمول بهتر از کم نوشیدن مقادیر زیاد است. دقت داشته باشید کم آبی شدید نیاز به مراجعه به پزشک دارد.
چیزی بخورید
افراد می توانند با خوردن چیزی سطح قند خون پایین خود را افزایش دهند. کربوهیدرات های مفید برای درمان قند خون پایین بهترین گزینه هستند، بنابراین خوردن یک عدد موز یا خرما گزینه عالی محسوب می شوند. نوشیدن یک لیوان آب میوه تسکین سریع تر از علائم افت قند خون را بهبود ببخشد. با این حال، بهتر است این مسئله را با یک وعده غذایی یا میان وعده حاوی غلات و پروتئین کامل جبران کنید تا از افت مجدد قند خون جلوگیری شود.
توصیه های پزشکی
اگر علائم علیرغم انجام اقدامات موثر برای متوقف شدن سرگیجه بعد از ورزش ادامه یافت یا مجدد عود کرد باید به پزشک مراجعه کنید. یک پزشک می تواند دلیل اصلی سرگیجه را بررسی کند، مانند:
دیابت
مشکلات قلبی از جمله آریتمی
بارداری
کم آبی شدید
افت قند خون شدید
وی برای دیابت و مشکلات قلبی دارو تجویز می کند. در موارد کم آبی شدید یا کاهش قند خون شدید لازم است تحت درمان فوری با مایعات داخل وریدی یا گلوکز داخل وریدی قرار بگیرید.
راه های جلوگیری از بروز سرگیجه بعد از ورزش
نکات زیر خطر ابتلا به سرگیجه بعد از ورزش را کاهش می دهد:
افزایش شدت تمرینات به تدریج
اجتناب از فشار بیش از حد به بدن
تمرین تنفس منظم حین ورزش
انجام پیلاتس یا یوگا زیرا این فعالیت ها به مردم چگونگی تنظیم تنفس را آموزش می دهند
نوشیدن مایعات فراوان قبل، حین و بعد از تمرین
خوردن یک میان وعده شامل کربوهیدرات های پیچیده و پروتئین های بدون چربی یک ساعت یا بیشتر قبل از ورزش
ترک سیگار
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت ادامه سرگیجه افراد باید به پزشک مراجعه کنند. یک پزشک ضمن بررسی مشکل شرایط زمینه ای سلامتی فرد را چک می کند. اگر افراد به طور ناگهانی یا مکرر علائم آریتمی قلبی را تجربه کنند نیاز به مراقبت های پزشکی فوری دارند، همچنین مراقبت فوری برای علائم شدید مانند موارد زیر لازم است:
گیجی و گنگی
خستگی مفرط
از دست دادن هوشیاری
خلاصه
اغلب دلیل احساس سرگیجه بعد از ورزش جدی نیست و به طور معمول نشان می دهد فردی بیش از حد در حال انجام ورزش است یا قبل از ورزش به اندازه کافی غذا یا نوشیدنی استفاده نکرده است. برخی اوقات احساس سرگیجه بعد از تمرین ممکن است به معنای فشار خون در فرد به ویژه در صورت بارداری باشد. به طور معمول معمول سرگیجه بعد از ورزش به ندرت نشانه مشکل قلبی یا دیابت است. افرادی که سرگیجه مکرر یا شدید دارند باید به پزشک مراجعه کنند.
مترجم: الهه زارعی
