هیدروسالپنکس به معنی تورم لوله های رحمی و تجمع مایع داخل آنها گفته می شود. لوله های فالوپ یا لوله های رحمی واسطه رسیدن سلول اسپرم و تخمک و همچنین انتقال جنین لقاح یافته به داخل رحم می باشند.
زنان مبتلا به هیدروسالپنکس ممکن هست کاملا بدون علامت باشند و یا از دردهای مبهم زیر شکم و ترشحات واژینال مقاوم به درمان رنج ببرند. مهمترین علت ایجاد هیدروسالپنکس شامل عفونت های قدیمی لگن، سل لگنی، اندومتریوز و جراحی های لگن هستند. ایجاد هیدروسالپنکس سبب بروز مشکلات جدی در باروری زنان می شود.
بررسی علائم و نشانه های هیدروسالپنکس
هیدروسالپنکس در بیشتر زنان هیچ نشانه آزاردهنده ای ندارد و در بررسی های علل ناباروری پزشک از طریق عکس رنگی رحم متوجه وجود این ضایعه می شود. در زنان علامتدار این علائم شامل دردهای مزمن لگن و ترشحات چرکی واژن که به سختی به درمانهای آنتی بیوتیک پاسخ می دهد.
سونوگرافی واژینال
در سونوگرافی واژینال تورم و بزرگ شدن لوله های فالوپ قابل دیدن هست ولی این روش در تشخیص بیماری حدود چهل درصد ارزش دارد.
عکس رنگی رحم یا هیستروسالپینگوگرافی
در این روش ابتدا ماده حاجب از طریق دهانه رحم به داخل رحم تزریق می شود. همزمان با اشعه ایکس از لگن بیمار عکس برداری می شود. این گرافی شایعترین روش تشخیص هیدروسالپنکس می باشد.
لاپاراسکوپی
در این روش از طریق ایجاد برش های بسیار کوچک بر روی شکم و از طریق جایگذاری تروکار و استفاده از سیستم تصویر تمام پاتولوژی های شکم و لگن به صورت مستقیم شناسایی می شود. درمان و جراحی های لازم بر روی لوله های آسیب دیده نیز از طریق لاپاراسکوپی قابل انجام است.
چه عواملی سبب بروز هیدروسالپنکس می شود؟
سابقه جراحی های لگن مانند کیست تخمدان
جراحی های شکم مثل اپاندکتومی
سابقه حاملگی خارج رحم
اندومتریوز
عفونت های مقاربتی
بیماری های التهابی مزمن لگن
هیدروسالپنکس چگونه سبب ناباروری می شود؟
در انتهای لوله های فالوپ شرابه هایی وجود دارد. این شرابه ها در جذب تخمک از سطح تخمدان ها و انتقال تخمک به داخل لوله های رحم نقش بسیار موثری دارند. سپس تخمک و اسپرم در لوله های فالوپ لقاح می یابند. سلول تخم تشکیل شده از لوله های رحم به داخل رحم می رود و در اندومتر لانه گزینی انجام می شود. در صورت بروز هیدروسالپنکس مراحل لقاح اسپرم و تخمک و انتقال انها به داخل رحم با مشکل مواجه شده و ناباروری اتفاق می افتد. در لوله های دچار هیدروساپنکس میزان حاملگی خارج رحم افزایش می یابد.
روش های درمان هیدروسالپنکس
وقتی لوله های فالوپ دچار هیدروسالپنکس می شود، بافت مژک دار و مفید داخل لوله از بین می رود. بنابراین لوله های اسیب دیده قابل اصلاح نیستند. بهترین روش درمان هیدروسالپنکس خارج کردن لوله های اسیب دیده و جدا سازی انها از رحم می باشد. حفره داخل لوله های فالوپ در هیدروسالپنکس مملو از مایعی است که حاوی سلولهای التهابی است این مایع ممکن است به سمت رحم سرریز شود و سبب اختلال در لانه گزینی جنین شود.
درمان هیدروسالپنکس
پس از برداشتن لوله های رحم یا به اصطلاح سالپنژکتومی و یا قطع ارتباط لوله ها با رحم به صورت بستن لوله ها بیمار اماده قرارگیری در سیکل آی وی اف می گردد.در بیمارانی که به علت اندومتریوز دچار هیدروسالپنکس شده اند، بهتر است ابتدا سیکل تحریک تخمک گذاری و ای وی اف انجام شود. سپس لاپاراسکوپی انجام شده مناطق درگیر با اندومتریوز درمان شده و لوله های دچار هیدروسالپنکس مسدود شده اند. در نهایت انتقال جنین بعد از مدتی انتقال جنین انجام خواهد شد.
کلام آخر
شما میتوانید برای مشاوره و درمان هیدروسالپنکس به دکتر فاطمه سروی، پزشک مجرب زنان و زایمان در غرب تهران ( دارنده فلوشیپ فوق تخصصی نازایی، لاپاروسکوپی و هیستروسکوپی، عضو انجمن نازایی اروپا و آمریکا، دانشیار دانشگاه تهران) مراجعه نمایید.
هیستروسکوپی رحم چیست؟(بررسی نحوه انجام،مزایا و عوارض)
هیستروسکوپی یک نوع جراحی می باشد که کمترین آسیب را به بیمار وارد می‌کند. جراح هیستروسکوپ را از طریق دهانه رحم وارد رحم می کند. هیستروسکوپ به جراح این امکان را فراهم می کند که داخل رحم را با استفاده از مانیتور مشاهده کند . سپس رحم بیمار به صورت کامل مورد بررسی قرار می گیرد . جراح شکل و پوشش داخلی رحم بیمار را بررسی می کند و در جستجوی آسیب های درون رحمی می شود. وناگفته نماند که با جراحی هیستروسکوپی، ورودی لوله های رحم را نیز می توان بررسی نمود.
آشنایی با انواع هیستروسکوپی
به صورت کلی هیستروسکوپی را به دو نوع مختلف تقسیم می کنیم. نوع اول درمانی و نوع دوم تشخیصی می باشد که در ذیل هر کدام را یه اختصار شرح داده ایم.
هیستروسکوپی درمانی
گاهی اوقات از هیستروسکوپی برای درمان بیمار استفاده می گردد. در مواردی مانند برداشتن فیبروم رحمی و پولیپ داخل رحمی ، از بین بردن چسبندگی های داخل رحم و از این قبیل.
هیستروسکوپی تشخیصی
برای تشخیص علت خونریزی غیر طبیعی مثل افزایش ضخامت فیبروم، اندومتر، پولیت و … استفاده می شود. مواردی مانند ناباروری، خونریزی های غیر طبیعی رحمی، سقط های مکرر، تشخیص چسبندگی ها و فیبروم های داخل رحمی، تشخیص پولیپ آندومتر، تشخیص علل دردهای لگنی، شناسایی محل IUD جا به جا شده، شکست های مکرر روش های باروری و ….
هیستروسکوپی برای خروج بقایای بارداری
دکتر سروی در خصوص عمل هیستروسکوپی جهت خروج بقایای بارداری یکی از بیمارانشان شرح داده اند که : ” بیمار دو ماه پیش سقط جنین داشتند که بعد از آن مرتب دچار خونریزی شده بودند. برای بیمار سونوگرافی واژینال انجام دادیم. در سونوگرافی مشاهده شد که یک مقداری از جفت داخل رحم باقی مانده است. وقتی که خانمی سقط می کند و جفت داخل رحم باقی می ماند، اگر که زود این مورد را مشاهده کنیم، می توانیم که با روش کورتاژ تخلیه را انجام دهیم و مشکل بیمار را حل کنیم. ولی در مواقعی که جفت طولانی مدت داخل رحم باقی می ماند به شدت به دیواره های رحم می چسبد. و این وضعیت منجر می شود که ما نتوانیم به خوبی با روش کورتاژ جفت را از رحم جدا کنیم. به همین دلیل حتما باید از روش هیستروسکوپی استفاده کنیم.”
هیستروسکوپی فیبروم های داخل حفره رحم
دکتر سروی در خصوص عمل هیستروسکوپی فیبروم های داخل حفره رحم یکی از بیمارانشان به این صورت توضیح داده اند که : “بیمار ۴۵ ساله که دارای دو فرزند می‌باشد که زایمان طبیعی انجام داده است. اخیرا خونریزی های خیلی شدیدی داشتند. برای ایشان سونوگرافی واژینال انجام دادیم که مشاهده شد فیبرومی داشتند که داخل حفره رحم بود. این فیبروم باعث شده بود که خونریزی های شدیدی برای بیمار ایجاد شود. درگذشته برای بیمارانی که دارای این مشکل بوده اند کلا رحم را جدا می کردند. ولی اکنون با تکنیک هیستروسکوپی ما فقط فیبروم داخل رحم را درمی آوریم که در این صورت مشکل بیمار حل می گردد”.
در ادامه صحبت های دکتر سروی : “عمل جراحی هیستروسکوپی برای بیمار انجام شد که فیبروم سه سانتی داخل حفره رحم داشتند. فیبروم های داخل حفره رحم با اینکه سایزشان کوچک است حتی اگر پنج میلی متر هم باشند نیز می توانند باعث خونریزی های خیلی شدید و کم خونی برای بیمار شوند. بنابراین با روش هیستروسکوپی و زیر دید مستقیم، این فیبروم را به طور کامل خارج کردیم. فیبروم ها به این روش توسط یک وسیله ی مخصوص خرد شده و از داخل رحم خارج می شوند.”
