بسیاری از شما تا به حال شده که نام روانشناسی را شنیده باشید، روانشناسی علمی است که به بررسی فرآیند های روح و روان فرد می پردازد، فرآیند های روحی و روانی افراد شامل بخش های مختلفی است مانند: احساس، ادارک، تفکر، شخصیت و حافظه که در اصل رواشناسی سعی می کند اختلالات آن ها را بشناسد و بتواند به افراد کمک کند.
تاریخچه ی روانشناسی از یونان باستان سر چشمه می گیرد ولی به شکل آکادمیک از اوایل قرن هجدهم رواج پیدا کرد، پدر علم روانشناسی ویلهم وونت آلمانی است که با تاسیس یک آزمایشگاه در شهر لایپزیش آلمان، این رشته را وارد فاز جدیدی کرد، در ایران هم با تلاش های دکتر محمد باقر هوشیار و دکتر علی اکبر سیاسی در سال 1340 این رشته وارد عرصه جدیدی شد.
علم روانشناسی در چه حوزه هایی فعالیت می کند ؟
علم روانشناسی به رفتار ها و فرآیند هایی که از ذهن انسان سر چشمه می گیرد فعالیت می کند ، برخی از این حوزه ها که علم روانشناسی در آن به فعالیت می پردازد شامل موارد زیر است :
– مطالعه ی رفتار های انسان و بررسی و درمان آن ها
– بررسی مغز و نقش آن در رفتار و احساسات افراد
– سلامت روان و بهداشت روان
– بررسی فرآیند های روانی و احساسی افراد مانند هیجانات و افکار
– بررسی مشکلات سازگاری
– حل بحران های زندگی افراد
اکنون می خواهیم بدانیم که روانشناسان برای بررسی، شناخت و درمان افراد از چه رویکردهایی استفاده می کنند، این رویکردها در موارد زیر خلاصه می شود:
– رویکرد رفتار گرایی: در این رویکرد فقط بر اساس رفتاری که فرد از خود به نمایش می گذارد بررسی و شناخته می شود ، یعنی مهم نیست که در ذهن افراد چه می گذرد بلکه فقط آن چیزی که از رفتار فرد به نمایش در می آید و مورد استنباط قرار می گیرد که به آن رویکرد رفتار گرایی می گویند.
– رویکرد روانکاوی: این رویکرد توسط فروید که دانشمندی اتریشی است بوجود آمد ، اساس کار بر این شکل است که برای حل چرایی یک مشکل به گذشته ی افراد رجوع می کنند و پس از بررسی های مختلف از گذشته ی آن ها سعی می کنند که مشکل افراد را حل کنند ، این روش در طول زمان دچار تغییرات زیادی شد و امروزه روش های نوینی از دل آن بیرون آمده است.
– رویکرد شناختی: یکی دیگر از رویکرد های موجود رویکرد شناختی است ، در این روش جریان افکار فرد مورد بررسی قرار می گیرد تا بتوان مسائل روانی را شناخت.
– رویکرد زیست شناختی: همانطور که از نام آن پیداست مسائل زیستی مورد شناخت قرار می گیرد تا بتوان دلیل تغییر رفتار و روان افراد را مورد بررسی قرار داد.
هدف از روانشناسی چیست ؟
روانشناسی هم مانند دیگر علوم دارای هدف هایی است که این اهداف عبارتند از :
– توصیف: اولین مرحله از مراحل اهداف روانشناسی مرحله ی توصیف است، یعنی اینکه ما به چرایی و دلیل رفتارها و مشکلات برسیم به گونه ای که این تعریف ساده باشد و ما بتوانیم آن را درک کنیم، پس از توصیف رفتار ها می توانیم تشخیص دهیم که کدام رفتار هنجار است و کدام رفتار نا هنجار ، ما به کمک این روش می توانیم دلیل را مشخص کنیم به طور مثال بدانیم خودکشی چیست و یا افسردگی چیست.
– تبیین: پس از توصیف نوبت به تبیین می رسد، یعنی برای اینکه بدانیم خودکشی چیست باید آن را بشکافیم و برای افراد روشن کنیم، ما با کمک توصیف می توانیم موضوعات مختلف را تبیین کنیم یا به عبارتی چرایی آن را متوجه می شویم.
– پیش بینی: یکی از مهم ترین مراحل پیش بینی است، یعنی اینکه ما فرآیند های مختلف روانی افراد را بتوانیم پیش بینی کنیم، اینکه بدانیم افراد چگونه فکر می کنند و چگونه عمل می کنند بسیار مهم خواهد بود، به طور مثال فردی که در کودکی رفتار های پرخاشگرانه خاصی را از خود بروز می دهد می توانیم پیش بینی کنیم که در جوانی چه اتفاقی ممکن است برای رفتار های او بیفتد.
– کنترل: آخرین مرحله و اصلی ترین مرحله کنترل کردن است، یعنی اینکه با طی کردن مراحل قبل بتوانیم نا هنجاری های رفتاری افراد کنترل کنیم.
یک روانشناس خوب چه ویژگی هایی دارد ؟
یک روانشناس خوب روانشناسی است که بتواند مباحث آکادمیک و تئوری ای را که در دانشگاه آموخته است در عمل پیاده کند، افراد دارای شخصیت های گوناگونی هستند که یک روانشناس خوب باید بداند با هر یک از شخصیت ها چگونه رفتار کند، پس از شناخت و بررسی اطلاعات بتواند تاثیر گذار ترین درمان را انتخاب کند و با مشاوره و روانکاوی افراد را بهبود ببخشد.
زیر شاخه های روانشناسی
روانشناسی علمی گسترده است به همین دلیل دارای زیر شاخه های مختلفی است که این زیر شاخه ها عبارتند از :
– روانشناسی بالینی: روانشناسی بالینی شاخه ای از روانشناسی است که به بررسی نا هنجاری های روانی و اجتماعی می پردازد، این نا هنجاری ها می تواند شامل موارد: افسردگی، استرس بیش از حد، وسواس و نداشتن اعتماد به نفس باشد.
– روانشناسی مشاوره: روانشناسی و مشاوره مانند روانشناسی بالینی است اما تفاوت مشاوره و روانشناسی در این است که در حوزه مشاوره افراد احتیاج به رفتار درمانی ندارند بلکه فقط نیاز به مشاوره دارند، مانند مشاورانی که اغلب در مدارس و دانشگاه ها به فعالیت می پردازند.
– روانشناسی خانواده: روانشناسان خانواده بیشتر همسران و خانواده هایی که مشکلات زیادی دارند را مطالعه می کنند، به طور مثال روانشناسی خانواده رفتار زن و شوهری که می خواهند از همدیگر جدا شوند و یا پدر و مادرهایی که با فرزندان خود به مشکل بر می خورند را مورد بررسی قرار می دهند.
– روانشناسی تحصیلی: این حوزه برای دانش آموزان و دانشجویانی است که در تحصیل خود به مشکل می خورند و یادگیری درس برای آن ها مشکل است ، در این روش روانشناسان با کمک والدین و معلمان، مشکلات دانش آموزان و دانشجویان مورد بررسی قرار می دهند و به آن ها کمک می کنند.
– روانشناسی شخصیت: هر یک از افراد دارای ویژگی ها و خصوصیات مخصوص به خود هستند که روانشناسان در شاخه روانشناسی شخصیت، با بررسی این ویژگی ها و عوامل موثر بر تفکر، شخصیت و رفتار های ناهنجار فرد را بررسی می کنند، به طور مثال بعضی افراد کم حرف هستند و یا بعضی افراد دارای شخصیت شاد و پر جنب و جوشی هستند که همه این موارد در این روش لحاظ می شود.
– روانشناسی رشد: در طول دوران زندگی افراد ممکن است دگرگونی هایی در جسم، عاطفه و زندگی اجتماعی شان بوجود بیاید که روانشناسان با توجه به فرهنگ و عوامل موروثی، افراد را مورد بررسی، شناخت و درمان قرار می دهند.
– روانشناسی اجتماعی: در روانشناسی اجتماعی علت تفکرات و هیجانات فرد مورد مطالعه قرار می گیرد، که بر خلاف روانشناسی شخصیت، در این روش با استفاده از عوامل بیرونی، افراد مورد بررسی قرار می گیرند.
– رواشناسی سازمانی: روانشناسی سازمانی یکی دیگر از حوزه های روانشناسی است که روابط افراد در کار و سازمان ها را مورد مطالعه قرار می دهد، به طور مثال رفتار افراد در داخل سازمان با افراد دیگر، که روانشناسان در این روش می توانند بازده کار افراد را بالا ببرند و یا در مصاحبه های استخدامی به مدیران شرکت ها و سازمان ها کمک به سزایی کنند.
منبع: سایت خدمات روانشناسی دکتر پیمان راد https://dr-rad.ir
