دستگاه ادراری، سیستم تخلیه بدن انسان برای خارج کردن ادرار از بدن است. ادرار از آب و مواد زائد تشکیل می‌شود. دستگاه ادراری شامل کلیه‌ها، حالب‌ها یا میزنای و مثانه است. برای آن‌که بتوانیم به صورت عادی ادرار کنیم، بخش‌های مختلف دستگاه ادراری باید منظم و هماهنگ با هم کار کنند.
به عارضه‌هایی مانند عفونت‌های دستگاه ادراری، سنگ کلیه، اختلال در کنترل مثانه و ناراحتی‌های پروستات که به نوعی به دستگاه ادراری مربوط می‌شود، بیماریهای اورولوژیک گفته می‌شود. بعضی عارضه‌های اورولوژیک فقط مدت کوتاهی طول می‌کشد و بقیه بیمار را برای مدتی طولانی درگیر می‌کند.
اختلال‌ها، عارضه‌ها و بیماریهای اورولوژیک منحصر به گروه سنی خاصی نیست، هزینه‌های درمان این بیماری‌ها بسیار بالا است، برخی بیماران را دچار ناتوانی شدید می‌کند و کیفیت زندگی بیمار و خانواده‌اش را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. از جمله بیماریهای اورولوژیک غیرسرطانی یا خوش‌خیم می‌توان به عفونت‌های دستگاه ادراری، بزرگ شدن (هایپرپلازی) خوش‌خیم غده پروستات، سنگ کلیه و بی‌اختیاری ادرار اشاره کرد. سیستیت بینابینی یا سندرم مثانه دردناک (IC/BPS) عارضه دردناک و ناتوان کننده‌ای است که طبق برآوردهای انجام شده، 3.3 میلیون بیمار خانم به آن مبتلا هستند، همچنین پژوهشگران برآورد می‌کنند که 1.6 میلیون بیمار مرد به پروستاتیت مزمن یا سندرم درد مزمن لگن (CP/ CPPS) دچار هستند که با علائمی اورولوژیک مانند احساس درد هنگام پر شدن مثانه همراه است
مردان در صورت بروز هرگونه مشکلی در دستگاه جنسی خود باید، بدون هیچ خجالتی، سریعا به پزشک متخصص بیماریهای مرتبط با اورولوژی در مردان مراجعه کنند تا درمان مشکلشان هرچه سریعتر آغاز شود.
بیماریهای اورولوژیک
بیماری‌ها و اختلال‌های اورولوژیک انواع گوناگونی دارد؛ در این بخش منتخبی از بیماریهای اورولوژیک را برای‌تان شرح می‌دهیم که بنیاد انجمن اورولوژی امریکا (AUAF) آنها را شایع تشخیص داده است.
بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات (BPH)
منظور از هایپرپلازی (رشد پروستات خوش خیم) بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات است. این عارضه در میان آقایان مسن بسیار شایع است و ارتباط مستقیم با سرطان پروستات ندارد.
وقتی پروستات بزرگ می‌شود، به میزراه فشار می‌آورد و در نتیجه علائم مختلفی شروع می‌شود. میزراه لوله باریکی است که ادرار را از مثانه و بدن خارج می‌کند.
آقایان مبتلا به رشد خوش‌خیم پروستات با مشکل تکرر ادرار مواجه می‌شوند؛ همچنین جریان ادرارشان هنگام تخلیه مثانه ضعیف است و پس از ادرار کردن احساس می‌کنند که مثانه‌شان تخلیه نشده است. متخصص اورولوژی گاهی اوقات فقط بیمار را تحت نظر می‌گیرد و گاهی داروهایی مانند آلفابلاکرها را برای درمان این عارضه تجویز می‌کند. درمان موارد جدی بزرگ شدن پروستات به عمل جراحی نیاز دارد.
واریکوسل
درد واریکوسل در اثر بزرگ شدن سیاهرگ‌هایی شروع می‌شود که داخل کیسه پوستی و شل نگه‌دارنده بیضه‌ها قرار دارند ـ به این کیسه اسکروتوم یا کیسه بیضه گفته می‌شود. واریکوسل مشابه واریس سیاهرگ‌های پا است.
واریکوسل یا واریس بیضه یکی از علل شایع کاهش تولید اسپرم و پایین آمدن کیفیت اسپرم‌ها است که به نوبه خود می‌تواند به ناباروری منجر شود. البته تمام واریکوسل‌ها بر تولید اسپرم اثر نمی‌گذارد. همچنین ممکن است واریکوسل باعث شود که بیضه‌ها نتوانند به طور عادی رشد کنند یا منقبض شوند.
اکثر واریکوسل‌ها به مرور زمان بروز می‌یابند و پیشرفت می‌کنند. خوشبختانه اکثر واریکوسل‌ها به راحتی تشخیص داده می‌شود و بسیاری از بیماران به درمان نیاز ندارند. اما اگر واریکوسل باعث بروز علائم شود، درمان آن غالباً مستلزم ترمیم جراحی است.
عفونت دستگاه ادراری
عفونت دستگاه ادراری (UTI) عفونت بسیار شایعی است که در هر نقطه‌ای از دستگاه ادراری، از کلیه و حالب گرفته تا مثانه و میزراه ممکن است، ایجاد شود. اکثر عفونت‌های دستگاه ادراری دلیل باکتریایی دارد و مثانه و میزراه را درگیر می‌کند.
وقتی دستگاه ادراری عفونی شود، بیمار هنگام ادرار کردن دچار درد می‌شود، تکرر ادرار پیدا می‌کند، مدام، حتی پس از تخلیه مثانه، احساس می‌کند که باید ادرار کند. همچنین ادرار کدر و بدبو می‌شود.
ادرار خونی یا هماچوری نیز یکی از علائم عفونت دستگاه ادراری است؛ البته مشکل ادرار خونی ناشی از UTI، پس از درمان شدن عفونت برطرف می‌شود.
بی‌اختیاری ادرار
منظور از بی‌اختیاری ادرار، از دست دادن کنترل مثانه است که موجب نشت کردن یا خروج غیرارادی ادرار می‌شود. بی‌اختیاری ادرار مشکل ناراحت کننده و شرم‌آوری است که البته بسیار شایع است. براساس پژوهش‌های AUAF، بیش از15 میلیون نفر در ایالات متحده دچار مشکل بی‌اختیاری ادرار هستند.
بی‌اختیاری ادرار دلایل گوناگونی دارد که شایع‌ترین آنها به شرح زیر است:
- دیابت؛
- بارداری یا زایمان؛
- مثانه پرکار؛
- بزرگ شدن غده پروستات؛
- ضعیف شدن عضلات مثانه؛
- ضعیف شدن عضلات اسفنکتر ـ اسفنکتر به عضلات حمایت کننده از میزراه گفته می‌شود؛
- عفونت‌های دستگاه ادراری؛
- بیماری‌هایی مانند پارکینسون و ام اس؛
- آسیب دیدن نخاع و
- یبوست شدید.
تغییرات سبک زندگی مانند کنترل کردن میزان مصرف مایعات، گاهی اوقات برای رفع مشکل بی‌اختیاری کافی است. اگر این رویکردها موثر نباشد، متخصص اورولوژی توصیه می‌کند که جراحی برای برطرف کردن دلیل اصلی بی‌اختیاری ادرار انجام شود.
سنگ کلیه و سنگ حالب
زمانی سنگ در کلیه‌ها ایجاد می‌شود که بلورهایی در ادرار وجود داشته باشد و ذرات کوچک دور این بلورها را بگیرد و روی این بلورها جمع شود. سنگ حالب یا میزنای سنگی است که از کلیه وارد حالب می‌شود ـ حالب‌ها لوله‌هایی هستند که ادرار را از کلیه‌ها وارد مثانه می‌کنند.
سنگ جریان ادرار را مسدود می‌کند و باعث شروع شدن درد شدیدی می‌شود. بسیاری از بیماران سنگ‌های کوچک را بدون نیاز به درمان دفع می‌کنند، اما سنگ‌های بزرگ‌تر باعث انسداد جریان ادرار می‌شود و به مشکلات گوناگون دامن می‌زند.
گاهی اوقات لازم است که درمان‌های تخصصی یا عمل‌های جراحی برای خارج کردن سنگ‌های بزرگ انجام شود. سنگ‌شکنی برون‌اندامی با شاک ویو (ESWL) یکی از پرکاربردترین تکنیک‌ها برای درمان سنگ کلیه و حالب است. متخصص اورولوژی در درمان ESWL از امواج صوتی برای خرد کردن سنگ‌ها استفاده می‌کند تا سنگ‌های خرد شده راحت‌تر از بدن دفع شود.
دیگر بیماریهای اورولوژیک شایع
بیماریهای زیر نیز جزء عارضه‌های اورولوژیک شایع محسوب می‌شود:
- سرطان مثانه؛
- افتادگی مثانه؛
- هماچوری (ادرار خون‌آلود)؛
- اختلال نعوظ (ED)؛
- سیستیت بینابینی یا سندرم مثانه دردناک؛
- مثانه پرکار و
- پروستاتیت: ورم کردن غده پروستات.
از همین امروز رعایت کردن شش توصیه زیر را شروع کنید تا از پاک و سالم شدن دستگاه ادراری مطمئن شوید و سال‌های سال از بیماریهای اورولوژیک دور بمانید:
- آب فراوان بنوشید: آب جریان ادرار را خودبه‌خود و به روشی سالم بهبود می‌دهد تا مواد زائد از بدن دفع شود. تأمین آب مورد نیاز بدن برای حفظ سلامت دستگاه ادراری ضروری است.
- آب‌میوه را فراموش نکنید: آب کرنبری علاوه بر این که سرشار از آنتی‌اکسیدان است، از عفونت دستگاه ادراری در گروه‌های سنی مختلف نیز جلوگیری می‌کند. مطالعات نشان داده است که با نوشیدن یک لیوان آب انار در روز می‌توانید از عود کردن سرطان پروستات پیشگیری کنید.
- کاهش مصرف نمک طعام (NaCl): زیاده‌روی در مصرف نمک خوراکی باعث احتباس آب می‌شود و تعادل طبیعی بین مواد معدنی و دیگر ترکیبات موجود در سیستم‌های مختلف بدن را به هم می‌زند. به علاوه مصرف بیش از اندازه نمک احتمال ایجاد شدن سنگ کلیه را افزایش می دهد.
- کاهش مصرف کافئین: کافئین موجود در قهوه، چای و بسیاری از نوشیدنی‌های انرژی‌زای پرطرفدار خاصیت ادرارآوری دارد و مثانه را تحریک می‌کند. بنابراین بهتر است نوشیدنی‌های بدون کافئین یا حاوی کافئین کمتر را برای صبح و عصر انتخاب کنید.
هرچند هیچ چیز را نمی‌توان در زندگی تضمین کرد، برای آن‌که سال‌ها سال به سلامتی زندگی کنید، روش‌های ساده و موثری وجود دارد. در نهایت همه چیز به خودتان بستگی دارد.
