سندرم نفروتیک هنگامی که صدمه به کلیه ها باعث می شود این اندام ها پروتئین زیادی در ادرار دفع کنند رخ می دهد. سندرم نفروتیک خود یک بیماری محسوب نمی شود بلکه بیماری هایی که به عروق خونی کلیه آسیب می رسانند باعث ایجاد این سندرم می شوند.
علائم سندرم نفروتیک
به گزارش هلث لاین، سندرم نفروتیک با علائم زیر مشخص می شود:
مقدار بالای پروتئین موجود در ادرار (پروتئینوری)
سطح کلسترول بالا و تری گلیسیرید در خون (چربی خون بالا)
سطح پایین پروتئینی به نام آلبومین در خون (هیپوآلبومینمی)
تورم (ادم) به ویژه در مچ پا، پا و اطراف چشم ها
علاوه بر علائم فوق، افراد مبتلا به سندرم نفروتیک نیز ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
ادرار کف دار
افزایش وزن در اثر تجمع مایعات در بدن
خستگی
از دست دادن اشتها
علل بروز سندرم نفروتیک
کلیه ها سرشار از رگ های خونی کوچک به نام گلومرول است. هنگام حرکت خون از طریق این عروق آب اضافی و مواد زائد در ادرار فیلتر می شود. پروتئین و سایر مواد مورد نیاز بدن در جریان خون باقی می مانند. سندرم نفروتیک هنگام آسیب دیدگی گلومرول ها و عدم فیلتر خون به درستی رخ می دهد. آسیب به این عروق خونی باعث نشت پروتئین به ادرار می شود.
آلبومین یکی از پروتئین های از دست رفته در ادرار است. آلبومین به بیرون کشیدن مایعات اضافی از بدن به کلیه ها کمک می کند سپس این مایع از طریق ادرار از بدن خارج می شود. بدون آلبومین بدن مایع اضافی را نگه می دارد که همین امر باعث تورم (ادم) در پاها، مچ پا و صورت می شود.
علل اولیه سندرم نفروتیک
برخی از شرایطی که باعث بروز سندرم نفروتیک می شوند فقط بر کلیه ها تاثیر می گذارند. اینها را علل اولیه سندرم نفروتیک می نامند. این شرایط عبارتند از:
ﮔﻠﻮﻣﺮوﻟﻮاﺳﮑﻠﺮوز ﻓﻮﮐﺎل و ﺳﮕﻤﻨﺘﺎل (FSGS). این وضعیتی است که در آن گلومرول ها از بیماری، نقص ژنتیکی یا علت ناشناخته زخم می شوند.
نفروپاتی غشایی. در این بیماری غشاهای گلومرول ضخیم می شوند. علت ضخیم شدن مشخص نیست، اما ممکن است همراه با لوپوس، هپاتیت B، مالاریا یا سرطان رخ دهد.
بیماری حداقل تغییرات. برای افراد مبتلا به این بیماری بافت کلیه زیر میکروسکوپ طبیعی به نظر می رسد، اما به دلایلی نامعلوم به درستی فیلتر نمی شود.
ترومبوز سیاهرگ کلیوی. در این اختلال لخته خون ورید خارج کننده خون از کلیه را مسدود می کند.
علل ثانویه سندرم نفروتیک
سایر بیماری هایی که باعث سندرم نفروتیک می شوند کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهند. اینها علل ثانویه سندرم نفروتیک نامیده می شوند. چنین بیماری هایی می توانند شامل موارد زیر باشند:
دیابت. در این بیماری قند خون کنترل نشده می تواند به رگ های خونی در سراسر بدن از جمله به کلیه ها آسیب برساند.
لوپوس. لوپوس به عنوان یک بیماری خود ایمنی باعث التهاب در مفاصل، کلیه ها و سایر اندام ها می شود.
آمیلوئیدوز. این بیماری نادر در اثر تجمع پروتئین آمیلوئید در اندام ها ایجاد می شود. آمیلوئید می تواند در کلیه ها تجمع کرده و به احتمال زیاد منجر به آسیب کلیه می شود.
برخی از داروها از جمله داروهای مبارزه با عفونت و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی نیز با سندرم نفروتیک مرتبط هستند.
رژیم غذایی سندرم نفروتیک
رژیم غذایی برای مدیریت سندرم نفروتیک گزینه مهمی محسوب می شود. برای جلوگیری از تورم و کنترل فشار خون مقدار نمک مصرفی خود را محدود کنید، همچنین ممکن است پزشک برای کاهش تورم مایعات نوشیدن کمتر را توصیه کند.
سندرم نفروتیک می تواند سطح کلسترول و تری گلیسیرید را افزایش دهد، بنابراین بهتر است رژیم غذایی کم چربی اشباع و کلسترول داشته باشید، همچنین می تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی نیز کمک کند. اگرچه این شرایط باعث از دست دادن پروتئین در ادرار می شود، اما مصرف پروتئین اضافی هم در این شرایط توصیه نمی شود. رژیم غذایی حاوی پروتئین بالا می تواند باعث تشدید سندرم نفروتیک شود.
درمان سندرم نفروتیک
پزشک می تواند شرایطی را که باعث سندرم نفروتیک شده همچنین علائم این سندرم را درمان کند. برای این منظور می توان از داروهای مختلفی استفاده کرد:
داروهای فشار خون. اینها می توانند به کاهش فشار خون و میزان پروتئین از دست رفته در ادرار کمک کنند. این داروها شامل (بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین و مسدودکننده گیرنده آنژیوتانسین هستند.
ادرار آورها. دیورتیک ها باعث دفع مایع اضافی توسط کلیه هاو کاهش تورم می شوند. این داروها شامل مواردی مانند فوروزماید و اسپیرونولاکتون است.
استاتین ها. این داروها سطح کلسترول را کاهش می دهند. برخی از نمونه های آن شامل آتورواستاتین و لوواستاتین است.
رقیق کننده های خون. این داروها توانایی لخته شدن خون را کاهش می دهند و در صورت لخته شدن خون در کلیه تجویز می شوند. به عنوان مثال می توان به هپارین و وارفارین اشاره کرد.
سرکوب کننده های سیستم ایمنی. این داروها به کنترل سیستم ایمنی بدن کمک می کنند و می توانند برای درمان بیماری های زمینه ای مانند لوپوس مفید باشند. نمونه ای از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی کورتیکواستروئیدها هستند.
همچنین ممکن است پزشک بخواهد برای کاهش خطر ابتلا به عفونت اقداماتی را انجام دهد. برای انجام این کار وی ممکن است تزریق واکسن پنوموکوک و آنفولانزا سالانه را تجویز کند.
سندرم نفروتیک در کودکان
سندرم نفروتیک اولیه و ثانویه می تواند در کودکان رخ دهد. سندرم نفروتیک اولیه شایع ترین نوع در کودکان است. برخی از کودکان ممکن است دچار سندرم نفروتیک مادرزادی شوند که در سه ماه نخست زندگی اتفاق می افتد. این امر می تواند ناشی از نقص ژنتیکی ارثی یا عفونت کمی پس از تولد باشد. کودکان مبتلا به این بیماری ممکن است در نهایت به پیوند کلیه نیاز داشته باشند. در کودکان سندرم نفروتیک علائم زیر را ایجاد می کند:
تب، خستگی، تحریک پذیری و سایر علائم عفونت
از دست دادن اشتها
مشاهده خون در ادرار
اسهال
فشار خون بالا
کودکان مبتلا به سندرم نفروتیک در دوران کودکی خود بیش از حد معمول به عفونت مبتلا می شوند زیرا پروتئین هایی که به طور معمول آنها را در برابر عفونت محافظت می کنند با ادرار دفع می شوند، همچنین ممکن است از کلسترول بالا در خون رنج ببرند.
سندرم نفروتیک در بزرگسالان
سندرم نفروتیک در بزرگسالان مانند کودکان می تواند علل اولیه و ثانویه داشته باشد. در بزرگسالان شایع ترین علت اصلی سندرم نفروتیک، گلومرولواسکلروز فوکال و سگمنتال محسوب می شود. این وضعیت با چشم انداز ضعیف تری همراه است. میزان پروتئین موجود در ادرار عامل مهمی در تعیین آن در این افراد است. حدود نیمی از افراد مبتلا به گلومرولواسکلروز فوکال و سگمنتال و سندرم نفروتیک در پنج تا 10 سال به مرحله نهایی بیماری کلیه مبتلا می شوند.
با این حال، علل ثانویه سندرم نفروتیک نیز نقش مهمی در بزرگسالان ایفا می کند. تخمین زده می شود بیش از 50 درصد موارد سندرم نفروتیک در بزرگسالان دارای علت ثانویه مانند دیابت یا لوپوس هستند.
تشخیص سندرم نفروتیک
برای تشخیص سندرم نفروتیک پزشک نخست سابقه پزشکی را بررسی می کند. از شما در مورد علائم، هرگونه داروی مصرفی و بیماری زمینه ای سوال می پرسد. پزشک معاینه فیزیکی شامل مواردی مانند اندازه گیری فشار خون و گوش دادن به قلب را انجام می دهد. چندین آزمایش برای کمک به تشخیص سندرم نفروتیک استفاده می شود، عبارتند از:
آزمایش ادرار. این نوع آزمایش برای تشخیص مقدار زیادی پروتئین در ادرار مورد استفاده قرار می گیرد. در برخی موارد ممکن است از شما خواسته شود تا ادرار را در یک دوره 24 ساعته جمع آوری کنید.
آزمایش خون. در این آزمایش ها نمونه خون را می توان برای بررسی نشانگرهای خونی عملکرد کلی کلیه، سطح آلبومین خون و سطح کلسترول و تری گلیسیرید مورد بررسی قرار داد.
سونوگرافی. سونوگرافی برای ارزیابی ساختار کلیه ها استفاده می شود.
بیوپسی. طی بیوپسی نمونه کوچکی از بافت کلیه جمع آوری می شود که برای آزمایش بیشتر به آزمایشگاه ارسال می شود که می تواند به تعیین علت بیماری کمک کند.
عوارض سندرم نفروتیک
از دست دادن پروتئین از خون و آسیب به کلیه ها می تواند منجر به بروز عوارض مختلفی شود. برخی از نمونه های عوارض احتمالی که فرد مبتلا به سندرم نفروتیک ممکن است تجربه کند عبارتند از:
لخته شدن خون: پروتئین هایی که از لخته شدن جلوگیری می کنند می توانند از بین بروند و خطر لخته شدن خون افزایش یابد.
کلسترول بالا و تری گلیسیرید: کلسترول و تری گلیسیرید بیشتری می تواند در خون آزاد شود. این امر خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهد.
فشار خون بالا: آسیب کلیه می تواند ضمن افزایش میزان مواد زائد در خون باعث بالا رفتن فشار خون شود.
سوء تغذیه: از دست دادن پروتئین در خون می تواند منجر به کاهش وزن شود.
کم خونی: کمبود گلبول قرمز برای حمل اکسیژن به اندام ها و بافت های بدن رخ می دهد.
بیماری مزمن کلیوی: کلیه ها ممکن است با گذشت زمان عملکرد خود را از دست بدهند و به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز داشته باشند.
نارسایی حاد کلیه: آسیب کلیوی می تواند باعث توقف فیلتر مواد زائد کلیه شود که این امر نیاز به مداخله اضطراری از طریق دیالیز دارد.
عفونت ها: افراد مبتلا به سندرم نفروتیک بیشتر در معرض ابتلا به عفونت هایی مانند ذات الریه و مننژیت هستند.
غده تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید): تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی کند.
بیماری عروق کرونر: تنگ شدن عروق باعث محدود شدن جریان خون به قلب می شود.
عوامل خطر سندرم نفروتیک
مواردی وجود دارد که می تواند شما را در معرض افزایش خطر ابتلا به سندرم نفروتیک قرار دهد، آنها شامل موارد زیر هستند:
یک بیماری زمینه ای که می تواند منجر به آسیب کلیه شود. نمونه هایی از چنین شرایطی شامل مواردی مانند دیابت، لوپوس یا سایر بیماری های کلیوی است.
عفونت های خاص، برخی از عفونت ها از جمله اچ آی وی، هپاتیت B و C و مالاریا خطر ابتلا به سندرم نفروتیک را افزایش می دهند.
داروها، مصرف برخی از داروهای مبارزه با عفونت و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی می توانند خطر سندرم نفروتیک را افزایش دهند.
به خاطر داشته باشید داشتن یکی از این عوامل خطر به این معنا نیست دچار سندرم نفروتیک می شوید. با این حال، باید ضمن کنترل وضعیت سلامت خود در صورت مشاهده علائم مطابق با سندرم نفروتیک به پزشک مراجعه کنید.
چشم انداز سندرم نفروتیک
چشم انداز سندرم نفروتیک می تواند متفاوت باشد، در واقع به علت ایجاد آن و وضعیت کلی سلامت بستگی دارد. برخی از بیماری هایی که باعث سندرم نفروتیک می شوند، خود به خود یا با درمان بهتر می شوند. پس از درمان بیماری زمینه ای سندرم نفروتیک نیز باید بهبود یابد.
با این حال، سایر شرایط حتی در صورت درمان در نهایت می تواند منجر به نارسایی کلیه شود. هنگام وقوع آن دیالیز و به احتمال زیاد پیوند کلیه مورد نیاز است. در صورت وجود علائم نگران کننده یا مشکوک شدن برای ابتلا به سندرم نفروتیک برای مشورت با پزشک خود وقت بگیرید.
مترجم: الهه زارعی
