استخوان های بدن به عنوان بافت های زنده به طور دائم تجزیه می شوند و مواد جدیدی را جایگزین خود می کنند. با پوکی استخوان، استخوان ها سریع تر از رشد مجدد شکسته می شوند. این امر باعث تراکم کمتر، متخلخل و شکننده تر شدن استخوان ها می شوند.
این عارضه باعث ضعیف شدن استخوان ها و شکستگی بیشتر می شود. هیچ درمان قطعی برای پوکی استخوان وجود ندارد، اما به محض تشخیص می توان با روش های درمانی از پیشرفت آن جلوگیری کرد. هدف از درمان محافظت و تقویت استخوان ها است. درمان به طور معمول ترکیبی از داروها و تغییر سبک زندگی برای کمک به کاهش سرعت تجزیه استخوان توسط بدن و در برخی موارد برای بازسازی استخوان است.
بسیاری از موارد افزایش دهنده احتمال ابتلا به پوکی استخوان مانند ژن، سن و جنسیت قابل تغییر نیست، اما بدان معنا نیست که نمی توان از بروز آن جلوگیری کرد. به گزارش وب ام دی، کارهایی که روزانه انجام می دهید می تواند بخشی از برنامه برای ساختن استخوان های محکم باشد.
علل و عوامل خطر بروز پوکی استخوان
بیشتر افراد در اوایل 20 سالگی بیشترین توده و تراکم استخوان را دارند. با افزایش سن استخوان های قدیمی را زودتر از جایگزین شدن آن از دست می دهید به همین دلیل افراد مسن بیشتر در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند، همچنین زنان هم در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند زیرا استخوان های آنها باریک تر از مردان است.
استروژن، هورمونی که در زنان نسبت به مردان در سطوح بالاتر مشاهده می شود به محافظت از استخوان ها کمک می کند. زنانی که دوران یائسگی را پشت سر می گذارند کاهش سطح استروژن منجر به تجزیه سریع استخوان و شکنندگی آن می شود. سایر عوامل خطرساز عبارتند از:
سیگار کشیدن
مصرف برخی از داروها مانند استروئیدها، مهار کنندگان پمپ پروتون و برخی داروهای تشنج
سوءتغذیه
بیماری های خاص مانند آرتریت روماتوئید و مولتیپل میلوما
داروهای پوکی استخوان
مهاجم ترین راه برای جلوگیری از پوکی استخوان مصرف داروهای تجویز شده مانند داروهای ذکر شده در زیر است.
بیس فسفونات ها
بیس فسفونات ها متداول ترین داروهای پوکی استخوان هستند که به طور معمول به عنوان نخستین درمان ها برای زنان یائسه تجویز می شوند. نمونه هایی از بیس فسفونات ها عبارتند از:
آلندرونیت، دارویی خوراکی که باید روزانه یا یک بار در هفته مصرف شود
ایباندرونیک اسید، به صورت قرص خوراکی ماهانه یا تزریق داخل وریدی چهار بار در سال در دسترس است
ریزدرونات در دوزهای روزانه، هفتگی یا ماهانه در یک قرص خوراکی موجود است
زولدرونیک اسید، به صورت تزریق داخل وریدی هر یک یا دو سال یک بار دریافت می شود
پادتن
دو داروی آنتی بادی در بازار وجود دارد.
دنوزوماب
دنوزوماب در پیوند با پروتئینی در بدن در تجزیه استخوان نقش دارد. روند تجزیه استخوان را آهسته و به حفظ تراکم استخوان کمک می کند. این دارو به صورت تزریق هر 6 ماه یک بار انجام می شود.
روموزوزوماب
آنتی بادی جدید روموزوزوماب به افزایش استخوان سازی کمک می کند. این دارو در آوریل سال 2019 توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تایید شد. این ماده برای زنان یائسه با خطر شکستگی بالا توصیه می شود. این شامل زنان:
عوامل خطر شکستگی دارند
سابقه شکستگی دارند
به سایر داروهای پوکی استخوان پاسخ نداده اند یا نمی توانند آنها را مصرف کنند
روموزوزوماب به صورت دو دوز تزریق است که باید یک بار در ماه تا یک سال دریافت شود.
روموزوزوماب با جدی ترین هشدارهای سازمان غذا و داروی آمریکا همراه است زیرا خطر حمله قلبی، سکته مغزی و بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد، بنابراین اگر طی یک سال گذشته دچار حمله قلبی یا سکته مغزی شده اید نباید از این دارو استفاده کنید.
داروهای مرتبط با هورمون
چندین دارو که دارای اثرات هورمونی مانند هستند برای درمان پوکی استخوان تجویز می شوند
تعدیل‌کننده انتخابی گیرنده استروژن (SERM)
تعدیل‌کننده انتخابی گیرنده استروژن اثرات حفظ استخوان استروژن را دوباره ایجاد می کنند
رالوکسیفن یکی از انواع تعدیل کننده انتخابی گیرنده استروژن که به صورت قرص خوراکی در دسترس است
کلسی تونین
کلسی تونین هورمون تولید شده توسط غده تیروئید به تنظیم سطح کلسیم در بدن کمک می کند. کلسی تونین مصنوعی برای درمان پوکی استخوان ستون فقرات در برخی زنان که نمی توانند بیس فسفونات مصرف کنند تجویز می شود. کلسی تونین به صورت اسپری یا تزریق بینی عرضه می شود.
هورمون پاراتیروئید (PTH)
هورمون پاراتیروئید (PTH) میزان کلسیم و فسفات را در بدن کنترل می کنند. درمان با PTH مصنوعی رشد استخوان جدید را تقویت می کند. دو گزینه عبارتند از:
تری پاراتید
آبالوپاراتید
تری پاراتید به صورت تزریق روزانه در دسترس است. با این حال، این دارو گران قیمت است و به طور کلی فقط برای افراد مبتلا به پوکی استخوان شدید و دارای تحمل کمی نسبت به سایر روش های درمانی تجویز می شود. آبالوپاراتید یکی دیگر از درمان های PTH مصنوعی است که در سال 2017 مورد تایید قرار گرفت. مانند تری پاراتید این دارو نیز به صورت تزریق روزانه در دسترس است. با این حال، این نیز گران قیمت است و به طور معمول برای افراد مبتلا به پوکی استخوان شدید استفاده می شود در صورتی که سایر روش های درمانی گزینه های خوبی نیستند.
هورمون درمانی
برای زنان در دوران یائسگی هورمون درمانی که به آن درمان جایگزینی هورمون نیز گفته می شود یک گزینه درمانی محسوب می شود، اما به طور معمول پزشکان از آن به عنوان نخستین خط دفاعی درمان استفاده نمی کنند زیرا خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش می دهد:
سکته
حمله قلبی
سرطان پستان
لخته شدن خون
هورمون درمانی شامل استروژن به تنهایی یا استروژن همراه با پروژسترون است. به صورت قرص خوراکی، وصله پوستی، تزریق و کرم نیز وجود دارد. قرص ها و وصله ها اغلب بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. قرص ها که روزانه مصرف می شوند شامل موارد زیر هستند:
پرمارین
استراك
هفته ای یک یا دو بار استفاده می شود:
اقلیمارا
استرادیول
مینی ولو
کلسیم و ویتامین D
حتی هنگام استفاده از داروهای ذکر شده در بالا پزشکان توصیه می کنند مقدار زیادی کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی خود بگنجانید. به این دلیل که این ماده معدنی و ویتامین با هم می توانند به کند شدن روند از دست دادن استخوان کمک کنند. کلسیم ماده معدنی اصلی استخوان ها است و ویتامین D به بدن در جذب کلسیم کمک می کند. مواد غذایی سرشار از کلسیم شامل:
محصولات لبنی
سبزی های سبز تیره
غلات و نان های غنی شده
محصولات سویا
اکثر غلات و آب پرتقال در حال حاضر با کلسیم غنی شده نیز موجود است.
انستیتوی ملی آرتروز و بیماری های اسکلتی و عضلانی و پوستی توصیه می کند زنان 19 تا 50 ساله و مردان 19 تا 70 ساله باید هزار میلی گرم کلسیم در روز دریافت کنند، همچنین توصیه می کنند زنان 51 تا 70 ساله و همه افراد بالای 70 سال باید هزار و 200 میلی گرم کلسیم در روز دریافت کنند، همچنین این انستیتو توصیه می کند افراد زیر 70 سال روزانه 600 واحد بین المللی ویتامین D دریافت کنند.
افراد 70 سال به بالا باید 800 واحد بین المللی ویتامین D در روز دریافت کنند. اگر از رژیم خود به اندازه کافی کلسیم یا ویتامین D دریافت نمی کنید مصرف مکمل ها راهی مطمئن برای دریافت مقدار توصیه شده آنها است.
فعالیت بدنی
ورزش به تقویت استخوان ها کمک می کند. فعالیته به هر شکلی به کندی از دست دادن استخوان مربوط به افزایش سن کمک می کند و در برخی موارد تراکم استخوان را کمی بهبود می بخشد، همچنین ورزش به بهبود وضعیت و تعادل بدن کمک می کند و خطر افتادن را کاهش می دهد.
افتادن کمتر به معنی شکستگی کمتر است. تمرینات قدرتی برای استخوان های بازو و ستون فقرات فوقانی مفید است. ورزش های تحمل وزن مانند پیاده روی یا آهسته دویدن و ورزش های هوازی با تاثیر کم مانند دوچرخه سواری نیز مفید هستند. هر دو گزینه به تقویت استخوان های پاها، باسن و پایین ستون فقرات کمک می کنند.
روش های پیشگیری از پوکی استخوان
کارهای روزانه می تواند بخشی از برنامه برای ساختن استخوان های محکم باشد که در ادامه می توان به برخی از آنها اشاره کرد.
استخوان های خود را ورزش دهید
ورزش های مربوط به استخوان ها نیز مانند عضلات باعث قوی تر شدن آنها می شوند. ورزش های تحمل وزن برای استخوان ها بهترین گزینه هستند. گروهی از ورزش ها که هنگام حرکت بدن را مجبور به کار در برابر نیروی جاذبه می کنند و بدن را به استخوان سازی جدید ترغیب می کند. ورزش های تحمل وزن شامل موارد زیر است:
ایروبیک
بالا رفتن از پله ها
رقصیدن
آهسته دویدن
تنیس و سایر ورزش های راکتی
دویدن
تای چی
پیاده روی
ایروبیک در آب
یوگا
تمرینات قدرتی نیز کلیدی طلایی در پیشگیری از پوکی استخوان است. عضلات هنگام کار روی استخوان ها می کشند که باعث استحکام استخوان می شود، همچنین این تمرینات باعث انعطاف پذیری بیشتر می شود و احتمال زمین خوردن دلیل اصلی شکستگی لگن را کاهش می دهد. هر یک از این تمرینات می تواند در ساخت ماهیچه و استخوان کمک کند:
برداشتن کنسروها یا کیسه های مواد غذایی
وزنه برداری آزاد
بلند کردن کودکان خردسال
استفاده از وزنه های مچ پا و دست
استفاده از باندهای مقاومت الاستیک
استفاده از دستگاه های وزنه برداری یا وزنه های آزاد
انجام تمرینات فشاری، اسکات یا حرکت های دیگر که از وزن بدن خود استفاده می کنند
کلسیم و ویتامین D استخوان می سازند
هنگام عدم دریافت کلسیم کافی توسط بدن استخوان ها شروع به تجزیه می کند یعنی توده استخوان خود را از دست می دهید، بنابراین مهم است این ماده مغذی را به صورت روزانه در رژیم غذایی خود یا به صورت مکمل ها بگنجانید. منابع غذایی آن عبارتند از:
محصولات لبنی کم چرب یا فاقد چربی
آب میوه ها و مواد غذایی غنی شده با کلسیم مانند غلات، شیر سویا و توفو
ساردین و ماهی آزاد با استخوان
سبزیجات سبز تیره مانند کلم پیچ و کلم بروکلی
ویتامین D به بدن در جذب کلسیم مصرفی کمک می کند. بسیاری از مواد غذایی به طور طبیعی دارای این ماده مغذی نیستند، اما می توانید آن را از طریق:
ماهی های چرب مانند ماهی آزاد، ماهی خال مخالی و ماهی تن
جگر گوشت گاو، پنیر و زرده تخم مرغ
مواد غذایی غنی شده مانند شیر، غلات و آب پرتقال
همچنین پوست هنگام قرار گرفتن در معرض نور آفتاب به طور طبیعی ویتامین D را جذب می کند. با سپری کردن زمانی در خارج از خانه به صورت روزانه حداقل بخشی از نیاز خود را تامین می کنید، اما در این کار زیاده روی نکنید زیرا صرف زمان زیاد در معرض آفتاب احتمال ابتلا به سرطان پوست را افزایش می دهد.
چه چیز دیگری از پوکی استخوان جلوگیری می کند؟
الکل مصرف نکنید: مصرف بیش از حد الکل طی روز با احتمال بالاتر از دست دادن استخوان مرتبط است.
سیگار کشیدن را ترک کنید: با جلوگیری از عملکرد خوب هورمون استروژن در بدن احتمال از دست رفتن استخوان و شکستگی دو برابر می شود.
از “سه گانه ورزشکاران زن” خودداری کنید: زنانی که به شدت ورزش و تمرین می کنند می توانند با سه مسئله نازک شدن استخوان، فقدان چرخه قاعدگی و اختلالات خوردن مواجه شوند. این اتفاق اغلب برای خانم های جوانی رخ می دهد که رژیم های غذایی بسیار محدودی را حتی در صورت ورزش زیاد رعایت می کنند. در ورزشکاران دارای مشکل در دوره های قاعدگی سطح استروژن کمتری وجود دارد که اغلب منجر به کاهش توده استخوان می شود.
کمتر نوشابه بنوشید: برخی یافته ها نشان می دهند کولا بیش از سایر نوشابه های گازدار منجر به تحلیل رفتن استخوان می شود. فسفر اضافی موجود در این نوشیدنی ها بدن را از جذب کلسیم باز می دارد.
آیا علم پزشکی از پوکی استخوان و شکستگی جلوگیری می کند؟
برخی از داروها می توانند به بدن در حفظ یا ساخت استخوان کمک کنند. پزشکان اغلب آنها را برای افراد به ویژه خانم هایی که احتمال ابتلا به پوکی یا شکستگی استخوان در آنها زیاد است تجویز می کنند، بنابراین با پزشک خود درباره مصرف دارو مشورت کنید.
آیا به آزمایش تراکم استخوان نیاز است؟
آزمایش تراکم استخوان مواد معدنی موجود در یک قسمت کوچک از یک یا چند استخوان را اندازه گیری می کند تا مشاهده کنند چقدر قوی هستند و احتمال پوکی استخوان را تشخیص می دهند. معمول ترین آن اسکن سنجش تراکم استخوان نام دارد، اما اسکن برای همه گزینه مناسبی نیست. گروه ویژه خدمات پیشگیری ایالات متحده می گوید افرادی که باید از نظر تراکم استخوان اسکن DXA کنند عبارتند از:
زنان 65 سال یا بالاتر
زنان جوان تر که نسبت به سن خود شکستگی بالاتر از حد معمول دارند
با پزشک خود درمورد انجام این آزمایش مشورت کنید.
چشم انداز
پوکی استخوان افراد بسیاری را در سراسر جهان درگیر کرده و اگرچه در حال حاضر درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما درمان ها برای کاهش علائم در دسترس هستند. داروها، هورمون درمانی و ورزش ضمن تقویت استخوان ها باعث کندی شکستگی و تجزیه استخوان ها می شوند.
در صورت ابتلا به پوکی استخوان با پزشک خود در مورد روش درمانی و تغییر سبک زندگی مشورت کنید زیرا با هم می توانید در مورد بهترین برنامه درمانی تصمیم بگیرید.
مترجم: الهه زارعی
