یائسگی زمانی رخ می‌دهد که 12 ماه متوالی پریود نشوید. به دنبال چنین شرایطی میزان دو هورمون استروژن و پروژسترون که توسط تخمدان‌ها تولید می‌شود، تغییر پیدا می‌کند و باعث علائم یائسگی از جمله گرگرفتگی و خشکی واژن می‌شود. یائسگی بخش طبیعی از روند زندگی خانم‌ها بوده و نشانه‌ای از پایان سال‌های باروری آنهاست. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در خصوص یائسه شدن خانم‌ها و علائم آن توضیح دهیم.
منظور از یائسگی چیست؟
یائسگی مرحله‌ای از زندگی خانم‌هاست که طی این دوره عادت ماهانه متوقف می‌شود. این دوره بخش طبیعی از روند زندگی در زنان است که پایان سال‌های باروری را نشان می‌دهد. این دوره معمولا در اواخر دهه 40 سالگی تا اوایل 50 سالگی ایجاد می‌شود و طی این مدت علائم یائسگی را تجربه خواهید کرد. در مواقع نادر برخی از افراد کمتر از سنین 45 سالگی یائسه می‌شوند که به عنوان یائسگی زودرس شناخته می‌شود. همچنین افرادی که طی عمل جراحی تخمدان‌هایشان را خارج می‌کنند، یائسگی ناگهانی را تجربه می‌کنند. برای اطلاع از علت یائسگی زودرس این مقاله را بخوانید.
نشانه‌های یائسگی و پیش از یائسگی چیست؟
در یائسگی خانم‌ها تغییرات فیزیکی و ذهنی را تجربه می‌کنند. برخی از علائم قبل از یائسگی ایجاد می‌شود و پس از آن نیز ادامه پیدا می‌کند.
کاهش باروری از علائم پیش از یائسگی
زمانی که خانمی به یائسگی نزدیک می‌شود و مراحل پیش از یائسگی را می‌گذراند، سطح استروژن و باروری کاهش می‌یابد، در واقع شانس بارداری در چنین شرایطی بسیار کم می‌شود و در نهایت عدم باروری از علائم یائسگی است.
قاعدگی نامنظم
قاعدگی نامنظم، اولین نشانه مهم نزدیک شدن به یائسگی است، به طوری که ممکن است بیشتر یا کمتر از حد طبیعی قاعدگی را تجربه کنید و گاهی خونریزی سنگین و سبک‌تر از حد نرمال داشته باشید. اگر نگران تغییرات قاعدگی هستید، به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید؛ چراکه این تغییرات گاهی نشان دهنده بارداری یا برخی از مشکلات مرتبط به سلامتی شماست.
خشکی و دیگر مشکلات واژن
مواردی از جمله خشکی، خارش و دیگر مشکلات واژن در پیش از یائسگی شروع می‌شود و تا یائسگی نیز ادامه دارد. خانم‌ها در حین رابطه جنسی احساس خشکی و ناراحتی در واژن دارند، اگر پوست به دلیل خشکی ترک بخورد، خطر عفونت نیز در چنین مواقعی افزایش پیدا می‌کند.
آتروفی واژن از علائم یائسگی
آتروفی باعث نازک شدن، خشکی و التهاب دیواره واژن می‌شود، گاهی این موارد به عنوان علائم یائسگی رخ می‌دهد. استفاده از مرطوب کننده، روان کننده و مصرف برخی از داروها به رفع خشکی واژن و مشکلات مرتبط به آن کمک می‌کند.
گرگرفتگی
گرگرفتگی در یائسگی بسیار شایع است، در این حالت فرد احساس گرمای ناگهانی در قسمت بالای بدن خود می‌کند. چنین احساسی از صورت، گردن یا قفسه سینه شروع می‌شود و به سمت بالاتر یا پایین‌تر نیز گسترش می‌یابد. گرگرفتگی در برخی باعث ایجاد چنین علائمی می‌شود:
- ایجاد لکه‌های قرمز روی پوست
- تعریق
- گاهی اوقات احساس لرز
گرگرفتگی معمولا طی سال اول پس از پایان قاعدگی رخ می‌دهد و گاهی تا 14 سال پس از یائسگی نیز ادامه دارد.
اختلالات خواب از علائم یائسگی
گاهی اختلالاتی که هنگام خوابیدن ایجاد می‌شود، ناشی از چنین شرایطی است:
- تعریق شبانه
- افزایش نیاز به ادرار کردن
- اضطراب
انجام تمرینات ورزشی و خودداری از مصرف غذاهای سنگین قبل از خواب به کنترل اختلالات خواب کمک می‌کند، در صورتی که ادامه داشت و باعث ایجاد مشکل شد، حتما برای کنترل به پزشک مراجعه کنید.
تغییرات احساسی
افسردگی، بد خلقی و اضطراب طی دوران یائسگی بسیار شایع است. تغییرات هورمونی و اختلالات خواب در تشدید علائم یائسگی بسیار موثر است. همچنین تحت‌تاثیر قرار گرفتن احساسات فرد در خصوص مشکلات پیش آمده در یائسگی نیز موثر است. به طور مثال نگرانی در خصوص کاهش میل جنسی یا پایان باروری می‌تواند منجر به افسردگی طی این دوره شود.
مشکل در تمرکز و یادگیری از علائم یائسگی
در یائسگی و پیش از آن، بسیاری از خانم‌ها در تمرکز و حافظه مشکل دارند.فعالیت جسمی و ذهنی، داشتن رژیم غذایی سالم و حفظ زندگی اجتماعی فعال به رفع این موارد کمک می‌کند.
تغییرات فیزیکی
تغییرات فیزیکی زیادی در یائسگی ایجاد می‌شود که این موارد به شرح زیر است:
- تجمع چربی در اطراف شکم
- افزایش وزن
- تغییر در رنگ، بافت و حجم مو
- بی اختیاری ادرار
- حساسیت سینه
عواملی از جمله سن و تغییرات سبک زندگی در ایجاد چنین تغییراتی نقش دارد.
افزایش احتمال ایجاد برخی از بیماری‌ها
پس از یائسگی احتمال ایجاد برخی از بیماری‌ها به عنوان علائم یائسگی افزایش پیدا می‌کند. در واقع تغییرات هورمونی ایجاد شده در این دوره باعث برخی از بیماری‌ها می‌شود. احتمال ایجاد چنین بیماری‌هایی افزایش می‌یابد:
پوکی استخوان؛ در این بیماری استحکام و تراکم استخوان کاهش می‌یابد. پزشک در این مواقع مصرف مکمل‌های ویتامین D و غذاهای سرشار از کلسیم را برای حفظ استحکام استخوان‌ها توصیه می‌کند.
بیماری قلبی و عروقی؛ کاهش استروژن به دلیل یائسگی خطر بیماری قلبی را افزایش می‌دهد و هورمون درمانی احتمال این خطر را کاهش نمی‌دهد.
سرطان سینه؛ برخی از انواع سرطان سینه بیشتر بعد از یائسگی رخ می‌دهد، در واقع تغییرات هورمونی که طی این مدت وجود دارد، احتمال این بیماری را افزایش می‌دهد.
تست یائسگی
برای تشخیص و تایید یائسگی، تست‌هایی از خانم گرفته می‌شود. در این آزمایشات سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) در خون یا ادرار مورد بررسی قرار می‌گیرد. این هورمون چرخه قاعدگی هر خانم را کنترل کرده و همچنین به رشد تخمک‌ها در تخمدان کمک می‌کند.
سطح FSH هر ماه در بدن خانم‌ها افزایش پیدا می‌کند تا تخمدان‌ها تخمک تولید کنند؛ اما با این وجود ممکن است سطح FSH در طول یائسگی افزایش پیدا کند، در حالی که تخمدان‌ها در طول تخمک گذاری دیگر تخمک تولید نمی‌کنند. با تست یائسگی، میزان این هورمون در نمونه بزاق یا خون برای تشخیص یائسگی بررسی می‌شود. بهتر است اینگونه تست‌ها را افرادی انجام دهند که علائم یائسگی مانند دوره قاعدگی نامنظم، گرگرفتگی، خشکی واژن و … را تجربه می‌کنند.
نشانه‌های مختلفی نیز وجود دارد که می‌توانید این دوره را تشخیص دهید. اولین موردی که جهت تایید برای ورود به یائسگی باید در نظر داشته باشید، بررسی چرخه قاعدگی در یکسال گذشته است. اگر یکسال کامل، یعنی 12 ماه بدون وقفه پریود را نشده‌اید، به این معنی است که یائسه هستید.
آیا درمانی برای یائسگی وجود دارد؟
یائسگی یک فرایند کاملا طبیعی در دوره‌ای از زندگی خانم‌هاست و در اغلب مواقع نیازی به درمان ندارد. گاهی اوقات علائمی که طی این مدت تجربه می‌شود در فعالیت‌های روزانه اختلال ایجاد می‌کند که در این مواقع راهکارهایی از سوی پزشک برای کنترل علائم در نظر گرفته می‌شود. انواع مختلفی از راهکارهای درمانی که برای کنترل علائم یائسگی وجود دارد، به شرح زیر است:
هورمون درمانی
در طی یائسگی بدن تغییرات هورمونی زیادی را تجربه می‌کند و میزان هورمون استروژن و پروژسترون که توسط تخمدان تولید می‌شود، کاهش می‌یابد. هنگامی که تخمدان‌ها این دو هورمون را تولید نکند، هورمون درمانی به صورت مکمل از سوی پزشک برای بیمار تجویز می‌شود. با مصرف مکمل بسیاری از علائم تسکین پیدا می‌کند و راهکاری برای جلوگیری از بسیاری از عوارض، از جمله پوکی استخوان است.
درمان‌های غیرهورمونی
همانطور که گفتیم هورمون درمانی روشی بسیار موثر برای تسکین علائم یائسگی است؛ اما درمان کاملی نیست. راهکارهای درمانی غیر هورمونی نیز که باید در نظر داشته باشید، شامل تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی است. چندین نمونه از درمان‌های غیر هورمونی به شرح زیر است:
- تغییر در رژیم غذایی
- خودداری از محرک‌های گرگرفتگی
- مصرف منظم داروهای تجویز شده
- انجام فعالیت‌های ورزشی روزانه
- مراجعه منظم به پزشک، در صورت نیاز
