عوارض بیماری نارسایی قلبی جدی است ولی با شناخت علائم و پیگیری راه‌های کنترل و درمان آن، می‌توان خطرهای این بیماری را کاهش داد. پزشکان با روش‌های مختلفی این بیماری را تشخیص می‌دهند.
در ادامه درباره علائم این بیماری و راه‌های تشخیص و درمان آن توضیح می‌دهیم.
چگونه قلب دچار نارسایی میشود؟
هنگامی که قلب نتواند خون را به سایر اندام‌های بدن به‌اندازه کافی و به‌درستی پمپاژ کند، یعنی دچار نارسایی شده است. بیماری نارسایی، باعث از کار افتادن قلب نمی‌شود، فقط عملکرد آن و سایر اندام‌های بدن را دچار اختلال می‌کند.
متخصصان قلب و عروق دلایل نارسایی قلب را مواردی مانند بیماری عروق کرونر، ضعیف‌شدن عضله قلب، حمله قلبی، فشار خون بالا و بیماری‌های ژنتیکی قلب می‌دانند.
ابتلا به برخی از بیماری‌ها، احتمال بروز نارسایی‌های قلبی را افزایش می‌دهد، مانند:
- دیابت
- آپنه خواب بهبودنیافته
- آمیفزم ریه
- تیروئید پرکار یا کم‌کار
- بیماری ماهیچه قلب (کاردیومیوپاتی)
- بیماری دریچه قلب
- بیماری‌های مادرزادی قلبی و عروقی
- بعضی از انواع آریتمی یا نامنظمی ریتم قلب
- برخی از انواع کم‌خونی شدید
- شیمی‌درمانی
- ایدز
- استعمال موادمخدر
انواع نارسایی قلبی
نارسایی قلب به ۲ شکل کوتاه‌مدت (حاد) و بلندمدت (مزمن) ایجاد میشود. علائم نوع حاد این بیماری به‌صورت ناگهانی ظاهر شده و سریع از بین می‌روند.
در نارسایی مزمن علائم همیشگی بوده و با گذر زمان نیز کاملا بهبود پیدا نمی‌کنند. نوع مزمن این بیماری شیوع بیشتری دارد. اختلال نارسایی، امکان دارد در یک یا هر ۲ طرف قلب ایجاد شده و عوارض زیر را به‌وجود می‌آورد:
- طرف راست: درصورت نارسایی سمت راست قلب، این سمت بسیار ضعیف شده به‌گونه‌ای که نمی‌تواند خون کافی به ریه پمپاژ کرده تا اکسیژن دریافت کند.
- طرف چپ: نارسایی سمت چپ قلب باعث میشود خون سرشار از اکسیژن به بدن پمپاژ نشود. نارسایی در طرف چپ قلب شیوع بیشتری دارد.
یکی دیگر از اشکال این بیماری، انقباض و گرفتگی عضلات قلب بوده که باعث میشود جریان خون به قلب مسدود شده یا افت کند.
علائم نارسایی قلبی چیست؟
این بیماری علائم مختلفی دارد که بروز بیشتر از یک نشانه را باید جدی گرفت. متخصصان قلب مراجعه سریع را در درمان و پیشگیری از خطرات جانبی نارسایی قلبی بسیار مهم و موثر می‌دانند.
علائم این بیماری موارد زیر هستند:
- تنگی نفس: به‌دلیل انباشته‌شدن مایعات در ریه‌ها، بیماران در هنگام فعالیت، خواب و استراحت دچار تنگی نفس می‌شوند.
- ورم اندام‌های بدن: خون به‌وسیله وریدها به قلب برمی‌گردد و کاهش سرعت جریان خون از قلب، باعث برگشت خون از قلب و تجمع مایعات در بافت‌های بدن میشود. افزایش وزن، ورم در مچ، ساق و انگشتان پا و ورم شکم از نشانه‌های آن هستند.
- سرفه: سرفه و خس‌خس پیوسته همراه با مخاط خونی سفید یا صورتی که به‌علت تجمع مایعات در ریه‌ها افراد را درگیر می‌کند.
- تپش قلب: قلب برای پرکردن ظرفیت پمپاژ که کاهش پیدا کرده است، تندتر می‌تپد. بیماران علائمی مانند تندتر زدن قلب، تپش آن، ۱۲۰ ضربان در دقیقه و ضربان قلب نامنظم را گزارش میکنند.
- کم‌شدن اشتها: سیستم گوارش خون کافی دریافت نمی‌کند و به بیماری‌های مختلفی مبتلا میشود، مانند کمبود اشتها، احساس پری، نفخ، بیماری معده و حالت تهوع.
- احساس خستگی: قلب نمی‌تواند خون کافی به همه اندام‌های بدن پمپاژ کند، به همین دلیل خون را به اندام‌های حیاتی‌تر بدن مانند قلب و مغز می‌فرستد.
درنتیجه، ماهیچه‌ها نمی‌توانند خون کافی دریافت کنند و افراد هنگام فعالیت‌های روزمره، استفاده از پله‌ها، حمل وسایل، پیاده‌روی و امور مختلف مشکل داشته و دائم احساس خستگی و ضعف میکنند.
- اختلال در عملکرد ذهن و حافظه: تغییریافتن مواد درون خون مانند سدیم باعث مشکلاتی مانند اختلال در حافظه، حواس‌پرتی و سرگردانی میشود.
سایر علائم نارسایی قلبی عبارت‌اند از:
- عفونت تنفسی
- افزایش وزن ناگهانی
- احساس درد در قفسه سینه
- کاهش ادرار
- سبکی سر
- بروز مشکل در خوابیدن مانند پرخوابی و بی‌خوابی
چگونه از بیماری نارسایی قلب پیشگیری کنیم؟
با اصلاح سبک زندگی، می‌توان تا حد زیادی از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد. روش‌های موثر در کاهش ابتلا به بیماری‌های قلبی عبارت‌اند از:
- کاهش مصرف چربی‌های اشباع‌شده، قند، شکر، نمک
- عدم استعمال سیگار، قلیان و مصرف الکل
- تغذیه سرشار از سبزیجات، میوه، غلات کامل و پروتئین‌های فاقد چربی
- ورزش منظم
- یوگا و مراقبه برای کاهش استرس
- داشتن خواب کافی
- نگه‌داشتن وزن در یک بازه نرمال
درصورت رعایتنکردن این نکات و بروز نارسایی قلب، مشکلات زیر ایجاد خواهد شد:
- تجمع مایعات در ریه
- نامنظم‌شدن ضربان قلب
- اختلال در دریچه قلب
- فشار خون شریانی ریوی
- آسیب‌دیدگی کبد و کلیه‌ها
- سوءتغذیه
نارسایی قلبی چگونه تشخیص داده میشود؟
درصورتی‌که احتمال ابتلا به نارسایی و اختلالات قلبی در شما وجود دارد، با بروز علائم اولیه فورا به پزشک متخصص یا بیمارستان مراجعه کنید.
پزشکان قلب، برای تشخیص نارسایی قلبی ابتدا علائم ظاهری، وضعیت بالینی و سلامت عمومی بیمار را کامل بررسی میکنند. متخصصان برای تشخیص دقیق‌تر، سوالاتی درباره وضعیت سرفه، تنگی نفس، شب‌ادراری، میزان خستگی بیمار می‌پرسند.
همچنین، بدن بیمار را در هنگام نفس‌کشیدن، وریدهای گردن، شکم و پاها را برای اطمینان از وجود یا نبود ورم، معاینه کرده و ضربان قلب و فشار خون وی را نیز ارزیابی میکنند.
پزشکان قلب پس از معاینه فیزیکی و بررسی بیماری‌ها و داروهای مصرفی بیمار، برای تشخیص نوع نارسایی و انتخاب نوع درمان مانند مصرف دارو، جراحی، استفاده از باطری و دیگر دستگاه‌های مربوط به قلب انجام کارهای زیر را تجویز میکنند:
- سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی برای مشاهده دقیق وضعیت دریچه‌ها، ماهیچه‌ها، حفره‌ها، رگ‌ها و نحوه حرکت خون در این اندام‌ها
- اکوی قلب (اکوکاردیوگرافی) برای مشاهده ابعاد، ساختار و دریچه‌های قلب و نحوه جریان خون در قلب
- تست نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) برای مشاهده زمان و طول ضربان قلب.
- تست ورزش(تست استرس) بررسی سلامت قلب هنگام فعالیت
- آنژیوگرافی عروق کرونر
- آزمایش خون
پزشکان به بیماران و اطرافیان آنها توصیه میکنند درصورت بروز علائم زیر، برای کنترل و درمان فورا با اورژانس تماس بگیرید:
- احساس درد شدید ناگهانی در قفسه سینه به‌همراه تعریق، تنگی نفس، حالت تهوع و ضعف
- تپش قلب شدید (۱۲۰ تا ۱۵۰ ضربان در دقیقه) به‌همراه تنگی نفس
- سردرد شدید و ناگهانی
- ناتوانی در حرکت‌دادن پا و بازو
- بی‌هوش‌شدن به‌همراه از دست دادن هوشیاری
- تنگی نفس شدید که با استراحت بهبود پیدا نمی‌کند.
جمع‌بندی
نارسایی قلبی بیماری نسبتا شایعی است که ، دیابت، بیماری‌های مادرزادی، تیروئید پرکار یا کم‌کار، بیماری عروق کرونر، ضعف عضلات قلب، اختلال در ساختار و دریچه قلب بعضی از دلایل ابتلا به این بیماری هستند.
علائم این بیماری، تنگی نفس، ورم پا و شکم، سرفه، احساس خستگی، اختلال در حافظه، مشکلات گوارشی و تپش قلب هستند. مصرف دارو، جراحی، استفاده از باطری قلب و دستگاه‌های کمک‌قلبی از راه‌های درمان و کنترل این بیماری هستند.
