عید باستانی نوروز با آداب و رسوم خاص خود، هرکدام با اهمیت و جلوه خاصی شناخته می‌شوند. از هفت‌سین گرفته تا سیزده‌به‌در، هر یک از این عناصر نمادین و رسوم به تاریخ و فرهنگ ایرانی ارتباط دارند. غذاهای شب عید نوروز نیز جزو این آداب و رسوم مهم هستند که دارای فلسفه و داستان خاصی هستند. در زیر، با معروف‌ترین غذاهای شب عید و داستان و فلسفه هر یک آشنا خواهید شد.
سبزی پلو با ماهی و انگشتر سلمان نبی
سبزی پلو با ماهی را می‌توان محبوب‌ترین غذای شب عید نوروز دانست که در سفره ما ایرانی‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد. بر اساس یکی از داستانهای معروف‌تر، این غذا نشانی از پیروزی حق بر دروغ و ستم است و به داستان انگشتر سلیمان نبی اشاره دارد.
سلیمان نبی انگشتری با نیرو‌های فراطبیعی داشت که نشان پادشاهی او بود. دیو پلید برای کنار زدن سلیمان، به این انگشتر دست یافته و بر تخت پادشاهی سلیمان تکیه می‌زند. در ادامه داستان دیو، انگشتر به اعماق دریا می‌اندازد تا سلیمان هرگز به آن دست پیدا نکند. سلیمان، در جستجوی انگشتر خود سال‌ها به ماهیگیری مشغول می‌شود تا در نهایت انگشتر را در شکم یک ماهی پیدا کرده و دیو پلید را شکست می‌دهد.
رشته پلو و سررشته امور
در بسیاری از استان‌های بخش مرکزی ایران همچون آذربایجان، کرمانشاه و اراک، در شب سال نو رشته پلو درست کرده و آن را همراه با کشمش، نیمرو یا خرما سرخ شده سرو می‌کنند. البته تهیه رشته پلو با گوشت مرغ نیز مرسوم است و طعم فوق‌العاده‌ای دارد.
نیاکان ما باور داشتند که با تهیه رشته پلو می‌توان سر رشته امور در سال نو را در دست گرفت و بر تمامی مشکلات غلبه کرد. به باور ایرانی‌ها، تهیه رشته پلو خوش یمن خواهد بود و آن را برای شام شب عید نوروز تدارک می‌دیدند. همچنین رشته پلو نوید طولانی شدن طول عمر را می‌دهد و به همین جهت تهیه آن در شب عید، رسم زیبایی است.
کوکو سبزی و حافظه‌ای قوی‌تر
برخی از ایرانی‌ها برای شب عید نوروز کوکو سبزی تهیه کرده و آن را به جای ماهی با سبزی پلو سرو می‌کنند. در واقع برای کسانی که به ماهی علاقه ندارند، کوکو سبزی یک انتخاب جذاب در کنار سبزی پلو است. البته کوکو سبزی را می‌توان به تنهایی و با نان نیز میل کرد، اما غذای شب عید معمولا سبزی پلو با کوکو سبزی است.
ترکیب سبزی‌های مختلف باعث شده تا کوکو سبزی یک غذا مقوی باشد که در تقویت حافظه نیز موثر است. فلسفه تهیه کوکو سبزی نیز همین خاصیت این غذا است و داستان بانمکی دارد. قدیمی‌تر معتقد بودند که اگر در شب عید نوروز کوکو سبزی بخورند، دیگر در طول سال دچار حواس پرتی نمی‌شوند و مدام این سوال را نمی‌پرسند که فلان وسیله من کو؟ کو؟
آش رشته و طبع سرد
آش رشته نیز از جمله غذا‌هایی شب سال نو و چهارشنبه سوری است که از ترکیب حبوبات، سبزیجات، رشته و کشک تهیه می‌شود. این غذا از گذشته به عنوان پای ثابت سفره سال نو در نظر گرفته می‌شد و همچنان جایگاه ویژه‌ای دارد.
انواع آش مانند آش رشته که در تهیه آن‌ها گوشت استفاده نشده و کشک در فهرست مواد اولیه دیده می‌شود، طبع سردی دارند. قدیمی‌تر‌ها معتقد بودند که خوردن آش رشته به دلیل سرد بودن، برای تعدیل طبع بدن سودمند است، چراکه اغلب خوراکی‌های عید نوروز مانند شیرینی و آجیل طبع گرمی دارند. در واقع با تهیه و خوردن آش رشته، در فکر سلامت بدن خود بوده‌اند.
کوفته همدانی و آزمون شانس
کوفته همدانی‌ها از ترکیب گوشت، حبوبات، برنج، خرما، آلو، گردو و پیازداغ تهیه شده و همراه با یک کاسه آب کوفته (شبیه آبگوشت) سرو می‌شود. کوفته یکی از محبوب‌ترین غذاهای شب عید همدان است که طعم لذیذی دارد.
فلسفه تهیه کوفته برای شب عید، داشتن سالی پر خیر و برکت است. همدانی‌ها در گذشته برای خوردن کوفته در شب عید نوروز کار جالبی هم انجام می‌دادند که به یک بازی شانس شباهت داشت. در هنگام تهیه کوفته‌ها، داخل یکی از آن‌ها سکه قرار می‌دانند و باور داشتند که این سکه به هر کسی برسد، شانس‌های زیادی در سال جدید خواهد داشت.
دلمه تبریزی و تحقق آرزو‌ها
دلمه انواع مختلفی دارد و دلمه برگ مو یکی از معروف‌ترین آن‌ها است که در سفره شب عید تبریزی‌ها قرار می‌گیرد. دلمه برگ مو غذایی خوشمزه است که در تهیه آن از گوشت، سبزی، برنج و حبوباتی مانند لپه استفاده می‌کنند.
فلسفه تهیه دلمه تبریزی نیز تحقق سالی پر از موفقیت و خیر و برکت است. قدیمی‌های این منطقه باور داشتند که با درست کردن و خوردن دلمه، می‌توانند به تمامی آرزو‌های خود در سال بعد برسند و چه فلسفه‌ای شیرین‌تر از تحقق آرزو‌ها و سالی خوش!
