خیلی از افراد وقتی اضطراب دارند، لبشان را گاز می‌گیرند. البته برای برخی افراد، گاز گرفتن لب می‌تواند به صورت یک عادت روزمره باشد. افرادی که این عادت عصبی را دارند، ممکن است باعث قرمزی و درد در لبهای خود شوند. این عادت گاز گرفتن لب مشکل است، زیرا این رفتار ممکن است خودکار باشد و شخص ممکن است تا زمانی طولانی از آن آگاه نباشد.
چه چیزی موجب گاز گرفتن لب می‌شود
در بعضی موارد، بیماریهای جسمانی می‌توانند موجب شوند شخص به هنگام استفاده از دهان برای صحبت کردن یا جویدن لبهایش را گاز بگیرد. در موارد دیگر، این علت می‌تواند روانی باشد. افراد ممکن است در پاسخ به یک وضعیت احساسی همانند استرس، ترس یا اضطراب لب خود را گاز بگیرند.
علل جسمی
علل جسمی گاز گرفتن لبها عبارتند از:
- مشکلات مربوط به تراز دندانها که مشهور به مالوکلوژن است. این موارد شامل اوربایت و اندربایت هستند و می‌توانند منجر به ازدحام بیش از دندانها شوند.
- اختلال فکی گیجگاهی یا TMD، نوعی بیماری ست که عضلات جونده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
افراد مبتلا به مالوکلوژن یا TMD ممکن است اغلب اوقت لبها یا زبانشان را گاز بگیرند. متخصص دندانپزشکی می‌تواند گزینه‌های درمانی مناسب را توصیه کند که شامل بریس دندان یا برداشتن یک یا چند دندان باشد.
علل روانی گاز گرفتن لب
گاز گرفتن مزمن لب یک نمونه از فتارهای تکراری متمرکز بر بدن یا BFRB است. این اصطلاح به هر گونه رفتار خودگردان تکراری گفته می شود که به پوست، مو یا ناخن آسیب بزند.
BFRB به عنوان یک مکانیسم مقابله در موقعیتهایی ست که شخص احساس ناراحتی یا اضطراب می‌کند. افراد مبتلا به این معضل متوجه می‌شوند رفتارهای تکراری می‌توانند احساسات دردناک را تسکین دهند. تقریبا مطالعات کمی در مورد گاز گرفتن لب به عنوان BFRB مشاهده شده است. در عوض بیشتر تحقیقات بر روی سه عادت رایج متمرکز شده است:
- کشیدن مو یا تریکوتیلومانیا
- گرفتن پوست یا خراش دادن آن
- ناخن جویدن یا اونیکو فوفاژی
با این حال، احتمالا در روانشناسی انواع مختلف BFRB ها از جمله گاز گرفتن لبها همپوشانی وجود دارد. تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۴ نشان می‌دهد که حتی فکر کردن در مورد این عادتها می‌تواند باعث تحریک فرد در عمل به آنها شود، بنابراین فقط فکر کردن در مورد گاز گرفتن لب باعث می‌شود فرد لب خود را گاز بگیرد. این رفتارهای تکراری در زمان شرونع بلوغ از ۱۱ تا ۱۴ سالگی شروع می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد کسانی که خویشاوندانی نزدیکی دارند که این رفتارهای تکراری اضطرابی را انجام می‌دهند، بیشتر احتمال دارد که خودشان یکی از آنها را داشته باشند.
علائم گاز گرفتن لب
بعضی از افراد ممکن است هیچ عارضه جانبی ناشی از گاز گرفتن اضطرابی لب نداشته باشند اما می‌تواند موجب برخی مشکلات برای سایرین شوند از جمله:
- زخمهای دردناک روی لبها
- التهاب یا ورم لبها
- قرمزی لب
گاز گرفتن لب اغلب یک رفتار اجباری است بنابراین ممکن است شخص تا موقعی که به لبش آسیبی نرسد متوجه این عادت نشود.
درمان
درمان برای گاز گرفتن لبها بسته به علت متفاوت است. روشهای درمانی برای گاز گرفتن لب بسته به علت آن متفاوت است. درمان علل جسمانی همانند مشکلات دندان بوسیله رفع علت زمینه‌ای، درمان امکان پذیر است. هنگامی که گاز گرفتن لب دلیل روانی دارد، بسیاری از افراد از مشاوره یا روشهای درمانی رفتاری بهره مند می‌شوند.
درمانهای گاز گرفتن لب به عنوان BFRB شامل موارد زیر است:
درمان رفتاری شناختی (CBT)
افراد مبتلا به BFRB یا دارای تیک معمولا درمان رفتار شناختی (CBT) برایشان مفید خواهد بود. این روش برای درمانی موثر توصیه می‌شود. CBT روش گام به گامی ست که بر رفتارهای خاص در حال تغییر بوسیله مشخص کردن علتهای آن، تمرکز دارد. همچنین مهارتهایی را می‌آموزد که به شخص کمک می‌کند که رفتار و افکار در حال جریان را تغییر دهد.
تمرین عکس کردن عادت (HRT)
آموزش عکس کردن عادت (HRT) یکی از انواع درمانهای رفتار شناسی است به خصوص برای رفتارهای تکرار شونده و تیکها بسیار موثر است. در HRT درمانی سه مرحله اساسی وجود دارد:
- تمرین آگاهی از انجام بطوری که شخص موقع بروز عادت متوجه آن می‌شود
- ایجاد یک پاسخ مقابله کننده که عکس العمل متفاوتی ست که شخص موقعی که حس می‌کند نیاز به گاز گرفتن لبهایش دارد، می‌تواند آن را انجام دهد
- تامین حمایت اجتماعی که می‌تواند به اشخاص برای مقابله با عادات اضطرابی کمک کند
رفتار درمانی گویشی (DBT)
رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) گزینه دیگری برای درمان رفتارهای تکرار شونده اضطرابی از جمله گاز گرفتن لبها است. افراد مبتلا به این مشکل معمولا برای تعدیل احساساتی همچون اضطراب نیاز به کمک دارند. این درمان ممکن است برای درمان علل ایجاد کننده رفتارهای متمرکز بر بدن، مفید باشد.
چهار جنبه DBT عبارتند از:
- ذهن آگاهی
- تحمل فشار و اضطراب
- تعدیل احساس
- اثر بخشی بین فردی
درمانهای رفتاری دیگری که می‌تواند به درمان رفتارهای تکرار شونده ناشی از اضطراب کمک کند عبارتند از پذیرش و تعهد (ACT) و مدل جامع رفتاری درمان (ComB) است. اینها هر دو نسبتا جدید هستند و برای تایید اثر بخشی آنها باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
دارو
عقیده عموم این است که درمانهای رفتاری گفته شده در باالا موثرتر از دارو هستند. در حال حاضر هیچ داروی خاصی برای رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن وجود ندارد. با این وجود برای برخی افراد ممکن است مصرف داروهای ضد افسردگی و وسواس مانند کلوپیرامین یا مهار کننده‌های انتخابی جذب مجدد سروتونین تسکین پیدا کنند. دارو ممکن است برای کسانی که به این رفتارها مبتلا هستند و همچنین اضطراب، افسردگی یا وسواس فکری دارند، موثر خواهد بود.
چشم انداز
درک علت زمینه‌ای گاز گرفتن لب برای ایجاد یک برنامه درمانی مناسب ضروری است. اگر گاز گرفتن لبها منجر به اختلال در کیفیت زندگی شود، باید یک درمان مناسب روانشناسانه برای آن توصیه شود. بنابراین افرادی که مکررا لبهای خود را به دلیل اضطراب گاز می‌گیرند بهتر است به یک مشاور مراجعه کنند.
