دلایل افزایش آمار ابتلا به مالاریا در کشور

آمار ابتلا به مالاریا در کشور رو به افزایش است. پس از ده سال کاهش ابتلا، تعداد بیماران در ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه گذشته ۲ برابر شده و از حدود ۵ هزار کیس در ۱۴۰۱ به ۱۰ هزار کیس در سال گذشته رسیده است.

وضعیتی که منجر به نگرانی است چون بسیاری از کارشناسان تاکید می‌کنند در این روند افزایشی، هم شانس عوارض شدیدتر می‌شود و هم احتمال مرگ افزایش خواهد یافت. برنامه ایران هم در مهار و حذف مالاریا تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزارت بهداشت هم در این باره گفته «سال گذشته پرونده موارد مالاریای کشور با حدود ده هزار مورد بیماری بسته شد که به اعتقاد ما، همه این موارد، اعم از داشتن ملیت ایرانی، افغان یا پاکستانی وارده از خارج از کشور بوده‌اند. ایرانی‌هایی هم که از موارد وارده این بیماری را گرفته‌اند به دلیل شغل حمل سوخت قاچاق در مرزهای جنوب شرقی یا حسب ضرورت‌های شغلی دیگر در مناطق صفر مرزی مشغول به خدمت بوده یا به آنسوی مرزهای شرقی کشور تردد داشته‌اند.»

۳ دلیل افزایش موارد ابتلا

عبدالرضا میراولیایی، کارشناس مسئول کنترل بیماری‌های منتقله از ناقلین وزارت بهداشت هم در این باره می‌گوید: از سال گذشته تا کنون رو ابتلا در کشور ما افزایشی بوده که چند علت در این باره دخیل است. اول این که در کل دنیا به دلیل تغییرات اقلیمی و گرم شدن زمین موارد ابتلا از طریق ناقلان در حال افزایش است. دلیل دوم هم تاثیرپذیری کشور ما در حوزه مالاریا از پاکستان است و به دلیل این که از سال گذشته با سیل پاکستان مواجه شدیم، با افزایش موارد ابتلا در آن کشور، آمار بیماری در کشور ما هم افزایشی شد.

به گفته میراولیایی تعداد زیادی از افرادی که از پاکستان و افغانستان وارد کشور ما می‌شوند ابتلا داشتند.

او دلیل سوم را تجارت سوخت و ترددهای بسیار زیادی مرزی عنوان می‌کند و می‌گوید: این وضعیت به این معناست که افراد آلوده بیشتری می‌توانند وارد کشور شوند. البته نکته مهم این است که همین تعداد افراد که با ابتلا به بیماری وارد کشور می‌شوند، با توجه به آمادگی و آموزش‌هایی که از پیش درباره مراکز بهداشتی و بیمارستان‌ها انجام شده، به سرعت شناسایی می‌شوند. ما به این موارد انتقال وارده می‌گوییم.

این مسئول با تاکید بر این که موارد ابتلا به مالاریا در ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱ از حدود ۵ هزار کیس به ۱۰ هزار کیس رسیده، ادامه می‌دهد: البته هیچ موردی از مرگ ناشی از ابتلا به این بیماری نداشتیم. هر چند که این افزایش موارد، کار ما را در کنترل بیماری کمی سخت‌تر می‌کند، چون به دلایلی از جمله رطوبت، سیل پاکستان، ورود جمعیت زیاد مبتلا از مرزها به داخل کشور شرایط انتقال مهیاتر شده است. هر قدر تعداد مبتلایان بیشتر شود، شانس عوارض شدید و حتی مرگ هم افزایش خواهد یافت. اما تا زمانی که مرگ ناشی از مالاریا و انتقال محلی بیماری را نداشته باشیم، با بحران حذف گواهینامه مواجه نخواهیم بود.

عمده‌ترین دلیل انتقال بیماری

میراولیایی درباره سرایت این بیماری هم عنوان می‌کند: عمده‌ترین راه انتقال مالاریا از طریق پشه آنوفل است، اما از طریق پیوند عضو، انتقال خون و از مادر به جنین (درموارد بسیار نادر) هم امکان انتقال وجود دارد. زمانی که عبور و مرور از کشور پاکستان زیاد است، افراد مبتلای بیشتری وارد کشور می‌شوند و با این افزایش اگر پشه آنوفل آنها را مورد گزش قرار دهد، در گزش افراد دیگر بیماری منتقل می‌شود. تا زمانی که فرد آلوده در یک منطقه نباشد، پشه نمی‌تواند عامل انتقال مالاریا شود چون همین حالا هم در اکثر نقاط کشور از جمله شهرهای اطراف تهران این پشه وجود دارد اما چون مخزن بیماری (فرد مبتلا) وجود ندارد، خطری نیست. هنر ما این است که این بیماران را به سرعت شناسایی کنیم تا چرخه انتقال برقرار نشود.

این مسئول درباره مناطق درگیر با بیماری هم بیان می‌کند: مناطق اندمیک برای مالاریا در کشور ما استان‌های سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان و هرمزگان هستند. در مراکز کشور هم مواردی از مالاریا را داریم، استان‌هایی از جمله همدان و چهارمحال و بختیاری که موارد بیماری در آنها همان‌هایی بودند که از مرز جنوب شرقی کشور وارد و به استان‌های مرکزی مسافرت داشتند. البته این بیماران به محض بروز علائم شناسایی و درمان شدند.

علائم مشخص بیماری

کارشناس مسئول کنترل بیماری‌های منتقله از ناقلین وزارت بهداشت درباره علائم بیماری مالاریا هم توضیح می‌دهد: علائم تیپیک مالاریا، تب، لرز و تعریق است که در گذشته به تب نوبه معروف بوده است. تب و تعریق با فواصل مشخص در بیماران بروز می‌کند، اما هر تب و لرزی را مالاریا نمی‌گویند و فرد باید سابقه سفر به یک منطقه آلوده از نظر مالاریا در داخل یا خارج از کشور را داشته باشد. این علائم بین بیماری‌های ویروسی و میکروبی هم مشترک است. در صورتی که سابقه سفر وجود داشته باشد؛ از این افراد با استفاده از کیت تشخیص سریع آزمایش گرفته و درمان آغاز می‌شود. در ایران امکان تشخیص سریع و درمان کامل بیماری را داریم.

میراولیایی تاکید می‌کند: مهم‌ترین نکته‌ای که باید عنوان کرد این است که افراد اگر به مناطق آلوده در داخل کشور یا کشورهای آفریقایی و جنوب شرق آسیا سفر داشته‌اند، در صورت بروز علائم بیماری به نزدیک‌ترین مرکز خدمات جامع سلامت مراجعه و به پزشک هم سابقه سفر را اعلام کنند.