علت کشدار بودن بعضی ماست‌ها

از نظر مشخصات بافتی، دو گونه  ماست «قالبی» و «ماست هم‌زده» وجود دارد. در درست کردن  ماست قالبی، مراحل ژل‌بندی و پس از  آن سردکردن در ظرفهای  بسته ‏بندی انجام می‏شود و  ماست،

شکل ظرف را به خود می‏گیرد؛ به‌طوری كه اگر  با قاشق کمی از آن را بردارید، ماده  ژل‌مانند داخل قاشق می‏شود. ماست قالبی از نظر بافت‌شناختی، برخلاف ماست هم‌زده ساختار ژل‌مانند دارد اما در تولید ماست هم‌زده، ابتدا مراحل تخمیر و همزنی ژل در مخزن تخمیر انجام و سپس وارد مرحله بسته ‏بندی می‌شود.

مهم‌ترین ویژگی ماست‏ قالبی، «سفتی» و ویژگی ماست هم‌زده «گرانروی» بافت آن است. به محصولاتی كه جریان ناروانی دارند و به راحتی جریان پیدا نمی‌كنند، «گرانرو» می‌گویند و برخلاف تصور عام، سفت یا شل‌بودن بافت ماست‌ الزاما به دلیل غلظت آن نیست، زیرا ممكن است ماستی غلظت كمی داشته باشد اما میزان «گرانروی» آن بالا باشد.

گرانرو بودن ماست به چند عامل بستگی دارد: فرایند تولید (بدون اینکه ماده خاصی به آن اضافه شود)، درصد چربی (عامل مهمی در گرانرو بودن ماست است)، درصد ماده خشک شیری، درصد و نوع استارترها یا میکروب‏های به‏ کار رفته در تهیه ماست و افزودن پایدارکننده (افزودنی). بنابراین، گرانرو بودن بافت ماست الزاما به معنای افزودن ماده خاصی نیست و ممكن است بافت ماست در اثر فرایند تولید (درصد چربی و ماده خشك بالا) یا افزودن پایداركننده سفت شده باشد.

پایداركننده‌‏ها (افزودنی‌های صمغی) پروتئینی یا کربوهیدراتی هستند که اگر به ماست اضافه شوند، باعث سفت ‏تر شدن آن می‏شوند. البته این مواد باید براساس استاندارد ملی فقط به ماست‌های همزده، آن هم به مقدار مشخص، اضافه شوند. افزودنی‌های صمغی كه به ماست اضافه می‌شوند، کالری‏ ندارند و غلظتشان كم است، اما از آنجا که ماست با درصدهای چربی مختلف در بازار موجود است، بیشتر ماست‏های موجود پرچربند (4.5 تا 5 درصد) و در واقع ماهیت چرب بودن طوری است كه بافت ماست سفت‌تر می‌شود، در نتیجه کالری آن قطعا افزایش خواهد یافت.

البته ماستی خوب است که بدون استفاده از افزودنی و با روش‏های دیگر در فرایند تولید بتوان آن را «گرانرو» کرد. علاوه بر این، براساس استاندارد بهداشت موادغذایی، اگر پایداركننده به ماست افزوده شده باشد، باید حتما روی بسته‏ بندی آن قید شود.