دکتر پیمان صالحی بورد تخصصی جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری مردان و اختلالات جنسی نوشت: بیضه‌ها دو غده‌ی تولید مثل مردانه هستند که خارج از آلت تناسلی قرار دارند. وظیفه این دو غده مهم تولید اسپرم و ترشح هورمون های درون‌ریز مثل تستوسترون است. این کیسه‌ها زیر آلت جنسی قرار دارد و دمای آن سه درجه از دمای بدن پایین‌تر است. بیضه به دلیل ساختارش به دمای زیاد و حتی دمای بدن یعنی ۳۷ درجه حساس است و اگر مدت طولانی در این دما یا بالاتر قرار گیرد به بافت آن صدمه جدی وارد می‌شود و شاید برای همیشه کارایی خود را از دست بدهد.
به همین دلیل در کیسه‌ای به نام کیسه بیضه قرار گرفته تا دمای آن تنظیم شود. بیضه یک نوزاد پسر در زمان تولد حدود ١ سانتیمتر مکعب است و تا حدود ٨ سالگی به همان اندازه باقی می‌ماند، سپس از سن ٨ سالگی دوباره شروع به رشد می‌کند. بیضه‌ها به طور منظم و پیوسته رشد می‌کنند تا در زمان بلوغ به اندازه بیضه‌های یک مرد بالغ برسند.
چرا بیضه ها کوچک می شوند؟
آتروفی یا کوچک شدن بیضه می‌تواند به این دلایل ربط داشته باشد:
استفاده از بعضی داروها
بعضی از داروها باعث کوچک شدن بیضه‌ها می‌شوند، چون میزان تستوسترون را در بدن محدود می‌کنند. تستوسترون یکی از مهم‌ترین دلایل بیضه‌های کوچک است. بسیاری از مردان بالغ و پسران نوجوان از استروئید های آنابولیک مصنوعی که بدن به طور طبیعی آن را تولید می‌کند، استفاده می‌کنند. استروئیدهای آنابولیک مصنوعی برای عضله سازی بسیار سریع نیز استفاده می‌شوند و همچنین می‌توانند برای کمک به بهبود عملکرد ورزشکاران استفاده شوند. یکی دیگر از داروهایی که بیضه‌ها را کوچک می‌کنند، کورتیکواستروئیدها هستند که برای درمان برخی از بیماری‌ها مثل آسم، اگزما، آرتریت روماتوئید به کار می‌روند. پردنیزولون یک نمونه از این داروهاست.
عدم تعادل هورمون‌های مردانه
- بالا رفتن سن
- بیماری‌هایی مثل ایدز، دیابت، چاقی، بیماری کلیوی و کبدی می‌تواند باعث کوچک شدن بیضه‌ها در مردان شود.
- عفونت بیضه
- ژنتیک
- آسیب و ضربه به بیضه، وقتی بیضه آسیب می‌بیند، مانند ضربه خوردن یا تحت فشار شدید قرار گرفتن که گاهی اوقات مشکلی به وجود نمی‌آید، ولی گاهی باعث ایجاد کبودی یا آسیب دیگری مثل پیچ خوردگی بیضه می‌شود که نتیجه‌ی آن کوچک شدن بیضه‌ها است.
نقش اندازه بیضه ها در تولید تستوسترون و اسپرم
با توجه به این‌که اندازه بیضه‌ها در مردان دارای طیف بسیار گسترده‌ای است، تولید مناسب تستوسترون و اسپرم نیز معمولاً بدون مشکل انجام می‌شود و اختلالی ایجاد نمی‌کند.
البته طبق بعضی تحقیقات، بزرگ‌تر بودن بیضه‌ها می‌تواند سطح بالاتری از اسپرم و تستوسترون را تولید نماید. این در حالی است که ابتلا به بیماری‌هایی نظیر کلاین فلتر _ناشی از کروموزوم اضافی X_ با علائمی نظیر بیضه‌های کوچک و کم‌تحرک، رشد بافت پستان، صورت و بدن بدون مو و… باعث اختلال در تولید تستوسترون و عملکرد اسپرم می‌شود و مشکلات ناباروری را پدید می‌آورد.
به‌طورکلی، کاهش سطح تستوسترون با عنوان هیپوگنادیسم، دارای علائمی همچون کم‌مو بودن بدن و صورت، بیضه‌های کوچک‌تر از اندازه متوسط، رشد بافت پستان و دیگر علائم مشابه کلاین فلتر می‌باشد که با درمان جایگزینی تستوسترون قابل‌رفع است.
با توجه به اهمیت بالای بیضه‌ها در فعالیت‌های جنسی مردان و حتی زندگی روزمره آن‌ها، باید به این نکته توجه داشت که افراد به صورت منظم و دوره‌ای اندازه و شکل بیضه‌ها را بررسی و ارزیابی کنند و درصورت مشاهده هرگونه مشکل با توجه به موارد ذکر شده سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنند تا علت کوچک بیضه بررسی گردد.
به این نکته نیز توجه داشته باشید که تغییر سبک زندگی مانند ترک دخانیات معمولا نخستین درمانی است که برای مشکل کوچک شدن بیضه توصیه می‌شود. همچنین رعایت رژیم غذایی مناسب و متعادل با ورزش منظم به درمان بیضه کوچک کمک می‌کند.
آیا کوچک بودن بیضه باعث ناباروری مردان می شود؟
یکی از عوارض و پیامدهای کوچک شدن بیضه مردان، ایجاد مشکلات ناباروری در آن‌ها است که به وضعیت اسپرم مربوط می‌شود. از طرفی طبق مطالعات و تحقیقات، تعداد اسپرم‌ها رابطه مستقیمی با اندازه بیضه‌ها دارد. به عبارتی مردان دارای بیضه‌های کوچک‌تر، اسپرم کم‌تری نسبت به دیگر افراد تولید می‌کنند؛ بنابراین همین موضوع روی کاهش قدرت و کیفیت باروری آن‌ها اثر می‌گذارد.
محققان معتقدند بین تعداد اسپرم و اندازه بیضه مردان رابطه مستقیمی وجود دارد. در مطالعه ای که روی ۵۰۰ مرد انجام شد، با سونوگرافی بیضه، اندازه‌ی بیضه هم اندازه گیری شد. سپس نمونه اسپرم گرفته شد. نتایج نشان داد که مردانی که بیضه‌های کوچک‌تری داشتند تعداد، حرکت و حجم اسپرم‌هایشان پایین‌تر از کسانی بود که بیضه‌های بزرگ‌تری داشتند. محققان معتقدند همین بیضه کوچک که باعث تولید کمتر اسپرم می‌شود نقش زیادی در ناباروری مردان دارد.
