فواید گیاه رزماری و شیوه تکثیر آن

رزماری Salvia rosmarinus، یک گیاه همیشه سبز است که به شکل بوته ای می روید و بسیار معطر است. برگ های این گیاه سوزنی و شمشیری بوده و به رنگ طوسی خاکستری می باشد که بر روی ساقه های چوبی می رویند. رزماری در واپیسن روزهای بهار و اوایل تابستان گل هایی زیبا به رنگ سفید متمایل به آبی و به شکل خوشه ای میدهد. زمان کاشت رزماری در اوایل بهار و پایان زمستان است. رزماری در دومین سال عمر خود بالغ شده و گل می دهد. این گیاه دارای خواص دارویی بوده و به عنوان چاشنی هم قابل استفاده است.

رزماری، سرشاخه های خشکیده گیاه از خانواده نعناعیان می باشد. که دارای یک درصد روغن فرار است. رومارن یا اِکلیل کوهی یا رزماری گیاهی خشبی، معطر و چندساله است. رومارن متعلق به منطقه ی مدیترانه و کشور اوروگوئه است. در زمان های دور مردمان روم باستان و یونان از این گیاه در درمان بعضی امراض و موادغذایی استفاده می کردند.

مختصری در مورد گیاه رزماری
یونانیان قدیم معتقد بودند که رزماری سبب بهبودی و تقویت ذهن و حافظه می شود. در دوران شیوع طاعون برای ضد عفونی کردن خانه ها از رزماری استفاده می کردند. امروزه در برخی کشورها شاخه ای از رزماری را بر روی تابوت متوفی قرار می دهند تا نشانه ای برای فراموش نکردن وی باشد.

گیاه شناسی رزماری
رزماری یک گیاه معطر و همیشه سبز است و می توان آن را به مدت چند سال استفاده کرد. رزماری بیشتر به صورت خودرو می روید در ایران نیز پرورش آن در جنوب کشور انجام می شود.

این گیاه نسبت به سرما و گرما مقاومت بیشتری دارد و در هر شرایط آب و هوایی می تواند رشد و تکثیر یابد.

گونه های دیگر رزماری
در دنیا دو نوع رزماری و واریته ها و کولتیوار های مختلفی یافت شده است که از لحاظ ساقه، بنیه، رنگ گل و مقاومت در برابر سرما و گرما متفاوتند. در عطاری ها رزماری را با نام ناخنک و اسم علمی Astragalus Hamosus می شناسند.

ترکیبات مهم رزماری
مهم ترین ترکیب رزماری 5.2 – 1 درصد اسانس است. اسانس شامل بورنئول، لیمونن، کامفن، ١و ٨ سینئول، کامفر و آلفاپی نن، اسیدهای فنلی از قبیل اسید رزماریک، اسید کافئیک و اسید کلرو ژنیک است.

محققان اثبات کرده اند که رزماری دارای ویژگی ضد سرطان بوده و اسید کارنوزیک موجود در آن دارای خاصیت ضد ایدز می باشد.

اصول پرورش و نگهداری رزماری
هر گیاهی برای پرورش و رشد مناسب نیازمند یک سری اصول و قواعدی است که حتماً باید به خوبی روی آن انجام شود به همین منظور در این بخش قصد داریم اصول پرورش و نگهداری رزماری را در اختیار شما کاربران گرامی قرار دهیم.

گلدان و خاک مناسب برای کاشت و پرورش رزماری
اولین مورد مهم، گلدان مناسب است چرا که گلدان به منزله ی خانه ی یک گل محسوب می شود گلدان باید دارای سوراخ هایی در کف باشد و باید به اندازه کافی بزرگ باشد که حداقل ٣ سانت فاصله بین لبه و ریشه ها را تامین کند. خاک نیز از اصول مهم دیگر در کاشت گیاه است گیاه رزماری قابلیت رشد در هر خاکی را دارد اما خاک باغچه به همراه شن درشت برای رشد و کاشت رزماری مناسب تر است.

نحوه آبیاری گیاه رزماری
گیاه رزماری در خاک خشک راحت تر از خاک مرطوب است بنابراین از آبیاری بیشتر این گیاه باید پرهیز کرد. این گیاه نیاز چندانی به آب ندارد اگر رزماری را در خانه نگهداری می کنید هر دو هفته یکبار آبیاری آن کافیست البته این مختص فصل زمستان است ولی در تابستان هر زمان خاک آن خشک شد میتوان آبیاری کرد.

نور کافی برای نگهداری از رزماری
رزماری را به مدت شش تا هشت ساعت در روز باید در معرض نور آفتاب قرار داد. نیاز رزماری به آفتاب بیشتر است و رشد بهتری خواهد داشت؛ بهتر است رزماری را اگر در خانه نگهداری می کنید در محل نورگیر قرار دهید.

کوددهی رزماری
فصل بهار برای کوددهی رزماری مناسب است در طول یک ماه می توان ٢ تا ٣ بار رزماری را کوددهی کرد. اگر رزماری را در داخل منزل کاشته اید پس نیاز مبرم به کوددهی دارد. چرا که رزماری در مدت کوتاه رشد کرده و کل گلدان را می گیرد.

روش های تکثیر و پرورش رزماری
اگر می خواهید گیاه رزماری را بکارید و پرورش دهید از طریق بذر و قلمه می توانید اینکار را انجام دهید. بذر رزماری رشد کندی دارد لذا برای کاشت اغلب قلمه پیشنهاد میگردد.

تکثیر رزماری با روش قلمه زنی
اول یک قلمه ده سانتی متری از رزماری را جدا کنید قلمه باید کاملا سالم باشد.
برای جدا کردن قلمه وسیله ی مورد نیاز باید بسیار تیز و ضد عفونی شده باشد.
سپس برگ هایی که در پایین قلمه جدا شده وجود دارد باید جدا گردند چرا که برگ ها در انتهای ساقه موجب فاسدشدن در خاک میگردند.
بعد قلمه را در گلدان حاوی ماسه و شن و پیت ماس و خاک باغچه بکارید. اگر میخواهید که گیاه ریشه دهی سریعی داشته باشد. پیش از قلمه قسمت پایینی قلمه را به هورمون ریشه زایی آغشته کنید.
و سپس گلدان را به مکان گرم در دمای ١٠ تا ٢٨ درجه سانتیگراد و در فضایی با نور غیر مستقیم خورشید منتقل کنید و خاک را آبیاری کرده تا نمدار شود.
تا زمان ریشه دهی خاک را مرطوب نگه دارید با کشیدن یک پلاستیک بر روی گلدان میتوان به ریشه دهی سریع قلمه کمک کرد.
از وجود زهکش بودن گلدان مطمئن شوید و گیاه را هر روز آب دهی کنید. بعد از سه هفته از کاشت کم کم گیاه دارای ریشه می شود.
و بعد از ریشه دار شدن میتوان پلاستیک را از روی گلدان برداشته و گلدان را به یک مکان با نور کافی و دمای مناسب منتقل کرد.
رزماری یک گیاه مقاوم در هر شرایطی است و شما میتوانید هم در داخل خانه و هم فضای بیرون آن را نگهداری کنید اگر رزماری را برای مصرف خانگی پرورش می دهید بهتر است در یک گلدان بکارید و اما اگر میخواهید رزماری را خارج از خانه نگهداری کنید بهتر است گیاه به اندازه ی کافی ریشه دار شده باشد. نکته ی مهم در مورد تکثیر گیاه این است که رزماری نسبت به غرقابی بودن خاک حساس است خیلی زود ریشه اش پوسیده شده و از بین میرود.

نحوه برداشت گیاه رزماری
زمان برداشت رزماری موقعی است که این گیاه گل دهد. گیاه در واپسین روزهای خرداد گل میدهد. در هنگام برداشت سرشاخه های گیاه را به اندازه ی 4٠ سانتی متر جدا میکنند و این برداشت به گونه ای است که فقط باید ٢٠ درصد از آن برداشت شود. بعد از عمل برداشت میتوان آن را خشک کرده یا به طور مستقیم به عنوان چاشنی در غذاها استفاده کرد.

از رزماری در آشپزی، داروسازی، آرایش و بهداشتی استفاده می کنند لذا با کاشت این گیاه میتوان از خاصیت های فراوان آن بهره مند شد.

نکات مهم در کاشت رزماری
در زمستان به دلیل به خواب رفتن گیاه بهتر است رزماری به داخل خانه منتقل گردد.
بهتر است مکان نگهداری رزماری دور از رطوبت باشد.
-گردش جریان هوا یک پدیده ی مهم برای رزماری است لذا مکان نگهداری رزماری باید لبریز از اکسیژن باشد.
برای تقویت گیاه کودهای نیتروژن بسیار مناسب هستند.
با هرس کردن میتوان اندازه ی ساقه های گیاه را تا 5٠ سانتی متر رشد داد.

خواص بینظیر گیاه رزماری
بطور کامل درباره خواص درمانی و زیبایی گیاه رزماری صحبت کرده ام؛ در این بخش هم برخی از مهم ترین فواید رزماری را میخوانید که شامل:

خواص گیاه رزماری برای تقویت حافظه
تحقیقات نشان داده که رزماری در تقویت حافظه و زیاد شدن تمرکز، کمک کننده است. رزماری به جوانتر ماندن ذهن کمک کرده و برای تحریک فعالیت های شناختی دوران پیری موثر است و در درمان اختلالات شناختی نیز می توان از آن بهره گرفت.

بهبود خلق و خو و استرس
برای کاهش استرس می توان از رزماری استفاده کرد. کسانیکه دچار استرس های مزمن یا عدم تعادل هورمون های استرس هستند می توانند با مصرف این گیاه اثرات مثبت را در خود مشاهده کنند.

اثرات رزماری در تقویت سیستم ایمنی بدن
ترکیبات فعال در رزماری، ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی هستند. این ترکیبات به عنوان یک خط دفاعی در برابر سیستم ایمنی بدن عمل می کنند. رزماری دارای مقدار زیادی از این ترکیبات قوی همچون اسید کافئیک، رزمارینیک اسید، و اسید بتولیک می باشد.

خاصیت های آنتی باکتریایی گیاه رزماری
رزماری برای درمان عفونت های باکتریایی معده بسیار نافع است. هلیکو باکتر پیلوری یک پاتوژن بسیار خطرناک است که موجب زخم معده می گردد با مصرف رزماری می توان از رشد و پیشرفت آن جلوگیری کرد.

فواید تسکین دهنده معده با گیاه رزماری
از رزماری به علت ضد التهابی و محرک بودن آن در درمان یبوست، نفخ، اسهال و دردهای شکمی استفاده می شود. بنابراین با افزودن مقدار کمی رزماری در برنامه غذایی می توان به تنظیم اجابت مزاج و بهبودی سیستم گوارشی کمک کرد.

رزماری، تازه و خوشبو کننده نفس
رزماری به علت داشتن خاصیت آنتی باکتریایی در خوشبوکردن دهان بسیار عالی است. برای این منظور ابتدا برگ های رزماری را در یک لیوان آب داغ قرار دهید و بعد با آن دهان را شستشو دهید.

استفاده از رزماری برای تحریک جریان خون
رزماری به عنوان یک محرک در بدن به تولید سلول های قرمز خون کمک می کند و این کار سبب افزایش اکسیژن رسانی در بافت ها و اندام های مختلف بدن می گردد.

خواص رزماری برای تسکین درد
از رزماری به عنوان یک ماده ضد درد به شکل موضعی می توان استفاده کرد. رزماری و استشمام عطر آن برای تسکین میگرن بسیار نافع می باشد.

خاصیت ضد التهابی رزماری
مهمترین کاربرد رزماری استفاده از آن به عنوان یک ماده ضد التهابی است. اسید کارنوسیک، آنتی اکسیدان و ترکیب ضد التهابی قدرتمندی است که در رزماری موجود است و برای کاهش التهاب ماهیچه ها، مفاصل و رگ های خونی موثر است. از رزماری در درمان فشار خون، ورم مفاصل و صدمات ایجاد شده در جراحی و نقرس و کاهش التهاب در سیستم قلبی – عروقی نیز استفاده می کنند.

سم زدایی از بدن با گیاه رزماری
رزماری دارای خاصیت ادرار آوری است یعنی قادر است سموم بدن را از راه ادرار دفع کند و اینکار به سلامت و بهبودی کبد کمک شایانی می کند.

رزماری برای سلامت پوست و مو
رزماری به علت خاصیت ضد پیری برای پوست بسیار مفید است و سبب جوانسازی پوست میگردد و در درمان لکه و جوش نیز کاربرد دارد.

در مراقبت های پوستی و تهیه ادکلن نیز از رزماری استفاده می شود.
از رزماری برای آبکشی موهای تیره و مالش پوست سر و پیشگیری از ریزش مو نیز می توان استفاده کرد. رزماری در درمان طاسی نیز موثر است.

عوارض جانبی استفاده رزماری و موارد احتیاط
استفاده از رزماری در بعضی از افراد که دارای پوست حساس هستند موجب ایجاد قرمزی پوست، حساسیت پوستی و حساسیت به نور و درماتیت می شود.

بهتر است در دوران بارداری و شیردهی و کسانی که دارای صرع و فشارخون بالا هستند رزماری مصرف نشود. رزماری دارای ١٠ الی ٢٠ درصد کافور است که مصرف زیاد آن باعث صرع و تشنج می گردد.