اگرچه جوشگاههاي پوستي از نظر ديگران مي تواند خيلي خفيف و نامشخص باشد، ولي با اينحال براي خود بيمار بسيار قابل توجه و باعث خجالت، ناراحتي و عصبي شدن مي شود و حتي ممكن است باعث محروم شدن از وجهه اجتماعي توسط خود بيمار نيز بشود.
«جوشگاه ها از ضایعات شایع پوستی هستند که در محل آسیب دیدگی های پوستی، برش های جراحی، سوختگی ها، گزش حشرات، بیماری های عفونی مانند آبله مرغان یا در محل زخم های آکنه ایجاد اما به طور کلی به ۲ دسته بزرگ هیپرتروفیک و کلوئید تقسیم می شوند. در اصطلاح عامیانه به این جوشگاه ها گوشت اضافه گفته می شود…» این ها بخشی از صحبت های دکتر حسین صیرفی، متخصص پوست و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت وگو با مجله پزشکی دکتر سلام است. با «پوست ومو»ی این هفته همراه شوید تا از مراحل ترمیم زخم و اختلالات محتمل در این مسیر آگاه شوید.
چند نوع جوشگاه داریم؟
جوشگاه ممکن است هیپرتروفیک یا کلوئیدی باشد که شباهت زیادی در ماهیت این ۲ نوع جوشگاه وجود دارد ولی از نظر بیولوژیکی متفاوت عمل می کنند. سلولی به نام فیبروبلاست، مسئول تولید پروتئینی به نام کلاژن است. وقتی این سلول لگام گسیخته شروع به تولید کلاژن می کند کلاژن تجمع می یابد و در ناحیه آسیب دیده برآمدگی ایجاد می شود که همان گوشت اضافه است. کلوئید ها مشکل سازتر از جوشگاه های هیپرتروفیک هستند و درمان دشوارتر و ظاهر زشت تری هم دارند. جوشگاه هیپرتروفیک محدود به زخم است و به رنگ صورتی و قرمز کمرنگ تا تیره با سطحی صاف دیده می شود. در عرض چند ماه هم نرم می شود و احتمال بهبودی اش خیلی زیاد است اما کلوئید افزایش حجم زیادی دارد با کناره نامنظم و با رشدی در حال توسعه به اطراف زخم. هرچه فشار روی پوست مثلا هنگام زدن بخیه بیشتر باشد، احتمال بروز چنین جوشگاه هایی بالاتر است مانند جوشگاه هایی که در اثر عمل جراحی قلب دیده می شود.
آیا مشکل فقط از لحاظ ظاهری است؟
خارش زیاد، سوزش و گاهی هم درد از علائم دیگر کلوئیدها یا جوشگاه های هیپرتروفیک است.
آیا جنس و رنگ پوست افراد در وجود این جوشگاه ها موثر است؟
افرادی با نژاد آسیایی یا آفریقایی که پوست تیره ای دارند، بیشتر دچار جوشگاه های کلوئیدی می شوند. البته جوشگاه های کلوئید در بعضی از نشانگان و بیماری های ارثی ممکن است خود به خود و بدون ایجاد زخم قبلی هم دیده شود. مشکل دیگر کلوئید ها، خارش زیاد است و خاراندن زیاد باعث بزرگ تر شدن کلوئید می شود.
وجود جوشگاه های هیپرتروفیک بعد از ایجاد زخم طبیعی است و به مرور محو می شود.
کدام قسمت از پوست بدن بیشتر دچار جوشگاه های هیپرتروفیک یا کلوئید می شود؟
ناحیه جناغ سینه (در اعمال جراحی قلب) ناحیه شانه، بازو یا دلتوئید، ساعد، فک و لوب گوش نواحی ای هستند که بیشتر دچار کلوئید یا جوشگاه هیپرتروفیک می شوند. جوشگاه هیپرتروفیک در هر سنی و به دنبال جراحی یا برش ممکن است بروز کند ولی کلوئید را اغلب در دهه سوم زندگی مشاهده می کنیم.
با توضیحاتی که دادید ظاهرا درمان کلوئید ها دشوار است؟
بله، برای درمان باید فیبروبلاست ها مهار شوند. متاسفانه درمان کلوئید با ابزارهای پیشرفته کنونی در همه موارد موفقیت آمیز نیست ولی در جوشگاه هیپرتروفیک درمان راحت است. گاهی برجستگی های ناشی از بخیه برای بیماران نگرانی ایجاد می کند ولی بعد از ۲ تا ۳ هفته این جوشگاه ها از بین می روند. خوشبختانه این نوع جوشگاه ها بسیار شایع ترند.
درمان اصلی برای این ۲ نوع جوشگاه چیست؟
درمان اصلی و موثر برای جوشگاه ها تزریق کورتون طولانی اثر هر ماه یکبار به داخل بافت اضافه است که نتیجه رضایت بخشی دارد. تزریق باید درست و با غلظت و در فواصل مناسب انجام شود. اگر کورتون با غلظت زیاد و به طور عمقی تزریق شود، ممکن است باعث گودی در محل زخم شود.
درمان غیر دارویی هم وجود دارد؟
در سوختگی ها برای جلوگیری از ایجاد ضایعات اضافی پوست، از جلیقه هایی که ضایعه را تحت فشار قرار می دهند و از طریق کاهش اکسیژن رسانی جلوی تشکیل کلاژن را می گیرند، استفاده می شود. کرایوتراپی یا سرمادرمانی (نیتروژن مایع) گرچه شایع نیست ولی موثر است.
این درمان هر ماه یکبار انجام می شود. جراحی در درمان ضایعات هیپرتروفیک جایگاه ویژه ای دارد ولی در ضایعات کلوئید چندان موثر نیست و حتی دیده شده که ضایعه بزرگ تر از قبل برگشته و به یک توده پررنگ تبدیل شده است. برای برداشتن کلوئید باید ضایعه را با جراحی از پوست جدا و بعد از عمل در محل ضایعه آمپول کورتون تزریق کرد. روش دیگر درمان لیزر است. این درمان تا وقتی که جوشگاه قرمز است و زخم نیز از نظر عروقی غنی باشد، مفید است. لیزر پی دی ال هم می تواند باعث کاهش حجم تومور شود. لیزر نقش مهمی در کاهش خارش جوشگاه دارد. اگر کلوئید حاوی عروق نباشد، لیزردرمانی نتیجه خوبی نخواهد داشت.
