پروستات یک غده در سیستم تناسلی مردانه است که درست زیر مثانه و اطراف مجرای ادرار قرار دارد.

وظیفه اصلی پروستات تولید مایعی است که بخشی از مایع منی را تشکیل می دهد. در بیماری BPH، سلول های پروستات به طور غیرطبیعی افزایش می یابند، که این امر باعث فشار به مجرای ادرار و مشکلات ادراری مانند تکرر ادرار، دشواری در شروع ادرار و کاهش جریان ادراری می شود.

علت بزرگ شدن پروستات چیست ؟

علت دقیق بزرگی خوشخیم پروستات هنوز به طور کامل شناخته نشده، اما برخی از عوامل مهم در بروز آن عبارتند از:

1. تغییرات هورمونی

   یکی از عوامل اصلی بروز بزرگی خوشخیم پروستات، تغییرات هورمونی مرتبط با پیری است. با افزایش سن، سطح تستوسترون (هورمون اصلی جنسی مردانه) کاهش می یابد، اما سطح دی هیدروتستوسترون (DHT)، که یک متابولیت فعال تستوسترون است، ممکن است افزایش یابد. DHT در تحریک رشد سلول های پروستات نقش دارد و باعث بزرگ شدن غده پروستات می شود.

2. نقش فاکتورهای رشد سلولی

   فاکتورهای رشد مانند فاکتور رشد شبیه انسولین (IGF) و سایر فاکتورهای رشد سلولی می توانند در فرآیند تکثیر سلول های پروستات نقش داشته باشند و باعث رشد غیرطبیعی و بزرگ شدن غده شوند.

3. عوامل ژنتیکی

   تحقیقات نشان داده اند که عوامل ژنتیکی در بروز BPH می توانند تأثیرگذار باشند. افراد دارای سابقه خانوادگی این بیماری، احتمال بیشتری برای ابتلا به آن دارند.

4. پیری

   با افزایش سن، ساختار پروستات تغییر می کند. در افراد مسن تر، افزایش سلول های استروما و اپیتلیال در ناحیه مرکزی پروستات بیشتر مشاهده می شود که این تغییرات می تواند به بزرگ شدن پروستات منجر شود.

5. عوامل متابولیک و محیطی

   برخی از مشکلات متابولیک مانند چاقی، دیابت، و فشار خون بالا نیز می توانند باعث افزایش خطر بزرگی خوشخیم پروستات شوند. سبک زندگی، رژیم غذایی و فعالیت بدنی نیز می توانند بر بروز این بیماری تاثیرگذار باشند.

علائم بزرگی پروستات چیست ؟

علائم بیماری هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) به دلیل بزرگ شدن پروستات و فشاری که به مجرای ادرار وارد می کند ، به طور عمده بر روی عملکرد ادراری تاثیر می گذارد.
این علائم می توانند شامل موارد زیر باشند:

1. تکرر ادرار: ممکن است , بیشتر از حد معمول نیاز به ادرار کردن پیدا کند، به ویژه در شب که به آن شب ادراری می گویند.
2. دشواری در شروع ادرار: بیماران ممکن است برای شروع ادرار با مشکل مواجه شوند و جریان ادرار به تأخیر بیفتد.
3. ضعف جریان ادرار: جریان ادرار ممکن است ضعیف و کند شود، که به معنای کاهش فشار و سرعت خروج ادرار است.
4. قطعی یا متناوب شدن جریان ادرار: در برخی موارد، جریان ادرار ممکن است قطع و وصل شود، که نشان دهنده انسداد جزئی در مجرای ادرار است.
5. احساس تخلیه ناقص مثانه:  ممکن است فرد احساس کند که مثانه اش به طور کامل تخلیه نشده و همچنان نیاز به ادرار کردن دارد.
6. حساسیت به احساس پر بودن مثانه: برخی از بیماران احساس می کنند که مثانه شان دائماً پر است و نیاز به تخلیه فوری دارند.

تشخیص بزرگی پروستات

برای تشخیص بیماری هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)، پزشک متخصص اورولوژی از روش های بالینی، آزمایشگاهی و تصویربرداری استفاده می کنند. برخی از روش های رایج تشخیص عبارتند از:

1. معاینه بالینی: اورولوژیست ممکن است با انجام معاینه فیزیکی و پرسش در مورد تاریخچه پزشکی بیمار، علائم ادراری بیمار را بررسی کند. یکی از مراحل مهم معاینه، انجام معاینه پروستات (DRE) است که در آن پزشک از طریق مقعد پروستات را لمس کرده و اندازه و قوام آن را ارزیابی می کند.
2. آزمایش PSA (آنتی ژن خاص پروستات): این آزمایش خون به بررسی سطح آنتی ژن خاص پروستات (PSA) در خون می پردازد. سطح بالای PSA می تواند نشانه ای از مشکلات پروستات، از جمله BPH یا سرطان پروستات باشد. اما باید توجه داشت که PSA بالا به طور قطعی بزرگی خوشخیم پروستات را تأیید نمی کند.
3. آزمایش ادرار: آزمایش ادرار برای رد کردن سایر مشکلات مانند عفونت ادراری یا خون در ادرار، می تواند مفید باشد. این آزمایش همچنین به ارزیابی عملکرد کلیه ها کمک می کند.
4. سونوگرافی : در صورتی که معاینه بالینی و آزمایش ها نشان دهند که پروستات بزرگ شده است، ممکن است برای تصویربرداری دقیق از اندازه و شکل پروستات از اولتراسوند ترانس رکتال (TRUS) استفاده شود.
5. پروفیلومتری جریان ادرار: در این آزمایش، جریان ادرار بیمار اندازه گیری می شود. در صورت وجود انسداد یا مشکلات در خروج ادرار، جریان ادرار ضعیف یا متناوب خواهد بود.
6. سیستوسکوپی: در موارد خاص، برای ارزیابی دقیق تر مجرای ادرار و بررسی وجود هرگونه انسداد یا تغییرات در آن، از سیستوسکوپی استفاده می شود. این روش به پزشک اجازه می دهد تا با استفاده از دوربین داخل مثانه و مجرای ادرار را بررسی کند.

درمان  بزرگی خوشخیم پروستات

برای درمان بیماری بزرگی پروستات (BPH)، روش های مختلفی بسته به شدت علائم و وضعیت بیمار وجود دارد. این روش ها شامل درمان دارویی، جراحی و روش های کم تهاجمی هستند:

1. درمان دارویی:

آلفا بلاکرها: این داروها مانند تامسولوسین و آلفوزوسین باعث شل شدن عضلات پروستات و گردن مثانه می شوند و به بهبود جریان ادرار کمک می کنند.

مهارکننده های ۵-آلفا ردوکتاز: داروهایی مانند فیناستراید و دوکسازوسین که با کاهش سطح دی هیدروتستوسترون (DHT) باعث کوچک شدن پروستات و کاهش علائم BPH می شوند.

داروهای ترکیبی: برخی از بیماران ممکن است ترکیبی از آلفا بلاکرها و مهارکننده های ۵-آلفا ردوکتاز را برای بهبود عملکرد ادراری دریافت کنند.

1. درمان های کم تهاجمی:

• لیزر درمانی: استفاده از لیزر برای بخار کردن یا برداشتن بخشی از بافت پروستات و کاهش انسداد ادراری.
• ترانس اورترا پروستاتکتومی (TUMT): این روش شامل استفاده از انرژی گرمایی برای کوچک کردن یا برداشتن بافت اضافی پروستات از طریق مجرای ادرار است.

1. درمان جراحی:

• پروستاتکتومی باز: در موارد شدید و زمانی که سایر روش ها مؤثر نبوده اند، ممکن است جراحی برای برداشتن بخشی از پروستات یا تمام آن ضروری باشد.
• پروستاتکتومی ترانس اورترال (TURP): این روش جراحی رایج ترین نوع جراحی برای بزرگی خوشخیم پروستات است و شامل برداشتن بافت اضافی پروستات از طریق مجرای ادرار است.

1. درمان های جدیدتر:

• استفاده از استنت ها: در برخی موارد، برای باز نگه داشتن مجرای ادرار و بهبود جریان ادرار، از استنت های پزشکی استفاده می شود.
• درمان با پلاسما و انرژی الکتریکی: برخی روش ها مانند پروستاتوتومی با استفاده از انرژی پلاسما یا الکتریکی به کاهش حجم پروستات کمک می کنند.

انتخاب روش درمان به شدت علائم، وضعیت کلی بیمار، و ترجیحات شخصی او بستگی دارد. درمان دارویی معمولاً اولین خط درمان است، در حالی که درمان های جراحی برای موارد شدیدتر یا زمانی که درمان های دارویی مؤثر نباشند، مورد استفاده قرار می گیرند.

جمع بندی

بزرگی خوش خیم پروستات (BPH) یک عارضه طبیعی مرتبط با افزایش سن است که بیشتر مردان را در مراحل بالاتر زندگی تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری با رشد غیرعادی غده پروستات و ایجاد مشکلات ادراری همراه است که می تواند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد.

بزرگی پروستات اگرچه یک بیماری جدی نیست، اما در صورت عدم درمان می تواند به عوارضی نظیر انسداد کامل مجرای ادراری یا عفونت های مکرر منجر شود. به همین دلیل، مراجعه به دکتر متخصص مجاری ادراری (اورولوژیست)  در صورت مشاهده علائم و انجام بررسی های لازم از اهمیت زیادی برخوردار است. با درمان مناسب، این بیماری به خوبی قابل کنترل و مدیریت است.