بازار تجهیزات پزشکی ایران از جمله بازارهای رو به رشد است که طی سال‌های اخیر، با افزایش نیاز به تجهیزات پیشرفته و رشد فناوری‌های نوین در حوزه سلامت، اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
- حجم بازار:
طبق گزارش‌های منتشرشده، ارزش بازار تجهیزات پزشکی ایران در سال ۱۴۰۱ حدود ۳ میلیارد دلار برآورد شده است. از این مقدار، حدود ۷۰ درصد از تجهیزات از طریق واردات تأمین می‌شود و تنها ۳۰ درصد تولید داخلی را شامل می‌شود. - سهم تجهیزات داخلی:
بر اساس آمار وزارت بهداشت، بیش از ۶۰۰ شرکت تولیدکننده داخلی در ایران در حال فعالیت هستند که در مجموع حدود ۳۰ درصد نیاز کشور را تأمین می‌کنند. با این حال، بیشتر این تولیدات در دسته تجهیزات ساده‌تر و غیرفناوری‌محور مانند اقلام مصرفی و تجهیزات پایه قرار دارند. - واردات تجهیزات پیشرفته:
ایران برای تأمین نیاز خود به تجهیزات پیشرفته‌ای مانند سی‌تی‌اسکن، دستگاه‌های MRI و تجهیزات جراحی رباتیک به شدت به واردات وابسته است. کشورهای چین، آلمان و کره جنوبی از اصلی‌ترین تأمین‌کنندگان تجهیزات پزشکی ایران هستند.
چالش‌های صنعت تجهیزات پزشکی در ایران
۱. وابستگی بالا به واردات
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های این صنعت، وابستگی شدید به واردات است. این موضوع نه‌تنها هزینه‌های بالایی را بر سیستم سلامت کشور تحمیل می‌کند، بلکه در شرایط تحریم‌های بین‌المللی، دسترسی به تجهیزات پزشکی حیاتی را با مشکل مواجه کرده است.
- آمار: طبق آمارهای موجود، حدود ۷۵ درصد از دستگاه‌های تصویربرداری پیشرفته در بیمارستان‌های ایران وارداتی هستند. این وابستگی می‌تواند در شرایط بحرانی مانند همه‌گیری کووید-۱۹ مشکلات جدی ایجاد کند.
۲. کمبود سرمایه‌گذاری در تولید داخلی
یکی دیگر از چالش‌ها، کمبود سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D) و تولید تجهیزات پیشرفته در داخل کشور است. بیشتر شرکت‌های داخلی به دلیل محدودیت‌های مالی و فناوری، توان رقابت با برندهای بین‌المللی را ندارند.
۳. مشکلات ثبت سفارش و تأمین ارز
فرآیند طولانی و پیچیده ثبت سفارش و تأمین ارز برای واردات تجهیزات پزشکی، یکی دیگر از موانع جدی است که بسیاری از واردکنندگان و بیمارستان‌ها با آن روبرو هستند. این موضوع باعث تأخیر در تأمین تجهیزات موردنیاز و حتی کمبود برخی اقلام حیاتی در بیمارستان‌ها می‌شود.
۴. هزینه‌های بالای نگهداری و تعمیر
با توجه به وارداتی بودن بسیاری از تجهیزات، هزینه‌های نگهداری و تعمیر آن‌ها نیز بسیار بالا است. نبود قطعات یدکی کافی و تکنسین‌های متخصص در داخل کشور، باعث کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌های بیمارستان‌ها شده است.
۵. چالش‌های مربوط به استانداردسازی
یکی از مشکلات دیگر، نبود استانداردهای یکپارچه برای تولید و واردات تجهیزات پزشکی است. این موضوع باعث ورود تجهیزات غیراستاندارد به بازار و کاهش کیفیت خدمات درمانی می‌شود.
فرصت‌ها و راهکارها برای توسعه صنعت تجهیزات پزشکی
با وجود چالش‌های موجود، صنعت تجهیزات پزشکی در ایران پتانسیل‌های زیادی برای رشد و توسعه دارد. برای بهره‌برداری از این فرصت‌ها، می‌توان اقدامات زیر را در نظر گرفت:
۱. تقویت تولید داخلی
- سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D) می‌تواند به تولید تجهیزات پیشرفته در داخل کشور کمک کند. ایجاد پارک‌های علم و فناوری تخصصی در حوزه تجهیزات پزشکی، یکی از راهکارهای مؤثر در این زمینه است.
۲. حمایت از استارتاپ‌ها
- حمایت از استارتاپ‌های فعال در حوزه تجهیزات پزشکی، به‌ویژه در زمینه فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی و چاپ سه‌بعدی، می‌تواند نوآوری و رقابت را در این بخش افزایش دهد.
۳. بهبود فرآیندهای واردات و تأمین ارز
- تسهیل قوانین و مقررات مربوط به واردات و تأمین ارز، به تأمین به‌موقع تجهیزات پزشکی موردنیاز کمک خواهد کرد.
۴. افزایش شفافیت در نظام توزیع
- ایجاد سیستم‌های شفاف و دیجیتالی برای توزیع تجهیزات پزشکی می‌تواند از بروز فساد و نابرابری در دسترسی به تجهیزات جلوگیری کند.
۵. آموزش نیروی انسانی متخصص
- تربیت نیروی انسانی ماهر در حوزه نگهداری و تعمیر تجهیزات پزشکی، به افزایش طول عمر و بهره‌وری این دستگاه‌ها کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
صنعت تجهیزات پزشکی در ایران با وجود چالش‌های جدی، از پتانسیل بالایی برای رشد برخوردار است. سرمایه‌گذاری در تولید داخلی، حمایت از فناوری‌های نوین و تسهیل فرآیندهای واردات، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به توسعه این صنعت کمک کند.
برای مطالعه بیشتر در زمینه اقتصاد سلامت و تحلیل چالش‌های این حوزه، به وب‌سایت اقتصاد سلامت مراجعه کنید.
