افسردگی، اختلالات فصلی و یا یائسگی ، بالش نامناسب ، چاقی مفرط ،کمبود آهن و کم خونی ،مصرف داروهای حاوی آنتی هیستامین، نوشیدن چای یا قهوه و… می تواند احساس خستگی و بی حالی در خواب ایجاد کند
وقتی بی خوابی به سرتان می زند حداقل تکلیف خود را می دانید که قرار نیست امشب خواب خوب و راحتی داشته باشید اما مواقعی هم پیش می آید که خیلی راحت به خواب می روید ولی باز هم وقتی از خواب بیدار می شوید به شدت احساس خستگی، کوفتگی و گیجی می کنید. عواملی وجود دارند که موقع خواب انرژی بدن تان را می گیرند. در این مقاله می خواهیم به ۷ نشانه و عامل پنهانی در پشت این مشکل که اتفاقا شایع هم هست اشاره کنیم.
۱. وقتی بیدار می شوید سوزش سر دل دارید؟
این نشانه چیست:
مزه بد در دهان هنگام بیدار شدن می تواند نشانه ای از ریفلاکس و برگشت اسید از معده به مری باشد. درواقع بیش از ۲۵ درصد از افرادی که شب ها بدون هیچ دلیل مشخصی بد می خوابند از ریفلاکس رنج می برند اما از آنجایی که نشانه واضحی از سوزش سردل ندارند متوجه آن نمی شوند.
چگونه خواب را مختل می کند:
ریفلاکس باعث می شود بدن موقع خواب «نیمه بیدار» بماند؛ حتی اگر فرد نشانه ای از ریفلاکس حس نکند. این «ریفلاکس پنهانی» باعث می شود شب ها خواب مداوم نداشته باشید وقتی هم بیدار هستید مشکل گوارشی خاصی ندارید بنابراین نمی توانید تشخیص دهید چرا بد خوابیده اید.
شب ها خوب می خوابید اما باز هم خواب آلود هستید؟!
راه حل:
از درمان های معمول ریفلاکس استفاده کنید، حتی اگر سوزش سر دل ندارید. حداقل از ۲ ساعت قبل از خواب چیزی نخورید و برای شام از خوراکی های تحریک کننده اسید معده استفاده نکنید، ازجمله شکلات، سس های غلیظ، گوشت های چرب، غذاهای پرادویه، مرکبات و گوجه فرنگی. برخی پزشکان توصیه می کنند قبل از خواب آدامس بجوید چراکه آدامس ترشح بزاق را افزایش داده و از این طریق اسید معده را خنثی می کند. برخی داروها به خصوص آسپرین و مسکن ها برای معده و مری سنگین هستند، پس قبل از خواب آنها را مصرف نکنید.
مطالعات نشان داده اند خوابیدن به پهلوی چپ علائم را تخفیف می دهد و خوابیدن به پهلوی راست باعث تشدید آنها می شود زیرا وقتی به پهلوی راست می خوابید خروج اسید از مری بیشتر طول می کشد. طاق باز خوابیدن نیز باعث تشدید ریفلاکس می شود. پس در این وضعیت سعی کنید سر و شانه های تان را کمی بالاتر قرار دهید. کاهش وزن نیز در درمان ریفلاکس معجزه می کند! اگر هیچ کدام از این راه ها کارساز نبود، می توانید از داروهای ضد اسید در دسترس که نیاز به نسخه پزشک ندارند استفاده کنید.
نباید شب ها سوپ و مایعات بخورید
۲. شب ها مدام به دستشویی می روید؟!
نشانه چیست:
تحقیقات نشان می دهند ۶۵ درصد از میانسالان به دلیل شب ادراری نمی توانند خواب کافی داشته باشند. در حالت عادی بدن هنگام خواب سعی می کند ادرار را تغلیظ کند تا بتوانید ۶ تا ۸ ساعت خواب مداوم داشته باشید اما هرچه سن بالاتر می رود توانایی نگه داشتن ادرار برای ساعات طولانی کمتر می شود.
چگونه خواب را مختل می کند:
بسیاری از افراد بعد از اینکه از خواب بیدار می شوند و به دستشویی می روند دیگر نمی توانند بخوابند، به این ترتیب ساعت ها بیدار در تخت دراز می کشند. برخی افراد نیز کامل از خواب بیدار نمی شوند و همیشه در خواب و بیداری هستند زیرا بدن شان مدام درحال پیغام فرستادن برای دستشویی رفتن است.
راه حل:
حداقل ۳ ساعت قبل از خواب هیچ گونه مایعات و خوراکی های آب دار مثل سوپ و میوه مصرف نکنید. مصرف چای و قهوه را نیز کاهش دهید. قبل از رفتن به تختخواب حتما به دستشویی بروید. از نظر مشکلات مجاری ادرار نیز بررسی شوید. آقایان باید پروستات شان را هم بررسی کنند.
در خانم ها نیز مثانه بیش فعال، عفونت های مجاری ادراری، بی اختیاری ادرار و التهاب مثانه همگی از عوامل شایع مشکلات ادراری محسوب می شوند. دیابت و برخی داروها مثل داروهای مدر و داروهای قلبی نیز می توانند باعث تکرر ادرار شوند. اگر با چنین مشکلی رو به رو هستید از پزشک خود بپرسید که آیا می توانید آنها را صبح ها مصرف کنید یا خیر. اگر هیچ کدام از روش های بالا تاثیرگذار نبودند می توانید با تجویز پزشک از داروهای آنتی دیورتیک استفاده کنید.
نباید آدامس بجوید
۳. فک تان درد می کند و دندان های تان در حال خراب شدن هستند؟!
این نشانه چیست:
دندان قروچه نوعی فعالیت ناخودآگاه عصبی عضلانی است و فرد مبتلا معمولا از آن بی خبر است. درواقع فقط ۵ درصد از افراد مبتلا از مشکل خود مطلع هستند. بیشتر مواقع همسر یا والدین این افراد شب ها موقع خواب متوجه صدای به هم خوردن دندان های شان می شوند یا دندانپزشک مشکل آنها را تشخیص می دهد. کلیک کردن یا خرت خرت کردن فک نیز نوعی دیگر از دندان قروچه است که طی آن فرد دندان هایش را محکم به هم فشار می دهد و یک نشانه آن بیدار شدن با درد و سفتی در ناحیه گردن است.
چگونه خواب را مختل می کند:
دندان قروچه نوعی فعالیت ناخودآگاه عصبی عضلانی است و فرد مبتلا معمولا از آن بی خبر است. درواقع فقط ۵ درصد از افراد مبتلا از مشکل خود مطلع هستند. بیشتر مواقع همسر یا والدین این افراد شب ها موقع خواب متوجه صدای به هم خوردن دندان های شان می شوند یا دندانپزشک مشکل آنها را تشخیص می دهد. کلیک کردن یا خرت خرت کردن فک نیز نوعی دیگر از دندان قروچه است که طی آن فرد دندان هایش را محکم به هم فشار می دهد و یک نشانه آن بیدار شدن با درد و سفتی در ناحیه گردن است.
راه حل:
به دندانپزشک مراجعه کنید، او می تواند دلایل دندان قروچه از جمله عدم هماهنگی حرکات فک هنگام جویدن را تشخیص دهد و برای آن اسپلینت دندان تجویز کند. برای درمان خرت خرت کردن فک نیز وسیله های مخصوصی وجود دارد. در این مواقع توصیه می شود از آدامس جویدن نیز خودداری کنید چراکه عادت جویدن در خواب نیز ادامه پیدا می کند! تزریق بوتاکس در عضلات فک نیز در برخی افراد کمک کننده است.
نباید داروی ضد حساسیت بخورید
۴. درخواب مدام جا به جا می شوید و موقع بیدار شدن بین ملحفه ها گره خورده اید؟!
این نشانه چیست:
این حرکات نشانه «سندرم پای بی قرار» است.
چگونه خواب را مختل می کند:
پزشکان هنوز دلیل اصلی این اختلال را نمی دانند. در این اختلال فرد مبتلا دچار احساس ناخوشایند در پاها می شود و آن را به صورت گزگز، مورمور، سوزش، درد، کشش یا حرکت حشرات روی پوست توصیف می کند و ناچار است برای کاهش حس درد پای خود را تکان دهد یا بکشد.
شب ها خوب می خوابید اما باز هم خواب آلود هستید؟!
راه حل:
به پزشک مراجعه کنید و از لحاظ عوامل موثر بر سندرم پای بی قرار بررسی شوید، از جمله دیابت، آرتروز، نوروپاتی محیطی، کم خونی، بیماری های تیروئید و کلیه. حتما درمورد داروهایی که مصرف می کنید با پزشک خود مشورت کنید. برخی داروها مثل داروهای ضد افسردگی، ضد حساسیت و لیتیوم ممکن است به عنوان یک عارضه جانبی باعث سندرم پای بی قرار شوند.
همچنین رژیم غذایی شما باید سرشار از آهن و ویتامین های گروه B به خصوص اسید فولیک باشد چراکه کمبود آهن و فولات با سندرم پای بی قرار در ارتباط است. گوشت قرمز، اسفناج و دیگر سبزیجات منابع خوبی از این مواد به شمار می آیند اما ممکن است به داروهای مکمل هم نیاز داشته باشید. اگر دکتر تشخیص داد که واقعا دچار سندرم پای بی قرار هستید داروهای مخصوص پارکینسون می توانند کمک کننده باشند. ممکن است پزشک برای تان داروهای خواب آور نیز تجویز کند.
ماسک بگذارید
۵. شب ها در خواب و بیداری هستید و با گلو درد یا گردن درد بیدار می شوید؟!
این نشانه چیست:
آپنه انسدادی خواب اختلالی است که در آن تنفس برای ۱۰ ثانیه یا بیشتر متوقف می شود. سندرم انسداد مجاری فوقانی تنفسی نیز یکی دیگر از مشکلات تنفسی هنگام خواب است که طی آن تنفس کمتر از ۱۰ ثانیه متوقف می شود. تقریبا ۸۷ درصد از مبتلایان به این اختلالات از بیماری خود بی خبرند. بعضی به اشتباه فکر می کنند یکی از علائم حتمی آپنه انسدادی، خر و پف کردن است، درحالی که بسیاری از افراد مبتلا اصلا خر و پف نمی کنند.
چگونه خواب را مختل می کند:
آپنه انسدادی باعث می شود گلو بسته شود بنابراین به اندازه کافی اکسیژن دریافت نخواهید کرد. در سندرم انسداد مجاری فوقانی تنفسی نیز معمولا زبان باعث می شود راه گلو بسته شود. به این ترتیب اکسیژن خون کم می شود و مغز پیغام می دهد که بیدار شوید.
راه حل:
به یک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید. ممکن است پزشک برای خواب ماسک مخصوص هوا تجویز کند. این ماسک هوا را مستقیم به داخل مجاری تنفسی تان می فرستد. وسیله های مخصوص دهانی نیز باعث می شوند فک هنگام خواب طوری قرار بگیرد که حلق باز بماند. با جراحی هم می توان بافت نرم و اضافه داخل گلو را خارج کرد. البته راه های جدیدتر و کم تهاجمی تر نیز معرفی شده اند، مثل استفاده از امواج صوتی و رادیو فرکوئنسی و لیزر.
باید وزن کم کنید
۶. صبح ها با دهان خشک و بد بو از خواب بیدار می شوید؟!
این نشانه چیست:
تنفس از طریق دهان و خروپف هر دو با ایجاد اختلال در تنفس باعث بی خوابی می شوند. وجود آب دهان خشک شده در کناره دهان یا روی بالش از نشانه های این مشکلات هستند.
چگونه خواب را مختل می کند:
این اختلالات باعث می شوند به اندازه کافی اکسیژن دریافت نکنید. خروپف شدید به خصوص اگر همراه با خرناس کشیدن و حس خفگی باشد می تواند نشانه ای از مشکلات جدی تر باشد.
راه حل:
عادت کنید که از بینی نفس بکشید. از چسب های ضد خروپف یا اسپری های آب نمک مخصوص بینی استفاده کنید. حالت های مختلف خوابیدن را امتحان کنید؛ بیشتر افراد وقتی طاق باز می خوابند خروپف می کنند. بالش ها را طوری قرار دهید که شما را به پهلو نگه دارند یا از شیوه توپ تنیس استفاده کنید.
برای این کار یک توپ تنیس در جیب پشتی پیژامه تان قرار دهید تا وقتی می خواهید به پشت برگردید متوجه شوید. برخی داروهای
خواب آور نیز باعث شل شدن عضلات ناحیه بینی و حلق می شوند و از این طریق احتمال خروپف را افزایش می دهند، پس از مصرف آنها خودداری کنید. کاهش وزن حتی اگر ۵ کیلو هم باشد می تواند خروپف را کاهش دهد. اگر هیچ کدام از این روش ها تاثیر گذار نبود حتما به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است مشکلی جدی تر از حمله آپنه انسدادی خواب داشته باشید.
در اتاق خواب شما نباید چراغ خواب باشد
۷. شب ها به اندازه کافی می خوابید اما همیشه احساس خواب آلودگی می کنید؟!
این نشانه چیست:
این علائم نشان دهنده اختلال ساعت بیولوژیک بدن است. خوابیدن در ساعات مختلف شبانه روز، بیدار ماندن تا دیروقت زیر نور شدید، کار کردن در شیفت شب، استفاده از موبایل و وسایل کامپیوتری در تختخواب و نورانی بودن اتاق خواب همگی می توانند باعث ایجاد این اختلال شوند.
چگونه خواب را مختل می کند:
با تاریک شدن هوا هورمون ملاتونین شروع به ترشح می کند. این هورمون به مغز پیام می فرستد که موقع خوابیدن فرا رسیده است. اما اگر مدام در معرض نور شدید باشید ترشح این هورمون متوقف می شود. حتی وجود نور بسیار خفیف در اتاق خواب می تواند شما را از داشتن یک خواب عمیق محروم کند. تلفن همراه و وسایلی مانند آن نیز از آنجایی که صفحات نورانی دارند، جلوی ترشح ملاتونین را می گیرند.
راه حل:
سعی کنید شب ها سر ساعت معینی بخوابید. توصیه می شود از ۱۰ شب تا ۶ صبح یا ۱۱ شب تا ۷ صبح بخوابید. صبح ها خود را مجبور کنید از تختخواب بیرون بیایید و زیر نور آفتاب قدم بزنید. به این ترتیب شب ها به تدریج عادت می کنید زودتر بخوابید. حداقل از یک ساعت قبل از خواب از وسایل کامپیوتری و تلفن همراه استفاده نکنید و به جای آن در نور ملایم مطالعه کنید. از چراغ خواب نیز استفاده نکنید.