آموزش های بصری، استفاده از کتاب های رنگی الفبا، فرصت خوبی برای او فراهم می کند. کتاب هایی که اشکال رنگی دارند، سرعت یادگیری کودکان را افزایش می دهند. اولین گام برای آموزش حروف الفبا به کودکان این است که او را به شنیدن قصه علاقه مند کنید.
دنیای کودکان، دنیای تازگی‌ها، شادی، شادابی و شگفتی‌هاست. بازی پشتوانه بزرگ شکل گیری شخصیت و رشد مناسب جسمی ، هوشی و روانی کودک است . بازی ، پل دوستی کودکان ، فرصت کسب مهارت ها و هماهنگی رشد کودک از نظر جسمی ، ذهنی و عاطفی است.
در فرهنگ دینی ما، بازی متن زندگی کودک است و والدین نه تنها باید فرصت هایی را برای بازی کودکان فراهم آورند که خود نیز با کودکان همبازی شوند و با فراهم کردن موقعیت هایی لبریز از نشاط و سر زندگی و انجام بازی های مناسب ، دنیای تجربی کودک را وسعت بخشند و از طریق بازی ، به شکوفایی و پرورش استعدادهای کودکان کمک کنند.
تجربه نشان داده است در آموزش ، اجبار نباید عامل انجام کار باشد بلکه انگیزه و محرک اصلی باید حس کنجکاوی و شوق کشف باشد. از طرف دیگر، بچه ها بسیار به بازی علاقه مندند. بنابراین در سنین دبستانی ، اگر آموزش را با بازی توام سازیم یا از طریق برانگیختن حس کنجکاوی ، آنان را آموزش دهیم ، موفقیت چشمگیر خواهد بود. در ادامه ، به چند روش آموزش حروف از راه بازی اشاره می شود.
آموزش حروف الفبا از راه لمس کردن
معمولا در آموزش ، بیشتر از حواس شنوایی و بینایی استفاده می کنند که این نوع آموزش را آموزش سمعی و بصری نامیده اند. برای این که آموزش عمیق تر باشد. باید از حواس دیگر هم استفاده کرد، یکی از این حواس ، حس لامسه است.
در آموزش الفبا با حس لامسه ، لازم است حروف الفبا را در اشکال مختلف از جسم جامدی مثل چوب یا نایلون بسازیم سپس چشم بچه ها را ببندیم و یکی از حروف مثل «ص» را به دست کودک بدهیم و از او بخواهیم پس از لمس ، نام آن حرف را همراه با نوع آن ، آخر یا غیرآخر و غیره بگوید.
در بازی از طریق لمس می توان حروف را وارونه به دست کودک داد یا پس از دادن حروف ، تعدادی نقطه در اختیارش بگذاریم تا با استفاده از نقطه «سین» را «شین» و یا «ب» را «پ» کند؛ البته آموزش از طریق لمس برای نابینایان نقش اساسی دارد. ولی برای کودکان سالم ، نقش تفریح و تنوع در آموزش و تمرین می تواند داشته باشد.
این قبیل وسایل از سوی وزارت آموزش و پرورش و سازمان های دیگر، با استفاده از تجربیات و نظرات کارشناسان خبره بدون نقص تهیه شده و در اختیار همگان و بویژه معلمان کلاس های پایه اول قرار گرفته است.
در کودکستان ها بسیاری از مطالب را به کمک بازی های متنوع به کودکان می آموزند. دنباله کار کودکستان ها یعنی آموزش از طریق بازی و فعالیت های اجتماعی دیگر باید در دبستان ها دنبال شود تا کودک ، ضمن ارضای حس کنجکاوی به وسیله بازی های علمی عملی ، شادابی و طراوت خود را حفظ کند.
بازی روش جدا کردن کلمات
شناخت اجزای یک کلمه ، یکی از اهدافی است که معلمان درصدد آموزش آن به دانش آموزان هستند. برای این که آموزشی مفید و لذت بخش داشته باشید، از کودکتان بخواهید در منزل ، کلمات جدید را روی کارت های کوچکی بنویسد، سپس هر یک از حروف آن را با قیچی جدا کنند.
به آنان کمک کنید اجزای جدا شده کلمات را بخوبی بررسی کنند و با کنار هم قرار دادن آن ، مجددا کلمه را بسازند. پس از آن که کودکتان اجزای کلمه را خوب یاد گرفت با مخلوط کردن حروف و صداهای به دست آمده یا حذف بعضی از آنها، کلمه جدیدی بسازند و آن را باصدای بلند بخوانند. از این روش ، می توانید برای ساختن جمله هم استفاده کنید.
به این ترتیب که با جدا کردن حروف چند کلمه ، جمله جدیدی تشکیل می دهید. با این روش هم قدرت خلاقیت کودکتان افزایش می یابد و هم با کلمات و جملات با معنا و گاه بی معنایی که ساخته می شود، لحظات شاد و نشاطانگیزی فراهم خواهد آمد.
بازی جعبه شن
این هم روش دیگری برای تقویت مهارت دیداری دانش آموزان و رفع مشکلات املایی آنهاست . اگر حیاط منزل شما، بزرگ است ، می توانید مقداری شن و ماسه در گوشه ای از حیاط خانه بریزید، سپس یک کلمه روی تخته بنویسید و از کودکتان بخواهید با راه رفتن روی شن ها، آن کلمه را بنویسند.
کودکان می توانند اثر پای خویش را روی شن ها ببینند و ضمن مقایسه کلمه نوشته شده با کلمه روی تخته ، صحت نوشته خود را بررسی کنند. پس از اتمام فعالیت ، باید اثر پای خود را از بین ببرند تا زمینه برای فعالیت نفر بعدی آماده شود.
بازی جمع آوری حروف اول
لوازم مورد نیاز برای این کار، فقط یک کیسه است که داخل آن ۳۲حروف الفبا وجود دارد. هر بازیکن یک کارت از داخل کیسه بیرون می آورد و سعی می کند چیزی را در اتاق یا محیط پیدا کند که اسمش با آن حرف شروع می شود. اگر بازیکن توانست چنین شیئی را نام ببرد، حرف درآورده شده را نگه می دارد.
در غیر این صورت ، آن را به داخل کیسه برمی گرداند. هنگامی که کیسه خالی شد، بازیکنی که تعداد حروف بیشتری را جمع آوری کرده ، برنده است.
بازی اسامی هم قافیه
برای انجام این بازی چندین جفت کارت تهیه کنید. در این بازی ، از عکس اسامی که دارای قافیه همسان هستند مانند میخ ، سیخ ، کیف ، یا لیف استفاده کنید و اسم هر شکل را پشت کارت آن بنویسید. کارت ها را بر هم بزنید، سپس از فرزندتان بخواهید تا کارت های هم قافیه را پیدا کند و کنار هم بگذارد.
بازی با چه حرفی تمام شد
برای انجام این بازی ، از کارت های عکسدار استفاده کنید، اما نام اشیا را زیر آنها ننویسید. به جای نوشتن اسم کامل شیئی سه حرف را با فاصله مناسب از یکدیگر طوری که یکی از آنها حروف آخر آن شی ئ باشد، بنویسید.
از فرزندتان بخواهید تا شکل درست صدای حرف آخر هر عکس را تعیین کند. سعی کنید از عکس اشیایی استفاده کنید که حرف آنها به یک حرف با صدا ختم می شود مانند کلاه ، سگ ، کت و از کلماتی مانند نرده و سینی که برای تلفظ آن دو حرف بی صدا نیاز است ، استفاده نکنید.
بازی من دارم به کلمه ای فکر می کنم که شروع می شود با…
این بازی که در مورد کلماتی است که با حروف بی صدا شروع می شوند، نیاز به هیچ وسیله ای ندارد و برای مسافرت های طولانی ، بسیار مناسب است . هر بازیکن به نوبت به شیئی که بهتر است در معرض دید باشد فکر می کند و حرف اول آن کلمه را می گوید. برای مثال می گوید: من دارم به چیزی فکر می کنم که با «ت » شروع می شود. بازیکنان دیگر سعی می کنند آن شیئی را حدس بزنند.
در صورت لزوم بازیکنی که کلمه مورد نظر را اعلام کرده می تواند راهنمایی بیشتری به بازیکنان دیگر بدهد (برای مثال ، توپ).
بازی سوپر مارکت
برای این بازی نیاز به ۳سبد خرید داری . روی هر سبد، یک حرف بنویسید، حالا مجموعه ای از خواربار و اقلامی که با آن ۳حرف شروع می شوند، در کنار شما قرار گرفته است ، حال وانمود کنید که با فرزندتان به خرید می روید و از او بخواهید تا اقلام را بردارد و طبق حرف اول شان داخل سبد مناسب بگذارد.
بازی طراحی پوستر یک حرف
یک مجله یا روزنامه باطله به فرزندتان بدهید. روی یک کاغذ رنگی یک حرف را به شکل (ب غیر آخر و ب آخر) بنویسید. از او بخواهید تا با قیچی ، این حرف را از تیترها و قسمت های تبلیغات یا قسمت دیگر درآورد. از این طریق کودک متوجه می شود حروف ممکن است در جاهای مختلفی دیده شوند، ولی یک شکل دارند، هنگامی که کودک به اندازه کافی از این حروف تهیه کرد، می توانید از او بخواهید با آنها پوستر درست کند.
بازی معمای خط ها
سه حرف پلاستیکی را روی سه کارت قرار دهید و با مداد دور آنها خط بکشید. حالا کارت ها و حروف را جداگانه به فرزندتان بدهید و از او بخواهید هر حرف را در جای خودش قرار دهد.
بازی با حروف در حمام
هنگام استحمام می تواند لحظات خوبی برای یادگیری از طریق بازی باشد. می توانید از این فرصت برای آشناکردن کودک با حروف الفبا استفاده کنید. هنگامی که او در وان حمام نشسته است ، با انگشت خود یکی از حروف را پشت او بنویسید و از او بخواهید تا حرفی را که شما نوشته اید، حدس بزند.
هنگامی که کودک خیلی کوچک است ، می توانید حروف ساده را پشت او بنویسید یا با طرح سوال هایی او را به طرف جواب راهنمایی کنید. پسرم به من بگو، من ت نوشتم یا ب؟ بتدریج از راهنمایی های خود برای حدس زدن او کم کنید.
بازی ساختن حروف با سیم
کودکان از خم کردن سیم های رنگی ، نرم و پوشش دار و ساختن اشکال مختلف لذت می برند. در این بازی ، از سیم برای تقویت مهارت حرف نویسی کودکان استفاده می شود. به کودک چند سیم نرم بدهید و او را تشویق کنید تا با نگاه به حروف الفبا روی کارت یا هر نوشته ای که برای او تهیه کرده اید با سیم ها شکل حروف را بسازد. هنگامی که بازی تمام شد، می توانید از او بخواهید تمام سیم ها را صاف کند و برای استفاده های بعدی کنار بگذارد.
نتیجه گیری
روش هایی که برای آموزش حروف الفبای فارسی در کودکان گفته شد. همه روش های مفید و اثربخش در یادگیری هستند. با توجه به تفاوت نظریه های قدیمی و جدید اگر آموزش با تکرار و تمرین زیاد همراه باشد، یادگیری موثر خواهد بود. همچنین اگر آموزش حروف الفبا با تکیه بر فعالیت های عملی در خانه نیز همراه شود، یادگیری عمیق تر خواهد شد. ولی فراموش نباید کرد اگر شوق و علاقه و نشاط در یادگیری کودکان برقرار نشود، نمی توان به نتیجه مطلوبی دست یافت.
بیشتر طراحان شیوه های آموزش ، اعتقاد به روش ترکیبی دارند که در اجرا نیز نتایج بهتری داشته است . ما هم می توانیم با آگاهی از این شیوه ها و روش های نو و اجرای آنها در خانه و کلاس ، همان نتایج را کسب کنیم . امید است برای شکوفایی استعدادهای نهفته دانش آموزان ، گام های بهتری برداریم.
آموزش حروف الفبا از طریق جعبه حروف
در این جعبه ، از هر حرف الفبا تعداد لازم در خانه های مخصوص چیده شده است . مثلا از حرف «ل » آخر یک عدد و از شکل غیر آخر «ل » یک عدد با رنگ سیاه و از هر کدام آنها ۵عدد با رنگ قرمز موجود است.
همچنین همراه این جعبه یک صفحه مقوایی خطکشی شده با ابعاد ۲۰*۳۰ سانتی متری موجود است . نحوه بازی به این طریق است که ابتدا کلمه ای را مثل «استکان» دیکته می کنیم . کودک باید به ترتیب حروف «استکان» را با رنگ سیاه از جعبه بیرون بکشد و در جای مناسب پهلوی هم بچیند تا کلمه «ا س ت ک ا ن» درست شود. ممکن است کودک این کلمه را به این صورت بنویسد «ا ص ت ک ا ن» در اینجا از حروف قرمز برای تصحیح کلمات استفاده می کنیم.
فورا «س» قرمز را برمی داریم و به جای حرف «ص» می گذاریم . به این وسیله کودک از طریق بازی ضمن حفظ شادابی خود، دیکته کلمات مشکل را به سهولت می آموزد. پس از اتمام بازی ، کودک باید تمام حروفی را که استفاده کرده از روی لوحه بردارد و در جای خود قرار دهد.
با این بازی ، علاوه بر آموختن املای کلمات ، نظم و ترتیب جای حروف را در جدول الفبا (که بعضی از باسوادان ترتیب حروف الفبا را نمی دانند) به او یاد داده ایم . آشنایی با ترتیب الفبا کودک را آماده می کند تا بعدها بتواند از کتاب لغت استفاده کند.
