یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در فرآیند یادگیری، شخصیت فرد است. شخصیت افراد تعیین می‌کند که آن‌ها چگونه اطلاعات جدید را دریافت، پردازش و ذخیره می‌کنند. دو ویژگی بارز شخصیتی که در بسیاری از نظریه‌های روانشناسی مورد توجه قرار گرفته‌اند، درونگرایی (Introversion) و برونگرایی (Extraversion) هستند. این دو ویژگی که نخستین بار به صورت علمی توسط کارل گوستاو یونگ معرفی شدند، نقش قابل توجهی در تعیین سبک یادگیری افراد دارند.
تعریف درونگرایی و برونگرایی
درونگرایی (Introversion):
درونگراها افرادی هستند که تمایل به تمرکز بر دنیای درونی خود دارند. آن‌ها معمولا در جمع‌های بزرگ احساس راحتی نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند زمان بیشتری را به تفکر و تحلیل درونی اختصاص دهند. درونگراها از تنهایی یا گروه‌های کوچک انرژی می‌گیرند و معمولا شنوندگان خوبی هستند.
ویژگی‌های اصلی درونگرایان:
- تمرکز بر افکار درونی
- ترجیح به فعالیت‌های فردی
- شنونده بودن
- احتیاج به زمان برای پردازش اطلاعات
- آرام و محتاط در ارتباطات
برونگرایی (Extraversion):
برونگراها افرادی هستند که انرژی خود را از دنیای بیرون می‌گیرند. آن‌ها عاشق تعاملات اجتماعی، گفت‌وگو و ارتباط با دیگران هستند. برونگراها به تجربیات جدید علاقه‌مند بوده و به راحتی در جمع‌ها ظاهر می‌شوند.
ویژگی‌های اصلی برونگرایان:
- تمرکز بر محیط بیرونی
- علاقه به تعامل اجتماعی
- فعال و پر انرژی
- سریع در تصمیم‌گیری
- صحبت کردن برای فکر کردن
سبک‌های یادگیری چیست؟
سبک یادگیری به معنای روش یا متد ترجیحی افراد برای یادگیری اطلاعات جدید است. سبک‌های یادگیری شامل راه‌هایی است که افراد از طریق آن بهتر یاد می‌گیرند؛ مانند شنیداری، دیداری، حرکتی و… . شخصیت، به‌ویژه درونگرایی و برونگرایی، به شدت بر انتخاب این سبک‌ها تاثیرگذار است.
شناخته‌شده‌ترین تقسیم‌بندی سبک‌های یادگیری:
- دیداری (Visual): یادگیری از طریق دیدن (تصاویر، نمودارها، فیلم‌ها)
- شنیداری (Auditory): یادگیری از طریق شنیدن (سخنرانی، موسیقی، مکالمه)
- حرکتی (Kinesthetic): یادگیری از طریق انجام دادن و تجربه عملی
- خواندن/نوشتن (Reading/Writing): یادگیری از طریق مطالعه و یادداشت‌برداری
رابطه درونگرایی و برونگرایی با سبک‌های یادگیری
سبک‌های یادگیری درونگرایان:
درونگرایان به دلیل ماهیت آرام و تحلیلی خود، بیشتر به سبک‌های یادگیری فردی تمایل دارند.
ویژگی‌های سبک یادگیری درونگرایان:
- مطالعه فردی و تمرکز در سکوت: درونگراها در محیط‌های آرام بهتر یاد می‌گیرند.
- یادگیری از طریق نوشتن و یادداشت‌برداری: چون به آن‌ها فرصت پردازش اطلاعات را می‌دهد.
- ترجیح به تماشای ویدیوهای آموزشی به جای شرکت در بحث‌های گروهی.
- یادگیری عمیق و کندتر: درونگراها مایل‌اند اطلاعات را عمیق پردازش کنند و به سطح درک بالاتری برسند.
- پرهیز از کار گروهی بزرگ: ممکن است در فعالیت‌های گروهی بزرگ دچار استرس شوند.
مثال:
درونگرایان وقتی به دنبال یادگیری یک مهارت جدید مانند برنامه‌نویسی هستند، ترجیح می‌دهند کتاب‌ها و مقالات تخصصی را مطالعه کرده و به صورت فردی تمرین کنند.
سبک‌های یادگیری برونگرایان:
برونگراها به دلیل انرژی گرفتن از جمع، بیشتر به سبک‌های یادگیری تعاملی علاقه‌مند هستند.
ویژگی‌های سبک یادگیری برونگرایان:
- یادگیری از طریق بحث و گفتگو: آن‌ها با توضیح دادن مطالب به دیگران، خودشان نیز بهتر یاد می‌گیرند.
- کار گروهی و پروژه‌های مشترک: برونگراها در گروه‌ها بسیار فعال عمل می‌کنند.
- فعالیت‌های عملی و بازی‌محور: مانند کارگاه‌ها و بازی‌های آموزشی.
- یادگیری سریع‌تر اما گاهی سطحی‌تر: به دلیل گرایش به سرعت عمل در یادگیری.
- علاقه به آزمون‌های شفاهی و بحث‌های کلاسی.
مثال:
اگر برونگرایان بخواهند مهارتی مثل زبان انگلیسی یاد بگیرند، کلاس‌های مکالمه، بحث‌های گروهی و فعالیت‌های جمعی را ترجیح می‌دهند.
تفاوت‌ها و چالش‌های یادگیری درونگراها و برونگراها
| ویژگی‌ها/شخصیت‌ها | درونگرا | برونگرا |
|---|---|---|
| محیط یادگیری ترجیحی | آرام، خلوت، بدون مزاحمت | پویا، اجتماعی، تعاملی |
| نوع فعالیت | فردی، مطالعه عمیق، نوشتن | گروهی، بحث، فعالیت عملی |
| سرعت یادگیری | آهسته، عمیق | سریع، گاه سطحی |
| تعامل با معلم | ترجیح به پرسش در محیط خصوصی | علاقه به پرسش در جمع |
| منابع یادگیری | کتاب، مقاله، ویدیو | گفتگو، کارگاه، بحث کلاسی |
| مشکلات رایج | استرس در جمع، مشارکت پایین | کم‌توجهی به جزئیات، حواس‌پرتی |
راهکارهای آموزشی متناسب با درونگرایان و برونگرایان
برای درونگراها:
- ارائه منابع نوشتاری و ویدیویی برای مطالعه قبل از کلاس.
- ایجاد فرصت برای بازخورد نوشتاری به جای اجباری کردن بحث شفاهی.
- تشویق به کار فردی و تحقیق.
- ایجاد محیط کلاس آرام و کم سر و صدا.
- تشویق به ارائه ایده‌ها به صورت مکتوب.
برای برونگراها:
- استفاده از بحث‌های گروهی و کارگاه‌های عملی.
- ایجاد فرصت برای فعالیت‌های گروهی.
- تشویق به ارائه شفاهی و سخنرانی.
- استفاده از بازی‌های آموزشی و روش‌های تعاملی.
- ایجاد فرصت برای بازخورد آنی و مکالمه در کلاس.
نتیجه‌گیری
درونگرایی و برونگرایی به شدت بر سبک یادگیری افراد تاثیر می‌گذارد. درک این تفاوت‌ها می‌تواند به معلمان و مربیان کمک کند تا روش‌های آموزشی مناسب‌تری انتخاب کنند. ایجاد تعادل بین فعالیت‌های فردی و گروهی، و توجه به نیازهای شخصیتی دانش‌آموزان، نه تنها فرآیند یادگیری را بهبود می‌بخشد، بلکه اعتماد به نفس و رضایت تحصیلی آن‌ها را افزایش می‌دهد.
