گلودرد یکی از شایع‌ترین شکایات در میان بیماران است که می‌تواند ناشی از عفونت‌های ویروسی، باکتریایی، قارچی یا حتی بیماری‌های غیرعفونی باشد. در حالی که بیشتر موارد گلودرد خوش‌خیم و خودمحدودشونده هستند، برخی از گلودردها می‌توانند خطرناک باشند و در صورت عدم درمان، منجر به عوارض جدی شوند. در این مقاله، به بررسی انواع گلودردهای خطرناک، علل ایجاد آن‌ها، روش‌های تشخیص و درمان خواهیم پرداخت.
علل گلودردهای خطرناک
گلودرد می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که برخی از آن‌ها خطرناک هستند و نیاز به مداخله پزشکی دارند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
عفونت‌های باکتریایی خطرناک
الف) استرپتوکوک گروه A
یکی از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین علل گلودرد، عفونت باکتریایی ناشی از استرپتوکوک گروه A (GAS) است. اگر این عفونت درمان نشود، می‌تواند به عوارضی مانند تب روماتیسمی و گلومرولونفریت حاد منجر شود.
🔹 علائم:
-
گلودرد شدید
-
تب بالا
-
نقاط سفید یا چرکی روی لوزه‌ها
-
بزرگ شدن غدد لنفاوی گردن
-
عدم وجود علائم سرماخوردگی (مثل سرفه یا آبریزش بینی)
🔹 عوارض:
-
تب روماتیسمی: یک بیماری التهابی که می‌تواند بر قلب، مفاصل و مغز تأثیر بگذارد.
-
گلومرولونفریت: بیماری کلیوی که می‌تواند باعث نارسایی کلیه شود.
ب) دیفتری
دیفتری یک بیماری باکتریایی خطرناک است که توسط Corynebacterium diphtheriae ایجاد می‌شود.
🔹 علائم:
-
تشکیل غشاهای خاکستری ضخیم روی گلو
-
مشکل در بلع و تنفس
-
تورم غدد لنفاوی گردن
-
تب متوسط
-
ضعف عمومی
🔹 عوارض:
-
نارسایی قلبی
-
فلج عضلات
-
انسداد راه‌های هوایی
💡 نکته: دیفتری یک اورژانس پزشکی است و نیاز به درمان سریع با آنتی‌توکسین و آنتی‌بیوتیک دارد.
عفونت‌های ویروسی خطرناک
الف) مونونوکلئوز عفونی (EBV) یا بیماری بوسه
این بیماری توسط ویروس اپشتین بار (EBV) ایجاد شده و می‌تواند منجر به تورم شدید گلو و لوزه‌ها شود.
🔹 علائم:
-
گلودرد شدید
-
تورم لوزه‌ها
-
تب و لرز
-
خستگی شدید
-
بزرگ شدن طحال و کبد
🔹 عوارض:
-
پارگی طحال
-
کم‌خونی همولیتیک
-
نارسایی کبدی
ب) کروناویروس (COVID-19)
ویروس کرونا علاوه بر علائم تنفسی می‌تواند باعث گلودرد شدید شود.
🔹 علائم:
-
گلودرد
-
تب
-
تنگی نفس
-
از دست دادن حس بویایی و چشایی
🔹 عوارض:
-
سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS)
-
نارسایی چندعضوی
-
ایجاد لخته‌های خونی
عفونت‌های قارچی و انگلی
الف) کاندیدیازیس دهانی
این بیماری توسط قارچ Candida albicans ایجاد شده و معمولاً در بیماران دارای ضعف سیستم ایمنی دیده می‌شود.
🔹 علائم:
-
پلاک‌های سفید روی زبان و گلو
-
درد هنگام بلع
-
خشکی دهان
🔹 عوارض:
-
انتشار قارچ به مری و سایر اعضای بدن در افراد مبتلا به نقص ایمنی
ب) گلودرد ناشی از توکسوپلاسموز
این بیماری انگلی می‌تواند باعث گلودرد و تورم غدد لنفاوی شود.
🔹 علائم:
-
گلودرد
-
تب خفیف
-
ضعف عضلانی
سایر علل خطرناک گلودرد
بیماری‌های خودایمنی و التهابی
الف) بیماری کاوازاکی
این بیماری نادر اما خطرناک معمولاً در کودکان دیده می‌شود و می‌تواند باعث التهاب رگ‌های خونی شود.
🔹 علائم:
-
گلودرد
-
تب بالا که بیش از 5 روز طول می‌کشد
-
تورم غدد لنفاوی گردن
-
قرمزی چشم‌ها و پوست
🔹 عوارض:
-
آنوریسم عروق کرونری
-
حمله قلبی در کودکان
ب) سندرم استیونز-جانسون
یک واکنش دارویی شدید که باعث تاول و زخم در دهان و گلو می‌شود.
تشخیص و درمان گلودردهای خطرناک
روش‌های تشخیصی
🔹 آزمایش‌های بالینی: معاینه فیزیکی، بررسی علائم همراه
🔹 آزمایش‌های آزمایشگاهی: تست استرپ، آزمایش خون (CBC، CRP، ESR)
🔹 تصویربرداری: در موارد مشکوک به آبسه پری‌تونسیلار یا انسداد راه‌های هوایی
درمان‌های رایج
الف) درمان‌های دارویی
-
آنتی‌بیوتیک‌ها: برای عفونت‌های باکتریایی (مانند پنی‌سیلین برای استرپتوکوک گروه A)
-
ضدویروس‌ها: در موارد ویروسی شدید مانند آنفلوآنزا یا مونونوکلئوز
-
ضدقارچ‌ها: برای کاندیدیازیس دهانی
-
داروهای ضدالتهاب: برای بیماری‌های خودایمنی
ب) درمان‌های حمایتی
-
مصرف مایعات فراوان
-
استفاده از قرقره آب نمک
-
استراحت کافی
-
مصرف داروهای تب‌بر و مسکن
ج) مداخلات پزشکی در موارد حاد
-
تزریق آنتی‌توکسین برای دیفتری
-
بستری در ICU برای بیماران مبتلا به کروناویروس شدید
-
جراحی برای برداشتن آبسه‌های خطرناک
نتیجه‌گیری
در حالی که اکثر موارد گلودرد بی‌خطر هستند، برخی از آن‌ها می‌توانند بسیار خطرناک باشند و نیاز به تشخیص و درمان فوری دارند. آگاهی از علائم هشداردهنده مانند گلودرد شدید همراه با تب بالا، مشکل در بلع، تورم غدد لنفاوی و لکه‌های چرکی می‌تواند به تشخیص زودهنگام بیماری کمک کند. در صورت بروز هر یک از این علائم، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
