بیماری‌های کلیوی، به‌ویژه بیماری مزمن کلیه (CKD)، می‌توانند تأثیرات گسترده‌ای بر سیستم‌های مختلف بدن داشته باشند. یکی از علائم ناراحت‌کننده در این بیماران، تهوع است که می‌تواند کیفیت زندگی را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد.
بیماری مزمن کلیه (CKD) و تهوع
تعریف CKD
بیماری مزمن کلیه به کاهش تدریجی عملکرد کلیه‌ها اطلاق می‌شود که می‌تواند منجر به نارسایی کلیه گردد. این بیماری معمولاً به‌صورت تدریجی پیشرفت کرده و در مراحل اولیه ممکن است بدون علامت باشد.
شیوع تهوع در CKD
تهوع در بیماران مبتلا به CKD، به‌ویژه در مراحل پیشرفته، شایع است. مطالعات نشان داده‌اند که با کاهش نرخ فیلتراسیون گلومرولی (GFR) به کمتر از ۲۵ میلی‌لیتر در دقیقه، شدت تهوع افزایش می‌یابد.
علل تهوع در بیماران کلیوی
تجمع سموم اورمیک
با کاهش عملکرد کلیه‌ها، مواد زائد نیتروژنی مانند اوره و کراتینین در بدن تجمع می‌یابند که می‌توانند باعث تهوع و استفراغ شوند.
عدم تعادل الکترولیت‌ها
اختلال در تعادل الکترولیت‌هایی مانند پتاسیم و سدیم می‌تواند عملکرد دستگاه گوارش را مختل کرده و منجر به تهوع گردد.
مصرف داروها
برخی داروهای مورد استفاده در بیماران کلیوی ممکن است عوارض جانبی مانند تهوع داشته باشند. به‌عنوان مثال، داروهای ضد فشار خون یا مکمل‌های آهن می‌توانند باعث ناراحتی معده شوند.
یبوست
یبوست، که در بیماران کلیوی شایع است، می‌تواند یکی از علل تهوع باشد.
مکانیزم‌های فیزیولوژیک تهوع در CKD
فعال‌سازی کمورسپتورهای مرکزی
تجمع سموم اورمیک می‌تواند کمورسپتورهای ناحیه پس‌رومای (CTZ) در مغز را تحریک کرده و منجر به احساس تهوع شود.
تأثیر بر سیستم گوارشی
اختلال در تخلیه معده و کاهش حرکات روده‌ای می‌تواند باعث احساس پری و تهوع در بیماران CKD شود.
تأثیر تهوع بر کیفیت زندگی بیماران کلیوی
تهوع مداوم می‌تواند منجر به کاهش اشتها، کاهش وزن، سوءتغذیه و در نهایت تضعیف وضعیت کلی بیمار شود. همچنین، این علامت می‌تواند باعث افسردگی و کاهش انگیزه بیمار برای پیگیری درمان‌های لازم گردد.
راه‌های مدیریت و درمان تهوع در بیماران کلیوی
اصلاح رژیم غذایی
-
کاهش مصرف پروتئین: کاهش مصرف پروتئین می‌تواند تولید اوره را کاهش داده و در نتیجه تهوع را کم کند.
-
افزایش وعده‌های غذایی کوچک: مصرف وعده‌های غذایی کوچک و مکرر می‌تواند به کاهش تهوع کمک کند.
دارودرمانی
-
ضد تهوع‌ها: داروهایی مانند اندانسترون و متوکلوپرامید می‌توانند در کنترل تهوع مؤثر باشند. PMC
-
تعدیل داروهای موجود: بررسی و تنظیم داروهای مصرفی بیمار برای کاهش عوارض جانبی مرتبط با تهوع ضروری است.
درمان‌های جایگزین کلیه
در موارد پیشرفته، دیالیز می‌تواند با حذف سموم تجمع‌یافته، تهوع را کاهش دهد.
مدیریت یبوست
استفاده از ملین‌ها و افزایش مصرف فیبر می‌تواند به کاهش یبوست و در نتیجه کاهش تهوع کمک کند.
نتیجه‌گیری
تهوع یکی از علائم شایع و ناراحت‌کننده در بیماران مبتلا به بیماری‌های کلیوی است که می‌تواند تأثیرات منفی بر کیفیت زندگی داشته باشد. درک علل و مکانیزم‌های آن، همراه با مدیریت مناسب، می‌تواند به بهبود وضعیت بیماران کمک کند.
