با تغییرات فرهنگی و اجتماعی و افزایش تعداد مادران شاغل، چالش‌های جدیدی در زمینه تربیت و رشد کودکان ایجاد شده است. یکی از این چالش‌ها بروز رفتارهایی مانند لجبازی در کودکان است که می‌تواند به دلایل مختلف، از جمله کمبود توجه و ارتباطات عاطفی با مادر، در کودکان شاغل به وجود آید. لجبازی کودکانه، به عنوان یکی از رفتارهای طبیعی و معمول در دوران کودکی، می‌تواند در صورت عدم مدیریت صحیح به مشکلات بزرگ‌تری تبدیل شود.
هدف این مقاله بررسی عوامل موثر بر بروز لجبازی در کودکان مادران شاغل است و به چگونگی تعامل این کودکان با والدین، به ویژه مادران، و تأثیرات محیطی و اجتماعی آن پرداخته می‌شود.
لجبازی در کودکان: یک رفتار طبیعی یا اختلال؟
لجبازی در کودکان یکی از ویژگی‌های طبیعی دوران کودکی است. این رفتار بیشتر در سنین دو تا سه سالگی مشاهده می‌شود و معمولاً به‌عنوان نشانه‌ای از رشد استقلال و تمایل به خودمختاری کودک شناخته می‌شود. اما در شرایطی که لجبازی به رفتارهای ناپایدار و غیرقابل کنترل تبدیل می‌شود، ممکن است نشان‌دهنده مشکلاتی در روند تربیت و ارتباطات کودک باشد.
لجبازی در کودکان می‌تواند در قالب‌هایی چون مقاومت در برابر دستورات والدین، نافرمانی، عدم پذیرش تغییرات و حتی رفتارهای خصمانه و عصبی بروز پیدا کند. معمولاً، این رفتار در کودکانی که در محیط‌های استرس‌زا و پرتنش زندگی می‌کنند، شدت بیشتری می‌یابد.
مادران شاغل: چالش‌ها و اثرات آن‌ها بر تربیت کودکان
در سال‌های اخیر، تعداد مادران شاغل در جوامع مختلف افزایش یافته است. این تغییرات اجتماعی به دلیل نیاز اقتصادی، تحقق اهداف شخصی و همچنین تساوی جنسیتی بیشتر در عرصه‌های شغلی به وقوع پیوسته است. با این حال، کار کردن مادران تأثیرات مختلفی بر خانواده‌ها و به‌ویژه کودکان دارد.
مادران شاغل معمولاً در بین وظایف شغلی و مسئولیت‌های خانوادگی خود گرفتار هستند. در نتیجه، ممکن است زمان کمتری برای توجه به نیازهای عاطفی و تربیتی کودک خود داشته باشند. این کمبود توجه و حضور می‌تواند منجر به بروز رفتارهای خاصی مانند لجبازی در کودکان شود.
تاثیرات روان‌شناختی کار مادر بر رفتار کودک
در این بخش، به بررسی تأثیرات روان‌شناختی کار مادر بر رفتار کودکان پرداخته می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که کودکان مادران شاغل، به دلیل کمبود وقت و توجه از سوی مادر، ممکن است احساس عدم امنیت عاطفی کنند. این حس عدم امنیت می‌تواند به بروز رفتارهایی چون لجبازی، عصبانیت و حتی افسردگی در کودکان منجر شود.
همچنین، کودکانی که مدت زیادی از روز را بدون حضور مادر در خانه می‌گذرانند، ممکن است از نظر اجتماعی و عاطفی با مشکلاتی روبه‌رو شوند. این مشکلات می‌تواند به‌طور خاص در کودکان زیر پنج سال که هنوز در حال شکل‌گیری شخصیت و تعاملات اجتماعی خود هستند، نمایان شود.
نقش کمبود زمان و توجه مادر در بروز لجبازی
یکی از اصلی‌ترین عوامل بروز لجبازی در کودکان مادران شاغل، کمبود زمان و توجه مادر است. زمانی که مادر برای کار خارج از خانه می‌رود، کودک ممکن است احساس کند که مادر به او توجه نمی‌کند و این موضوع می‌تواند احساس نارضایتی و مقاومت در او ایجاد کند. کودکانی که از محبت و توجه کافی برخوردار نیستند، ممکن است برای جلب توجه مادر خود، اقدام به رفتارهایی مانند لجبازی کنند.
در این حالت، لجبازی کودک به‌عنوان یک مکانیزم دفاعی برای جلب توجه به کار گرفته می‌شود. این رفتار در صورتی که والدین نتوانند به‌درستی آن را مدیریت کنند، می‌تواند به یک الگوی رفتاری منفی تبدیل شود.
اثرات استرس مادر بر رفتار کودک
مادران شاغل، به‌ویژه در شرایطی که همزمان با شغل خود وظایف خانه‌داری و تربیت فرزند را نیز بر عهده دارند، ممکن است تحت استرس و فشار قرار بگیرند. استرس‌های مادر می‌توانند به‌طور مستقیم بر رفتار کودک تأثیر بگذارند. تحقیقات نشان می‌دهند که استرس مزمن مادر، می‌تواند منجر به رفتارهای پرخاشگرانه و لجبازانه در کودکان شود.
همچنین، کودکانی که مادرانشان تحت فشار روانی قرار دارند، ممکن است دچار اضطراب و نگرانی شوند. این مشکلات روانی می‌تواند به بروز لجبازی و نافرمانی در کودک منجر گردد.
تأثیرات اجتماع و محیط زندگی بر رفتار لجبازی
نقش محیط اجتماعی و فرهنگی که کودک در آن رشد می‌کند، نیز در بروز لجبازی تاثیرگذار است. در جوامع امروزی، فشارهای اجتماعی و انتظارات زیاد از والدین، به‌ویژه مادران شاغل، می‌تواند موجب بروز مشکلات رفتاری در کودکان شود. هنگامی که مادر به‌طور مداوم تحت فشار است، ممکن است زمان کافی برای برخورد صحیح با مشکلات رفتاری کودک نداشته باشد.
همچنین، تاثیرات جامعه و محیط مدرسه نیز بر رفتار کودک مؤثر است. کودکانی که در محیط‌های اجتماعی مختلف با مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند، ممکن است برای ابراز احساسات خود به لجبازی پناه ببرند.
راهکارهای مقابله با لجبازی کودک در مادران شاغل
اگرچه مادران شاغل با چالش‌های زیادی مواجه هستند، اما راهکارهایی وجود دارد که می‌تواند به مدیریت لجبازی کودکان کمک کند. در ادامه برخی از این راهکارها آمده است:
مدیریت زمان و تخصیص وقت به کودک
یکی از مهم‌ترین راهکارها برای کاهش لجبازی کودکان، تخصیص زمان کافی برای ارتباط با کودک است. مادران شاغل باید سعی کنند زمان‌هایی برای بازی، گفت‌وگو و فعالیت‌های مشترک با کودک خود داشته باشند تا حس امنیت و محبت در کودک تقویت شود.
ایجاد روتین‌های ثابت
کودکان به روتین‌های ثابت نیاز دارند تا احساس امنیت و ثبات کنند. مادران شاغل می‌توانند با ایجاد روتین‌های منظم برای خواب، غذا و فعالیت‌های روزانه، به کودک کمک کنند که احساس نظم و کنترل در زندگی خود داشته باشد.
تقویت مهارت‌های ارتباطی و همدلی
مادران شاغل می‌توانند با برقراری ارتباط موثر و همدلانه با کودک، لجبازی را کاهش دهند. گوش دادن به احساسات کودک و نشان دادن همدلی می‌تواند به کودک کمک کند تا احساس کند که مورد توجه قرار دارد و نیازهای عاطفی او برآورده می‌شود.
استفاده از پاداش و تشویق
پاداش دادن به رفتارهای مثبت کودک و تشویق او به انجام کارهای خوب می‌تواند تأثیر مثبتی در کاهش لجبازی داشته باشد. به‌طور مثال، وقتی کودک رفتار مناسب و مطلوبی از خود نشان می‌دهد، مادر می‌تواند او را تشویق کرده و به‌عنوان پاداش زمان بیشتری را به او اختصاص دهد.
جلب حمایت از سایر اعضای خانواده
مادران شاغل باید از حمایت پدر، دیگر اعضای خانواده و یا مراقبین کودک بهره‌مند شوند. این حمایت‌ها می‌توانند کمک کنند تا کودک احساس نکند که در غیاب مادر تنها و بی‌توجه است.
نتیجه‌گیری
در نهایت، مادران شاغل با چالش‌های متعددی در تربیت و مراقبت از کودکان خود مواجه هستند. کمبود زمان و توجه به نیازهای عاطفی کودک، استرس و فشارهای اجتماعی می‌توانند به بروز رفتارهایی چون لجبازی در کودکان منجر شوند. اما با استفاده از روش‌های مناسب مدیریت زمان، ارتباط موثر، تقویت مهارت‌های اجتماعی کودک و حمایت‌های خانواده، می‌توان به کاهش این رفتارها و بهبود کیفیت روابط مادر و کودک کمک کرد.
