با ویتامین K2-7 به جنگ پوکی استخوان برویم
پوکی استخوان یا استئوپورز طبق تعریف انجمن ملی بهداشت یک اختلال اسکلتی است که بیشتر در دوران کهنسالی بروز می کند و ویژگی بارز آن کاهش استحکام استخوان بوده و فرد را در معرض خطر شکستگی قرار میدهد. از دست دادن استخوان ها به طور خاموش و بيسر و صدا اتفاق ميافتد و اغلب هيچ علامتي تا زمان رخ دادن شكستگي وجود ندارد. در زنان پوکی استخوان از 35 سالگی شروع شده و با افزایش سن و شروع منوپوز تشدید میشود. استخوان های ستون فقرات، ران و لگن از شایع ترین محل های شکستگی هستند.
همانطور که میدانیم در مورد روشهای پیشگیری و درمان استئوپروز تحقیقات بسیاری انجام شده و مجموعهای از فاکتورها و عوامل به عنوان ریسک فاکتور و حذف آنها به عنوان روشهای موثر برای کنترل و پیشگیری بیماری محسوب شده است. در میان عوامل متعددی که فراهم کننده زمینه ایجاد بیماری هستند، کمبود دریافت کلسیم و ویتامین D بسیار برجستهاند و در نتیجه بخشی از پروتوکل درمانی جهت پیشگیری و درمان استئوپروز، مصرف مکملهای حاوی کلسیم و ویتامین D است. اما بر طبق نتایج حاصل از آخرین مطالعات انجام شده، مشخص شده که مصرف کلسیم بهتنهایی و بدون حضور ویتامین K2-7 (مناکینون -7) نه تنها در جایگیری کلسیم در استخوان و بهبود شرایط بیماری موثر واقع نمیشود، بلکه ممکن است با کلسیفیکاسیون و رسوب کلسیم در عروق خونی همراه باشد. حال ببینیم ویتامین K2-7 در این روند چه نقشی دارد؟ وظیفه اصلی جذب و قرار دادن کلسیم در بافتهای استخوانی بر عهده پروتئینی بنام استئوکلسین است که در سلولهای استخوانساز ( استئوبلاست ) تولید میشود. پروتئین استئوکلسین برای فعال شدن و انجام عملکرد خود نیاز به ویتامین K2-7 دارد و در حضور این ویتامین قادر به جذب و نشاندن کلسیم در استخوان میشود. علاوه بر این، استئوکلسین فعال، نقش ممانعتی در برابر سلولهای استخوانخوار ( استئوکلاست ) دارد و از تخریب استخوان توسط آنها جلوگیری میکند. در صورت فقدان ویتامین K2-7 این پروتئین فعال نشده و کلسیم جذب استخوان نمیشود و در خون باقی میماند.
اگر کلسیم در جای درست خود یعنی استخوانها قرار نگیرد منجر به عوارض متعددی میشود که رسوب آن در عروق خونی و سخت شدن جدار رگها، رسوب در مفاصل و سختی غضروفها و همچنین رسوب در کلیه و ایجاد سنگهای کلیوی از جمله این عوارض میباشند.
جالب است بدانیم که ویتامین K2-7 علاوه بر فعال کردن استئوکلسین، گروه دیگری از پروتئینها را نیز فعال میکند که این پروتئینها در بافتهای نرم مانند جدار عروق و غضروفها وجود دارند و نقش آنها محافظت بافت در مقابل کلسیفیکاسیون و نشست کلسیم در آنهاست.
با توجه به مجموعه این عوامل، مصرف مکملهای کلسیم به تنهایی، بیشتر زمینه کلسیفیکاسیون عروق و بافتهای نرم را فراهم میکند تا جبران کمبود کلسیم استخوان و بهبود پوکی آنها را !
به همین دلیل است که امروزه پس از انجام مطالعات متعدد توصیه میشود که ویتامین k2-7 بعنوان یکی از میکرومغذیهای مهم در برنامه غذایی افراد وارد شده و حتی محققان به سازمان غذا و دارو (FDA) پیشنهاد دادهاند تا از این ویتامین برای غنی کردن غذاهای عموم مردم استفاده شود.
بررسی ها و مطالعات انجام شده نیز مزایای استفاده از ویتامین k2-7 را در بهبود تراکم استخوانی و همچنین کاهش بیماریهای قلبی عروقی به اثبات رسانده است. در مطالعهای که در ژورنال تغذیه BGN در سال 2011 به چاپ رسیده است، تاثیر مصرف K2-7 در افزایش فعالیت استئوکلسین و بهبود مینرالیزه شدن و تراکم استخوانها ثابت شده است. بعلاوه، نتایج حاصل از مطالعه روتردام (Rotterdom) که طی ده سال روی گروه 4807 نفری مردان و زنان بالاتر از 55 سال انجام شده، نشان میدهد که مصرف ویتامین K2-7 به 50% کاهش کلسیفیکاسیون عروق، 50% کاهش مرگ ومیر ناشی از بیماریهای عروقی و 25% کاهش کل موارد مرگ و میر در مقایسه با عدم مصرف 7-K2 منجر شده است. بنابراین باید طبق نتایج حاصل از سالها بررسی محققان پیش رفت و فراموش نکرد که گرچه حضور کلسیم در بدن برای تقویت ساختار استخوان و دندانها ضروری است، اما مهمتر از آن هدایت صحیح این ماده به جایگاه مورد نظر است. مصرف کلسیم بدون همراهی ویتامین K2-7 تنها تسهیل کننده تجمع آن در بافتهای نرم به خصوص در عروق خونی و نه در جایگاه اصلی آن، یعنی استخوانها خواهد بود. پس اکنون که به پشتوانه تجربیات و پژوهشهای محققان نقش ویتامین K2-7 در پیشگیری و درمان پوکی استخوان و همچنین جلوگیری از بیماریهای قلبی عروقی به اثبات رسیده است، مصرف این ویتامین را فراموش نکرده و با جا دادن آن در رژیم غذایی خود حتماٌ از فوائد آن برخوردار شویم.
این مطلب توسط سرکار خانم میترا اسدزاده، کارشناس ارشد بیوشیمی تهیه و توسط آقای دکتر دیانت فوق تخصص و جراح اورتوپدی تایید و برای مجله پزشکی دکتر سلام ارسال شده است. استفاده از این مطلب فقط با ذکر منبع مجاز می باشد.
