هزینه های دندانپزشکی در همه کشورها، از جمله ایران، بالاست و همه مردم نمی توانند این خدمات را دریافت کنند و بسیاری آن قدر صبر می کنند که دندانشان کاملا از بین برود و مجبور شوند در نهایت آن را بکشند.
اغلب مردم بعد از کشیدن دندان دچار مشکل می شوند و دوباره به دندانپزشک مراجعه می کنند و دندانپزشکان، ایمپلنت را پیشنهاد می کنند. هزینه مالی ایمپلنت بسیار بیشتر از آموزش را پیشگیری یا ترمیم پوسیدگی است. ما خواسته یا ناخواسته مسیر را برعکس طی می کنیم؛ یعنی آموزش را که نقش اول در پیشگیری از بیماری ها را دارد، فراموش کرده ایم. چند سال قبل یکی از تولیدکنندگان ایمپلنت در سوئد به ایران آمد.
او گفت کشور ما با پیشگیری از پوسیدگی دیگر نیازی به ایمپلنت ندارد و باید به کشوری مثل شما مراجعه کنیم تا بازار فروش پیدا کنیم. این جمله برای ما تکان دهنده است که هزینه زیادی را دولت ما فقط به دلیل نبود آموزش درست به کشور دیگری پرداخت کند. ما بازار ایمپلنت در خارج را تامین می کنیم.
همه توانایی گذاشتن ایمپلنت را ندارند
وقتی دندان های ازدست رفته با ایمپلنت جایگزین نشود، مشکلات جدیدی برای بیماران ایجاد می شود. زیرا دندان ارتباط مستقیم با سلامت عمومی بدن دارد. فرض کنید بیماری دندان های آسیای یک طرف یا دو طرف را از دست داده است و مجبور به جویدن با دندان های آسیای کوچک یا دندان های جلویی است.
این افراد به بیماری های گوارشی، سردردهای ناشناخته (که به غلط ممکن است میگرنی، عصبی و… تشخیص داده شود) مبتلا می شوند که اصلا هم بهبود نمی یابد. اگر آموزش های پیشگیری داده می شد بیمار دیگر به این مرحله نمی رسید و این همه هزینه اضافی پرداخت نمی کرد. آرتروز، دردهای گردن و… نیز از دیگر نشانه های نبود دندان است.
پس چگونه از پوسیدگی جلوگیری کنیم؟
اولین قدم این است که عادت های غذایی خودمان را تنظیم کنیم. در همه مواد غذایی قند وجود دارد؛ حتی خردل که یکی از تلخ ترین مواد غذایی است، قند دارد. در دهان همه ما هم باکتری هایی وجود دارد که اگر مواد قندی در مجاورت آن قرار گیرد از ماده قندی اسید تولید می کند و مینای دندان نیز به آن حساس است و براحتی در این ماده حل می شود و از بین می رود. این روند باعث پوسیدگی دندان می شود.
بهترین عادت غذایی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کدام است؟
وقتی صبحانه می خورید به مواد غذایی مورد استفاده تان دقت کنید. درون پنیر یا شیر لاکتوز وجود دارد. نان از نشاسته ساخته می شود. قرار گرفتن این مواد در دهان فقط ۵ دقیقه فرصت لازم دارد که اسید تولید کند. درجه اسیدی اگر از ۵.۵ پایین تر بیاید و به ۳ یا ۲ برسد می گوییم دهان پ هاش (PH) بحرانی پیدا کرده است.
این دقیقا همان زمانی است که مینا یا محافظ دندان کم کم حل می شود. متاسفانه تصور غلط خیلی ها این است که فقط شیرینی و شکلات باعث خرابی دندان ها می شود، ولی چنین نیست. تکرر در خوردن است که باعث اسیدی شدن مداوم دهان می شود. یعنی اگر نیم ساعت بعد از خوردن صبحانه و موقع جمع کردن سفره دوباره یک تکه نان را داخل دهان تان قرار دهید، مجددا درجه اسیدی دهان را بالا برده اید. هر چقدر بیشتر این کار را انجام دهید بیشتر محیط دهان را اسیدی می کنید. بزاق نیم ساعت فرصت دارد تا اسید تولیدشده را خنثی کند. بنابراین باید به دهان استراحت داد تا بزاق وارد عمل شود و اسید را خنثی کند. پس بهترین بهداشت یعنی مسواک زدن مداوم، کشیدن نخ دندان و… با این شیوه زندگی تاثیر چندانی ندارد.
چند بار در روز غذا بخوریم؟
اگر سه بار در روز و بموقع غذا بخورید سه تا نیم ساعت محیط دهان را اسیدی کرده اید. در بقیه ساعات روز بزاق اسید تولیدشده را خنثی می کند و درجه PH دهان دیگر اسیدی نیست یا خنثی است یا قلیایی. اگر این اتفاق بیفتد تمام املاح معدنی که به طور طبیعی در بزاق وجود دارد روی ضایعات ریز میکروسکوپی که بعد از خوردن غذا به وجود آمده می نشیند و آن را ترمیم می کند. یعنی خود بدن به صورت خودکار این کار را انجام می دهد. افرادی که خواسته یا ناخواسته از این قانون تبعیت می کنند دیگر دچار پوسیدگی دندان نمی شوند.
اگر فردی بیش از ۳ بار در روز نیاز به غذا داشت چه؟
کودکان، زنان باردار و شیرده، سالمندان و بیماران نمی توانند فقط سه بار در روز غذا میل کنند و نیاز بیشتری به خوردن مواد غذایی دارند. به آنها توصیه می کنیم که صبحانه بخورند، ۱۰ صبح یک وعده میل کنند، یک بعدازظهر ناهار، ۵ بعدازظهر عصرانه و ۹ شب شام بخورند؛ یعنی وعده های غذایی خود را از سه وعده به پنج وعده برسانند. نتیجه این که طی ۲۴ ساعت فقط پنج تا نیم ساعت محیط دهان را اسیدی می کنند و بقیه زمان باقی مانده محیط قلیایی است و از دندان محافظت می کند.
کسانی هم که عادات بدی دارند و هر لحظه باید دهان شان کار کند (مثلا در کشوی میز خود کشمش یا دیگر تنقلات را دارند) می توانند به جای این مواد خوراکی میوه را جایگزین کنند. چون قند موجود در میوه ها اگر در اختیار باکتری ها قرار بگیرد، باکتری ها نمی توانند از این قند برای تولید اسید استفاده کنند.
پس می بینیم جلوگیری از پوسیدگی بسیار کم هزینه و آسان است. اگر به همین سادگی بتوانیم برای بیماران مهارت های پیشگیری از پوسیدگی دندان را توضیح دهیم، مطمئن باشید ما هم می توانیم مانند کشور سوئد پوسیدگی دندان را به صفر یا حداقل برسانیم.
دکتر مجید نوحی
