سرعت رشد نی نی و تغییرات سریع در دوران رشد اهمیت انتخاب هوشمندانه اسباب بازی مناسب برای نی نی را دوچندان می نماید. انتخاب صحیح اسباب بازی متناسب با سن نوزاد علاوه بر خلق لحظات شاد و دلچسب برای کودک ، تقویت هدفمند رشد کودک را تضمین خواهد نمود
اهمیت بازی برای کودک به حدی است که اگر بازی را از دنیای او بگیریم، خیلی چیزها را از او گرفته ایم زیرا بازی راهی برای ابراز و نشان دادن احساسات است و باعث تخلیه فشار و استرس های عصبی کودک می شود.
بازی یک مفهوم کلیدی برای سلامت و رشد کودک است و کودکان در بازی هایشان از محیط پیرامون و زندگی تجربه کسب می کنند. اهمیت بازی برای کودک به حدی است که اگر بازی را از دنیای او بگیریم، خیلی چیزها را از او گرفته ایم زیرا بازی راهی برای ابراز و نشان دادن احساسات است و باعث تخلیه فشار و استرس های عصبی کودک می شود.
دکتر فریبا عربگل فوق تخصص روان پزشکی کودک و رئیس انجمن روان پزشکی کودک و نوجوان با بیان این مطلب ادامه می دهد: بهبود مهارت های اجتماعی و ارتباطی کودک، تمرین نقش های آینده برای زندگی بزرگسالی، تقویت حافظه کودک، افزایش اطلاعات و توان یادگیری کودک، تقویت خلاقیت حل مسئله، استدلال و افزایش مهارت های فکری و شناختی از دیگر تاثیرات مثبت بازی در رشد و تکامل شخصیت کودک است.
از طرف دیگر بازی باعث تقویت مهارت های فیزیکی و حرکتی کودک و سلامت جسمی وی می شود و این شانس را به وی می دهد که با ایجاد ارتباط و تعامل با همسالان، مهارت های زبانی اش تقویت شود.ناگفته نماند که اهمیت اسباب بازی هم به اندازه بازی در دنیای کودکی است.
اسباب بازی برای نوزادان زیر ۳ ماه
در ماه های اول تولد که نوزاد توان حرکت دادن یا گرفتن اشیاء را ندارد بهترین وسایل بازی، وسایلی است که توجه وی را جلب و به آن نگاه کند. وسیله بازی با توجه به محدودیت بینایی کودک باید ۲۰ تا ۳۵ سانتی متر از چشمان کودک فاصله داشته باشد.
اشیایی که رنگ های تند دارند یا صدا ایجاد می کنند در این سنین برای تحریک سیستم حسی حرکتی کودک بسیار مناسب است. همچنین اسباب بازی هایی که در فاصله مشخصی از تخت یا سقف آویزان می شود بسیار مناسب است.
دکتر عربگل استفاده از کتاب های نرم یا عروسک های سبک را در این سنین مناسب می داند و می گوید: اسباب بازی نرمی که صدا تولید می کند یا رنگ شادی دارد می تواند برای کودک جالب و لذت بخش باشد.
در سنین ۳تا ۶ ماهگی بهتر است اسباب بازی هایی در اختیار کودک قرار بگیرد که امنیت داشته باشد زیرا در این سنین کودک همه چیز را به داخل دهانش می برد.
بنابراین جغجغه های سبک که کودک آن را در دست می گیرد و اسباب بازی هایی که روی کالسکه نصب می شود برای وی مفید است.عروسک های نرم، حلقه های رنگی هم در این سنین مناسب است.
اسباب بازی کودکان ۶ تا ۱۲ ماه
این فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان در تشریح وسایل بازی مناسب این سنین می گوید: طی مراحل رشد به تدریج حرکات کودک دقیق تر می شود و شروع به خزیدن به اطراف، نشستن و غلت زدن روی شکم و سعی می کند خودش را بالا بکشد و اسباب بازی مورد علاقه اش را بگیرد.
در این سن کودک کم کم مفهوم بقا را درک می کند و این یعنی وقتی اسباب بازی جلوی چشمش نیست، تصویری در ذهن دارد و سعی می کند آن را پیدا کند. به این ترتیب قایم باشک در این سن بازی خوبی است. چیزی مثل عروسک یا خرس را زیر پتو یا پارچه پنهان کنید تا آن را پیدا کند. این بازی برای او بسیار لذت بخش است.
عروسک های نرم توپ های نرم و سبک، کتب پارچه ای، وسایل پلاستیکی یا چوبی. اسباب بازی های متحرک و ماشین هایی که کودک می تواند آن را هل بدهد می تواند اسباب بازی های لذت بخشی برای وی باشد.
پس از راه افتادن کودک در سنین ۹ تا ۱۲ ماهگی توپ بازی و قطار بازی برای تقویت مهارت های حرکتی کودک بسیار مفید است و پس از آن استفاده از وسایلی مثل تاب، سرسره با ارتفاع کم و ایمن، سه چرخه، بلوک های مختلف، تخته های قابل شست وشو برای نقاشی، وسایل بی خطر آشپزخانه، کتاب های عکس دار پیشنهاد می شود.
عربگل در خصوص تمایل کودک به تمرین استقلال در بازی ها می گوید: کودک در سنین ۱۸تا ۲۴ ماهگی دستش را به سمت همه چیز دراز می کند، در را باز می کند و می بندد.
لامپ ها را خاموش و روشن می کند به وسایل آشپزخانه بیش از گذشته اهمیت می دهد و دوست دارد با هر چیزی که توجهش را جلب می کند، بازی کند. در این سن، کودک از بازی های غیرساختار یافته بیشتر لذت می برد بنابراین کافی است چیزهایی که دوست دارد در اختیارش گذاشته شود تا ساعت ها سرگرم شود.
تقلید و تخیل کودک
هر قدر کودک بزرگ تر شود، بازی های تقلیدی و تخیلی وی بیشتر می شود در نتیجه بهتر است وسایل و اسباب بازی هایی پیرامون او باشد که بتواند با آن ها بازی های تقلیدی انجام دهد.
جورچین هایی با اندازه های بزرگ اما ساده، بلوک های ساختمانی که هماهنگی دیداری و حرکتی کودک را زیاد می کند، کارت های بازی حافظه، کاغذهای طراحی، رنگ های مایع، شن و ماسه، گل بازی و رنگ های انگشتی در سنین ۳۰ تا ۳۶ ماهگی برای کودک بسیار مفید است.از آن جا که در این سنین رشد کلامی کودک تقویت شده است می توان کتاب ها را جایگزین بعضی وسایل کرد.
بازی های قدیمی و امروزی
در گذشته بیشتر بازی ها گروهی بود و بازی هایی مثل گل یا پوچ، هفت سنگ، گرگم به هوا، خاله بازی، عمو زنجیرباف، وسطی و… رواج داشت و دیدن بچه هایی که در کوچه پس کوچه ها بازی می کردند، نادر نبود اما در حال حاضر با گسترش آپارتمان نشینی بازی بچه ها در محیط خارج از منزل به بازی در پارک با تاب و سرسره و چند وسیله دیگر محدود شده است.
این در حالی است که به گفته کارشناسان بازی های گروهی در برقراری ارتباط با محیط های اجتماعی نقش اساسی ایفا می کند و باعث آموختن بسیاری از مهارت های اجتماعی می شود.
وی ضمن بیان این مطلب تصریح می کند: در بازی های گروهی کودکان با قوانین و مقررات و سلسله مراتب آشنا می شوند و رقابت، رفاقت، همکاری، تعاون و تجربه شکست را می آموزند.
همچنین حمید یعقوبی رئیس انجمن روان شناسی بالینی ایران در خصوص رواج بازی های انفرادی که حاصل زندگی صنعتی است معتقد است، بازی ها در گذشته بر اساس همکاری، تعاون، رقابت و همیاری بود که از مقتضیات زندگی نشات می گرفت.اما امروزه سبک زندگی افراد انفرادی شده است و افراد با هم تعامل کمتری دارند و به همین دلیل کودکان هم انفرادی رشد می کنند و به بازی های انفرادی تمایل دارند.
اسباب بازی و هیجانات منفی کودک
گفتیم که یکی از بهترین راه های تخلیه هیجانات کودک، بازی است.طی مراحل رشد و تکامل کودک می توان دریافت که وی تا چه اندازه دارای هیجانات منفی است.
حامد سیامکی خبوشان کارشناس ارشد روان شناسی و مشاور در توضیح این مطلب می گوید: برای بسیاری از خانواده ها این سوال پیش می آید که چرا کودک اسباب بازی هایش را خراب می کند.
واقعیت این است که حس پرخاشگری و هیجانات منفی کودک و یا کنجکاوی و خلاقیت زیاد کودک می تواند ۲عامل اصلی باشد. کودکی که از سوی خلاقیت و کنجکاوی اسباب بازی هایش را خراب می کند نشسته و آرام این کار را می کند اما کودکی که هیجان منفی دارد با ضربه زدن و سروصدای زیاد اسباب بازی هایش را خراب می کند.
بعضی اوقات کودک برای متقاعدکردن پدر و مادر به خرید اسباب بازی، آن چه دم دستش است را خراب می کند که گاهی نشانه تنوع طلبی کودک است، گاهی لج و لجبازی و پیداکردن حساسیت والدین علت این کار است و کودک با علم به این که والدین به این کار حساسیت دارند، وسایلش را خراب می کند.
گاهی لزوم تمیز نگه داشتن وسایل به کودک آموزش داده نشده است و والدین بی نظم و نامرتبی دارد طبیعی است که در چنین شرایطی ارزشی برای اسباب بازی های خودش قایل نیست.
بهتر است برای تخلیه غیرمستقیم هیجان های منفی ابتدا ریشه این رفتارها را شناسایی کنیم. اختلاف نظر ودیدگاه میان زن و شوهر، اعتماد به نفس پایین کودک، مشکلات ساختاری در خانواده و نبود امنیت روانی کافی در خانواده چند دلیل عمده بروز هیجانات منفی در کودک است.
وی با اشاره به این که کودکان به ۳ شیوه تخیلی و جهت دهی از سوی پدر و مادر و الگوبرداری بازی می کنند، تاکید می کند: بهترین روش بازی، بازی است که پدر و مادر آن را جهت دهند یعنی ایده اولیه بازی را در اختیار کودک قرار دهند و سپس اجازه دهند با تخیل و الگوبرداری از محیط پیرامون، بازی ادامه پیدا کند.
