هنگام خواب ریتم فعالیت مغز کاملا دگرگون می‌شود. دانشمندان به تازگی دریافته‌اند که به چه دلیل انسان هشیاری خود را در خواب از دست می‌هد. آنها نیز متوجه شده‌اند که کمبود خواب هماهنگی بین بخش‌های مغز را دچار اختلال می‌کند.
محققان در تحقیقاتی که در سال 1896 در باره فعالیت حواس پنج گانه انسان در زمان خواب دیدن انجام شده است، اعلام کردند به ترتیب 85، 69، 11، 7 و 6 درصد از حواس بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی در هنگام خواب، فعال هستند.
به عبارت دیگر سه حس لامسه، بویایی و چشایی در زمان خواب تقریبا غیرفعال می شوند.
محققان در جریان تحقیقات جدید خود دریافتند بخش عمده دو حس بینایی و شنوایی در مغز انسان انجام می شود. در واقع دو سوم غشای مغز، به گونه ای درگیر حس بینایی است.
این بخش از مغز کلیه عملکرد های تشخیصی و ادراکی را بر عهده دارد؛ بنابر این چندان هم عجیب نیست که انسان در زمان خواب، رویا ببیند.
حس شنوایی، ارتباط نزدیکی با زبان دارد و زبان نیز در ساختار مفهومی زندگی درونی ما، به طور خاص در شکل گیری مفاهیم و برقراری ارتباط با سایرین، نقشی محوری بر عهده دارد. زبان نیز به طور کلی در غشای مغزی پردازش می شود.
در مقابل، دو حس بویایی و چشایی به ندرت غشای مغز را درگیر می کنند. در واقع حس بویایی ابتدایی ترین سیستم ادراکی مغز است.
یکی دیگر از دلایل فعال بودن حس بینایی در زمان خواب این است که حس بینایی بستر بسیار مناسبی برای تخیلات فراهم می کند؛ به گونه ای که کافی است چشمانتان را ببندید و هر موضوعی دلخواهی را مجسم کنید تا تصویری از آن را ببینید.
به همین ترتیب کافی است مکالمه ای را در ذهن خود مرور کنید تا آن را بشنوید. دو حس شنوایی و بینایی مستلزم تولید یک مدل درونی از موضوع و تطبیق آن با الگو های اطلاعاتی است که توسط گیرنده های بدن و سایر حواس به دست می آید.
در حالی که حس بویایی، ارزیابی مستقیم ترکیبات شیمیایی موجود در هوا است و ارتباط بسیار کمی با تخیل دارد و به همین علت کمتر تحت تاثیر عملکرد مغز قرار دارد.
