خودمراقبتي در برگيرنده فعاليتهايي مشتمل بر ارتقاي سلامت، پيشگيري از بيماري، درمان بيماري و مصدوميتها و درمان و توان‌بخشي بيماري‌هاي مزمن است.
در بين مفاهيم روان‌شناسي، خودمراقبتي، مفهومي کمتر شناخته شده است که در بسياري مواقع با خودخواهي و خود‌پرستي اشتباه گرفته مي‌شود. تا امروز اين عمل بيشتر براي کساني توصيه مي‌شده که از يک بحران يا آسيب نجات يافته‌اند اما در واقع، همه آدم‌ها نيازمند خودمراقبتي هستند و اين کار براي هر فردي متفاوت است.
ديويد اسپيگل، روان‌شناس و استاد دانشگاه استنفورد است. او سرپرستي گروه تحقيقاتي در دانشگاه استنفورد را برعهده دارد و روي موضوعات روان‌شناسي تحقيق مي‌کنند. يکي از مهم‌ترين عرصه‌هاي تحقيقاتي او مبحث «خودمراقبتي» است. چکيده‌اي از يادداشت او در تعريف «خودمراقبتي» را در ادامه مي‌خوانيد:
خودمراقبتي به هر کاري گفته مي‌شود که فرد براي محافظت از جسم، روان و احساسات خود انجام مي‌دهد. در بين مفاهيم روان‌شناسي، خودمراقبتي، مفهومي کمتر شناخته شده است که در بسياري مواقع با خودخواهي و خود‌پرستي اشتباه گرفته مي‌شود. تا امروز اين عمل بيشتر براي کساني توصيه مي‌شده که از يک بحران يا آسيب نجات يافته‌اند اما در واقع، همه آدم‌ها نيازمند خودمراقبتي هستند و اين کار براي هر فردي متفاوت است. تحقيقات ما روي 86 زن مبتلا به سرطان نشان داد خودمراقبتي مي‌تواند سرعت بهبود و درمان را تا 20 درصد افزايش دهد. خودمراقبتي که دو بخش جسمي و رواني را شامل مي‌شود، از ابتلا به بسياري از مشکلات جسمي و رواني جلوگيري مي‌کند.
الف)هر فردي براي يک برنامه کامل خود مراقبتي بايد به دو گروه مسائل جسمي و رواني توجه کند. موضوعات جسمي عبارتند از :
1- غذا
انتخاب غذاهاي فست فودي، اولين راه‌حل آدم‌هاي امروزي براي حل مشکل کمبود وقت در زندگي مدرن و پردغدغه اين روزهاست. اقدامي اشتباه که با کنار گذاشتن آن مي‌توانيد خودمراقبتي را شروع کنيد. اولين قدم در خودمراقبتي، خوردن 3 وعده غذاي سالم و سبک در طول روز، در کنار ميان وعده‌هاي سالم است.
2- ورزش
اين روزها، سکون و عدم تحرک بدني، بزرگ ترين مسئله آدم‌هاست و مشکلات جانبي بسياري ايجاد مي‌کند. به توصيه پزشکان هر فردي بايد 5 بار در هفته و هربار حداقل 30 دقيقه ورزش کند اما اين اتفاق براي اغلب ما نمي‌افتد. بهتر است زمان مشخصي در هفته را به ورزش اختصاص بدهيد تا بيشتر از خودتان مراقبت کرده باشيد.
3- خواب
نياز آدم‌ها به خواب متفاوت است اما براساس يک توصيه کلي هر آدمي بايد روزانه 7 تا 10 ساعت بخوابد.
4- مراقبت‌هاي پزشکي
وقتي احتياج به پزشک و راهنمايي او داريد، به هيچ دليل مثل تنبلي، اين موضوع را از خودتان دريغ نکنيد. مراقبت پزشکي بخشي مهمي از مراقبت است که ما اغلب به ديگران توصيه مي‌کنيم يا براي ديگران انجام مي‌دهيم اما درباره خودمان سستي مي‌کنيم.
خود مراقبتي به معني مراقبت از روان هم هست. به همين دليل بخشي از خودمراقبتي شامل کارهايي است که شما براي آرامش بخشيدن به خود و دور کردن استرس‌ها و نگراني‌ها انجام مي‌دهيد. اين مراقبت‌ها عبارتند از:
1- مشاوره
وقتي خودتان را در طوفان رواني مي‌بينيد، به جاي تسليم شدن به طوفان و رها کردن خودتان در مشکلات پيش آمده، از روان درمانگرکمک بگيريد. با کمک اين افراد قطعا طوفان زودتر به پايان مي‌رسد و عوارض جانبي کمتري براي شما دارد.
2- يادداشت‌نويسي
باور‌کنيد يا نه، اما نوشتن يادداشت‌هاي روزانه شامل کارهايي که انجام داده ايد، احساساتي که داريد، يک راه ساده خودمراقبتي است. خودتان را مجبور به نوشتن عواطف و احساساتتان کنيد.
3- تمرکز و آرامش
اجازه ندهيد هياهوي زندگي مدرن شما را با خودش ببرد؛ حتما زماني را براي تمرکز و کسب آرامش از دست رفته اختصاص بدهيد. براي اين کار بد نيست تمرين‌هاي تمرکزي را ياد بگيريد يا در کلاسي مثل يوگا شرکت کنيد.
